شاه نشین باستانی که محل استراحت دامها شد + تصاویر
تاریخ انتشار: ۱۶ شهریور ۱۴۰۰ | کد خبر: ۳۳۰۴۱۲۳۳
به گزارش خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از ساری، بنای تاریخی تپه شاهنشین روستای رسکت ساری که بیش از یک دهه پیش استحکامبخشی و مرمت آن انجام شد و قرار بود به سایت باستانشناسی تبدیل شود، طی سالهای اخیر در سایه بیتوجهیهای میراث فرهنگی و هجوم برخی سودجویان به ویرانهای تبدیل شده که در آن اثری از کتیبهها و گچبریها نیست.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمیشوند!
میانههای دهه ۸۰ در گمانهزنیهای اطراف برج تاریخی رسکت ساری بنایی سر از خاک بیرون آمد که شواهد نشان میداد مربوط به قرون چهار و پنج هجری است. بنایی به جا مانده از شهر تاریخی پریم که پس از زلزله قرن هفتم متروکه و به مرور زیر خاک مدفون شد برخی کارشناسان آن را به دوران آلبویه نسبت میدهند. بنایی با گچبریهای زیبا و ارزشمند که در زیر طاقها و روی ستونها و دیوارها به صورت گل و برگ و نقوش هندسی و همچنین کتیبههایی به خط کوفی از آیات قرآن در آن دیده میشد.
سال ۱۳۸۵ که این ساختمان چهارطاقی پس از چند قرن سر از خاک بیرون آورد مورد توجه قرار گرفت تا از این اثر تاریخی منحصربهفرد به درستی حفاظت شود و با توجه به قدمت تاریخی این محوطه اقداماتی برای مطالعات و پژوهشهای دیگر صورت گیرد. اسفند همان سال هم تپه شاهنشین با شماره ۱۷۷۹۷ در فهرست آثار ملی ایران ثبت شد.
استحکامبخشی و مرمت در دهه ۸۰
کار مرمت و استحکامبخشی این بنای تاریخی به جا مانده از شهر قدیمی پریم از همان زمان آغاز شد و تا سال ۱۳۸۷ ادامه یافت. در فرآیندی دو ساله اقدامات لازم برای استحکامبخشی بنا انجام شد و ساختمان به وضعیتی تثبیت شده رسید. گچبریهای تاریخی و زیبای روی دیوارها و ستونها نیز تثبیت و مطالعات آزمایشگاهی روی آثار به دست آمده و اقدامات لازم برای تعیین حریم نیز انجام شد.
باستانشناسان این ساختمان را به دلیل قرار داشتن در تپه تاریخی شاهنشین، تپه شاهنشین نامیدند. ساختمانی چهارضلعی با طول و عرض حدود ۱۴ متر که با دیوارهای سنگی و خشتی زیر سقفی گنبدی شکل قرار گرفته و گچبریهای زیبا و نفیس آن نشان میداد که همدوره با برج رسکت و متعلق به قرون چهار و پنج هجری و دوره سلجوقیان است. این بنا با چهار ورودی، گچبریهای نفیس، کتیبهها و ۱۲ ستون سالمی که در آن قرار داشت، فراتر از یک ساختمان مسکونی معمولی بود و بیشتر به یک بنای مذهبی، عمارت یا کوشک حکومتی شباهت داشت.
تخریب در یک دهه
اما امروز تقریبا هیچ اثری از زیبایی و شکوه این بنای تاریخی به جا مانده از شهر باستانی پریم دیده نمیشود. نه گچبریها به چشم میآیند و ساختمان با وجود اجرای عملیات مرمت در دهه ۸۰ وضعیت مناسبی دارد. مشاهدات میدانی نشان میدهد که گچبریهای نفیس و تاریخی این بنا به طور کامل از بین رفته یا دزدیده شده و سازه بنا نیز تخریب شده است. حفاران غیرمجاز و سودجویان با پاره کردن فنسهای پیرامون این بنای باستانی راهی دائمی برای خود و دیگران باز کردهاند. گاوهای بومیان هم فرصت را غنیمت شمرده و با توجه به مسقف بودن محوطه، بعضی شبها را در دل تاریخ میخوابند.
قرار بود این محوطه با توجه به غنای تاریخیاش به یک سایت پژوهشی باستانشناسی تبدیل شود. اما نه تنها به چنین مجموعهای تبدیل نشد، بلکه همان مقدار موجود نیز از دست رفت. معاون میراث فرهنگی مازندران مهمترین دلیل ادامه نیافتن طرحهای مرتبط با تپه شاهنشین رسکت را کمبود اعتبارات بیان میکند.
مهدی ایزدی میگوید: فاصله این محوطه تاریخی تا مرکز استان زیاد است و با توجه به خلوت و کمتردد بودن منطقه، شرایط برای حضور سودجویان و سارقان میراث فرهنگی معمولا فراهم است. از طرفی هم به دلیل شرایط مالی و کمبود نیرو در این محوطه نگهبان شبانهروزی نداریم. با این حال یگان حفاظت از محوطههای تاریخی اینچنینی سرکشی میکند و مردم علاقهمند به میراث و فعالان این حوزه در صورت مشاهده، موارد تخلف را اطلاع میدهند.
وی با تأکید بر این که برای استمرار برنامههای حفاظتی در این محدوده به تأمین اعتبار نیاز است، اظهار میکند: ما برای این محوطه و بسیاری از بناها و محوطههای تاریخی دیگر برنامههای زیادی داریم. اما اجرای برنامهها بدون بودجه میسر نیست. شرایط اقتصادی موجود سبب شده اعتبارات اندکی به حوزه میراث تعلق بگیرد که پاسخگوی نیاز وضعیت موجود میراث فرهنگی نیست.
چشمانداز مطالعاتی برای تپه شاهنشین
این مسئول میافزاید: یکی از برنامههایی که برای تپه شاهنشین رسکت داریم راهاندازی سایت مطالعات و پژوهشهای باستانشناسی است. حتی یک دامداری در نزدیکی محوطه خریداری شد تا در صورت تأمین اعتبار با تغییر کاربری و اجرای تجهیزات مناسب و به کارگیری نگهبان پایش دائمی انجام شود. برای برج رسکت نیز در صورتی که بودجه درخواست شده در اعتبارات سال ۱۴۰۰ محقق شود قصد داریم طرح نهایی شامل اجرای گنبد و محوطهسازی و نورپردازی را اجرا کنیم.
معاون میراث فرهنگی مازندران تصریح میکند: ما برنامههای زیادی در حوزه میراث داریم. سالانه ۲۰ تا ۳۰ میلیارد تومان طرح تعریف میکنیم. اما اعتباری که داریم خیلی کم و فقط در حد حفاظت ضروری، نگهداری اولیه و رفع خطر است. سال ۱۳۹۹ به جز اعتبار جداگانهای که برای مجموعه صفیآباد در نظر گرفته شد، فقط ۶ میلیارد تومان اعتبار دریافت کردیم.
سارقان مشغول کارند
شواهد و آثار به جا مانده از تخریب در این بنای تاریخی نشان میدهند که سارقان میراث فرهنگی بدون مزاحمت و با خیال آسوده هر بار که خواستند در آن حضور یافتند و اقدام به تخریب کردند. تلاش آنها برای به سرقت بردن کتیبهها و گچبریها با توجه به انجام عملیات استحکامبخشی بنا در دهه ۸۰ و تثبیت شدن بسیاری از گچبریها و کتیبهها سبب شد آسیب بیشتری بر دیوارها و ستونها وارد کنند که در نهایت نه تنها منجر به حذف تزیینات ساختمان، بلکه به تخریب بخش زیادی از آن هم منجر شده است.
بسیاری از بناهای تاریخی و محوطههای باستانی مازندران طی سالهای اخیر به دلیل همین کمبود اعتبار و نبود نیروی دائمی برای حفاظت به شرایط مشابهی دچار شدند. تپه شاهنشین هم یکی از همین موارد است که با وجود انجام اقدامات مرمتی در دهه ۸۰، طی یک دهه اخیر به فراموشی سپرده شد و حالا هیچ کدام از کتیبهها و گچبریهای آن روی دیوارها و ستونها و قرنیزها وجود ندارد.
تخریبهای انسانی ناشی از حفاری سارقان میراث فرهنگی طی یک دهه در سایه ضعفهای نظارتی و کمبود اعتبارات چنان آسیبی به این بنا وارد کرد که عوامل طبیعی و مدفون ماندن زیر صدها تن خاک طی بیش از هفت سده بر آن نتوانسته بود وارد کند.
ایرنا
انتهای پیام / ک
منبع: باشگاه خبرنگاران
کلیدواژه: بناهای تاریخی جستجوی گنج جا مانده میراث فرهنگی کمبود اعتبار استحکام بخشی بنای تاریخی گچ بری ها گچ بری کتیبه ها برنامه ها دهه ۸۰ دیوار ها ستون ها یک دهه
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را بهطور اتوماتیک از وبسایت www.yjc.ir دریافت کردهاست، لذا منبع این خبر، وبسایت «باشگاه خبرنگاران» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۳۰۴۱۲۳۳ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتیکه در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
آثار عیلامی در خطر تعرض است؟
پس از انتشار گستردهٔ این ویدئو، ادارهکل میراثفرهنگی، گردشگری و صنایعدستی خوزستان واکنش نشان داد و طی بیانیهای اعلام کرد این ویدئو مربوط به کاوشهای فصل پنجم در سال ۱۳۹۸ است و این بازنشر شیطنتی از سوی برخی افراد نامشخص بود.
آستانهٔ حساسیت
آنچه دربارهٔ این خبر و واکنشهای مربوط به آن نگاهها را به خود جلب میکند، حساسیت و واکنش تند مردم نسبت به آثار تاریخی و هویتی بود که نشان میدهد میزان حساسیت مردم نسبت به این آثار در خوزستان بالاست. اما چرا منطقهٔ «جوبجی» در رامهرمز از توابع استان خوزستان مهم است؟
«جوبجی» منطقهای است که از نیمهٔ دوم سال ۱۳۹۷ فعالیت کاوش و نجاتبخشی در آن توسط پژوهشگاه میراثفرهنگی شروع شد و بعداً با کشف چند تابوت در این منطقهٔ تاریخی در صدر اخبار قرار گرفت و هر روز دربارهٔ این منطقهٔ تاریخی و تابوتهایی که کشف شد، اخبار جدیدتری به گوش میرسید.
البته که شهرت جوبجی فقط بهخاطر کشف این چند تابوت نبود، بلکه «جوبجی» همان محوطهای است که گنجینهٔ معروفی از دل آن توسط باستان شناسان بیرون آمد.
گنجینهٔ طلایی و مفرغی حاکم عیلامی رامهرمز در روستایی بهنام «جوبجی» است که در عملیات لولهکشی سازمان آب و برق خوزستان در تاریخ ۹ اردیبهشت ۱۳۸۶ کشف شد، متعلق به ۶۰۰ تا ۷۰۰ پیش از میلاد در تپهٔ باستانی «جوبجی» است.
بازار شایعات
هرچند در این میان برخی از خبرها حکایت از وجود مومیایی در این تابوتها داشت، اما «میثم حسینزاده»، سرپرست هیئت کاوش نجاتبخشی وقت محوطهٔ تاریخی «جوبجی»، وجود مومیایی را از اساس تکذیب کرد.
اما اخبار منطقهٔ «جوبجی» چگونه برجسته شد؟ ماجرا از این قرار بود که بیل مکانیکی کارگران لولهگذاری به دو تابوت عیلامی خورد و تاریخ ناشناخته با ۵۰۰ شیء طلایی و مفرغی پیش چشم همه گشوده شد.
البته این محوطه بارها مورد تهدید و تعرض قرار میگرفت؛ مدتی از سوی لولهٔ انتقال آب و بعدها از طریق جادهسازی مورد تهدید قرار گرفته بود. پس از مدتی سکوت خبری دربارهٔ منطقهٔ «جوبجی» رامهرمز، اینبار بازنشر ویدئویی قدیمی دوباره «جوبجی» را به بورس اخبار کشاند.
شیطنت درکار است
معاون میراثفرهنگی خوزستان دراینباره با اشاره به ویدئویی که چندروز اخیر در چند کانال خبری منتشر شده است، به «پیام ما» گفت: «این ویدئو مربوط به مراحل کاوشهای فصل پنجم در سال ۱۳۹۸ است.»
«سیدمحسن حسینی» اظهار کرد: «با صدور مجوز فصل پنجم کاوش از سوی پژوهشگاه میراثفرهنگی کشور، هیئت باستانشناسی بهمنظور کاوش علمی و نجاتبخشی در محل محوطهٔ تاریخی جوبجی حضور یافت که بهدنبال آن، کاوش کاملاً علمی با حضور کارشناسان متخصص باستانشناس و مرمتگر انجام شد که حاصل این کاوشها کشف تعدادی تابوت بود که در بعضی از آنها بقایای اسکلت انسانی وجود داشت.»
معاون میراثفرهنگی خوزستان ادامه داد: «ازهمینرو، با حضور کارشناس مرمتگر در هیئت، اقدامات علمی و مرمتی اولیه روی تابوتها و اسکلتها انجام شد و سپس با ساماندهی اصولی، همهٔ تابوتها بهمنظور اقدامات بعدی از جمله مستندنگاری و مرمت، به کارگاه و آزمایشگاه پایگاه میراثجهانی منتقل شدند که در محیط آزمایشگاهی و کاملاً علمی مطالعات و اقدامات حفاظتی انجام شد و در حال حاضر نیز این تابوتها در انبار قرار دارند و بهمحض راهاندازی موزه باستانشناسی رامهرمز، همهٔ اشیا و تابوتها به موزهٔ رامهرمز انتقال خواهند یافت.»
او افزود: «از آغاز کار دولت سیزدهم، حفظ و حراست از اموال و اشیای ملی در اولویت کار میراثفرهنگی قرار گرفته است و در سال جدید هم بهمنظور ساماندهی این تابوتها و نیز اشیا و اموال فرهنگی پنج شهرستان دیگر، تأمین اعتبار انجام دادهایم.»
حسینی با اشاره به ویدئوی منتشرشده دربارهٔ نابودی اسکلتهای کشفشده در جوبجی گفت: «بعد از گذشت پنج سال دوباره این فیلم که در زمان خود پاسخ داده شده بود، بازپخش شده است.»
او افزود: «در هر هیئت کاوش باستانشناسی حداقل یک نفر مرمتگر و یک نفر استخوانشناس وجود دارد که اقدامات و موارد حفاظتی اولیه را روی اشیای مکشوف انجام میدهند.»
معاون میراثفرهنگی خوزستان بیان کرد: «اشیا و اموال حاصل از کاوشهای جوبجی در محل استاندارد و مخزن امن قرار دارند. بخشی از کشفیات هم در مجهزترین آزمایشگاههای میراثفرهنگی کشور توسط کارشناسان مرتبط و مجرب در دست بررسی هستند.»
«جوبجی» اردیبهشت سال گذشته هم در صدر اخبار قرار گرفته بود؛ هجوم کامیونها و تریلرهای معدنکاوان به جادۀ ممنوعۀ جوبجی، مشهور به جادۀ رودخانه که البته همان زمان «فاطمه داوری»، مدیر ادارهکل حفظ و احیای بناها، بافتها و محوطههای تاریخی کشور، به «پیام ما» گفته بود رفتوآمد کامیونها در محوطۀ تاریخی جوبجی ممنوع شده است. حالا هم گرچه ویدئوی منتشرشده مربوط به سالها قبل بود، اما همچنان بسیاری از محوطههای باستانی در خوزستان مورد تعرض سوداگران قرار میگیرند و این مسئله بسیاری از دوستداران میراث فرهنگی را آزردهخاطر کرده است. فعالان میراثفرهنگی از ادارهکل میراثفرهنگی، صنایعدستی و گردشگری میخواهند نسبت به حفظ و امنیت محوطه و آثار تاریخی اقدامات شایسته و درخوری اتخاذ کند تا شهروندان و خصوصاً علاقهمندان، کمتر شاهد تعرض و تخریب محوطههای تاریخی باشند.
۴۶
برای دسترسی سریع به تازهترین اخبار و تحلیل رویدادهای ایران و جهان اپلیکیشن خبرآنلاین را نصب کنید. کد خبر 1902374