مصحح تاریخ فلسفه‌ای که تفکیکی بود/ نامه حکیمی به کریم امامی
تاریخ انتشار: ۲ شهریور ۱۴۰۰ | کد خبر: ۳۲۹۰۲۸۷۲
خبرگزاری مهر، گروه فرهنگ و اندیشه*: اولین روزِ شهریور ۱۴۰۰، روزِ از دست دادن متفکری شد که نامش با اندیشه دینی و فلسفه و عنوان مکتب تفکیک گره خورده است. محمدرضا حکیمی فقیه، مجتهد شیعه، فیلسوف، متفکر و نویسنده شناخته می‌شد و عناوینی چون «علاّمه»، «فیلسوف عدالت» و «مرزبان توحید» اغلب پیشوند نام او شده‌اند.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
محمدرضا حکیمی ۱۴ فروردین سال ۱۳۱۴ خورشیدی در مشهد به دنیا آمد. او در سال ۱۳۲۰ تحصیلاتش را آغاز کرد و بیست سال بعد را در حوزه علمیه خراسان (مدرسه نواب) به تحصیل دروس مقدمات و سطح خارج فلسفه، ادبیات عرب، نجوم و تقویم گذراند و در سال ۱۳۴۸ اجازه اجتهاد را از آقابزرگ تهرانی دریافت کرد. او که از مجدّدان مکتب معارفی خراسان معروف به مکتب تفکیک است، آثار بسیاری را برجای گذاشته که از جمله آن می‌توان به کتاب «الحیاة» اشاره کرد که نوعی دائرة المعارف اسلامی است.
مرحوم محمدرضا حکیمی را همگان با پرچم‌داری مکتب تفکیک در ایران معاصر می‌شناسند؛ نامی که برساخته او از سال ۱۳۷۱ بر جریانی بود که از سال ۱۳۴۰ با شخصیت‌هایی همچون میرزا مهدی غروی اصفهانی، سیدموسی زرآبادی و مجتبی قزوینی خراسانی در مشهد آغاز شده بود و ریشه‌های خود را به فقها و محدثان قدیم شیعه برمی‌گرداند. حکیمی بعدها در سال ۱۳۷۵ کتابی با همین عنوان، یعنی مکتب تفکیک منتشر ساخت که مواضع تفکیکی‌ها را شرح و تبیین می‌کرد. هواداران مکتب تفکیک و از جمله محمدرضا حکیمی با سودای خالص‌سازی معرفت دینی، قائل به جدایی محض معرفت‌شناختی قرآن، فلسفه و عرفان بودند و هستند؛ جدایی‌ای که به دید آنان مانع امتزاج، التقاط و تأویل‌های ناروا به قرآن و دین می‌شود.
اسناد تازه منتشره انتشارات علمی و فرهنگی که در بنای موزه تازه‌تأسیس این نشر دیرپا هم گردآوری شده‌اند، نشان می‌دهد که محمدرضا حکیمی، شناخته‌شده‌ترین اندیشمند معاصر مکتب تفکیک که سال‌ها فلسفه‌دان و فلسفه‌خوانی مبرز هم بوده، در دوره‌ای از زندگی حرفه‌ای خود دست به تصحیح اثر فلسفی شناخته شده‌ای در این انتشارات زده است. ماجرا به آذر سال ۱۳۴۹ باز می‌گردد. بر اساس اوراق موجود در گنجینه اسناد انتشارات علمی و فرهنگی، او در سومِ این ماه قراردادی را برای تصحیح کتابِ «تاریخ فلسفه ویل دورانت» به امضا رسانده است. کتابی که عباس زریاب خوئی در سال ۱۳۳۶ ترجمه و انتشارات فرانکلین در دو جلد منتشرش کرده بود؛ در بند اول آن می‌خوانیم «تصحیح کننده کتاب را مرور کرده و آن را از غلط‌های چاپی می‌پیراید.» بنابراین به نظر می‌رسد که این قرارداد ناظر بر ویراست‌های بعدی تاریخ فلسفه بوده است. این نکته تاریخی و سندی مغفول که کمتر از آن سخن به میان آمده است، مایه تحلیلی جالبی برای شناخت فراز و فرود فکری و اندیشگی مرحوم حکیمی به حساب می‌آید.
البته همکاری حکیمی با انتشارات فرانکلین ده ماه پیش از تصحیح «تاریخ فلسفه» کلید خورده بود. مطابق سند دیگری در تاریخ ۱۶ اسفند ۱۳۴۸ به منظور انتشار کتاب «گزیده نوبت الثانیه کشف الاسرار میبدی» قراردادی بین محمدرضا حکیمی و انتشارات فرانکلین بسته شده است. او در این قرارداد «محقق» نامیده شده است و قرار بوده که در ۶۰۰ صفحه (۴۵۰ صفحه متن و ۱۵۰ صفحه مقدمه، حواشی و شرح اعلام) کتاب را به چاپ برساند. بند نخست این قرارداد آورده است که «محقق گزیده‌ای از نوبت الثانیه کشف الاسرار، شامل بخش‌های اساطیری، تاریخی، حکمت اخلاقی، شرح احکام و شرایع به ویژه احکام اجتماعی و نمونه‌های مهم شأن نزول آیات و قسمت‌های جالب مباحث بلاغی و احیاناً لغوی را فراهم خواهد آورد.» آن‌طور که در ادامه این قرارداد آمده است، تفسیر لغات مهجور همراه با بیان نکته‌های تاریخی، فلسفی و عرفانی نیز از جمله وظایف محقق دانسته شده است. در نهایت نیز عنوان شده است که «محقق برای همه این موارد مشاوره لازم را با ادیتوریال مؤسسه به عمل خواهد آورد.»
گزیده نوبت الثانیه کشف الاسرار میبدی گویا به ثمر نمی‌رسد؛ به گواه دیگر سند موجود و اینکه اکنون آن کتاب وجود خارجی ندارد. در تاریخ ۷ اردیبهشت ۱۳۵۳ و پس از آنکه ۴ سال از زمان اعلامی در قرارداد برای تحویل اثر گذشته بود، حکیمی نامه‌ای به کریم امامی می‌نویسد و دلیل توقف کار را چنین شرح می‌دهد:
«چون بنده پس از مدتی مدید نتوانستم گزیده «نوبت الثانیة» تفسیر کشف الاسرار میبدی را برای بخش «سخن پارسی» تنظیم و تکمیل کنم و اکنون هم به علت لزوم تقلیل کار (طبق دستور پزشک) نمی‌توانم مضمون قرارداد را عملی کنم، امیدوارم لطف کرده قرارداد مشارالیه را لغو شده تلقی فرمایید.»
این درخواست یک هفته بعد مورد تایید کریم امامی قرار گرفت و به این ترتیب در ۱۴ اردیبهشت ۱۳۵۳ پرونده تدوین این کتاب با ناکامی برای همیشه بسته شد.
سومین و آخرین همکاری رسمی محمدرضا حکیمی با انتشارات فرانکلین، به بهمن ماه سال ۱۳۴۹ باز می‌گردد. او در این زمان با عنوان تهیه کننده قراردادی را برای کتابِ «اسناد و نامه‌های سیاسی میرزا ملکم خان» به امضا می‌رساند. کتابی درباره روشنفکر، روزنامه‌نگار و دیپلمات ایرانیِ عهدِ قاجار، که البته انتشار آن نیز به نظر می‌رسد که درنهایت به مرحله نهایی نمی‌رسد.
گفتنی است که مرحوم استاد محمدرضا حکیمی، در تاریخ اول شهریور ۱۴۰۰ و در سن ۸۶ سالگی، پس از یک دوره درگیری با ویروس کرونا بر اثر ایست قلبی به رحمت خدا رفت.
*مهدی نوروز، روزنامه‌نگار
کد خبر 5287896منبع: مهر
کلیدواژه: محمدرضا حکیمی انتشارات علمی و فرهنگی ویل دورانت عباس زریاب خویی ویراستار تاریخ معاصر انتشارات فرانکلین کتاب و کتابخوانی محرم 1400 درگذشت چهره ها ترجمه مرکز فرهنگی شهر کتاب محمدرضا حکیمی ابن سینا معرفی کتاب ادبیات داستانی محمد مهدی اسماعیلی رمان ایرانی انتشارات کتاب نیستان حسینیه مهر امام حسین ع کتاب انتشارات فرانکلین محمدرضا حکیمی تاریخ فلسفه کشف الاسرار مکتب تفکیک
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.mehrnews.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «مهر» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۲۹۰۲۸۷۲ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
روایت خسروپناه از سجایای اخلاقی محمدرضا سنگری
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی کشور در آیین نکوداشت دکتر محمدرضا سنگری گفت: تکریم از دکتر سنگری، تکریم علم و ادب است. - اخبار استانها -
به گزارش خبرگزاری تسنیم از دزفول، حجت‌الاسلام عبدالحسین خسروپناه پنج‌شنبه شب در آیین نکوداشت ادیب دزفول دکترمحمدرضا سنگری، با تبریک هفته معلم و گرامیداشت معلمان شهید به‌ویژه علامه شهید مرتضی مطهری، اظهار داشت: قریب به یک‌سال‌واندی از دکتر سنگری تقاضا کردیم این مجلس تکریم را بپذیرند و ایشان نمی‌پذیرفت تا در نهایت با اصرار او را راضی کردیم و گفتیم این تکریم فقط تکریم شخص شما نیست، بلکه تکریم علم و ادب است. این‌ها کارهایی تمدنی است و نسل جوان و نوجوان در این مجالس می‌آیند و درس می‌گیرند و بهره می‌برند.
دبیر شورای‌عالی انقلاب فرهنگی گفت: خداوند را شاکرم که این نشست حکمت‌بنیان برگزار شد تا از اندیشمندی متفکر، ادیبی متخلق و فرزند دیار مقاومت تکریم شود.
وی افزود: دکتر سنگری بیش از نیم قرن در ترویج معارف اسلامی و عاشوراپژوهی تلاش کردند و مداحان و ذاکران کشور به‌ویژه استان خوزستان از آثار ادبی ایشان بهره برده‌اند. فرماندهان و رزمندگان جبهه و جنگ از دانش او درس می‌گرفتند. ایشان از پیش از انقلاب یک شخصیت فعال فرهنگی بوده و با گروه منصورون نیز ارتباط داشته است.
خسروپناه ادامه داد: دکتر سنگری معلم و مدرس آموزش‌وپرورش و دانشگاه های مختلف است. او مولف کتب درسی زبان و ادبیات فارسی و همینطور فعال مطبوعاتی است. او مولف ده‌ها کتاب است و عاشوراپژوهی و تبیین‌گر ادبیات انقلاب و ادبیات پایداری است و در راس همه کارنامه ارزشمند ایشان، ولایت‌مداری دکتر سنگری است.
وی با بیان اینکه سوال مهمی که مطرح است این است که چه اتفاقی می‌افتد که استاد سنگری شکل می‌گیرد؛ اظهار کرد: 3 عامل مهم در ساخت هویت و شخصیت استاد سنگری موثر بوده و این 3 عامل می‌تواند برای همه ما نقش‌آفرین باشد.
دبیر شورای‌عالی انقلاب فرهنگی با بیان اینکه تربیت خانوادگی اصل و اساس است؛ تصریح کرد: عامل اول تربیت خانوادگی است. او انسانی است که بر سر سفره پدر و مادری متدین که حلال و حرام را رعایت می‌کرده‌اند بزرگ شده است و با عالمان زمانه خود ارتباط داشته است.
خسروپناه ادامه داد: عامل دوم تعالی مسجدی است. دکتر سنگری اهل مسجد بود و در مسجد رشد کرد. هم خودش در مسجد رشد و تعالی پیدا کرد و هم تعالی‌بخش اهل مسجد بود.
وی افزود: عامل سوم فضیلت‌یافتگی در ساحت اخلاق و ادب است. ادب یک مفهوم بسیار متعالی است. ادب یک رزق متعالی و یک نعمت الهی است. فرق اخلاق و ادب در این است که اخلاق ملکات فضیلت‌محور درونی است، اما انسانی که این فضیلت درونی را در ظاهر هم بروز می‌دهد، این انسانِ با ادبی است.
خسروپناه خاطرنشان کرد: از نظر بنده، دکتر سنگری در آثار عاشوراپژوهی خود به یک پیام اساسی اشاره دارد و آن هم این است که فضایل اخلاقی، انسان را یار امام و رذایل اخلاقی، انسان را بار امام می‌کند.
وی گفت: همسر بزرگوار استاد سنگری وصف خوبی درباره ایشان دارند و می‌گویند که او خوش‌خلق، گشاده‌رو و مثبت‌اندیش. کسی است که جهان را زیبا می‌بیند و به تحقیر دیگران نمی‌پردازد.
به گزارش تسنیم، رونمایی از آثار این نویسنده کشوری و تجلیل از وی از دیگر بخش های ایین نکوداشت محمدرضا سنگری بود.
همچنین در حاشیه این آیین که با حضور حجت الاسلام والمسلمین عبدالحسین خسروپناه دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی برگزار شد، نمایشگاهی از آثار تالیفی این مولف و استاد برجسته ادبیات کشور بر پا شد.
دکتر محمدرضا سنگری در اولین روز آبان 1333 هجری شمسی در خانواده ای اهل دین، ادب و معرفت در دزفول دیده به جهان گشود. وی تمام دوران کودکی، نوجوانی، جوانی و بسیاری از سال های پس از آن را در دزفول گذراند و از مبارزان جوان پیش از انقلاب و رزمنده و مبلغ موثر سال های دفاع مقدس است.
سنگری، پس از پایان تحصیل در مقطع کاردانی در سال 1354 به عنوان معلم ادبیات به استخدام آموزش پرورش درآمد و پس از آن در سال 1373 با گذراندن مراتب عالی علمی موفق به اخذ درجه دکتری در رشته زبان و ادبیات فارسی از دانشگاه تهران شد.
دکتر سنگری یکی از پژوهشگران عاشورایی برجسته کشور است که سوابقی نظیر عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی، عضو شورای نویسندگان کتاب مطالعات اجتماعی، مدیر دفتر هنر و ادبیات عاشورایی حوزه هنری، عضو گروه ادبیات انقلاب اسلامی فرهنگستان زبان و ادب فارسی، مدیر گروه ادبیات اندیشه پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، عضو شورای بررسی متون پژوهشگاه علوم انسانی و دبیر علمی کتاب سال عاشورا را دارد.
عضو شورای مشاوران تربیتی سازمان پژوهش و برنامه ریزی، عضو شورای فرهنگی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، عضو گروه پژوهشی ادبیات پژوهشگاه بنیاد حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس، عضو هیات مدیره کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، رئیس شورای علمی بنیاد دعبل خزاعی، عضو هیات امنای دانشگاه علوم پزشکی دزفول، دبیر علمی جشنواره شعر غدیر بنیاد بین المللی غدیر، دبیر علمی کتاب ربع قرن دفاع مقدس، دبیر علمی جشنواره کتاب سال دفاع مقدس، عضو هیات امنای بسیج هنرمندان کشور و داور 10ها جشنواره و سوگواره شعر، داستان، تحقیق، پژوهش و مقاله نگاری نیز از دیگر سوابق اجرایی وی هستند.
این پژوهشگر برجسته، مولف بیش از 100 عنوان کتاب از جمله نظیر سوگ سرخ، سرچشمه امید، در قلمرو راز، نافله باغ، ادبیات معاصر، جاده سجاده و روزنه‌ای به دنیای نوجوانی است. وی همچنین در تألیف 30 جلد کتاب درسی ابتدایی، راهنمایی و دبیرستان و کتاب‌های راهنمای معلم مشارکت داشته است.
انتهای پیام/735/.
مدیررسانهای پرسپولیس: سپاهان به جای شکایت بیجا، عذرخواهی کند