ضرورت راه اندازی هیأت ویژه کودک و نوجوان/جای خالی «جهاد تربیتی» در بین مداحان اهل بیت (ع)
تاریخ انتشار: ۲۸ مرداد ۱۴۰۰ | کد خبر: ۳۲۸۵۶۵۰۴
گروه زندگی؛ سعیده اسدیان: این روزها و همزمان با فرا رسیدن ماه محرم بسیاری از کودکان و نوجوانان به همراه والدین خود در مساجد، هیأت ها و تکایا حضور پیدا کرده و پای صحبت های مداحان و سخنرانان مذهبی می نشینند، در حالی که فهم درستی از مباحث مطرح شده ندارند.
علاقه به امام حسین (ع) از کودکی در قلب بچه ها ریشه می کند اما ای کاش این دلبستگی همراه با آگاهی بخشی های متناسب با سن کودکان و نوجوانان باشد تا خیلی زود از حضور در این مراسم خسته نشوند.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
شاید یکی از اقداماتی که می توان در این زمینه انجام داد این است که در هیأت ها از نوحه‌خوان‌های جوان و کودک بهره برد، همچنین ایجاد محیطی باز و منحصر نکردن برنامه‌های آن به زمان‌های خاص تأثیر بسزایی در جذب کودکان به هیأت های عزاداری دارد.
بسیار پیش آمده که والدین فرزندشان را با خود به هیأت برده و از او خواسته اند که برای مدتی طولانی در یک مکان مشخص بماند، یا گاهی پیش آمده که بچه ها به دلیل شیطنت هایی که اقتضای سن شان بوده با تذکر و رفتار بدی از سوی دیگران مواجه شده اند.
اینها بخشی از مشکلات حضور کودک و نوجوان در هیأت های بزرگسالان است، بماند که گاهی بچه ها به دلیل شدت گریه اطرافیان در هیأت ها و یا نحوه عزاداری هایی که شاهد آن بوده اند دچار ترس شده اند.
این روزها جای خالی هیأت های مذهبی ویژه کودکان و نوجوانان به شدت احساس می شود، هیأت ها و مراسم های مذهبی که در آن مباحث دینی به نحوی بیان شود که برای بچه ها مفید باشد و به نوعی با زبان خودشان مفاهیم دینی به آن ها منتقل شود.
هیأت هایی که در کنار آن ها شاهد برگزاری مسابقات و اردوها و کلاس‌های آموزشی و ورزشی، نگاه کلان و برنامه‌ریزی شده و آینده نگری در برنامه‌ها، دوری از سوءنگری در برنامه‌ها و بهره مندی از سخنران و مداح خوب باشیم اما واقعاً چه تعداد از مداحان، وعاظ، روحانیون و مخاطبان مساجد و هیأت‌ها با ادبیات کودک آشنا هستند؟
بخش مهمی از ادبیات عاشورایی کودکان ما به حوزه پژوهش و مردم‌شناسی مرتبط می شود، اما متأسفانه ما در این حوزه بسیار ضعیف عمل کرده‌ایم.
متأسفانه بخش بزرگی از وقایع عاشورا از دسترس مردم به دور مانده و تلقی رایج ما این است که ظهر عاشورا همه چیز تمام می شود، در صورتی که آن موقع تازه شروع ماجراست.
قدرت تأثیرگذاری واژه‌ها برکسی پوشیده نیست و اگر نویسنده‌ای بر این قدرت بی پایان احاطه داشته باشد می تواند به صورتی واقعه عاشورا را برای کودکان طرح کند که اثرش خیلی تلخ نشود، واقعه عاشورا از آن دست موضوعاتی است که می تواند حضوری مؤثر در ادبیات کودکان داشته باشد.
در همین راستا با سعید مدرسی دکترای علوم تربیتی و کارشناس سواد رسانه به گفت و گو نشستیم که مشروح آن را در زیر می خوانید.
فارس: در حوزه ادبیات مذهبی نوجوانان چقدر ضعف داریم؟
مدرسی: اگر منظور شما مناسبت های عاشورایی پیش رو باشد، مسأله ای که داریم این است که تدوین های ما محدود به یک برش تاریخی خاص شده و اتفاقاتی که در بازه زمانی 5 روزه عاشورا پررنگ شده را در ادبیات برای نسل امروز فرآوری کرده ایم.
اگر هم خواستیم رمان یا داستانی برایشان فراهم کنیم، باز محدود به همان واقعه تاریخی چندروزه شده که آن را تبدیل به یک قصه اکشن، تراژدی یا درام کرده ایم، در واقع ما در لا به لای یک متن تاریخی متوقف شده ایم.
به عبارت بهتر به جای اینکه رئالیستی کار کنیم، ایده آلیستی جلو رفته ایم، حضرت سید الشهدا (ع) طبق فرمایش خودشان کاری که انجام می دادند احیای دین جدّشان بود، نگاه شان بحث عدالت طلبی، کمک به مظلوم، احیای حکومت شیعی و ... بود اما هیچ کدام از این موارد در ادبیات مذهبی کودکان و نوجوانان بیان نشده است.
فارس: برای رفع این نقاط ضعف باید چه اقداماتی صورت گیرد؟
مدرسی: ما نیازمند این هستیم که حتماً این برش تاریخی را بیان کنیم تا به دلالت های آن هم اشاره داشته باشیم اما گاهی در تاریخ متوقف می شویم، با عرض ارادت به ساحت اهل بیت (ع) اما باید گفت برای نوجوان امروز باید درس آموزه های امروزی استخراج کرد، مثلاً کمک به همنوعان، یاری امام بر حق جامعه، گسترش دین نبی مکرم اسلام و...
در واقع کاری که امام حسین (ع) انجام دادند را تبدیل به یک درس امروزی کرده و در قالب ادبیات کودک و نوجوان عرضه کنیم، کار امام حسین (ع) بدعت بوده، یعنی آنچه که در دین نبوده و وارد دین شده است، حالا باید دید کودک و نوجوان ما چه کاری در این حیطه می تواند انجام دهد.
در زمان دفاع مقدس نوجوان های ما در این زمینه مصداق یابی کرده بودند و آن هم جهاد و حضور در جبهه بود، امام حسین (ع) در راه خدا جهاد کردند و حق جهاد را به جا آودند، یعنی آنچه در توان داشتند عرضه کردند، خب اگر این موضوع را به زندگی کودک و نوجوان یا به طور کلی زندگی امروز دلالت دهیم نتیجه اش این می شود که در هر نقطه ای که هستی اگر دانش آموز هستی، اگر معلم هستی، اگر فعال اجتماعی هستی تو هم اهل «حق جهاد» باش.
یعنی نهایت تلاش برای به ثمر رسیدن کاری، شاید این یک گذر تاریخی از سال 61 هجری به 1400 و بالاترین درسی باشد که بتوان از سید الشهدا (ع) گرفت.
ما در زیارت سید الشهدا داریم که ایشان جانشان را فدا کردند تا امت را از جهالت و بی خبری نجات دهند، اگر نوجوان چنین چیزی را متوجه شود، آیا نسبت به انحرافات هم سن و سال های خود بی تفاوت خواهد بود؟ آیا نسبت به آسیب های اخلاقی که پیرامون خودش وجود دارد بی تفاوت عبور می کند؟
در واقع نوجوان می فهمد که اگر ترک گناه و فعل باطل را انجام دهد بخشی از هدف امام حسین (ع) را دنبال کرده و با امام در این مسیر همراه شده است، آن وقت به عنوان شیعه امروزی نسبت به آسیب های رفتاری، اخلاقی و اجتماعی اطرافش هم بی تفاوت عبور نمی کند، چون خود را سرباز امام می داند.
به همین جهت باید رفتارهای کلان سید الشهدا را از این واقعه تاریخی چند روزه و چند ساعته بیرون بکشیم، آن را امروزی کنیم و بگوییم اگر سید الشهدا الان بود چه می کرد و اگر یارانش بودند چه می کردند.
فارس: گاهی همراهی کودکان و نوجوانان با والدین و حضور آن ها در هیأت های مذهبی بزرگسالان باعث می شود پای صحبت هایی بنشینند که درک درستی از آن نخواهند داشت، والدین چگونه می توانند این بحث ها را مدیریت کنند تا واقعه عاشورا صرفاً برای بچه ها به لباس مشکی و عزاداری ختم نشود و پیش زمینه ذهنی حداقلی داشته باشند؟
مدرسی: قطعاً والدین باید در این زمینه مطالعات گسترده ای داشته باشند تا بتوانند به سوالات بچه ها جواب های قانع کننده ای بدهند، همین حضور در هیأت و پوشیدن پیراهن مشکی زمینه ارتباط عاطفی با امام حسین (ع) را فراهم می کند، به همین جهت باید به آیین ها و مراسم واقف باشند اما قرار بر این است که این مسیر را امتداد دهیم، این ارتباطات عاطفی زمینه را برای شبیه امام حسین (ع) شدن فراهم می کند.
فارس: بحث بر سر همین شناخت ویژگی ها و خصایص اخلاقی است، مادری برای من از دعوای دو فرزند 7 و 11 ساله خود بر سر مشکی پوش کردن خانه شان برای محرم صحبت می کرد و به عنوان یک مادر آگاه دعوای فرزندانش را با ترغیب آنها به گذشت و فداکاری که یکی از خصاصیص اخلاقی امام حسین بود پایان داد.
مدرسی: احسنت! ما داریم پرچم می زنیم، غذا می دهیم، روضه می خوانیم و اشک می ریزیم اما نباید در این مناسک متوقف شویم، چون اینها برای یک گام بلندتری قرار است اجرا شود.
امام حسین (ع) اهل ایثار، گذشت، فداکاری و کمک به دیگران بوده پس خروجی عزاداری باید این باشد که اگر اطراف ما خانواده هایی هستند که در دوره کرونا دچار مشکل شده اند طبق درسی که از امام حسین گرفتیم به آنها کمک کنیم، پس تو وقتی حسینی هستی که خلق و خوی حسینی داشته باشی.
فارس: ما چقدر از این پدران و مادران آگاه داریم که بتوانند این موضوعات را به فرزندان شان به بهترین شکل منتقل کنند؟ آیا در این زمینه هم ضعف داریم؟
مدرسی: قطعاً، ما تبیین های روزآمد از واقعه عاشورا انجام نداده ایم که در ادامه آن، شاهد خلق ادبیات و کودک و نوجوان در این زمینه باشیم. شنیده اید که به داعشی ها می گوییم تکفیری- سلفی، سلفی به این معناست که آنها در یک گذشته ای متوقف شده اند و سایرین برایشان محلی از اعراب ندارند.
ما گاهی اوقات در خلق ادبیات حادثه عاشورا دچار توقف مضمونی می شویم، والدین به روزآمد کردن ادبیات عاشورایی مسلط نیستند و همین می تواند بزرگترین ضعف در این راستا باشد.
ما از قالب های هنری که در بستر آن ها می توانستیم حادثه عاشورا را به بهترین شکل تببین کنیم، غفلت کرده ایم، نکته بعدی این است که کانال ارتباطی بچه ها با والدین خیلی وصل نیست چون ادبیات مشترکی ندارند، دلیل آن هم زیست رسانه ای بچه هاست.
در واقع فرصت گفت و گویی وجود ندارد که پدر بخواهد کتابی باز کند و یا پدر و مادر زمان و حس و حال گفت و گو را ندارند، ما برای صحبت باید ملات لازم را داشته باشیم، هم پدران و مادران آگاه باید در این زمینه خود را مسلح کنند و هم مبلغین بزرگوار باید کلان گزاره های عاشورایی را کشف، تبیین و تبلیغ کنند.
فارس: لزوم وجود هیأت های مذهبی ویژه کودکان و نوجوانان چقدر احساس می شود؟
مدرسی: همانطور که صنایع غذایی کودک از صنایع غذایی بزرگسال جداست و با توجه به طبع کودک، مواد خوراکی تولید می شود، برای خوراک روح و ذهن بچه ها هم باید مخاطب شناسی صورت گیرد.
آن مبلغی که بالای منبر مشغول تببین حادثه عاشوراست به مخاطبین خود نگاه می کند و خب مخاطبین او هم آدم های بزرگی هستند که از قوه عقلانی حداکثری برخوردارند.
ولی اگر قرار باشد تبیین دقیق نسلی انجام شود نیازمند هیأت های مخصوص کودکان و نوجوانان با ابزار ها و ادبیات خاص خودشان هستیم، در واقع جای این جهاد تربیتی در بین مداحان اهل بیت (ع) خالی است.
مداحان باید به این نکته توجه داشته باشند که هیأت ویژه بزرگسالان کم نداریم، اما جای مجالس کودکانه ای که این خوراک و ادبیات تاریخی،مذهبی و معرفتی را به کودکان منتقل کند به صورت جدی خالی می بینیم، ما مهد قرآن داریم اما هیأت مخصوص کودکان نداریم.
فارس: متأسفانه در حوزه تولید آثار دینی هم توجهی به ویژگی های روانشناختی کودکان و نوجوانان نمی شود.
مدرسی: دقیقاً، باید به این نکته توجه شود که وقتی از حادثه عاشورا صحبت می کنیم سطح خشونتی که از این واقعه بازنمایی می کنیم مناسب سن بچه ها باشد، حتی القاء حزنی که صورت می گیرد باید متناسب با روحیات و ویژگی های روانی و ذهنی کودکان و نوجوانان باشد.
من مجبورم تلخ صحبت کنم اما واقعیت دارد که ما متأسفانه برای نسل جدید یک امام حسینِ شکست خورده تبیین کرده ایم، به فرموده شهید مطهری توجهی به وجوه حماسی آن چند ساعت نکرده ایم تا باعث انرژی مضاعف برای بچه ها شود.
فارس: به همین جهت هم من در ابتدای گفت و گو عنوان کردم که بچه ها محرم و واقعه عاشورا را صرفاً با لباس مشکی و عزاداری می شناسند و خبری از پشت پرده ها و جلوه های حماسی این واقعه تاریخی ندارند.
مدرسی،: بله، شاید نیاز است سازمان های مذهبی و نخبگان فرهنگی در این زمینه کاری انجام دهند، باید از سازمان تبلیغات سوال شود که در این چند سال برای خلق ادبیات عاشورایی برای بچه ها چه کارهایی کرده اند؟ منظور ما باز دوباره خوانی های صرف نیست بلکه درس آموزه های امروزی این واقعه تاریخی است.
انتهای پیام/
منبع: فارس
کلیدواژه: کارشناس تربیت رسانه کودکان و نوجوانان کودک و نوجوان واقعه عاشورا حادثه عاشورا واقعه تاریخی برای بچه ها سید الشهدا هیأت ها امام حسین شده اند
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.farsnews.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «فارس» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۲۸۵۶۵۰۴ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
تسهیل واگذاری کودکان در شیرخوارگاه مشهد به خانواده‌های متقاضی
معاون امور اجتماعی اداره کل بهزیستی خراسان‌رضوی گفت: با افزایش تعداد خانواده‌های میزبان، شیرخوارگاه خالی شد،اما باید توجه کرد که خالی‌شدن شیرخوارگاه به معنای قطع و پایان خدمات این مجموعه به کودکان نیست.
به گزارش خبرگزاری ایمنا از خراسان‌رضوی، حمیده محدث درباره خالی‌شدن شیرخوارگاه حضرت علی‌اصغر (ع) مشهد اظهارکرد: پس از اعلام شیوه‌نامه «خانواده میزبان» که شهریور ۱۴۰۲ ابلاغ شد، قسمت جدیدی در سامانه «فرزندخواندگی»، به خانواده‌های میزبان اختصاص یافت.
وی در تشریح طرح خانواده‌میزبان بیان کرد: ممکن است خانواده‌ها قصد و شرایط دریافت فرزندخوانده را نداشته باشند، اما برای میزبانی از فرزندان، تمایل داشته باشند، این خانواده‌ها از طریق موسسات خانواده‌محور شناسایی می‌شوند یا افراد متقاضی در درگاه خانواده میزبان ثبت‌نام می‌کنند، پس از آن، فرایند ارزیابی خانواده‌ها، مصاحبه با متقاضیان، ارزیابی روانی-اجتماعی انجام می‌شود و در صورت تایید موارد فوق، افراد می‌توانند عضو طرح خانواده‌میزبان شده و از کودکان میزبانی کنند.
محدث افزود: برای فرزندخواندگی تا سن ۱۶ سالگی و برای خانواده میزبان تا سن ۱۸ سالگی امکان درخواست کودک وجود دارد، در طرح خانواده‌میزبان، خانواده‌ها و فرزندان، هر دو آگاه هستند که این شرایط موقت است، اگرچه در شیوه‌نامه‌های ابلاغ‌شده برای طرح «خانواده‌میزبان» محدودیت زمانی ذکر نشده است؛ ولی به محض انتقال فرزندان به خانواده‌ها، تیم‌های مددکاری ما تلاش می‌کنند تا امکان بازپیوند فرزند به خانواده زیستی یا خانواده فرزندپذیر فراهم شود، اولویت بهزیستی، بازپیوند فرزندان به خانواده‌های زیستی است؛ مثلاً ممکن است کودک به دلیل اینکه پدرش در زندان بوده یا مادربزرگ مسکن مناسبی نداشته، در مراکز ما حضور داشته باشد و حالا که مسکن تهیه شده است، فرزند می‌تواند در خانواده خودش حضور یابد، چنانچه شرایط خانواده زیستی فرزندان مهیا و آماده پذیرش نباشد، کودکان به خانواده‌هایی که در صف پذیرش فرزندخواندگی هستند، منتقل می‌شوند.
معاون امور اجتماعی اداره کل بهزیستی خراسان‌رضوی در پاسخ به سوالی درباره چالش‌های وابستگی نوزادان و کودکان به خانواده‌های موقت در طرح خانواده‌میزبان، اظهار کرد: در شیرخوارگاه هم این وابستگی برای کودکان ایجاد می‌شود، نوزاد به مربی خود که آنها را در آغوش می‌گیرد، کودکان به مربیانی که همراه آنها هستند، ممکن است وابسته شوند اما قطعاً فضای یک خانواده از محیط‌های اردوگاهی و شیرخوارگاهی بهتر است، فرزندان در خانواده با مفاهیم بیشتر وارتباطات موثر آشنا می‌شوند، ضمن اینکه زمانی که قرار است کودک از خانواده میزبان به خانواده دائمی بازپیوند شود، این مراحل در یک فضای کارشناسی‌شده اتفاق می‌افتد که مشکلات روانی برای آنها ایجاد نشود؛ به‌عنوان مثال خانواده میزبان و خانواده فرزندپذیر در جلسات متعدد با یکدیگر ملاقات خواهند داشت، فرزند از روی پای مادر میزبان به مادر فرزندپذیر منتقل می‌شود، گفت‌وگوهای اخلاقی و رفتاری مختلف انجام می‌شود تا فرزند به خانواده جدید وارد شود.
محدث ادامه داد: پیش از سال ۱۴۰۲ نیز طرح میزبان به صورت استانی و در هماهنگی با دادسرا در حال اجرا بود، اما در آن زمان یک شیوه‌نامه مدون و کشوری وجود نداشت. ایرادات در مدت معین گرفته شد، همکاران ما تجربه کسب کردند، موسسات خانواده‌محور مشخص شدند و اکنون ذیل شیوه‌نامه‌ای که وزارت دادگستری ابلاغ کرده است، فرایند و اجزای مختلف در هماهنگی با یکدیگر کار را انجام می‌دهند.
وی با اشاره به خالی‌شدن شیرخوارگاه مشهد خاطرنشان کرد: با افزایش تعداد خانواده‌های میزبان، شیرخوارگاه خالی شد ولی باید توجه کرد که خالی‌شدن شیرخوارگاه به معنای قطع و پایان خدمات این مجموعه به کودکان نیست. شیرخوارگاه همچنان به کودکانی که در خانواده‌های میزبان حضور دارند، خدمات پزشکی و پرستاری، لباس، پوشک ارائه می‌کند.
معاون امور اجتماعی اداره کل بهزیستی خراسان‌رضوی با تاکید بر اینکه نباید با پذیرش فرزندان در خانواده‌های میزبان، باری بر دوش خانواده‌ها افزوده شود، خاطرنشان کرد: در شرایطی هستیم که فشار اقتصادی روی خانواده‌ها زیاد است؛ مثلاً درآمد یک خانواده کارمند با سطح حقوق متوسط، مشخص است و زمانی که فرزندی را پذیرش می‌کنند، باید برخی از نیازهای کودک توسط مراکز ما تامین شود تا خانواده‌ها با مشکل مواجه نشوند، هدف ما این است که فرهنگ زیبای میزبانی از فرزندان گسترش یابد و با توجه به محدودیت‌های اقتصادی، فقط به یک طبقه اجتماعی جامعه و اقشاری که تمکن مالی دارند محدود نشود.
محدث افزود: بنابراین با انتقال نوزادان و کودکان به خانواده‌های میزبان، فقط محل زندگی کودک تغییر می‌کند. اگر بچه احساس کسالت و بیماری یا نیاز به دارو و آزمایش داشته باشد، توسط شیرخوارگاه حمایت می‌شود، لباس و پوشک کودکان نیز در اختیار خانواده‌ها قرار می‌گیرد. همچنین وضعیت کودکان به صورت مرتب توسط پرستارهای ما بررسی می‌شود.
معاون بهزیستی خراسان‌رضوی با بیان اینکه همچنان به همکاری مردم نیاز داریم، گفت: بنابراین با خالی‌شدن موقتی شیرخوارگاه از نوزادان، این‌طور نیست که مجموعه تعطیل شود، به شدت به حمایت‌های خیرین نیازمندیم، به جز این خدماتی که به خانواده‌های میزبان ارائه می‌شود، شیرخوارگاه‌ها همچنان پذیرش دارند، اما ما سعی می‌کنیم چرخه خانواده‌میزبان، بازپیوند و پذیرش مجدد در خانواده میزبان را حفظ کنیم، کمیته‌های فرزندخواندگی و تیم‌های مددکاری ما به شدت فعال هستند و به صورت شبانه‌روزی فعالیت می‌کنند تا پس از پذیرش فرزندان در شیرخوارگاه، آنها به خانواده‌های میزبان منتقل شوند و سپس شرایط بازپیوند آنها به خانواده‌های زیستی یا فرزندپذیر فراهم شود.
کد خبر 749433
گزارشگر قديمى راديو دار فانى را وداع گفت