حاشیه‌نشینی، کانون شکل‌گیری آسیب‌های اجتماعی
تاریخ انتشار: ۱۳ خرداد ۱۴۰۰ | کد خبر: ۳۲۱۱۷۹۱۱
بر اساس تعرایف جامعه شناسان شهری، حاشیه‌نشین به افرادی گفته می شود که از مناطق دورافتاده و کمتر برخوردار، راهی شهرها شده و در مواجهه با هزینه‌های سنگین زندگی، حاشیه‌نشینی را برمی‌گزینند،کنده شدن انسان روستایی و عشایری و حتی شهری از زادگاه خویش و حرکت به سوی شهرهای مرکزی، نخستین جرقه تشکیل محلات حاشیه ای است.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
علت اصلی حاشیه نشینی توسعه نامتعادل، ناموزون و نابرابر در مناطق شهری در سطح ملی یا محلی است این توسعه نامتوازن باعث ایجاد مناطق حاشیه در شهرها و سکونت فقرا و مهاجرها در این مناطق و ایجاد مناطق زاغه نشین می شود، مناطق حاشیه‌ای اغلب بواسطه مهاجرت های بی رویه در اطراف شهرها بوجود می آید و ساکنان این مناطق به امکانات مناسب شهری، بهداشتی، مسکن، آموزشی و رفاهی دسترسی ندارند و این کمبودها بستر بروز آسیب‌های اجتماعی را فراهم می سازد.
پدیده حاشیه‌نشینی ناخواسته با برخی آسیب‌های اجتماعی مانند سرقت، فحشا، اعتیاد و خشونت همراه می شود، آمارها حکایت از آن دارد که به شکل واقعی نیز این قبیل مسائل و آسیب‌های اجتماعی در مناطق حاشیه ای نسبت به سایر مناطق شهری بروز بیشتری دارد.
به گزارش ایرنا، براساس نظرکارشناسان حدود ۲۰ میلیون نفر در مناطق مختلف کشور حاشیه نشین هستند البته این مقدار شامل ساکنان بافت های فرسوده نیز می شود در واقع ۱۱ میلیون نفر در بافت های فرسوده در ۴۹۵ شهر و حدود ۹ میلیون نفر نیز در سکونت گاه‌های غیررسمی در ۹۱ شهر زندگی می کنند.
استان یزد با جمعیت یک میلیون و ۲۰۰ هزار نفر به دلیل وجود کارخانجات و صنعتی شدن آن از استان‌های مهاجرپذیر است که توسعه اقتصادی از طریق ایجاد واحدهای تولیدی و صنعتی از دهه ۶۰ به بعد زمینه را برای حضور افراد غیربومی به منظور اشتغال در این استان ایجاد کرده است و هم اکنون پنج منطقه در استان یزد به عنوان مناطق حاشیه نشین معرفی شده که سه منطقه حسن آباد ، اسکان و کشتارگاه در شهر یزد قرار دارد و همچنین شهرهای میبد و اردکان نیز چند سالی است که با این معضل دست به گریبان هستند.
نادیده گرفتن آسیب های مناطق حاشیه نشین می تواند باعث گسترش این آسیب ها به دیگر مناطق شهر شود، از این رو راه حل این معضل نادیده گرفتن یا حذف فیزیکی نیست بلکه با ایجاد بستر خدمات مناسب در مناطق روستایی و ارتقای سطح خدمات اجتماعی، اقتصادی و آموزشی و بسترسازی برای سکونت مردم در مناطق بوم زاد، باعث جلوگیری از تشکیل کانون های حاشیه نشینی در مناطق شهری می شود.
البته در استان یزد اقداماتی همچون ایجاد دفاتر تسهلیگری ، ایجاد برخی مراکز ورزشی و راه اندازی مراکز جامع سلامت در مناطق مختلف حاشیه نشین در طول چند سال گذشته انجام شده است که بدون شک در جلوگیری از افزایش آسیب های اجتماعی و فرهنگی در این مناطق نقش دارد، اما نباید از این موضوع مهم غافل شد که حاشیه نشینی، مولد آسیب های اجتماعی است، رواج بزهکاریهایی مانند سرقت، خرید و فروش مشروبات الکلی و مواد مخدر، مزاحمت نوامیس، نزاع دسته جمعی، تکدی گری، اخلال در امنیت عمومی از آسیب هایی است که عمده کانون ایجاد آنها مناطق حاشیه ای است.
تلاش برای کاهش آسیب های مناطق حاشیه ای از طریق ارائه خدمات مختلف از سوی دستگاه های اجرایی با همکاری قوه قضائیه بدون شک در این زمینه اثرگذار است اما با توجه به محدودیت منابع دستگاه های اجتماعی و فرهنگی، بهترین کار جلوگیری از ایجاد کانون های حاشیه ای از طریق ارتقاء بستر خدمات در مناطق روستایی و کمتر برخوردار است تا ساکنان این مناطق از انگیزه کافی برای ماندن در زیست بوم خود برخوردار شوند و راهی مناطق حاشیه شهرها نشوند.
تقویت نشاط و امید اجتماعی با حضور مشارکت سمن‌ها(سازمان‌های مردم نهاد) ، توسعه مکان‌ها و مراکز ورزشی و افزایش «مشارکت اجتماعی» از دیگر اقداماتی است که می‌توان به کاهش آسیب های اجتماعی در مناطق حاشیه ای کمک کند.
همچنین اگر در سطح ملی، توسعه متعادل و موزون همراه با توزیع برابر امکانات رفاهی و آموزشی و فرصت های مناسب شغلی در استان‌های مختلف کشور انجام شود، قطعا کمتر شاهد شکل گیری سکونتگاهای غیر رسمی و حاشیه نشینی خواهیم بود.
برچسب‌ها آسیب های اجتماعی یزد مهاجرت اقشار حاشیه حاشیه نشینی بزهکاریمنبع: ایرنا
کلیدواژه: آسیب های اجتماعی یزد مهاجرت آسیب های اجتماعی یزد مهاجرت اقشار حاشیه حاشیه نشینی بزهکاری اخبار کنکور آسیب های اجتماعی مناطق حاشیه ای حاشیه نشینی حاشیه نشین مناطق شهر آسیب ها
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.irna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایرنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۲۱۱۷۹۱۱ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
افزایش آسیب‌های اجتماعی در دانش‌آموزان / چرا طرح نماد ناقص اجرا شد؟
به گزارش خبرنگار اجتماعی ایسکانیوز، طرح «نماد» مخفف عبارت «سند ائتلاف نظام مراقبت اجتماعی دانش‌آموزان» است و اولین بار در سال ۹۴ به منظور کنترل و کاهش آسیب‌های اجتماعی دانش‌آموزان تصویب شد.
طبق این سند، آموزش و پرورش به همراه ۱۴ نهاد دیگر مکلف به اجرای نظام مراقبت از دانش‌آموزان در برابر آسیب‌های اجتماعی است. وزارت آموزش و پرورش، ریاست جمهوری، سازمان برنامه و بودجه کشور، قوه قضائیه، وزارت کشور، وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، سازمان بسیج مستضعفین، سازمان بهزیستی، دانشگاه توانبخشی و سلامت اجتماعی، کمیته امداد حضرت امام خمینی (ره)، ستاد اجرایی فرمان حضرت امام (ره)، نیروی انتظامی، ستاد مبارزه با مواد مخدر و صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران تشکیل و شورای عالی رفاه و تأمین اجتماعی نهادهایی هستند که موظف به اجرای طرح شده‌اند.
بیشتر بخوانید طرح «بوم»؛ شکوفایی خلاقیت‌ها یا باری روی دوش معلم؟اجرای این نظام پنچ مرحله اعم از غربالگری، تشخیص، آموزش، توانمندسازی و مداخله و درمان دارد و پنج هدف ایمان، نشاط، امید، هویت و خردورزی به عنوان محورها و هدف‌های اصلی دنبال می‌کند.
ابعاد مختلف طرحامیر تجلی‌نیا، مدیرکل امور تربیتی، مشاوره و مراقبت در برابر آسیب‌های اجتماعی وزارت آموزش و پرورش درباره این طرح گفت: مدیر مدرسه با شناسایی دانش‌آموزان در معرض خطر یا آسیب‌دیده ضمن ایجاد بستر برای ارائه خدمات آموزشی، مشاوره فردی و خانوادگی و انجام مداخلات مختصر ضروری توسط افراد متخصص، در صورت نیاز به ارائه خدمات حمایتی و تخصصی یا مداخله قضائی، حسب مورد موضوع را فوراً به سازمان بهزیستی یا دفتر حمایت از اطفال و نوجوانان دادگستری اعلام می‌کند.
مدیرکل امور تربیتی، مشاوره و مراقبت در برابر آسیب‌های اجتماعی ادامه داد: چارچوب «نماد»، با تاکید بر سه محور شناسایی، آموزش و مداخله طراحی شده است، البته فعالیتهای ترویجی و مکمل هم مورد نظر ائتلاف است، اما هر یک از این سه محور شامل فعالیتهای «شناسایی و غربالگری در مدارس از طریق شواهد میدانی و آزمون‌های استاندارد روانی، آزمون‌های خطرپذیری، شواهد کلینیکی و چک لیست‌ها»، «آموزش‌های رشد مدار اعم از آموزش و توانمندسازی معلمان و والدین، تولید برنامه درسی پیشگیری مربوط به هر دوره تحصیلی و منابع کمک آموزشی آن، برگزاری و اجرای دوره‌های آموزشی رشد مدار پیشگیری، اجرای فعالیتهای مکمل و ترویجی» و «مداخلات وضعی و روانی اجتماعی اعم از اقدامات مداخله‌ای برای کاهش عوامل مخاطره‌آمیز از جمله اقدامات انتظامی و مناسب سازی فضاها، برگزاری جلسات و دوره‌های آموزشی برای خانواده‌ها به ویژه در موارد مهم، خدمات و حمایت‌های روانی اجتماعی، معاضدت‌های حقوقی و مالی مورد نیاز، مشاوره‌های خانوادگی و فردی، معاضدت‌های تحصیلی و درمان و بازتوانی» می‌شود.
وی فرایند کامل و جامع نماد را تشریح کرد و گفت: این فرایند شامل فعالیتهای ارتقایی اعم از آموزشی و ترویجی می‌شود. «نماد» به منظور ارتقای توانمندی‌های روانی اجتماعی دانش‌آموزان بخش فعالیتهای ارتقایی را طراحی و راه‌اندازی کرده است که شامل دو بخش آموزش‌های ارتقایی و فعالیتهای ترویجی می‌شود. در بخش آموزش‌های ارتقایی، با طراحی کتابچه‌های مختلف این امکان فراهم شده است که دانش‌آموزان، والدین و کارکنان بتوانند به منابع آموزشی مورد نیاز خود دسترسی داشته باشند. در بخش فعالیتهای ترویجی نیز امکان شرکت در فعالیتهای مکمل و فوق برنامه از قبیل رویدادهای فرهنگی، هنری و ورزشی وجود دارد.
تجلی‌نیا تصریح کرد: بخش فعالیتهای ارتقایی، یکی از پنج بخش اصلی برنامه ملی «نماد» است که هم به صورت مستقل و هم به صورت درهم تنیده با چهار بخش دیگر، طراحی شده است به طوری که دانش‌آموزان، والدین و مدارس، هم به صورت مستقل می‌توانند محتواهای‌های مورد علاقه خود در سامانه «نماد» را دریافت و استفاده کنند و هم بر اساس نتایج غربالگری‌ها، برای بهبود و یا تقویت یک یا چند مهارت خود از این کتابچه‌ها و نیز فعالیتهای ارتقایی، به صورت موردی استفاده کنند.
وی درباره اقداماتی که در طرح نماد در راستای غربالگری، شناسایی و تشخیص انجام می‌شود، توضیح داد: «نماد» پرسشنامه‌هایی را طراحی و در دسترس قرار داده است تا با کمک آن، دانش‌آموزان وضعیت خود را اظهار و گزارش کنند. دانش‌آموزان دوره تحصیلی متوسطه اول و دوم با مشارکت در تکمیل این پرسشنامه‌ها، می‌توانند در تحلیل وضعیت خود مشارکت داشته باشند و از توصیه‌های مشاوران، کارشناسان و متخصصان برای بهبود یا ارتقای سلامت روانی اجتماعی، استفاده کنند. البته همین کار را والدین و معلمان نیز می‌توانند انجام دهند. چراکه در غربالگری «نماد»، پرسشنامه‌هایی نیز برای والدین و معلمان، طراحی شده است که با کمک آنها می‌توانند درباره دانش‌آموزان و فرزندان خود، نظر بدهند و از این طریق به محافظت از ایشان، کمک کنند.
پوشش ناقص طرح در مدارسمرکز پژوهش‌های مجلس در گزارشی به بررسی روند اجرای این طرح پرداخت. یافته‌های این گزارش نشان می‌دهد که در سال ۱۴۰۰-۱۴۰۱ حدود ۵۱ درصد از دانش‌آموزان به صورت اولیه شناسایی و ۸/۱۲ درصد از آنها درمان شده‌اند. از طرفی در این گزارش آمده که شواهد نشان‌می‌دهد، آسیب‌های اجتماعی دانش‌آموزان رو به افزایش بوده است؛ بنابراین باید دید که نواقص اجرای طرح چیست.
براساس این گزارش یکی از نواقص اجرای طرح پوشش ناقص آن است. براساس برنامه‌ریزی‌ها باید «نماد» در در سال تحصیلی ۱۳۹۹- ۱۴۰۰ در همه مدارس کشور استقرار و تثبیت شده باشد اما تا این سال نسخه کامل نماد در ۲۱ هزار مدرسه یا ۱۷.۴۵ از مدارس اجرا شده البته نسخه کوتاه آن در همه مدارس اجرا شده است.
بر این اساس می‌توان گفت چتر این نظام هنوز فراگیر نیست و همه مدارس و دانش آموزان را در بر نمی‌گیرد و به دلیل یکپارچه‌سازی بخش‌هایی از آن در برهه‌هایی از زمان از دسترس خارج شد یا هنوز از دسترس خارج و هنوز سامانه برخط مقبول ارائه نشده است. از طرفی پرداخت اعتبارات این سامانه نیز با نوسان مواجه بوده و میزان پرداخت به ازای هر دانش آموز اندک است.
یکی دیگر از نواقص مطرح شده از سوی مرکز پژوهش‌ها این است که «نماد» همه آسیب‌های اجتماعی شناسایی شده را تحت پوشش ندارد. در مجموع درباره برنامه‌های پیشگیری باید گفت، اینکه تنها سراغ دانش‌آموزان (با تاکید بر دانش آموزان در معرض آسیب و آسیب دیده) رفتن به منظور پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی دانش‌آموزی و کنترل و کاهش آنها کافی نیست.
اجرای ناقص طرحغلام عباس ترکی معاون حقوق عامه و پیشگیری از وقوع جرم دادستانی کل کشور هم از جمله کسانی است که نسبت به اجرای ناقص طرح انتقاداتی را مطرح کرده و گفت: متاسفانه در وزارت آموزش و پرورش طرح نماد به صورت کامل اجرا نشده است در صورتی که ۱۵ میلیون نفر جامعه دانش آموزی داریم که باید تحت پوشش این طرح قرار بگیرند. بررسی‌های ما از این حکایت دارد که کمتر از دو میلیون نفر تحت پوشش این طرح قرار گرفتند و این طرح هم ناقص اجرا شده است. بسیاری از مشکلات اجتماعی که داریم به حوزه کودک و نوجوان مربوط می‌شود و منشاء بسیاری از آسیب‌های دیگر هم در مدرسه، دبیرستان و مراکز تحصیل به وجود می‌آید.
معلمان آموزش ندیدهاندیکی از معلمان در گفت‌وگو با ایسکانیوز درخصوص نواقص اجرای طرح گفت: معلم‌ها آموزشی برای اجرای طرح «نماد» ندیده‌اند و ابعاد مختلف آن را نمی‌دانند؛ تنها فرم‌های مربوطه را در سایت نماد پر می‌کنیم. سوالات درباره مشکلات رفتاری است و شناسایی برخی از آنها نیاز به تخصص دارد و از عهده معلم خارج است.
وی افزود: آموزش تنها یک بخش ماجرا است و مهمترین مانع سر راه اجرای طرح، جمعیت زیاد دانش‌آموزان و حجم بالای کتاب‌ها است. تعداد دانش‌آموزان بسیار زیاد و حجم کتاب‌ها هم بالاست و معلم زمانی برای تمرکز بر تک تک دانش‌آموزان ندارد.
معلم عنوان کرد: از طرفی پاسخ به برخی سوالات نیازمند تعامل بیشتر با دانش‌آموز و آشنا شدن با روحیات او است اما این امکان برای معلمی که درگیر کار است، وجود ندارد. من فرصتی برای حتی یک دقیقه گفت‌وگو با دانش‌آموز ندارم و تنها برنامه‌ریزی می‌کنم که در زمان مشخص شده همه مباحث کتاب را تدریس کنم.
وی ادامه داد: معلم‌ها در مدرسه ما معمولا همه فرم‌ها را بدون گزارش مشکل ارسال می‌کنند چراکه می‌گویند یا برای تشخیص علائم یک مشکل آموزش کافی ندیده‌اند یا فرصت تعامل با دانش‌آموز را ندارند. برای مثال من چطور می‌توانم تشخیص بدهم که دانش‌آموز افکار خودکشی دارد یا مبتلا به خودآزاری است. این طرح تقریبا پنج سال است که در مدرسه ما اجرا می‌شود اما تغییری درخصوص سلامت روانی دانش‌آموزان ایجاد نشده است.
به گزارش ایسکانیوز، ۹ سال از آغاز اجرای این طرح گذشته اما زمانی که مشکلات زیرساختی مانند کمبود معلم، حجم بالای کتاب‌های درسی و کمبود مدرسه در کشور وجود دارد، نمی‌توان از معلم انتظار داشت که زمان خود را صرف ارتقای سلامت روان دانش‌آموز کند.
انتهای پیام /
خودکشی از رزیدنتها به پزشکان رسیده؛ چرا دکتر سمیرا آلسعیدی خودکشی کرد؟/ «خودکشی پزشکان بهمثابه یک انتحار اجتماعی است»