به نقل از «خبرگزاری برنا»

برخی از آثار خارجی کودک و نوجوان با فرهنگ ما سازگاری دارد و برخی خیر/امروزه اکثر رسانه های صوتی و تصویری عضوی از خانواده هستند و تاثیرگذاری خاص خود را دارند

تاریخ انتشار: ۸ مرداد ۱۴۰۰ | کد خبر: ۳۲۶۶۶۹۴۷

علیرضا تبریزی روانشناس حوزه کودک معتقد است: برای تولید آثار کودک و نوجوان حتما باید نظارت روانشناسی که در همان حوزه فعالیت کرده است وجود داشته باشد در کنار آن نیز باید هزینه مناسبی هم انجام گیرد که کیفیت لازم را از آن خود کند تا بتواند با انیمیشن و فیلم های خارج از ایران رقابت کند.

علیرضا تبریزی روانشناس حوزه کودک و نوجوان با خبرنگار سرویس فرهنگ و هنر خبرگزاری برنا در خصوص تاثیرگذاری رسانه ها روی کودک و نوجوان گفت و گو کرد که در ادامه می خوانید.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

رسانه ها چقدر می توانند روی وضعیت روحی و روانی کودکان و نوجوانان موثر باشد؟

در روزگار جدید زمانی که می خواهیم تعداد نفرات یک خانواده را شمارش کنیم غیر از تعداد فرزندان یک خانواده رسانه ها را هم به عنوان عضوی از خانوده شمارش می کنیم. درواقع رسانه هایی مانند تلویزیون، موبایل و.... یکی از اعضای خانواده شده اند به طوری که هم از خانوده تاثیر می گیرند و هم روی خانوده تاثیر می گذارند. بنابراین اگر بخواهیم متوجه شویم که تاثیر رسانه در خانواده تا چه اندازه است می توان گفت که به اندازه یکی از اعضای خانواده تاثیر گذار است که ممکن است شرایط زندگی را بهتر یا بدتر کند.

آیا در شبکه نمایش خانگی آثار مناسبی برای این گروه سنی داریم؟

آثار مناسب برای این گروه سنی وجود دارد منتها آثار باید به دو بخش تقسیم شود. بخش اول آثار ایرانی و بخش دوم آثار خارجی.

آثار خارجی بعضا با فرهنگ ما سازگار هستند و گاهی هم هیچ سازگاری در آن ها وجود ندارد. مسئله ای که در حال حاضر وجود دارد این است که دوبله فیلم ها و انیمیشن هایی که به اسم کودک و نوجوان در رسانه هایی مانند فیلیمو و نماوا پخش می شود ویژه کودک و نوجوان نیست و رسما دوبله ای که روی آن ها صورت گرفته برای بزرگسالان مناسب است و می توان گفت که سطحی هستند در حقیقت زمانی که کودکان و نوجوانان پای انیمیشن و برنامه های مخصوص می نشینند جز تکه کلام های بزرگسالانه چیز دیگری یاد نمی گیرند که متاسفانه چنین چیزی می تواند دردسر درست کند.

او در ادامه بیان کرد: از طرفی دیگر تولیدات داخلی کیفیت لازم و جذابیت لازم را ندارد چراکه معمولا آنقدر هزینه ای بابت انیمیشن پرداخته نمی شود و علاوه بر آن فرزندان علاقه مند نیستند که تولیدات داخلی را نگاه کنند و برای آن ها این دست از آثار داخلی هیچ جذابیتی ندارد اما این به این معنی نیست که هیچ محصول مفیدی وجود ندارد اتفاقا برنامه ها و انیمیشن های جذاب و مفید نیز تولید شده است که این قشر از جامعه می توانند پای تماشای این دست از آثار بنشینند.

چه دلیلی دارد که شبکه های تخصصی که برای کودکان و نو جوانان برنامه تولید می کنند موفقیت لازم را کسب نکردند؟

به این دلیل که تولید یک محتوای اثر بخش نیاز به هزینه زیاد دارد یعنی زمانی که یک شرکت قرار است انیمیشن جذاب امروزی بسازد باید بسیار زیاد هزینه کند و متاسفانه این هزینه به دلیل قوانین کپی رایت و .... آن طور که باید در ایران انجام نمی شود و روانشناسان هم به اندازه کافی حضور پیدا نمی کنند تا روی محتوا تاثیر گذار باشند و آن ها را هدف دار کنند. انتظار می رود که مهارت های زندگی را به شکل یک انیمیشن جذاب برای مقاطع سنی مختلف ساخت اما متاسفانه به این دلیل که چنین چیزی موجود نیست آن ها مجبور هستند به کلیشه ها بپردازند و چنین چیزی باعث می شود که آثار خروجی خوبی نداشته باشند.

با توجه به اینکه تولیدات خارجی با مناسبات فرهنگی ما همسو نیست و فضای مجازی هم فضای مناسبی نیست آیا کمبود تولیدات سرگرم کننده در وضعیت روحی و روانی کودکان و نوجوانان تاثیر بدی نمی گذارد؟

لزوما فکر اینکه هر محتوایی که از خارج از ایران وارد کشور ما می شود و با فرهنگ ما سازگار نیست اشتباه است. بعضا برخی از فاکتور ها ممکن است با فرهنگ ما سازگاری نداشته باشد و برخی دیگر سازگاری دارد.

به عنوان سوال آخر چه توصیه ای برای بهتر شدن تولیدات کودک و نوجوان چیست؟

اول اینکه محتوا و هدف تولید به یک محتوای آموزشی و سرگرم کننده حتما با نظارت روانشناسی که در همان حوزه فعالیت کرده است انجام بگیرد. و فاکتورهایی که به همراه دارد برای جامعه امروزی و تاریخ کنونی مناسب باشد دوم اینکه در کنار آن باید هزینه مناسبی هم انجام گیرد که کیفیت لازم را از آن خود کند تا بتواند با انیمیشن و فیلم های خارج از ایران رقابت کند. در نتیجه این دو مورد در کنار هم می تواند کار جذابی را ارائه دهد.

منبع: خبرگزاری برنا

کلیدواژه: کودک و نوجوان خانواده رسانه خانواده کودک و نوجوان رسانه انیمیشن انیمیشن انیمیشن تلویزیون رسانه ملی کودک و نوجوان جامعه شناس روانشناس شبکه نمایش خانگی علیرضا تبریزی کودک و نوجوان فرهنگ ما رسانه ها

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.borna.news دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «خبرگزاری برنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۲۶۶۶۹۴۷ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

کمرنگ‌شدن نشریات تخصصی نوجوانان از عوامل افت شعر نوجوانان است

به گزارش خبرگزاری مهر، نشست تخصصی «شعر نوجوان از منظر مخاطب و جایگاه امروزی آن» به دبیری انسیه موسویان و با سخنرانی افسون امینی شاعر، نویسنده و مدرس دانشگاه علامه طباطبایی با موضوع «شعر نوجوان، سرگردانی میان متن و مخاطب» و حسین تولایی با موضوع «واکاوی جهان در تجربه-سروده‌های نوجوانان» برگزار شد.

امینی گفت: حرف زدن در مورد شعر نوجوان، بی‌نیاز از صحبت کردن درباره‌ی شعر کودک نیست؛ به ویژه که منابع ما در حوزه‌ی شعر نوجوان بسیار اندک است.

وی با اشاره به سیر تاریخی شکل‌گیری شعر نوجوان افزود: شعر کودک برخلاف داستان کودک که به شکل خودجوش مسیر خود را طی کرد؛ به صورت خودجوش شکل نگرفت. پس از انقلاب مشروطه، نیاز متولیان مدارس و کودکستان‌ها به تولید شعر برای دانش‌آموزان، باعث شکل‌گیری شعر کودک و تولید محتوا در این دوره شد. در این میان، رواج ترانه‌های عامیانه‌ی دوره‌ی مشروطه و گسترش کار ترجمه تأثیر بسزایی داشتند.

این نویسنده گفت: در این دوره شعر نوجوان وجود نداشت، چرا که اصولاً مفهوم نوجوانی در این دوره هنوز شکل نگرفته بود و مخاطبان به دو گروه بزرگسالان و کودکان تقسیم می‌شدند. گاه شعر برخی از شاعران بزرگسال که از نظر زبانی و محتوایی اشعارشان برای نوجوانان قابل فهم بود، مثل پروین اعتصامی در حوزه‌ی شعر نوجوان مورد توجه قرار می‌گرفتند.

وی افزود: پیشرفت علم روان‌شناسی و آشنایی با دیدگاه‌های کسانی چون ژان پیاژه و نیز دومین سمینار ملی ادبیات کودک شورای کتاب کودک در سال ۱۳۴۶ که بخش مهمی از آن مختص شعر کودک با سخنرانی عباس یمینی شریف بود، زمینه‌ی توجه به شعر نوجوان را فراهم کرد. در دهه‌های ۴۰ و ۵۰ افرادی مثل محمود کیانوش به صورت جدی وارد حوزه‌ی شعر کودک و نوجوان شوند. کیانوش تحت تأثیر نظریه‌ی رشد پیاژه و ادبیات ترجمه، نخستین شاعری است که به طور جدی سراغ شعر نوجوان رفت و اولین کتاب شعر نوجوان را با عنوان «آفتاب خانه‌ی ما» منتشر کرد. نکته‌ی قابل توجه در مورد شعر کودک در ایران، پشتوانه‌ی پژوهشی آن، قبل از رواج و گسترش آن در بین شاعران کودک است. دو کتاب «نیم قرن در باغ شعر کودکان» از عباس یمینی شریف و «شعر کودک ایران» از محمود کیانوش در زمانی منتشر شدند که شاعران کودک بسیار انگشت‌شمار بودند.

امینی گفت: در دهه‌ی ۶۰ به دلیل تحولات سیاسی و اجتماعی‌ای که در جامعه رخ داد، نیاز بود تا آموزش و پرورش و نهادهایی مثل وزارت ارشاد و غیره توجه ویژه‌ای به جمعیت نوجوان داشته باشند. نسلی که در آن زمان به لحاظ کمیت، طیف وسیعی از جمعیت کشور را شامل می‌شد. بنابراین به شعر نوجوان توجه بیشتری شد و شاعرانی چون جعفر ابراهیمی، محمدکاظم مزینانی، وحید نیکخواه آزاد، جواد محقق، قیصر امین‌پور، افشین علاء و دیگر شعرا پای کار آمدند. این شاعران متناسب با نیاز نوجوان آن روز شعر می‌سرودند؛ اگرچه هنوز اشعار آنان بین شعر نوجوان و شعر کودک یا بزرگسال معلق بود.

این مدرس دانشگاه گفت: از دهه‌ی ۷۰ شعر نوجوان رشد و جایگاه خود را پیدا می‌کند. در این دوره کتاب‌های شعر نوجوان از نظر ظاهری هم به ثبات می‌رسند و فونت و قطع آن‌ها برای مخاطب تعریف مشخصی می‌یابد، اگرچه هنوز نوسان‌هایی هست و گاه شعر نوجوانان، با تصاویر و قطع کتاب کودک منتشر می‌شود. از شاعران شاخص شعر نوجوان در این دهه، می‌توان از بیوک ملکی، افسانه شعبان‌نژاد، افشین علاء، عرفان نظرآهاری، شاهین رهنما، آتوسا صالحی و محمدکاظم مزینانی نام برد.

وی افزود: در دهه‌ی ۸۰ تعداد شاعران نوجوان بیشتر و آثار آنان متنوع‌تر شد. ظهور شاعران توانمند در این دهه، کتاب‌های شعر نوجوان را از نظر مضمون، قطع و زبان با تنوع قابل توجهی همراه کرد. در این دوره بسیاری از شاعران شعر کودک نیز، برای محک زدن خود وارد حوزه‌ی شعر نوجوان می‌شوند. بیشتر شاعران این دهه موفق هستند و تا سال‌های بعد هم می‌مانند. از چهره‌های شاخص این دوره علاوه بر شاعران دهه‌ی ۷۰، می‌توان از مهدیه نظری، عباس تربن، حسین تولایی، مهدی مردانی، انسیه موسویان، غلامرضا بکتاش، علی باباجانی، کمال شفیعی و.... را نام برد.

این شاعر با تاکید بر اینکه این روند در دهه‌ی ۹۰ هم ادامه یافت، گفت: با این تفاوت که از اواخر این دهه، این رشد کمرنگ می‌شود و ما با کتاب شعر نوجوان کمتری روبه‌رو هستیم و توجه ناشران به چاپ و کیفیت این نوع ادبی کمتر می‌شود.

امینی گفت: از نظر من مخاطب شعر کودک عام است، اما مخاطب شعر نوجوان خاص. کتاب‌های شعر کودک از سوی والدین در هر سطح و طبقه‌ای برای سرگرمی و آموزش کودکان خریداری می‌شوند؛ اما شعر نوجوان باید توسط نوجوان علاقه‌مند به شعر خریداری شود. نوجوانی کتاب شعر می‌خرد که خودش اهل شعر و ادبیات باشد. بنابراین شعر نوجوان از سوی ناشران با اقبال مواجه نیست. از سوی دیگر، آشنایی ما با شعر نوجوان در سطح جهانی کمرنگ است. تنها تعداد کمی از مترجمان مثل رضی هیرمندی و مهدی مرادی به سراغ ترجمه‌ی شعر نوجوان رفته‌اند. در سطح جهانی نیز جوایز ادبیات کودک و نوجوان بیشتر معطوف به آثار کودکانه است تا آثار نوجوان.

یکی از دلایل اوج‌گیری شعر نوجوان در دهه‌ی ۸۰ حضور نشریات حرفه‌ای بود

در ادامه‌ی این نشست، حسین تولایی با تاکید بر اینکه در دهه‌ی ۸۰ شعر نوجوان در اوج خود بود و چهره‌های تازه و جوان در این دوران درخشیدند، گفت: این روند رو به رشد از نیمه‌ی دوم دهه‌ی ۹۰ سیر نزولی به خود گرفت. به گونه‌ای که در سال‌های اخیر، چهره‌های جوان و موفق در این زمینه کمتر دیده می‌شود و شعر نوجوان هنوز به نام‌های شاعران پیشکسوت و شاعران اواخر دهه‌ی هفتاد و هشتاد به راه خود ادامه می‌دهد. از دلایل مهم این مشکل، کمرنگ‌شدن نشریات تخصصی نوجوانان، تعطیل‌شدن جشنواره‌ی مطبوعات کودک و نوجوان و البته افزایش جشنواره‌های مناسبتی است.

وی افزود: قطعاً یکی از دلایل اوج‌گیری شعر نوجوان در دهه‌ی ۸۰ حضور نشریات حرفه‌ای و موفقی مثل سروش نوجوان، آفتابگردان و نشریه‌ی دوچرخه بوده است. این نشریات در آن زمان جریان‌ساز بودند و توانستند حرکتی را در جامعه ایجاد کنند و افرادی مثل آتوسا صالحی، عرفان نظرآهاری، مهدیه نظری، عباسعلی سپاهی یونسی، انسیه موسویان، مهدی مردانی، عباس تربن، مهدی مرادی، فاصل ترکمن، کبری بابایی و … را به جامعه‌ی ادبی تحویل دهند. با تعطیل‌شدن این نشریات، شعر نوجوان هم جایگاه ویژه‌ی خودش را کم‌کم در بین ناشران از دست داد و چاپ کتاب شعر نوجوان هم با چالش جدی مواجه شد. در حالی که نشریات کودک و نوجوان بیش از کتاب‌های این رده‌ی سنی می‌تواند در علاقه‌مندی این گروه سنی به حوزه‌های فرهنگی مؤثر باشد.

وی با طرح این سوال که چرا شعر نوجوان امروز با مخاطب مواجه نیست؟ گفت: شعر نوجوان در میان نوجوانانی مخاطب دارد که دغدغه‌ی شعری داشته باشند؛ یعنی مخاطبان تخصصی. تعداد این افراد به گواه تعداد نوجوانان شاعر عضو کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان در سراسر کشور، دانش آموزان شرکت کننده در مسابقات سراسری فرهنگی و هنری در رشته‌ی شعر وزارتخانه آموزش و پرورش، شاعران نوجوان مرتبط با نشریاتی مثل دوچرخه، آفتابگردان و.... کم نیست. مضاف بر اینکه حتی اگر هم این تعداد کم باشد، جامعه موظف است برای آن‌ها خوراک لازم را تهیه کند.

این شاعر سپس به تشریح پژوهش خود در نشریه‌ی دوچرخه در فاصله زمانی ۱۳۹۵ تا پایان ۱۳۹۹ پرداخت و گفت: بر اساس این پژوهش، در ۲۲۶ شماره‌ی منتشر شده‌ی نشریه‌ی دوچرخه، در بازه زمانی یاد شده، ۷۱۵ شعر از ۱۶۸ نوجوان شاعر و علاقه‌مند به شعر بر اساس نظریه‌ی ارتباطی ربکا نای مورد بررسی قرار گرفت و اشعار نوجوانان در حوزه ارتباطی به چهار دسته‌ی تعامل با خود، تعامل با خدا، تعامل با دیگری و تعامل با محیط تقسیم شدند.

وی افزود: بر اساس یافته‌های این پژوهش در فاصله زمانی مذکور بر اساس هسته مرکزی شعر نوجوانان، تعامل با دیگری با ۶۰ درصد فراوانی، بیشترین مضمون شعری نوجوانان را به خود اختصاص می‌داد و پس از آن تعامل با محیط با ۲۳ درصد، تعامل با خود با ۱۴ درصد و تعامل با خدا با ۳ درصد به ترتیب، بیشترین فراوانی‌ها را دربرمی‌گرفتند.

تولایی گفت: در زمینه‌ی تعامل با دیگری، عاشقانه‌ها با فراوانی مطلق ۳۹۸ شعر، بیشترین درصد تعامل با دیگری را شامل می‌شدند؛ یعنی چیزی حدود ۵۵ درصد. این در حالی است که پروژه شعر عاشقانه نوجوان که در یکی از مؤسسات انتشاراتی دنبال می‌شد و بنا بود با همت گروهی از شاعران حوزه نوجوانان منتشر شود، با تغییر مدیریت آن انتشارات متوقف شد و ناشران دیگر هم از چاپ آن استقبال نکردند. این پژوهش با عنوان "نشریات کودک و نوجوان به مثابه راهنمایی برای مخاطب شناسی؛ مورد مطالعه نشریه دوچرخه" در سال گذشته در گاهنامه‌ی نقد کتاب کودک و نوجوان منتشر شده است.

همچنین افسون امینی که ۱۶۰ شعر از ۱۶ شاعر نوجوانان را گردآوری کرده و به چاپ سپرده است، در آغاز سخنرانی خود از محمد هادی محمدی و زهره قائینی به خاطر تألیف مجموعه‌ی تاریخ ادبیات کودکان ایران که از منابع ارزشمند مرجع در این حوزه است، سپاسگزاری کرد.

کد خبر 6089743 زینب رازدشت تازکند