انتقاد از نحوه‌ی جذب نیرو در دوره‌های قبلی مدیریت شهری تبریز
تاریخ انتشار: ۳۱ مرداد ۱۴۰۰ | کد خبر: ۳۲۸۸۳۸۹۲
ایسنا/آذربایجان شرقی ششمین جلسه علنی شورای اسلامی کلانشهر تبریز امروز یکشنبه(۳۱ مرداد) در عمارت شهرداری تبریز برگزار شد.
رسول برگی، رئیس شورای شهر تبریز در ابتدای این جلسه با اشاره به روز جهانی مسجد اظهار کرد: تمامی مطالب اقتصادی، سیاسی و اجتماعی ما وابسته به مسجد است و باید در خصوص تعاملات لازم و انتقال مسائل فرهنگی به مسجد تلاش کنیم.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
وی با اشاره به روز پزشک افزود: ما مدیون کادر درمان و این مجاهدین گمنام هستیم که در روزهای کرونایی در خط مقدم درحال مجاهدت هستند.
وی خطاب به مدیران شهرداری گفت: گاهی اوقات لازم است از پاکبانان و کارمندان تامین نیرو برای ارائه‌ی توضیح به شورا و کمیسیون مربوطه دعوت کنیم و من به مدیران شهرداری هشدار می‌دهم از هرگونه فشار کارکنان بعد از دعوت به شورا جلوگیری کنند و اگر کارکنان بعد از ارائه‌ی توضیح به شورا تحت فشار قرار گیرند، شدیداً برخورد خواهیم کرد.
رییس شورای شهر تبریز با اشاره با سالگرد اشغال ایران‌توسط متفقین و فرار رضا شاه افزود: هرکس که دست نشانده‌ی قدرت های جهانی باشد، رفتنی است اما انقلاب اسلامی نشان داد با کمک و پشتوانه‌ی مردم می‌توان در مقابل دنیا ایستاد.
وی همچنین با اشاره به پاداش شهردار سابق اظهار کرد: نامه‌ای برای بررسی پاداش شهردار سابق به سرپرست شهرداری تبریز ارسال شده است تا میزان و محل پاداش شفاف سازی شود؛ همچنین طی گزارشی باید مشخص شود اموالی که در اختیار شهردار سابق بود، گرفته شده یا خیر.
وی بیان کرد: لیست افراد مامور به خدمت از نهادهای دیگر باید اعلام و این افراد تعیین تکلیف شوند چرا که ما در شهرداری مدیران لایق زیادی داریم همچنین لیست بازنشستگانی که هنوز بازنشسته نشده‌اند و لیست افراد تازه جذب شده نیز به شورای شهر ارسال شود.
پرویز هادی نیز طی گفت: مسئولان بیشتر از مردم از شرایط انتقاد می‌کنند گویا مردم مسئول شرایط فعلی هستند و جای مسئولان و مردم عوض شده است.
وی افزود: مشکلات عمده ای در تمامی زمینه های زندگی مردم وجود دارد و این نشان می‌دهد در گذشته فقط شعار داده شده و عملگرایی نبوده است.
وی با بیان اینکه از عزیزان می‌خواهم اگر در موردی انتقاد می‌کنند راهکار آنرا نیز بیان‌کنند اظهار کرد: اینکه از امروز برای انتخابات چهار سال بعد فکر کنیم درست نیست و ظلم در حق مردم است و امروز که در این صندلی ها نشسته ایم باید وظیفه‌ای که به گردن ما گذاشته شده به خوبی انجام دهیم.
عضو شورای شهر تبریز با اشاره اهمیت ورزش برای پیشرفت شهر گفت: اگر می‌خواهیم به سمت پیشرفت حرکت کنیم باید ورزش را در اولویت قرار دهیم؛ میانگین سرانه ورزشی بیش دو متر است اما در تبریز زیر ۳۰ سانتی متر است.
وی اضافه کرد: پیست دوچرخه سواری در حاشیه مهرانه رود احداث شده و هیچگونه استفاده‌ای نمی‌شود اما سرانه ورزشی را افزایش می دهد. ما اگرمی‌خواهییم معضلات اجتماعی را کاهش دهیم باید به سمت ورزش حرکت کنیم.
وی ادامه داد: بارها شعار داده شده که باید از ورزش همگانی حمایت کنیم اما باید بدانیم این امر بدون ایجاد فضاهای عمومی ورزشی غیر ممکن است، ما باید برای ورزش برنامه داشته باشیم.
هادی اضافه کرد: در نگهداری اماکن ورزشی شهرداری تبریز واقعا ظلم می‌شود و همه آنها درحال ازبین رفتن است. امروز که از گسترش فضای سبز سخن می‌گوییم باید برای نگهداری آن نیز فکر کنیم.
وی خاطرنشان کرد: با گسترش فضای ورزشی و در اختیار گذاشتن رایگان آن می‌توان از بسیاری مشکلات اجتماعی جلوگیری کرد.
وی گفت: حال ورزش استان خوب نیست و تراکتور به حال خود رها شده و از زمانی که به بخش خصوصی واگذار شده روبه افول بوده است و مسئولان از خصوصی سازی فقط شانه خالی کردن را بلد هستند.
عضو شورای شهر تبریز افزود: شهرداری تبریز را به یک میلیارد تومان واگذار کردند و چک آن پاس نشد و امروز این باشگاه را به ۶ میلیارد تومان به فروش می‌رسانند.
وی ادامه داد: در کلانشهر تبریز هنوز در برخی محلات مشکل فاضلاب وجود دارد که به راحتی میتواند حل شود و در زمان بارندگی، آبگرفتگی معابر فرعی و اصلی یکی از مشکلات اساسی مردم است اما راهکار اساسی ارائه نشده است می‌توان با کانال‌کشی مناسب از جمع شدن آب جلوگیری کرد.
وی تاکید کرد: ماشین آلات شهرداری آماده نیست و در این زمینه ضعف های اساسی وجود دارد که باید توجه ویژه‌ای به این حوزه داشته باشیم.
هادی با بیان اینکه بعد از پنج دوره شورا هنوز مشکل قرارداد کارکنان حل نشده است، گفت: ساعت ها در مورد مشکلات قراردادی کارکنان صحبت شده اما هنوز مشکلات پابرجاست.
وی افزود: امروز باید برای تبریز سرمایه گذار جذب کنیم و اگراینگونه نباشد از بن بست خارج نخواهیم شد.
علیرضا نوای باغبان نیز در ادامه گفت: شبکه فاضلاب در تبریز ۸۳ درصد اجرا شده و مابقی در محلات کم برخوردار باقی مانده است.
وی افزود: باید هماهنگی با اداره آب و فاضلاب در راستای مدیریت واحد شهری افزایش یابد تا در زمان شورای ششم شاهد باشیم که فاضلاب تبریز تکمیل شده است.
شهرام دبیری نیز گفت: آب و فاضلاب در زمینه تعرفه و برخی مسائل خواسته‌هایی از مدیریت شهری داشت که موافقت شد.
وی افزود: در دوره های قبلی شورا ۵۰ درصد فاضلاب وجود داشت امروز ۸۳ درصد شده که باید تلاش کنیم مقدار باقی مانده نیز اجرا شود.
حکیمه غفوری در خصوص وضعیت نیروی انسانی شهرداری تبریز گفت: لیست کارکنانی که برای تبدیل وضعیت تهیه شده است، مشاهده کردیم اما ۴۳ مورد مغایرت امتیاز وجود دارد که جمع امتیاز آنها درست نبود و چون لیست بصورت دستی آماده شده بود ایرادات مشخص نمی‌شود اگر در فایل ایکسل بود درست می‌شد.
وی اضافه کرد: اینکه گفته شود نیروی خودی و غیر خودی درست نیست تمامی نیروی ها خودی هستند و ما به آنها حقوق پرداخت می‌کنیم.
وی افزود: اینکه نیرویی ۱۰ سال در شهرداری کار کند و حقوق بگیرد اما اطلاعات آن در شهرداری وجود نداشته باشد، اتفاق عجیبی است، بر این اساس شرکت ها باید حذف شوند و دیگر زمان این شرکت ها تمام‌شده است.
غفوری گفت: قرار نیست در مجموعه شهرداری، همه افراد تحصیلات عالی داشته باشند چرا که افرادی که مدارک‌پایین دارند به سمت مدارک با دانش کم میروند.
وی‌افزود: تهیه شیوه نامه برای جذب نیرو باید در اولویت کاری قرار گیرد تا اگر نیازبه نیرویی بود سازوکار آن وجود داشته باشد.
دبیری نیز گفت: موضوع مهمی که وجود دارد این است که در پرداخت حقوق ها تبعیض وجود دارد افراد با مدرک و شرایط یکسان حقوق های متفاوت دریافت می‌کنند.
وی با بیان اینکه قرارداد جدید کارمعین باید با شرایط قبل باشد، اضافه کرد: پاکبان ها پیگیر بودند که قراردادآنها تغییر داشته باشد و در خصوص مربیان نیز توافق شد که همانند قرارداد کارگری با آنها قرارداد بسته شود و حق و حقوق آنها پرداخت شود.
این عضو شورای اسلامی شهر تبریز خاطرنشان کرد: برخی ها حق دارند چون بالای ۱۰ سال است در مجموعه کار می‌کنند و نه بیمه بودند و نه حقوق مناسبی دریافت می‌کردند.اینکه امکان قرارداد مستقیم وجود دارد یا خیر باید مشخص شود و راهکاری برای قرارداد های مستقیم پیدا کنیم.
روح الله رشیدی نیز تاکید کرد: اینکه افراد مختلف در شورا توضیح دهند و سخن بگویند اقدام قابل تقدیر است و باید مشخص شود که چرا نماینده کارمعین ها در جلسه حضور نداشت
وی اضافه کرد: شرایط جذب نیرو باید از طرف شهرداری به صورت لایحه آورده شود نه اینکه از ما انتظار داشته باشند.
رشیدی تاکید کرد: دسترسی به اطلاعات نیروی انسانی و حقوق و مزایا باید برای شورای شهر ایجاد و مبنای قانونی کار معین یا قرارداد مستقیم باید مشخص شود. برچه اساس بگ عضو شورا میتواند رییس دفتر خودرا قرارداد کار معین کند بر همین اساس باید در مورد سایر نیرو ها نیز انجام شود.
نوای باغبان گفت: در شیوه نامه جذب باید جذب انفرادی را کنار بگذاریم و اینگونه نباشد که افراد به صورت چند نفر استخدام‌شود. هرگونه جذب نیرو باید از طریق فراخوان و عدالت باشد.
وی افزود: عادلانه ترین روش جذب براساس فراخوان ، سابقه و دانش افراد است که در کشور انجام‌می‌شود و شهرداری باید هر دوسال یکبار با اعلام‌فراخوان نیرو جذب کند، که این یک روش قانونی است که همه اجرای این روش را از ما میخواهند تا عدالت رعایت شود.
وی با تاکید بر اینکه آمار باید به صورت کتبی به اعضای شورا اعلام شود افزود: باید اطلاعات تمام شاغلین در شهرداری به صورت مکتوب اعلام شود.
عضوشورای شهر تبریز تاکید کرد: شورای جدید باید با جدیت اقدامات انجام شده را پیگیری کند و همواره تلاش کنیم تا سهمیه تبریز در تبدیل وضعیت افزایش یابد و در کنار مدیریت شهری باید با همکاری نمایندگان مجلس و استانداری برای حل این مشکل و افزایش سهمیه تبدیل وضعیت تلاش کنیم.
وی اظهار کرد: همسان سازی پرداختی ها باید در اولویت باشد. اینکه دونفر در شرایط کاری مساوی دونوع حقوق دریافت کنند این ناعدالتی است که باید رفع شود. راهکار همسان سازی برعهده شورا و شهرداری است که باید خودمان این موضوع را حل و فصل کنیم.
کاظم زعفرانچیلر نیز گفت: آمار بنیادی ترین اصل برنامه ریزی است و برنامه ریزی اصلی ترین شاخص مدیریت است و بدون آمار نه برنانه ریزی داریم و نه مدیریت درستی وجود خواهد داشت.
وی ادامه داد: هرفردی که در شورا گزارش می‌دهد با امضای فرد و تایید آن و به تعداد اعضای شورا به صورت پیوست ارائه شود.
دبیری گفت: کارگران خارج از پیمان باید تعیین و تکلیف شود. برخی کارگران حجمی هستند که همواره با مشکل روبرو هستند که باید این موضوع را حل کنیم.
رییس شورای اسلامی شهر تبریز نیز گفت: جوانان بیکار هستند و میخواهند با مدرک بالا زمین جارو کنند اما آقازاده های عزیز، خواهرزن ها و عروس ها وارد بدنه شهرداری می‌شوند.
برگی تاکید کرد: اگر نیاز باشد اسامی را اعلام می‌کنیم. برخی سخنان موجب می‌شود جوانان از نظام دور شوند. اینگونه نیست که آقا زاده ها بدون شرایط وارد سیستم شوند و جوانان مردم بدون کار پیر شوند.
اسوتچی، خزانه دار شورای اسلامی شهر تبریز نیز گفت: اینکه بگوییم به تامین نیروها مسئولیت داده نمی‌شود درست نیست تامین نیرو حتی مامور به خدمت نیز میتواند پست دریافت کند.
وی ادامه داد: از سال ۸۶ که به شورا آمدیم وضعیت به این شکل نبود اگر امروز به اینجا رسیده‌ایم در سایه همین پیگیری ها بوده است.
وی بیان کرد: وقتی در شورای سوم حضور داشتیم حقوق کارکنان ۴ ماه عقب بود و شهردار محترم پیگیری نمی‌کرد اما امروز تاخیر در پرداخت فقط چند روز است.
اسوتچی افزود: در خصوص بیمه ها نیز بیمه های کارکنان به صورت کامل پرداخت نمی‌شد که امروز سامان یافته است.
وی با بیان اینکه مسئولین دفاتر اعضای شورا را خارج از نوبت کار معین کردند، گفت: به این موضوع اعتراض کردم ولی من بد شدم؛ داماد یکی از بزرگواران قرارداد رسمی شده است پس اگر بخواهیم می شود.
خزانه دار شورای اسلامی شهر تبریز اظهار کرد: در شورای پنجم برای افرادی که در شورا کار نمی‌کردند کارکرد ارسال شده است و حراست و امور مالی هیچگونه واکنشی نداشته‌اند؛ من در شورا های قبلی در اقلیت بودم و علی‌رغم مخالفت با بسیاری از مسائل این موضوعات تصویب می‌شد.
روح الله دهقان نژاد نیز با اشاره به اینکه شورا باید به خواستگاه اصلی و ثانوی خود برسد اظهار کرد: تقویت ظرفیت نظارت، ایجاد شفافیت در مدیریت شهری و شهرداری تبریز از جمله این خواستگاه ها است.
وی ادامه داد: تحقق حقوق شهروندی که بسیاری از مشکلات موجود به دلیل پایین بودن بینش حقوقی است، تدوین نقشه جامع فرهنگی اجتماعی تبریز براساس خرده فرهنگ‌های محلی توسعه و پیشرفت متوازن شهر و عدالت در توسعه شهر از دیگر خواستگاه های شورای اسلامی شهر تبریز است.
وی بیان کرد: ۷۰ درصد بودجه عمرانی شهرداری اگر به سمت مناطق کم برخوردار سر ریز شود مشکلات بسیاری حل خواهد شد.
دهقان نژاد خاطرنشان کرد: اقدامات شهرداری و مدیریت شهری باید پژوهش محور باشد که مرکز پژوهش ها در این راستا تشکیل شده است.
وی ادامه داد: از اقشار مختلف جامعه برای تحقق شفافیت و پیگیری و توسعه پایدار کمک‌می‌خواهیم.
وی با اشاره به اینکه در جذب نیرو در دوره های قبل غفلت هایی شده است، گفت: از امروز باید جلوی این کار را بگیریم و جذب نیرو باید براساس نیاز باشد نه طایفه ای.
عضو شورای شهر گفت: به مشکلات تمامی پرسنل شهرداری رسیدگی خواهد شد و تمامی کارمندان شهرداری باید بدانند که شهروندان از نحوه ارائه خدمات گلایه‌مند هستند و باید بدانیم تمامی حقوق و مزایای دریافتی از طرف همین شهروندان پرداخت می‌شود، نباید کار کسی را عقب بندازیم.
وی تاکید کرد: تمامی عزیزانی که در شهرداری مدیر شده اند، بدانند که در شهرداری نیروهای بسیار کارآمدی وجود دارد که باید از آنها بهره بگیریم، قدرت فساد آور نیست ترس از دست دادن قدرت فساد آور است.
وی افزود: بازه‌ی سنی اعضای شورای شهر ۱۰ سال کاهش داشته که باید بازه مدیریت شهرداری نیز کاهش یابد.
دهقان‌نژاد با بیان اینکه سال ها است، میلیاردها تومان در زیر زمین شهر تبریز هزینه می‌شود بدون اینکه مردم‌نتیجه بگیرند ادامه داد: بحث تحقیق و تفحص ۲ بار در شورای پنجم مطرح شده اما همواره مسکوت مانده است، تحقیق و تفحص از مترو باید در شورای ششم در اولویت باشد.
وی گفت: قطاری که قرار بود اگر تمام نشد حتی با طناب کشیده شود به دیوار برخورد کرد و ۱۰۰ میلیارد تومان و یک میلیون و ۱۰۰ هزار یورو خسارت در این حادثه وارد شده است.
وی افزود: ۶۵۰ میلیارد تومان اوراق مشارکت گرفته شد و در بانک گذاشتند تا ماهانه یک میلیارد تومان پول بگیرند و ارزش این مبلغ به باد رفت.
دهقان نژاد با بیان اینکه وقتی دولت برای قطار شهری هزینه نمی‌کند شاهد چنین پروژه هایی هستیم گفت:هزار میلیارد تومان برای خط یک و ۱۰ هزار میلیارد تومان برای تکمیل خط دو نیاز است قبل از تکمیل خط یک و دو نمی‌توان خطوط دیگر را راه اندازی کرد.
وی اضافه کرد: وزارت کشور دستور داده بود بهره برداری از فاز دو خط یک جلوگیری شود اما تمکین نشده و یک شرکت در یک هفته دو مناقصه مترو را برنده شده است.
وی همچنین گفت: از مراجع قضایی تقدیر و تشکر می‌کنیم که در خصوص میلگرد ها تفهیم اتهام‌شده است.
عضو شورای اسلامی شهر تبریز همچنین با اشاره به پیام های مردمی که برای کمک به تیم تراکتور به شورای شهر آمده است گفت: صاحبان اصلی تراکتور مدیران نیستند بلکه هواداران پرشور این تیم هستند. به جای اینکه تراکتور را به دیگران واگذار کنیم این تیم را به هواداران واگذار کنیم.
وی افزود: طلب شهرداری از تیم علم و ادب پیگیری نشده است که باید علت آن را جویا شویم.
دهقان نژاد گفت: از تمامی عزیزانی که در عزاداری ها شرکت کردند تشکر می‌کنیم و افرادی که به دلیل رعایت فاصله گذاری و موارد بهداشتی در منزل عزاداری کردند امیدواریم همگی از برکت عزاداری سید الشهدا(ع) برخوردار شوند.
وی با بیان اینکه در هیئت هایی که حضور یافتیم شاهد رعایت فاصله گذاری بودیم گفت: امام جمعه محترم خواستار عفو جریمه های منع تردد شدند که اقدامی شایسته و قابل تقدیر است.
عضو شورای اسلامی شهر تبریز ادامه داد: پاکبانان شهرداری در این ایام به صورت اضافه کاری فعالیت کردند که خواستاریم اضافه کاری آنها به صورت کامل پرداخت شود.
در ادامه این جلسه اعضای کمیسیون ماده ۷، کمیته ارزیابی و عضو ناظر سازمان فرهنگی، ورزشی و اجتماعی شهرداری تبریز در صحن علنی شورا مشخص شد.
به گزارش ایسنا، کاظم زعفرانچیلر به عنوان عضو ناظر شورا در سازمان فرهنگی، ورزشی و اجتماعی شهرداری تبریز، روح الله دهقان نژاد نماینده شورا در کمیته ارزیابی حمایت از ورزشکاران و پرویز هادی به عنوان عضو شورا در کمیسیون ماده ۷ انتخاب شدند.
انتهای پیام
منبع: ایسنا
کلیدواژه: استانی اقتصادی شوراي شهر شورای شهر تبریز شورای اسلامی شهر تبریز شورای شهر تبریز شهرداری تبریز میلیارد تومان باید مشخص شود جذب نیرو مدیریت شهری دهقان نژاد اعضای شورا تلاش کنیم عضو شورای عضو شورا نیز گفت ی مردم
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.isna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایسنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۲۸۸۳۸۹۲ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
منافع شخصی دلیل عدم عمل به قانون در شهرداری ها / استمرار کاهش کیفیت زندگی در کلانشهرها و شهرها /نتایج وخیم عدم مشارکت در انتخابات شوراها
محمدجواد محمدحسینی: نقش مدیریت شهری در توسعه شهر و کشور حیاتی است، از این رو شامگاه جمعه، ۷ اردیبهشت ۱۴۰۳ در خانۀ «گفتارها» در شبکۀ اجتماعی کلابهاوس، به مناسبت روز معمار، نشستی با عنوان «تهران، شهری برای همه؛ آسیب‌شناسی توسعه و ارتقاء کیفیت زندگی در تهران و کلانشهرهای ایران» با سخنرانی دکتر پیروز حناچی، شهردار سابق تهران و دبیر اسبق شورای عالی شهرسازی برگزار شد. جلسۀ این هفتۀ خانۀ گفتارها که با تلاش مجید تفرشی، مؤسس و مدیر این خانه و با اجرای محمدرضا مهاجر برگزار شد، بیش از سه ساعت و نیم به طول انجامید و حناچی در سخنرانی خود به آسیب‌شناسی مدیریت شهری از ابعاد مختلف پرداخت و همچنین به سوالات حضار که غالباً مربوط به عملکرد وی در دوران تصدی مدیریت شهری بود، پاسخ گفت. در ادامه خلاصه‌ای از سخنان وی خواهد آمد و همچنین برخی از پاسخ‌های او به سوالات حضار جلسه نیز ذکر خواهد شد:
چرا گاهی مدیریت شهری به ضد خود تبدیل می‌شود؟
سوال اساسی این است که آیا دهه‌های آتی کیفیت زندگی شهری در تهران و دیگر کلانشهرهای ایران بهتر می‌شود یا خیر؟ به این سوال نمی‌توان محکم و به‌درستی پاسخ داد. زیرا تجربه نشان داده است ما با شدت زیادی در حال استفاده از منابع موجود هستیم؛ اما به‌تناسب این استفاده، افزایش کیفیت زندگی را به شهر برنمی‌گردانیم. یک دلیل این عدم تناسب به سیاست‌های بالادستی در مدیریت شهری و یک دلیل آن نیز به خود مدیریت شهری برمی‌گردد.
من در سالهای ۸۰ تا ۸۴ و ۹۲ تا ۹۶ دبیر شورای عالی شهرسازی بودم. شورایی که بالاترین مرجع برای سیاست‌گذاری شهرها است، طرح‌های جامع شهری در اینجا به تصویب می‌رسد و وظیفه نظارت عالی بر اجرای سیاست‌ها را نیز بر عهده دارد. در این شورا به این نتیجه رسیدم که حتی اگر بهترین طرح‌ها در این شورا تصویب شود، در مقام اجرا با مشکلات و موانع زیادی روبه‌رو هستیم. مسئله جالب دیگری که در آن شورا به آن رسیدیم، این بود که مدیران پایین‌دستی نه‌تنها این سیاست‌ها را اجرا نمی‌کنند، بلکه خودشان مانع اجرا هستند. در یک آسیب‌شناسی متوجه شدیم دلیل این مسئله عدم مشارکت تمام گروه‌های ذی‌نفع در طراحی این سیاست‌هاست. بعدها تلاش شد این آسیب رفع شود.
حالا سوال این است که چرا مدیریت شهری که خود باید حافظ منافع شهری شهروندان و ضامن کیفیت‌بخشی به شهر باشد، گاهی عکس این وظیفه عمل می‌کند و ممکن است ارزش‌های شهر از جمله باغات شهر را از بین ببرد، ممکن است مواریث تاریخی شهر را حفظ نکند و همه منابع موجودِ در اختیار را مصرف کند. البته مدیران شهری در کلام، منکر چنین چیزی هستند ولی در واقعیت همینطور است. خود من در دوران مسئولیتم در دبیرخانه به این سوال فکر می‌کردم؛ در دوره اول دبیرخانه آن را تجربه و در دوره دوم در صدد چاره برآمدم. پس سوال این است که چرا گاهی مدیریت شهری به ضد خود تبدیل می‌شود؟ ممکن است پروژه‌هایی تک‌تک در برخی شهرها اجرا شود، اما اینگونه نیست که اجرای پروژه‌ها به‌طور مستمر به کیفیت‌بخشی شهر می‌انجامد. در پاسخ به این سوال به یک سری مشکلات ساختاری برخورد کردیم و لذا خصوصاً در دورۀ دوم دبیرخانه سعی کردیم گلوگاه‌ها را بررسی کنیم و بر همین اساس گاهی شهرداران کلانشهرها را دعوت و از آنها بازخواست می‌کردیم. خاطرم هست که در یکی از استان‌ها حجم زیاد مصوبات کمیسیون ماده ۵ محل بحث ما بود. وظیفه اصلی شورای عالی شهرسازی بود که وقتی تغییرات برنامه، اساس طرح جامع را تحت تأثیر قرار دهد، مغایرت اساسی اعلام کند و جلوی آن را بگیرد.
اما ریشه اصلی مشکل به این برمی‌گردد که ما در اداره امور شهر منابع محدود و آرزوهای طولانی و برنامه‌های زیادی داریم و در چنین شرایطی باید پروژه‌ها را اولویت‌بندی کنیم؛ اما وقتی پروژه‌هایی که در اولویت نیستند و منابع زیادی را مصرف می‌کنند، اجرا شوند، نه‌تنها در جهت چشم‌انداز طرح جامع حرکت نمی‌کنیم، بلکه هر روز دورتر و دورتر می‌شویم. از این جهت من دو ویژگی اصلیِ «داشتن برنامه» و «قانونی حرکت کردن» را لازمه حرکت مدیریت شهری می‌دانم. این دو نکته اگرچه بدیهی است، ولی به‌راحتی زیر پا گذاشته می‌شود. به نظر من عدم رعایت این دو نکته به دلیل منافع شخصی و گروهی است و نه دلایل سیاسی. و البته معمولا برای تحقق آن از ابزارهای رقابت سیاسی استفاده واز پوشش آن استفاده می‌شود.
انضباط مالی شهرداری‌ها
اصلی‌ترین چالشی که مدیریت شهری با آن مواجه است و روی کیفیت زندگی در شهرها تأثیر مستقیم می‌گذارد، عدم تراز هزینه‌ها و درآمدهاست؛ حل مسئله تراز، هم به نهادهای حاکمیتی و هم به شورای شهر برمی‌گردد. شواری شهر علاوه بر نظارت، باید درآمدها را در بودجه جوری تنظیم کند که سالم، پایدار و کم‌عارضه باشند و هزینه‌ها هم طبق ضابطه و در جای خود و معطوف به اولویت‌های شهر باشد و نظارت بر این مسئله مهم‌ترین وظیفه شورای شهر است. اگر این وظیفه به‌درستی عمل نشود، شهردار و اعضای شورای شهر به قسمی که خورده‌اند، پشت کرده‌اند. در قانون اساسی به جز خود مجلس و دولت و قوه قضائیه که می‌توانند برنامه‌هایشان را در قالب لایحه و طرح تهیه و تصویب کنند، شورای عالی استان‌ها نیز که متشکل از ترکیب کشوری اعضای شوراهای شهر است، این اختیار را دارد که بتواند لوایحی به مجلس برای تصویب تقدیم کند این یعنی شوراها در قانون اساسی یک رکن هستند و از این ظرفیت ما هنوز استفاده خوبی نکردیم.
با این نگاه (درآمدهای سالم و پایدار و هزینه‌های قاعده‌مند)، در دوره‌ای که مسئولیت مدیریت شهری را بر عهده داشتیم، ادعایمان این بود که با برنامه و مبانی نظری با شهر مواجه شده‌ایم و سعی کرده‌ایم همه برنامه‌ها مبتنی بر این نگاه باشد؛ اگر برخی پروژه‌ها بیش از بقیه مورد توجه قرار گرفت، مبتنی بر همین نگاه بود؛ مثلاً توسعه قلمروی عمومی، توسعه مسیرهای پیاده و دوچرخه با هدف کاهش آلودگی هوا و توسعه حمل و نقل عمومی، اصلی‌ترین پروژه ما بود؛ البته توسعه حمل و نقل عمومی قبل از ما هم جزو پروژه‌های اصلی بود.
با همین نگاه بودجه باید طوری بسته شود که حداکثر منابع مالی و کمترین هدررفت را داشته باشد؛ همچنین ماموریت‌هایی که به ما مربوط نیست انجام نشود؛ ایده‌آل آن است که امور جاری شهرها از منابع سالم و مستمر و کم‌عارضه تأمین شود؛ اگر این گونه نشود شرایط ناپایدار می‌شود.در سال ۹۲ روی منابع مالی شهرداری‌های سه کلانشهر تهران، شیراز و اصفهان مطالعه‌ای انجام دادیم. طبق این مطالعه، به‌طور میانگین ۷۹ درصد درآمد شهرداری‌ها از عوارض اخذشده از ساخت و ساز تأمین شده بود.
زمانی که ما مسئولیت مدیریت شهری را بر عهده داشتیم، در زمینه تأمین منابع مالی شهرداری‌ها دو اقدام انجام شد: اولاً بر اساس پایان‌نامه دکترایی که در دانشگاه هنر اصفهان توسط دکتر رنانی راهنمایی شده بود، تحت عنوان «تأمین منابع مالی پایدار برای شهرها» در دولت لایحه‌ای تنظیم شد و به مجلس رفت و قانون شد (هدف این بود که شهرها برای تأمین مالی مجبور نشوند ارزش‌هایشان را بفروشند) و ثانیاً در انتهای دولت آقای روحانی سهم شهرداری از مالیات بر ارزش افزوده یک درصد اضافه شد که تأثیر بسزایی در تأمین منابع مالی پایدار برای شهرداری‌ها دارد.
در زمینه هدررفت منابع هم یکی از مسائل مهم، تعداد بالای کارمندان شهرداری و سنگینی بدنه نیروی اسانی است که اگر کارآمدی کافی هم نداشته باشند، ضرر بیشتری وارد می‌شود. تعداد پست‌های مصوب شهرداری ۱۵۷۰۰ مورد است؛ در سال ۸۴ پرسنل شهرداری ۲۰ هزار نفر بود؛ در سال ۹۶، ۶۷ هزار نفر شده بودند و وقتی که ما شهرداری را تحویل دادیم این عدد به ۵۹۰۴۷ نفر رسید؛ ما کسی را بیرون نکردیم؛ اما به طور طبیعی از هر سه نفری که بیرون رفتند یک نفر جایگزین شد؛ برای جذب افراد هم برای اولین بار یک کنکور با رقابت ۲۴۰ نفره تحت عنوان دستیاران مدیران برگزار کردیم و طی آن بهترین‌های دانشگاه‌های کشور را جذب کردیم.
کنترل نشدن این موضوع (تعداد پرسنل) به معنای دور شدن از اهدافی است که در ابتدا ترسیم شده‌اند. به نظر من اصلی‌ترین وظیفه اعضای شورای شهر کنترل این چنین گلوگاه‌هایی نظیر کنترل مخارج است؛ اگر این اتفاق نیفتد یعنی دارد برای حقوق دادن یا برای اجرای پروژه‌هایی که اولویت ندارند، شهرفروشی می‌شود.
وابستگی زیاد بودجه به ساخت و ساز باعث می‌شود ضوابط شهری زیر پا گذاشته شود و جدی گرفته نشود. روزی که شهر را تحویل گرفتیم، وابستگی بودجه شهر تهران به درآمدهای حاصل از ساخت و ساز نزدیک ۸۰ درصد بود و وقتی شهرداری را تحویل دادیم این وابستگی به زیر ۵۰ درصد رسیده بود. اگر شعار توسعه حمل و نقل عمومی بدهیم، نمی‌شود پروژه‌های با اولویت بالای ما، توسعه مسیرهای جاده‌ای و شریان‌های خارج از برنامه در داخل وحریم شهر باشد و ما در انتهای برنامه دیدیم میزان اختصاص بودجه ما به حمل و نقل عمومی به نسبت ایجاد شریان‌های شهری (البته نه آن‌هایی که داخل طرح جامع هستند) نزدیک سه‌وهفت‌دهم برابرِ نسبت توسعه مسیرهای سواره شده است؛ همچنین برای تحقق این نگاه، هزینه‌های جاری اداره شهر را ۴۰ درصد کم کردیم و کارهایی را که به ما مربوط نبود، انجام ندادیم. تلاش کردیم شهر را بهینه اداره کنیم و تراکم نفروشیم و میزان وابستگی به درآمدهای ناشی از شهرسازی را متعادل کنیم. همه این اتفاقات در شرایط کرونا رخ داد؛ پس به طریق اولی در شرایط عادی نیز امکان‌پذیر است.
اهمیت مشارکت مردم در مدیریت شهر
ما مدیرانی در کلانشهرها داشتیم که می‌گفتند ما این شهر را با ۲۵ سرمایه‌گذار اداره می‌کنیم. اگر چنین حرفی عملی شود، پیامدش این است که باقی شهروندان (میلیون‌ها شهروند) هیچ حقی در تصمیم‌گیری و تصمیم‌سازی برای شهر نخواهند داشت. در شهر سه دسته امر تأثیرگذار وجود دارد: ۱- تصمیمات مدیران ارشد؛ ۲- منافع سرمایه‌گذاران: شهر بدون سرمایه‌گذاری اداره نمی‌شود؛ ۳- منافع عمومی و بلندمدت شهروندان. ما معمولاً حوزه سوم را نادیده می‌گیریم؛ مشارکت مردم در انتخابات شورای شهر از همین جهت است که اهمیت دارد؛ در صورت مشارکت پایین گاهی شاهد آن هستیم که پروژه‌هایی به اجرا در می‌آید که منطق قوی پشت آن وجود ندارد و در جهت تأمین منافع یک عده خاص است و این، ناشی از نادیده گرفته شدن حوزه سوم است. ارتباط معنی‌داری بین میزان مشارکت مردم در انتخابات و کیفیت اداره شدن شهر وجود دارد.
ما در دوره مسئولیت شعاری مطرح کردیم با عنوان «تهران؛ شهری برای همه». این پیام را دایم تکرار می کردیم که تهران متعلق به تمام شهروندانش است. در دنیا نیز همین را قبول دارند که شهرهای موفق شهرهایی هستند که میزان بیشتری از امکانات و حوزه قلمرو عمومی را برای شهروندان قرار داده‌اند تا بیشترین تعداد شهروندان بتوانند از منافع شهر بهره‌مند شوند. اگر ما بودجه را بر اساس ساخت و ساز ببندیم و بهره‌گیری از منافع شهر را فقط برای عده‌ای خاص فراهم کنیم از این هدف دور می‌شویم.
حال با حاکمیت چنین نگاهی یعنی بهره‌مندی حداکثری شهروندان از منافع، جنس برنامه‌های عمرانی هم تغییر می‌کند. مثلاً با این نگاه، اگر هدف ما توسعه حمل و نقل عمومی باشد، پروژه مابه‌ازای آن توسعه مسیرهای پیاده و دوچرخه، توسعه قلمروهای عمومی (مانند ایجاد میدان‌گاه‌ها در جای‌جای شهر با هدف ایجاد آرامش و گذراندن اوقات فراغت شهروندان)، توسعه فضای سبز در فضای شهری و جلوگیری از تخریب باغات می‌شود. ما در دوران مسئولیت جریمه سنگینی برای قطع درختان در نظر گرفتیم که باعث ناراحتی عده‌ای از مردم هم شد؛ ولی جریمه دریافتی را فقط به توسعه فضای سبز اختصاص دادیم؛ از این محل ۲۰ پارک محله‌ای، خصوصاً در جاهایی که بحران فضای سبز در آن منطقه داشتیم، درست و همچنین درختان خیابان ولیعصر را احیا کردیم.
مخلص کلام اینکه اگر برنامه و برای اجرای برنامه‌ها مبانی نظری قوی داشته باشیم و پروژه‌ها با اولویت انجام شوند و مطابق چشم انداز ۱۰ سال یا ۲۰ سال بعد ما باشند، بعدها از مدیریت شهری قضاوت خوبی خواهد شد؛ و الا نظام مدیریت شهری دچار روزمرگی و سردرگمی می‌شود و منابع را در جایی استفاده خواهد کرد که اولویت ندارند.
تأثیر تحریم بر حمل و نقل عمومی در شهر
قبل از شرایط تحریم، یک تقسیم کاری بین دولت و شهرداری‌ها بود؛ به این معنا که دولت هزینه‌های ارزی حمل و نقل عمومی مثل تأمین واگن و خرید اتوبوس را تقبل می‌کرد و شهرداری هم کارهای زیربنایی و سیویل مثل تونلینگ و ساخت ایستگاه‌ها را انجام می‌داد. از زمانی که فشار تحریم جدی‌تر شد، عملاً این همکاری دچار وقفه شد. آخرین واگن‌هایی که به تهران آمد، مربوط به زمان ما بود. قبلاً ۷۸ واگن خریداری شده بود که تبدیل به ۱۷ قطار شهری شد . بعد از آن دیگر قطاری نیامد. تهران برای اینکه به سهم ۵۰ درصدی مترو در حمل و نقل عمومی دست پیدا کند، نیازمند حداقل دو برابر واگن‌های موجود است. چون دولت دیگر نتواست این کار را انجام دهد، همه این بار روی دوش شهرداری قرار گرفته و نظام مدیریت شهری نمی‌تواند به‌تنهایی موضوعی را که جنبه حاکمیتی دارد، انجام دهد. نباید هم این کار را بکند؛ چون مجبور می‌شود تمام سرمایه‌های خود را برای این منظور بفروشد.
وقتی از حمل و نقل عمومی و جنبه حاکمیتی آن صحبت می‌کنیم، در واقع از مدیریت ۵ میلیون سفر روزانه درون‌شهری سخن می‌گوییم. این موضوع، حاکمیتی است و تأثیر مستقیم روی ترافیک و آلودگی هوا دارد. نمی‌شود نظام مدیریت شهری را در این زمینه تنها گذاشت. کاری که ما تلاش کردیم در شرایط تحریم انجام دهیم این بود که علاوه بر تلاش جهت به نتیجه رساندن ۶۳۰ واگنی که قراردادش بسته شده بود، برای اولین بار قطار داخلی را با دانش فنی و مهندسی داخلی و با همکاری جهاد دانشگاهی و معاونت فناوری ریاست جمهوری، هفت واگن قطار داخلی ساختیم. واگن‌سازی یک نیاز واقعی در کشور است که پایه آن هم در کشور گذاشته شده و اگر قراردادهایی که در این زمینه بسته شده، پیگیری شود، به نتیجه خواهد رسید.
جمع‌بندی
فرمایش امیرالمومنین علی علیه السلام این است که خدا رحمت کند کسی را که بداند از کجا آمده در کجا قرار دارد و به کجا می‌خواهد برود. این جمله روح مدیریت استراتژیک است. باید دانست چه مسیری طی شده و به‌درستی آسیب‌شناسی کرد و الان در چه جایگاهی قرار داریم و چه چشم‌اندازی در پیش داریم. اگر مدیری، مخصوصاً در کلانشهرها، چنین نگاهی نداشته باشد و چشم‌اندازی قانونی برای خودش تعریف نکرده باشد و خود را در چهارچوب قانون نبیند و فراتر از قانون عمل کند، کاری جز اتلاف منابع و اتلاف وقت نکرده است. داشتن مبانی نظری مشخص و هم‌جهت کردن بردارهایی که ما را به سمت آن چشم‌انداز به حرکت می‌اندازد، یک اصل است و تجربه دنیا هم نشان داده، چنین چیزی واقعیت دارد و بسیار مؤثر است . مدیر شهری که برای شهر آرزو نداشته باشد، شما را به ناکجاآباد خواهد برد. داشتن هدف مشخص میتواند ما را از این دور باطل نجات دهد و چنین چیزی هم محقق نمی‌شود جز با اینکه سازوکار، بودجه و نظارت جدی متناسب با هدف هم محقق شود.
پاسخ‌های حناچی به برخی سوالات
کمک شهرداری به مساجد، حسینیه‌ها و تکایا اگر با مصوبه شورا باشد و در بودجه شهرداری آمده باشد قانونی است و میتواند انجام شود. در مورد قضایای اخیر (مثل پارک قیطریه) هم باید گفت که شهرداری یک سازمان اجتماعی است؛ تدبیر اقتضاء می کند که این سازمان اجتماعی با حداکثر وفاق عمومی اداره شود؛ شهردار و مدیریت شهری برای شهر مثل یک پدر هستند؛ آنجا که حساسیت وجود دارد یا باید با اقناء افکار عمومی کار را پیش ببرد و یا اینکه از کاری که می‌خواهد انجام شود، استنکاف کرد. من زمانی که دبیر شورای عالی شهرسازی بودم جلوی پارکینگ حقانی را گرفتم؛ چون بر خلاف برنامه‌های مصوب شورای عالی شهرسازی در خصوص نوسازی تپه‌های عباس‌آباد انجام شده بود؛ حتی طرح مجددی تهیه شد تا این کار بازبینی قرار بگیرد؛ پس متعلق به دورۀ ما نبود. در مورد خانۀ وارطان باید بگویم که اساساً مالکیت این خانه برای وزارت راه و شهرسازی است؛ قبل از دورۀ ما کارش آغاز شده بود و ما کمک کردیم به عنوان یک فضای عمومی مورد استفاده قرار بگیرد؛ نه فقط خانۀ وارطان، بلکه در منطقه ۶ حدود ۲۴۰ مورد سرمایه‌گذاری بخش خصوصی را داشتیم که خانه‌های قدیمی را مرمت کرده بودند و ما با همکاری شورا به منطقه گفتیم با این‌ها مثل واحدهای تجاری برخورد نکنید و همین کار باعث شده بود تعداد زیادی خانه مرمت و کافه گالری ایجاد شود؛ این‌ها تحت تأثیر خانۀ هنرمندان و فضای فرهنگی منطقه ۶ قرار گرفته بودند؛ پس این جریان نشان داد که اگر سیاست‌ها درست باشد و معقول انتخاب شود میتواند تبدیل به یک جریان عمومی برای کیفیت‌بخشی به شهر شود. حناچی در پاسخ به سوالی در مورد سرانجام ۶۸ باغ تهران که تنها بازمانده‌های باغ‌های بزرگ شمال تهران بودند، گفت: تعدادشان از ۶۸ مورد بیشتر است؛ فکر کنم بین ۱۰۰ تا ۱۱۰ مورد بود و ما تا وقتی بودیم به این‌ها پروانه ندادیم. به هر حال قطاری که با ۲۰۰ کیلومتر سرعت در حرکت است، آنی نمی‌ایستد و با طی کردن مسیری، متوقف می‌شود. متأسفانه ضوابط برج‌سازی تئوری جذابی داشت، اما در عمل آن اتفاقی که در تئوری پیش‌بینی شده بود، نیفتاد. مثلاً دوستان می‌گفتند ۳۰ درصد سطح را در باغات اشغال بدهیم تا ۶۰ درصد دیگر سالم بماند، اما در عمل چنین چیزی اتفاق نیفتاد. قبلاً هم به باغات پروانه داده نمی‌شد و این محصول پیگیری‌های شورای شهر دوم بود که در دوره سوم به اجرا درآمد و بیش از ۱۰۰ هکتار از باغات تهران که خیلی از آنها باغات تاریخی بودند، از بین رفت. ما آن ضوابط را اصلاح کردیم. برای بعد از این، تکلیف معلوم است؛ مگر اینکه مجددا در مراجع تصمیم‌گیری تغییری حاصل شود. من شنیدم که بعد از ما تمام پروندهایی که ما در کمیسیون ماده ۵ رد کرده بودیم، مجددا طرح شده و مصوبه گرفته است. اینکه ۳۰ درصد تولید ناخالص داخلی کشور در شهر تهران که حدود۲ تا۳ درصد از مساحت کشور را در بر می‌گیرد تجمیع شود و به گردش در آید، تبعات دارد؛ مثلاً تمام منابع آب به سوی تهران و شهرهای اطراف آن هدایت می‌شود. به عنوان راهکار، ما نمی‌گوییم فقرا را از شهر بیرون کنیم؛ اما می‌توانیم با شرایط زندگی بهتر و اقتصادی‌تر شریطی فراهم کنیم که ساکنان کلانشهر، شهرهای اقماری را برای زندگی انتخاب کنند. نسخه بین‌المللی در مورد کلان شهرها هم همین است که جمعیت و فعالیت به عرصه وسیع‌تری منتقل شود. برای این کار باید حمل و نقل از شهرهای اقماری به کلانشهر آسان‌تر شود و هزینه‌های زندگی در شهرهای اقماری پایین‌تر بیاید تا مردم به دلخواه خود به این شهرها مهاجرت کنند؛ در مرحله دوم هم باید وابستگی به کلانشهر کمتر شود و شهرهای اقماری کم‌کم مستقل شوند. این، نیازمند سیاست‌گذاری دولت برای عدم تمرکز است و باید در نظر داشت که اصلی‌ترین انگیزه برای مهاجرت به تهران وکلانشهرها اشتغال ومسائل اقتصادی است. یکی از موضوعاتی که ما دنبال کردیم، استفاده از فضاهای صنعتی رهاشده در شهر بود؛ این فضاها اگر رها شوند، تبدیل به یک تهدید می‌شوند؛ زیرا اینقدر ناامن می‌شوند که در طول روز هم کسی جرئت تردد به آنها را ندارد. در دوره ما سه تجربه تعقیب شد: اول، تبدیل یک کارخانه به مرکز نوآوری آزاد بود؛ مکانی برای شرکت‌های دانش بنیان طبق نگاه قدیمی که همه چیز را تجاری می‌بیند، چنین کاری میسر نبود. دوم، تبدیل کارخانه سیمان ری به موزه صنعت سیمان وجاذبه گردشگری بود. کارخانه سیمان ری در سال ۱۳۱۲ افتتاح شد و اواخر دهه ۶۰ از کار افتاد و متروک شد سند آن به نام دولت بود و ما از دولت خواستیم آن را به شهرداری منتقل کند و طی یک اجاره ۳۰ ساله به شهرداری منتقل شد. سوم، تبدیل یکی از کارخانجات صنعتی متروک در مرکز شهر تهران که به یک مکان فرهنگی و گالری تبدیل شد. دولت نباید شهرداری را رقیب خود بداند و مدیریت شهری باید یکپارچه شود. قدرت نظام بلدیه در قانون سال ۱۲۸۶ بیشتر از الآن است؛ سیاست‌گذاری مسکن و مسئله مسکن کم‌درآمدها در بسیاری از شهرهای دنیا یکی از وظایف شهرداری‌ها است؛ اما در نظام قانونی ما اینگونه نیست. این یک خلأ محسوب می‌شود. باید آن اختیاراتی که به استانداران داده شده به شهرداران داده شود و شهردار کلانشهرها هم با رأی مستقیم مردم تعیین شود.بیشتر بخوانید:
راز شگفت انگیز محبوبیت مهوش هنرمند در محله مولوی / لات ها شجاع اما ساده / روایتی تلخ، اما طنزآمیز از زندگی و رنج‌های مردم جنوب شهر تهران
پرونده جاسوسی برای مرحوم نوربخش/ حذف نیروهای با نگاه راهبردی در ایران/ نقش معاون اول احمدی نژاد در تشکیل پرونده برای نوربخش چه بود؟
رفتار علی (ع) با زنان دشمن/ شغل علی (ع) چه بود و از چه راهی درآمد داشت؟
توانمندی زنان قربانی ساختارهای مردسالارانه / فضای کار در ایران به‌شدت جنسیت‌زده است/ آنچه در سطح فردی بین زنان نیاز داریم، آگاهی جنسیتی است
مرشدی زاد:توسعۀ ناموزون میتواند منجر به انقلاب شود/ احساس می‌شود تعمدی وجود دارد که طبقۀ متوسط فقیر شوند/ از بین بردن طبقۀ متوسط، کشور را ضعیف می‌کند
۲۱۶۲۱۶
برای دسترسی سریع به تازه‌ترین اخبار و تحلیل رویدادهای ایران و جهان اپلیکیشن خبرآنلاین را نصب کنید. کد خبر 1900910
علت فوت پزشک متخصص در استان فارس در دست بررسی است