به نقل از «فارس»

و انقلابی که هنوز در آموزش و پرورش رخ نداده است؟

تاریخ انتشار: ۲۳ تیر ۱۴۰۰ | کد خبر: ۳۲۵۱۷۷۹۳

علی امینیان

پژوهشگر حوزه تعلیم و تربیت

دولت جدید

انقلاب اسلامی که در جوهر و ماهیت خود، تحولی بیرون از حوزه‌ی فکر و تمدن غربی است، برای تداوم و نزدیک شدن به غایت خود نیازمند پرورش انسان هایی است که بتوانند آرمان های این انقلاب را در سراسر پهنه گیتی محقق سازند. لذا در بلند مدت و در مقیاس تمدنی، آموزش و پرورش بیت الغزل و مهم ترین مسئله انقلاب اسلامی است.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

اما مساله این است که علیرغم همه تغییرات مثبتِ رخ داده، انقلاب اسلامی هنوز در آموزش و پرورش ایران امتداد نیافته است. دلیل این مدعا نیز وضعیت کنونی آموزش و پرورش، اظهارات صاحب نظران تعلیم و تربیت کشور و در رأس آن ها بیانات رهبر معظم انقلاب است؛

"مطلب دیگری که باید در نظر داشت، این است که آموزش و پرورش کنونىِ کشور ما، ساخته و پرداخته‌ی فکر ما و برنامه‌های ما و فلسفه‌ی ما نیست؛ این یک امر واضحی است؛ این هم جزء مسلمات است، منتها به آن توجه نمی کنیم! از روزی که نظامی به نام نظام آموزش و پرورش در این کشور به وجود آمد - از آغاز کار - بنای کار بر آن فلسفه‌ای نبود که ما امروز دنبال آن فلسفه هستیم". ( بیانات امام خامنه ای در جمع فرهنگیان، 03/05/1386)

راه عبور از عالم مدرن، تحول آموزش و پرورش در جهت ایجاد تمدن بزرگ اسلامی است.

 

همانگونه که مدرنیته در ابتدا به واسطه مدرن سازی آموزش و پرورش وارد ایران شد و سپس به ساحت های دیگر حیات اجتماعی ایرانیان مانند فرهنگ و هنر و اقتصاد و ... سرایت نمود این بار نیز راه عبور از عالم مدرن، تحول آموزش و پرورش در جهت ایجاد تمدن بزرگ اسلامی است. لکن با همه تلاش ها و فعالیت هایی که پس از انقلاب در حوزه آموزش و پرورش انجام شده است در این عرصه شاهد تحولی نبوده ایم و می توان در یک جمله گفت انقلاب اسلامی در آموزش و پرورش رخ نداده است.

می توان در یک جمله گفت انقلاب اسلامی در آموزش و پرورش رخ نداده است. 

 

تعلیم و تربیت ظاهرا اسلامی اما در کلیشه مدرن

در حقیقت هویت و ساختار مدرسه و به طور کلی ساختار آموزش و پرورش به شکل امروزین آن در ایران، برآمده از مبانی فکری غرب بوده و از حدود 200 سال پیش به صورت کاملا تقلیدی با همان شکل و هویت مدرن آن بی کم و کاست در زمین ایران اسلامی غرس شده است.

ساختار آموزش و پرورش به شکل امروزین آن در ایران، برآمده از مبانی فکری غرب بوده

 

 

اولین موسسان مدارس ایران _ چون میرزا حسن رشدیه_ نه برای مقابله با جریان آموزشی غرب بلکه در استقبال از آن و بسط و توسعه آن بوده است!

 

اولین مدارس مدرن در ایران در سال 1216 توسط مسیونرهای مسیحی و سپس توسط دولت های غربی به وجود آمدند و بعد از حدود 50 سال ایرانیانی که خود به طور مستقل اقدام به تاسیس مدرسه نمودند _ چون میرزا حسن رشدیه_ نه برای مقابله با جریان آموزشی غرب بلکه در استقبال از آن و برای بسط و توسعه آن بوده است! اولین مقاومت ها در مقابل جریان آموزشی مدرن در ایران توسط شیخ عباسعلی اسلامی در 1322 شکل گرفت؛ یعنی حدود 110 سال پس از ورود مدارس غربی به ایران و البته دو سال بعد از عزل رضاخان توسط انگلیس و باز شدن فضای سیاسی و اجتماعی کشور. پس از او نیز در دهه 40 افرادی چون علامه کرباسچیان و مرحوم روزبه با تاسیس دبیرستان علوی و روزبه این مسیر را ادامه دادند.

هر چند مدارس اسلامی به نیت تربیت دینی و توسط افراد متدین ایرانی تاسیس شد اما جریان غالب در آنها نه اسلام انقلابی و تمدن گرا بلکه اسلام غیر سیاسی بوده است.

 

نکته ای که نباید در این میان از آن غفلت نمود آنکه هر چند در ادامه مدارس اسلامی به نیت تربیت دینی و توسط افراد متدین ایرانی تاسیس شد اما جریان غالب در مدارس دینی قبل و حتی پس از انقلاب (مانند مدارس اسلامی و سپس علوی و نیکان و کمال و روشنگر و ...) نه اسلام انقلابی و تمدن گرا بلکه اسلام غیر سیاسی بوده است. اسلامی که در آن احساس تعارض جدی با فرهنگ سرمایه داری و غرب نمی شود و به دنبال ساخت تمدن اسلامی در مقابل تمدن مادی دنیای مدرن نیست. بلکه همه هدف آن پرورش افرادی است که صرفاً معتقد به اصول دین و دارای حب اهل بیت علیهم السلام بوده و مقید به انجام فرائض مانند نماز و روزه در صورت فردی آن باشند. در واقع این نسل از مدارس و پرورش یافتگان آن نیز به نوعی از اسلام ناب با قرائت امام خمینی ره و انقلاب اسلامی محروم بوده اند. در نتیجه ی این نگاه حداقلی به اسلام، پس از انقلاب نیز هویت و ساختار مدرسه از رویکرد تربیتی تا محتوای دروس و از الگوهای تدریس و ارزشیابی تا ارتباط مدرسه با خانه و مسجد و از کالبد و محیط آموزشی تا تربیت اخلاقی و اجتماعی تغییر چندانی نکرد.

خروجی اینگونه مدارس در بهترین حالت جوان متدینی است که سرباز و شهروند تمدن مدرن بوده

 

اصولاً برای دیدگاه حداقلی و محدود به دین، نیازی به تولید هویت جدید برای مدرسه نبود و همین هویت و ساختار فرنگی و غیربومی کفایت می کرد. بدیهی است خروجی اینگونه مدارس در بهترین حالت جوان متدینی است که سرباز و شهروند تمدن مدرن بوده و با نیت خیر، برای توسعه هر چه بیشتر کشورش در جهت نیل به تمدن غربی می کوشد.

خلاء اما در ماموریت

در ماموریت مدرسه تحولی ایجاد نشد

 

خلاصه آنکه پس از انقلاب نیز رویکرد فقهی _ مناسکی برای اسلامی سازی مدارس محور توجه قرار گرفت؛ ظاهر دین در حوزه آموزش اصلاح و حفظ شد اما باطن آموزش کاملاً با دین بیگانه ماند. عکس های مبتذل درون کتاب ها حذف و در ابتدای کتب درسی، عکس امام جایگزین تصویر طاغوت شد. پوشش دختران دانش آموز اصلاح شد و برنامه های مذهبی در اعیاد و عزاداری ها مورد توجه قرار گرفت اما در ماموریت مدرسه تحولی ایجاد نشد و منزلت علم و دانش و معلم ارتقاء چندانی نیافت. بدیهی است این رویکرد در اسلامی سازی آموزش کاملاً با مدرنیته قابل جمع است.

و سوالاتی پیش رو

اما تحول در نهاد آموزش به چه معنا است، چه ابعادی دارد و چگونه باید به آن دست یافت؟مسیر و نقشه راه تحول در آموزش و پرورش چیست؟ از میان انبوه آسیب ها و مسائل موجود مساله اصلی آموزش و پرورش در ایران کدام است؟ جهت گیری های اصلی و الگوی مطلوب در آموزش و پرورش چه باید باشد؟

این پرسش ها و مواردی دیگر از این دست، موضوعاتی است که شاید در یادداشت های بعدی فرصت پرداخت به آن ها فراهم آید.

انتهای پیام/

منبع: فارس

کلیدواژه: تحول تعلیم و تربیت مدارس مدرن مدارس اسلامی آموزش و پرورش آموزش و پرورش انقلاب اسلامی پس از انقلاب

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.farsnews.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «فارس» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۲۵۱۷۷۹۳ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

آموزش، نقطه مشترک بین ارتش و آموزش وپرورش است 

به مناسبت گرامیداشت سالروز شهادت استاد مرتضی مطهری و مقام معلم، فرمانده قرارگاه منطقه‌ای جنوبشرق ارتش امیر سرتیپ غلامعلیان با مدیر کل آموزش و پرورش استان کرمان دیدار کرد.

وی در این دیدار گفت: پرورش و آموزش دو مولفه انسان ساز هستند که در تمام تعالیم اسلامی به آن اشاره شده است و خوشبختانه در نظام جمهوری اسلامی ایران نیز وزارت آموزش و پرورش، این کار مهم و اساسی را به عهده دارد.

امیر سرتیپ غلامعلیان با بیان اینکه بسیار مهم است که ما قبل از اینکه وارد حوزه آموزش شویم، به پرورش توجه ویژه داشته باشیم، افزود: امروز روز بزرگداشت مقام معلم و تکریم از معلمانی است که ارزشمند‌ترین ساعات خود را برای موضوع آموزش و پرورش جوانان این مرزو بوم صرف می‌کنند.

فرمانده قرارگاه منطقه‌ای جنوب شرق ارتش اضافه کرد: اعتقاد داریم که ارتش جمهوری اسلامی ایران، یک نهادی است که به شدت به آموزش وابسته است و همان طور که ما در حوزه پرورش جوانان برای دفاع از آب و خاک کشور پیشرو هستیم.

وی با اشاره به اینکه موضوع آموزش به عنوان یک اصل مهم در ارتقای فعالیت‌های ارتش نیز همیشه مدنظر است، گفت: حرکت ما در کنار آموزش وپرورش است؛ ولی با این تفاوت که که آموزش‌های ما  برای مسائل امنیتی است و آموزش پرورش آموزش دروس را در دستور کار دارد.

باشگاه خبرنگاران جوان کرمان کرمان