به نقل از «جام جم آنلاین»

فرش‌ های تقلبی با نقشه‌ های قشقایی

تاریخ انتشار: ۱۳ مرداد ۱۴۰۰ | کد خبر: ۳۲۷۲۳۳۶۳

به‌طور قطع یکی از اساسی‌ترین مشکلاتی که تولیدکنندگان فرش و دستباف‌های دیگر با آن روبه‌رو هستند قاچاق فرش دستباف از آن‌سوی مرزهای شرقی‌مان است که کسی آن‌چنان اهمیتی به آن نمی‌دهد.

درواقع سال‌هاست فرش‌ های دستباف از افغانستان وارد کشورمان می‌شود؛ فرش‌هایی عمدتا با نقشه‌ های ایرانی که از نوع رنگ و گره‌های تقلبی که دارند برای اهالی فرش به راحتی قابل تشخیص هستند.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

حالا در این دو سه سال اخیر روند قاچاق آنها سرعت فزاینده‌ای به خود گرفته تا جایی که فرش‌های دستباف ایرانی را در کشور خودمان به حاشیه رانده است.

فرش‌های افغان‌ باف دو سال پیش در تهران پایشان را به‌طور غیررسمی به نمایشگاه بین‌المللی فرش دستباف باز کردند. فرش‌هایی با رنگ و لعاب و درخشندگی خاص که چشم هر بیننده‌ای را به خود جلب می‌کردند.

این فرش‌ها سبک و کم‌وزن با پرزی کوتاه و به طور غیرقابل باوری درخشنده و مخمل‌گونه هستند. یکی از تجار معروف و مشهور شمال کشور این فرش‌ها را در یکی از سالن‌های نمایشگاه بین‌المللی در معرض تماشا و فروش گذاشته بود.

فروشندگان معمولا این فرش‌ها را به اسم فرش‌‌های قشقایی و با طرح کشکولی یا فرش‌های کردی‌باف و حتی نقشه ترکمنی به مشتری قالب می‌کردند و کسی هم روحش خبردار نشد فرشی که می‌خرد شاید نقشه‌اش ایرانی باشد ولی بافت روستاهای هرات افغانستان است، آن هم با مواد اولیه بی‌کیفیتی که در بهترین حالت کمتر از ۱۰سال عمر می‌کند.

اکنون قاچاق فرش افغانستانی آن هم از نوع فرش‌های بی‌کیفیت آن‌قدر در بازار فرش ایران در این مدت کوتاه در بازار فرش مشهد، گنبدکاووس، تهران و شیراز ریشه دوانده که توان مقابله با این پدیده یا بهتر است بگوییم چالش، سخت‌تر از گذشته شده است.

سرای بوعلی یا سرای هرات؟

اگر گذرتان به بازار فرش تهران مثل سرای بوعلی بیفتد و با فرش و طرح‌هایش آشنا باشید حتما چشم‌تان به جمال فرش‌های افغان‌باف روشن می‌شود. کمتر کسی هم پیدا می‌شود که به شما راستش را بگوید فرشی که پسندیده‌اید ایرانی نیست! چند وقت پیش که چرخی در سراهای مختلف فرش تهران زدیم بسیاری از این فرش‌ها را در حجره و مغازه‌ها دیدیم. قیمت‌شان آن‌چنان فرقی با فرش بافت ایران ندارد. اگر فروشنده تخفیفی هم بدهد در واقع از سود زیادی که می‌برد، مبلغی را کم می‌کند.

پرفروش در پایتخت

متأسفانه در برخی فروشگاه‌های معروف و مشهور تهران هم فرش‌‌های افغان‌باف جزو پر فروش‌ترین‌ها هستند، به این دلیل که از رنگ و لعاب خوبی برخوردارند و البته سود خوبی هم برای فروشندگان آن دارند.

مدیر یکی از همین فروشگاه‌های فرش در شمال تهران که ابتدا از فروش قالی‌های افغان‌باف در فروشگاهش طفره می‌رفت اما بعد به طور ضمنی به آن اشاره کرد، درباره فروش فرش افغان باف چنین می‌گوید: این فرش‌ها به‌طور قاچاق و حتی کولبری وارد ایران می‌شود. فرش‌های خوب را ما هر مترمربعی 100دلار می‌خریم. البته قبول داریم برخی از این فرش‌ها بی‌کیفیت هستند. از طرفی ما با مشکل طرح و اندازه در کشور روبه‌رو هستیم و افغانستانی‌ها اندازه‌هایی را تولید می‌کنند که به‌شدت مورد تقاضای بازار داخلی است. علاوه بر اینها هزینه تولید فرش در داخل کشور تحت تاثیر تحریم‌ها و تورم بالا رفته و این در حالی است که در افغانستان هزینه تولید بسیار پایین‌تر از ایران است. از سوی دیگر خریدار توان خرید فرش شش متری 5۰-4۰ میلیون تومانی را ندارد و به سوی فرشی با قیمت پایین‌تر می‌رود، خب فرش‌هایی که از افغانستان می‌آیند در مجموع خوشر‌نگ، خوش‌قواره و به قیمت هستند.

اعتبارمان دارد از دست می‌رود

البته وضعیت رسوخ فرش‌های افغان​باف در مشهد و حتی شیراز دست‌کمی از تهران ندارد. افغان‌ها روی دست چینی‌ها زده‌اند و نقشه‌های قشقایی را همان‌طور زیبا و چشم‌نواز تولید می‌کنند و می‌فرستند برای سفارش‌دهندگان طماع ایرانی.

یکی از فروشندگان فرش در شیراز دراین‌باره به ما می‌گوید: در طول دو سال گذشته قیمت تولید فرش افزایش باورنکردنی داشته، بنابراین برای برخی از تجار صرف نمی‌کند به تولید ادامه دهند، لذا فرش قاچاق می‌خرند و در بازار داخلی با قیمتی کمتر از نمونه اصلی می‌فروشند. البته این کار لطمه می‌زند به اعتبار فرش استان فارس، چراکه برخی از گردشگران داخلی و خارجی در تور فروشندگان فرش افغان‌باف می‌افتند. خب، تصور کنید این فرش‌ها که به اسم فرش قشقایی فروخته می‌شوند بعد از مدتی رنگ بدهند یا به دلیل نوع گره‌هایشان از هم باز شوند چه آبروریزی‌ای می‌شود!

ادله دادگاه‌پسند لازم داریم

با توجه به فراگیر شدن فروش فرش افغان‌باف در بازار فرش تهران و فروشگاه‌های سطح تهران با سیدمجتبی عراقچی، رئیس اتحادیه فروشندگان فرش دستباف تهران تماس گرفتیم. وی ضمن تایید قاچاق فرش دستباف افغان​باف به کشور و فروش آن در برخی از فروشگاه‌ها عنوان می‌کند: ما برای جلوگیری از افزایش فروش چنین فرش‌هایی و پیشگیری از خسارت به بخش تولید داخلی با اداره تعزیرات وارد گفت‌وگو شده‌ایم و مکاتباتی هم داشته‌ایم اما باید ادله کافی برای این موضوع را که دادگاه‌پسند باشد ارائه بدهیم. برخی متخلفان می‌گویند این فرش‌ها در مناطق مختلف کشور ازجمله استان خراسان‌شمالی و از سوی افغان‌ها تولید شده است و با چنین پاسخ‌هایی سعی در توجیه تخلفات خود دارند.

ما اصرار بر برخورد داریم و همه تلاش‌مان را می‌کنیم برای جلوگیری از ورود و فروش این‌گونه فرش‌ها.

بفروشید اما نه به اسم ایرانی

حسین کمندلو، استاد دانشگاه هنر سمنان در زمینه فرش، که تحقیقات زیادی در حوزه فرش مناطق مختلف کشور داشته است درباره فرش‌های افغان‌باف چنین می‌گوید: این فرش‌ها را 20 سال پیش در بازار فرش مشهد دیده بودم و این امر عادی به شمار می‌رود، چراکه با توجه به هم‌مرز بودن استان خراسان با کشور افغانستان، دستباف‌هایی از این کشور از سوی کسانی که به ایران تردد داشتند وارد بازار می‌شد. البته فروشنده‌های مشهدی این فرش‌ها را به اسم فرش افغانستان می‌فروختند و حالا که می‌شنویم این فرش‌ها را به اسم فرش بلوچ و زابل و ترکمن می‌فروشند کار دور از اخلاق و انصاف است.

با طول عمری کمتر از 10 سال

اگر سری به اینستاگرام برخی از فروشندگان فرش که فروشگاه‌هایی در بازار فرش یا مراکز تجاری مشهور تهران دارند بزنید چشم‌تان به جمال فرش‌های خوشرنگ و مخمل‌گونه‌ای روشن می‌شود که در توضیح فرش نوشته‌اند: «نقشه بلوچ» یا «نقشه ترکمن» یا حتی «نقشه زابل». این فروشندگان به دلیل بی‌اطلاعی مخاطبان خود محصولات بی‌کیفیتی را به اسم فرش ایرانی می‌فروشند بدون این‌که تضمینی برای سلامت نخ و رنگ آنها بدهند. خریدار بی‌خبر از همه جا نمی‌داند فرشی که با ذوق و شوق خریده‌ است نهایتا کمتر از 10 سال عمر می‌کند!

قاچاق‌های کانتینری

دور از واقعیت نیست اگر بگوییم تحریم‌ها کمر اقتصادمان را شکسته است. دهه 70 شمسی به‌طور متوسط سالانه بین یک‌میلیارد و 500میلیون تا دومیلیارد دلار صادرات فرش داشتیم که این میزان به حدود 60میلیون دلار در سال گذشته رسید و این یعنی سقوط به ته دره. با وجود این تنها راه سرپاماندن کارگاه‌های تولید فرش و دستباف‌ها، تولید برای بازار داخلی است که با شیوع ویروس کرونا و شوک‌های شدید اقتصادی بسیاری از کارگاه‌ها قید تولید را زدند. به‌عنوان‌نمونه یک تخته فرش نهاوند شش‌ متری، سال 98 به قیمت 15 تا 20میلیون تومان در بازار عرضه می‌شد و اکنون بین 40 تا 50 میلیون تومان قیمت‌گذاری می‌شود. این در حالی است که افزایش حقوق و درآمد عموم مردم در مقابل تورم و گرانی بسیار ناچیز است و قدرت مالی برای خرید فرش ایرانی وجود ندارد.

این عوامل دست به دست هم داده است تا فرش‌های افغانستان که در سال‌های گذشته به‌صورت چمدانی یا کولبری وارد کشور می‌شدند اکنون کانتینری و از مبادی رسمی و از سوی چند تاجر سرشناس وارد شوند. تحقیقات ما نشان می‌دهد یکی از این تاجران که در شمال کشور سکونت دارد نقشه‌های ترکمنی و کردی و قشقایی را به بافندگان افغانستان سفارش می‌دهد! دراین‌باره مرکز ملی فرش ایران به‌عنوان متولی و سیاست‌گذار فرش دستباف هیچ واکنش و اقدامی نکرده است و در واقع باید گفت هیچ عزم و اراده‌ای برای برخورد با این معضل که به ضرر تولیدات داخلی است، صورت نمی‌گیرد.

فرش برای شکوفایی دوباره نیاز به جابه‌جایی دارد

بحث الحاق مرکزملی‌فرش به وزارتخانه جدیدالتاسیس میراث فرهنگی برای چندمین بار داغ شده‌است.

برخی مخالف و عده‌ای موافق پیوستن فرش به این وزارتخانه هستند اما با این پیش‌شرط که تحت عنوان معاونت باشد نه زیرمجموعه معاونت صنایع‌دستی.

بهمن نامورمطلق، استاد دانشگاه و معاون پیشین صنایع‌دستی وزارت‌میراث‌فرهنگی کشور یکی از پیشنهاددهندگان این الحاق است.

وی در زمان تصدی مسؤولیتش چندین‌بار سعی کرد فرش را از وزارت صمت جدا و پای آن را به سازمان میراث‌فرهنگی سابق باز کند ولی برخی اما و اگرها و از طرفی به پایان رسیدن دولت دهم اجرای این سناریو را ناتمام گذاشت.

شما زمانی مسؤولیت صنایع‌دستی کشور را در سازمان‌ میراث‌ فرهنگی به عهده داشتید و بارها پیشنهاد کردید فرش از وزارت صنعت، معدن و تجارت جدا شود و در کنار صنایع‌دستی که از یک ریشه و هنر است، بنشیند. دلیل این پیشنهاد چه بود؟

همه کشورهایی که فرش تولید می‌کنند این دستبافته را جزو صنایع‌دستی به شمار می‌آورند؛ چراکه صنایع‌دستی پیکره واحدی است که متاسفانه در کشور ما با آن سلیقه‌ای رفتار شده، یعنی این‌که وزیری دوستش داشته فرش جزو زیرمجموعه خودش باشد و آن را از سایر هنرهای دستی جدا کرده. باید بگویم سرشت همه هنرهای دستی از نظر فلسفی و زیباشناسی یکی است و یک ماهیت دارند. این هنرها صنایع کاربردی، صنایع بومی و صنایع فرهنگی کشورمان هستند که ریشه در قرون و حتی هزاره‌های گذشته دارند. جدا کردن فرش از سایر صنایع‌دستی همچون گلیم، زیلو، جاجیم، نمد و … بدون هیچ دلیل تخصصی و قانع‌کننده‌ای بوده چراکه این هنر ربطی به صنایع جدید همچون خودروسازی و فولاد و پتروشیمی و … ندارد و از طرفی طبیعت آنها با هم جور در نمی‌آید.

فرش از منظر اقتصادی با سایر دستباف‌ها از جمله مواد اولیه‌ مثل پشم، دار، رنگ، نقشه و … اشتراکات زیادی دارد که در نهایت تولیدات‌ هم شباهت به یکدیگر دارد؛ بنابراین باید به هم بپیوندند تا در بحث واردات، صادرات پشم و ابریشم یا محصول نهایی سیاست واحدی را در پیش بگیرند. اینها در تجارت داخلی و خارجی هم به یکدیگر وابسته‌اند و باید برای تبلیغات در داخل و خارج از کشور هر کدام برای خود تبلیغ کنند که با وجود این تاثیرگذاری این دو نسبتا کاهش می‌یابد. در مجموع باید گفت فرش و صنایع‌دستی در زیبایی‌شناسی، تولید و تجارت به یکدیگر وابسته‌اند و این گسست به تضعیف هر دو بخش منجر شده‌است. فرش با جامعه دو میلیونی و صنایع‌دستی هم تقریبا با همین جمعیت نباید از هم جدا باشند و پیوند این دو می‌تواند قدرت و انسجام را در پی داشته‌باشد تا در مقابل دولت، مجلس، نهادها و سازمان‌های تصمیم‌گیرنده مطالبه‌گری کنند و به نتایج بسیار خوبی برسند. این موضوع یکی از آرزوهای من و همین‌طور هنرمندان عزیز چه در حوزه فرش و چه صنایع‌دستی است که اینها باید به هم ملحق شوند تا بتوانند مطالبات خودشان را پیگیری کنند.

با توجه به وضعیت اقتصادی، تحریم آمریکا و شیوع ویروس کرونا، به‌نظرتان وزارتخانه جدیدالتاسیس میراث فرهنگی آمادگی لازم را برای پذیرش مرکز ملی فرش دارد؟

به نظرم با این ساختار و با این نوع مدیریت در سطح وزارتخانه نه. شرایط در این وزارتخانه مطلوب نیست از طرفی حال و روز فرش در وزارت صمت هم خوب نیست. شما ببینید در طول این سال‌ها چقدر مدیر عوض کرده‌است. متاسفانه فرش را در این وزارتخانه جدی نمی‌گیرند. حمایت از فرش در این وزارتخانه کافی و ایده‌آل نبوده و این موضوع وضعیت فرش را پیچیده کرده‌است. فرش، نگین هنر ایرانی است و متاسفانه در شرایط بدی به‌سر می‌برد. از طرفی وزارتخانه میراث فرهنگی هم شرایط و آمادگی لازم را برای پذیرش مرکز ملی فرش ندارد؛بنابراین نیاز است دولت برای هموار کردن این مسیر وارد عمل شود تا فرش در کنار صنایع‌دستی قرار بگیرد و اعتبار گذشته‌اش را باز یابد.

حمید حاجی‌ پور - ایران / روزنامه جام جم

منبع: جام جم آنلاین

کلیدواژه: حمید حاجی پور فرش دستباف فرش های تقلبی فرش های دستباف فرش افغانستانی بهمن نامورمطلق فروشندگان فرش فرش های افغان فرش ها میراث فرهنگی اسم فرش بازار فرش فروشگاه ها صنایع دستی فرش دستباف دستباف ها فرش ایران فرش افغان فرش هایی

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت jamejamonline.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «جام جم آنلاین» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۲۷۲۳۳۶۳ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

میمند فارس شهر ملی شیشه‌گری می‌شود

مریم جلالی در مراسم بزرگداشت روز ملی شهر میمند و برگزاری جشنواره گل و گلاب گفت: میمند ظرفیت‌های اجتماعی و فرهنگی و اقتصادی زیادی دارد که باید این ظرفیت‌ها در خدمت ارزش‌افزوده و ارزش‌آفرینی شود.

معاون صنایع‌دستی و هنر‌های سنتی وزارت میراث فرهنگی گردشگری و صنایع‌دستی افزود: رویداد‌ها زمینه تقویت توجه را ایجاد می‌کنند و تقویت توجه نخستین گام در راستای متمایزسازی و ایجاد وضعیت مطلق است.

جلالی افزود: به‌عنوان معاون صنایع‌دستی وزارت میراث فرهنگی و همکارانم در اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان فارس به دنبال این هستیم که ظرفیت‌های میراث فرهنگی و آنچه ریشه در تاریخ دارد به‌اضافه جاذبه‌های گردشگری در کنار محصولات صنایع‌دستی یک پیوستاری درست کند که به اقتصاد منطقه کمک کند که لازمه‌اش همگرایی خانواده است.

 او ادامه داد: خانواده چه در سطح کوچک چه در سطوح محله، شهر، شهرستان و استان باید رویکرد اقتصاد هویت بنیان را سرلوحه قرار دهند و ما هم بتوانیم تسهیل گری و رفع موانع کنیم.

جلالی او در ادامه خطاب به مسئولان و مدیران حاضر در این جلسه گفت: تمامی مسئولان و مدیران میراث فرهنگی، استانداری و دیگر ادارات دولتی فرزندان این دیار هستند و مانند یک خانواده کار می‌کنند و وقتی خانواده مبنا باشد دیگر فرقی نمی‌کند من چه سهمی دارم این همکاری و هم‌افزایی و هم‌جوشی باید منجر به این شود که ما معیشت عزت‌آفرین داشته باشیم.

معاون صنایع‌دستی و هنر‌های سنتی وزارت میراث فرهنگی گردشگری و صنایع‌دستی با ابراز خرسندی از اینکه اینجا خانواده‌ها را در کنار مسئولان می‌بینم و این مسئولیتی که وجود دارد یکی در خانواده و دیگری پسر و خواهر و مادر خانواده است و این فضای خانواده محوری در سالی که مشارکت مردم در تولید حساب‌شده بسیار قیمتی است.

جلالی در ادامه تأکید کرد: صنایع‌دستی و هنر‌های سنتی هوش و استعداد تاریخی ماست و یک پیوستار کامل است یعنی یک هوش و حکمتی بوده به‌طوری‌که ازگلی که می‌روییده گلاب در ظرف مسی درست می‌شود و بعد شیشه درست‌شده و ترکه‌بافی برای نگهداری شیشه درست‌شده و این توسعه است و ما باید سوار بر آن اقتصاد هویت بنیان را رونمایی کنیم.

او با اشاره به اینکه به همت شما صنایع‌دستی و هنر‌های سنتی فردای روشنی را دارد اضافه کرد: میراث فرهنگی ما تنها میراث، ملموس نیست بلکه در برگ این گل‌ها قصه‌ها و لالایی‌هایی نهفته است و روایت‌هایی که در دنیای امروز ارزش‌افزوده دارد.

معاون صنایع‌دستی وزارت میراث فرهنگی گردشگری و صنایع‌دستی با اشاره به اینکه قصه میمند خریدار دارد و ما باید ان را روایتگری کنیم تا دنیا این قصه‌ها را خریداری کند.

او به ذکر مثال‌هایی به تکمیل سخنانش پرداخت و گفت: یک روزگاری جمشید و اردشیر و شاپور کشورگشایی می‌کردند و جهان‌گشایی قدرت بود، یک روزگاری جهان دانی و اطلاعات قدرت بود و امروز جهان ارایی قدرت است و به همه دلیل ایران قدرت سوم را ایجاد کرده است و می‌تواند حرف در جهان داشته باشد، چون روایت‌هایی زیبایی دارد.

جلالی بابیان اینکه شیشه‌گری یکی از مهارت‌های اصیل میمند در کنار گلاب‌گیری بوده و صنعت شیشه‌گری می‌تواند به دلیل بازیافت و دوست دار محیط‌زیست بودن، به ترویج گلاب‌گیری کمک کند ابراز امیدواری کرد که عزم مسئولان محلی مبنی بر ایجاد کارگاه‌ها بتواند شاخص‌های شهر ملی شیشه‌گری را برای میمند فراهم کند و ما هم تلاش می‌کنیم این پرونده کامل شود و بتوانیم در آینده‌ای نزدیک شهر ملی شیشه‌گری را در میمند داشته باشیم؛ بنابراین گزارش دکتر مریم جلالی معاون صنایع‌دستی وزیر میراث فرهنگی گردشگری و صنایع‌دستی و دکتر محمد ثابت اقلیدی مدیرکل میراث فرهنگی گردشگری و صنایع‌دستی استان فارس و هیات همراه امروز با سفر به شهرستان فیروزآباد ضمن حضور در مراسم روز ملی میمند از کارگاه‌های شیشه‌گری، گلاب‌گیری همچنین مزارع گل محمدی و تعدادی از اقامتگاه‌های سنتی و بومگردی شهر میمند بازدید کردند.

باشگاه خبرنگاران جوان فارس شیراز