شاخص‌ترین ویژگی‌های شهرهای اسلامی
تاریخ انتشار: ۱۹ مهر ۱۴۰۰ | کد خبر: ۳۳۳۴۷۸۰۲
طراحی شهرهای اسلامی ویژگی‌های منحصر به فرد خودش را دارد که آن را از سایر شهرها متمایز می‌کند.
به گزارش خبرنگار ایمنا، نحوه طراحی فضاها و عناصر شهری در شهرهای اسلامی با هویت و فرهنگ ما پیوندی عمیق دارد، به نحوی که با گذشت چندین دهه از ورود مدرنیته به شهرها هنوز نیز شاخص‌ترین و اصیل‌ترین بناهای شهری بناهایی هستند که بر طبق اصول طراحی شهر ایرانی اسلامی ساخته شده‌اند.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
جانمایی عناصر شهری در شهرهای اسلامی از چه الگویی تبعیت می‌کرده است؟
اهمیت دادن به مکان‌های مقدس، تحت تأثیر مرکز بودن شهر مکه، قبله مسلمانان است. همانطور که مکه مرکز عالم اسلام است، مساجد در شهرها و محلات نیز که به نحوی خانه خدا است، در شهر اسلامی مرکز محله است و به همین دلیل در شهر اسلامی حائز اهمیت است. در شهر اسلامی مسجد جامع شهر، امارت دارالحکومه و میدان اصلی شهر در مرکز شهر ساخته می‌شد تا با ارزش بودن و مقدس بودن این مکان‌ها القا شود و اتفاق بیفتد. در طراحی خانه‌های مسکونی نیز همین قاعده رعایت می‌شد، پذیرایی در خانه‌های قدیمی در شاه نشین قرار داشت و حیاط خانه که اهمیت زیادی داشت در وسط بود، برخلاف واحدهای مسکونی جدید که به حیاط بیشتر به عنوان منبعی برای تأمین نور نگاه می‌شود، به حیاط در گذشته به عنوان مرکز خانه نگاه می‌شد. در طراحی شهر نیز مسجد و میدان محله همه در مرکز قرار داشت. این الگو در چیدمان عناصر پر اهمیت داخل بنا نیز رعایت می‌شد به طور مثال منبر، محراب و یا درب ورودی همگی در معرض دید قرار می‌گرفت و عناصر کم اهمیت‌تر و یا غیر مقدس در گوشه‌ها و به دور از دید بود.
از چه عناصری برای طراحی بناها در این شهرها استفاده می‌شده است؟
شهروندان در شهر اسلامی دلبستگی زیادی به استفاده از عناصر متعارف و همانند موجود در اطرافشان برای آفرینش محل زندگیشان داشتند. انجام مطالعات فرهنگی در خصوص نژادها و گروه‌های مختلف نشان از آن دارد که آنان از عناصر متعارف و آشنا در اطراف خودشان به عنوان ابزاری برای هویت بخشیدن و آسان کردن فهم مکان‌های مختلف بهره می‌بردند و این مهم در کف سازی خیابان، چگونگی روشنایی خیابان، نوع کاشت درخت، اشراف یا نبود اشراف و نمادهای مورد استفاده در آرایه‌های ساختمان خودش را نشان داده است. شهرهای اسلامی نیز از این قاعده مستثنی نبودند؛ به طور مثال ساخت حیاط در اغلب مساجد بزرگ و جامع شهر با نوع خاص از سنگ، سنگ خارا، انجام می‌شد. از این سنگ در طراحی مسجد جامع اصفهان استفاده شده و ادای فریضه نماز مغرب و عشا به ویژه در فصل گرم در سکویی به ارتفاع ۳۰ سانتی متر انجام می‌شده است. کاشی کاری انحصاری گنبدهای مساجد و تفاوت آن با کلیساها و دیگر گنبدها به وضوح در شهرهای اسلامی قابل مشاهده است.
جایگاه برنامه ریزی شهری در شهرهای اسلامی کجاست؟
در شهر اسلامی اوقات نمازهای یومیه، شروع به کار بعد از نماز صبح، صرف صبحانه بعد از طلوع آفتاب، خواب قیلوله قبل از نماز ظهر، همگی بر زمان بندی استفاده از فضاهای شهری تأثیر مستقیم داشت. محیط‌ها در شهر اسلامی بازتاب دهنده ارتباطات هستند؛ آنها را هدایت، بازرسی و نظارت کرده و یا دسترسی به آن را ممکن می‌کنند. فضاهای مذهبی در شهرهای اسلامی با داشتن خصلت با اهمیت و در مرکز بودن، دعوت کنندگی داشتند و راه‌های اصلی معمولاً به سمت آنها منتهی می‌شد و مردم ناخودآگاه به آن سمت هدایت می‌شدند. عدم تفاوت میان ارتفاع سطح ورودی با سطح معبر اصلی و وجود سر در برای همه مساجد موجب می‌شد تا افراد ناخودآگاه به سمت اماکن مذهبی و به ویژه مسجدها هدایت شوند؛ ورودی‌ها بدون هیچ گونه پیچ و تاب بود و فرد را به سمت حیاط مسجد رهنمون می‌کرد. مسجد جامع، مسجد حکیم و تمامی مساجد قدیمی این ویژگی‌ها را در طراحی خود دارند. علائم موجود در شهرهای اسلامی قدیمی نیز به دلایلی ساخته می‌شد و معنای بازرسی داشت به طور مثال در پشت هر دری به خصوص درب خانه‌های مسکونی یک کوبه زنانه و یک کوبه مردانه قرار داشت و به مردم ناخودآگاه القا می‌کرد که بدون کوبیدن کوبه در، آن هم کوبیدن کوبه یا درکوب متناسب، وارد نشوند.
در شهر اسلامی عرصه‌های خصوصی و همگانی با تعریف نفوذپذیری مناسب به خوبی از یکدیگر تفکیک شدند. فضاهای عمومی به طور معمول در بر معابر اصلی هستند و با داشتن سر در و جلوخان دید مستقیم به فضاها دارند؛ فضاهای خصوصی در مقابل در آخرین درجه سلسله مراتب معابر و دسترسی‌ها قرار دارند و حتی با هشتی‌ها و دالان‌هایی از دید افراد رهگذر محفوظ نگاه داشته می‌شدند.
مشارکت در شهرهای اسلامی چگونه معنا می‌شده است؟
در شهرهای اسلامی حس هویت در مکان‌ها و فضاهای شهری در حد اعلا بود. حضور و مشارکت مردم در فعالیت‌های مختلف شهر و محله چشمگیر بود و همین امر حس هویت و توطن را تقویت می‌کرد. در محله‌های سنتی علت اصلی پیوند اعضای محله، وجود یک مدیر و یا کدخدا بود. این کدخدا از مردم برای حل مشکلات مختلف و مسائل محله دعوت می‌کرد تا در امور مشارکت داشته باشند اما متأسفانه امروزه با وقوع تحولات مختلف در زندگی شهری، ورود خودرو به عمق محلات، پیدایش وسایل ارتباطی و ایجاد ده‌ها سازمان و نهاد متولی امور شهری که برای حل مشکلات شهری ایجاد شدند، بدون اینکه در آن محوریت بارزی مثل کدخدا وجود داشته باشد، و بدون توجه به محوریت محله، موجب شده تا انسجام در مدیریت شهری بر هم بخورد. نیاز به حضور در جمع همسایگان امروزه به شدت کاهش پیدا کرده است، لذا نیاز است برای داشتن یک زندگی اسلامی، سرزنده و پویا در محلات شهری امروزی مدیریت و تعامل احیا شود. این احیا البته نیاز به مدیریت و برنامه ریزی دارد که یکی از آنها احیا مدیریت محلات از طریق برگزاری انتخابات شوراهای محلی است. اگر مدیریت شهری کشور به این سمت برود، می‌تواند تا حدودی خلأ نبود کدخدا در محلات گذشته شهرهای اسلامی را پر کند.
کد خبر 527973منبع: ایمنا
کلیدواژه: شهرهاي ايران شهر طراحی شهری فضاهای شهری هویت شهر شهر اسلامی تحقق شهر اسلامی برنامه ریزی شهری بافت شهری مدیریت شهری مشارکت شهروندان مشارکت مردمی مسجد مسجد جامع اصفهان فضاهای عمومی شهری فضاهای خصوصی شهری بناهای تاریخی شهر شهروند کلانشهر مدیریت شهری کلانشهرهای جهان حقوق شهروندی نشاط اجتماعی فرهنگ شهروندی توسعه پایدار حکمرانی خوب اداره ارزان شهر شهرداری شهر خلاق شهرهای اسلامی شهر اسلامی ویژگی ها مکان ها
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.imna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایمنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۳۳۴۷۸۰۲ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
حل گره‌های ترافیکی شهرکرد دغدغه شورای شهر ششم است
رئیس شورای اسلامی شهرکرد گفت: حل گره‌های ترافیکی شهرکرد یکی از دغدغه‌های شورای ششم است و باید اجازه دهیم طلسم کار شکسته و کلنگ یکی از پروژه‌های تقاطع‌های غیر همسطح شهری به زمین زده شود تا مرحله به مرحله سایر پروژه‌ها اجرا و گره ترافیکی شهر باز شود.
به گزارش خبرگزاری ایمنا از چهارمحال‌وبختیاری، مصطفی حیدری امروز _جمعه، هفتم اردیبهشت_ در سخرانی پیش از خطبه‌های نماز جمعه شهرکرد، با بیان اینکه شورا نهادی مردمی و مستقلی است که بر اساس اصل هفتم قانون اساسی وظیفه تصمیم‌گیری و اداره امور محلی را بر عهده دارد، اظهار کرد: در طول ۳۳ ماهی که از آغاز کار شورای ششم شهرکرد می‌گذرد، تعداد ۲۷۰ جلسه علنی و غیرعلنی شورای شهر تشکیل شده و بیش از هزار و ۲۰۰ مصوبه برای رفع مشکلات شهروندان از تصویب بودجه و بهای خدمات، تعرفه و نرخ ناوگان حمل و نقل گرفته تا مصوبات شهرداری، شهروندان، پروژه‌های عمرانی و سرمایه گذاری به تصویب رسیده است.
وی افزود: هفت کمیسیون تخصصی در شورای شهر شهرکرد وجود دارد که شامل کمیسیون حقوقی و نظارت، کمیسیون شهرسازی، حمل و نقل و ترافیک، کمیسیون فرهنگی، اجتماعی، ورزشی ایثارگران و بانوان، کمیسیون املاک و امور اداری، کمیسیون خدمات شهری، فضایسبز و بهداشت عمومی، کمیسیون بودجه، مالی و برنامه ریزی، کمیسیون ساماندهی مشاغل و اقتصاد شهری، کمیسیون عمران و امور زیربنایی هستند و تا به امروز هر کمیسیون بیش از ۶۰ جلسه با افراد متخصص، فرهیخته و صاحب نظر تشکیل داده است.
رئیس شورای اسلامی شهرکرد ادامه داد: در عمر دوره ششم تاکنون به بیش از هفت هزار نامه واصله به شورا و بیش از شش هزار نامه پاسخ داده شده است، همچنین حضور در بیش از هزار جلسه خارج از مجموعه شورای اسلامی شهر، دیدارهای مردمی و بازدید و نظارت بر پروژه‌ها در این مدت صورت گرفته است.
حیدری گفت: هر هفته یکی از مسئولان دستگاه‌های اجرایی استان برای پاسخگویی به اعضای شورای اسلامی شهرکرد در خصوص مشکلات شهروندان در جلسات علنی شورا حضور پیدا می‌کند.
وی با اشاره به پیگیری‌های صورت گرفته توسط شورای ششم تصریح کرد: اتمام پروژه‌های نیمه‌تمام به ویژه بازگشایی کمربندی جنوب، جاده نمایشگاه از میدان دفاع مقدس تا کمربندی شمالی، ادامه بلوار فرهنگ و بلوار کاشانی شرقی، انجام پیاده‌روسازی و سنگ فرش و جداول، تعیین تکلیف و پرداخت بخش عمده بدهی‌های شهرداری، پیگیری و تصویب مصوبات توسعه و تقویت فضای سبز و امکانات تفریحی و گردشگری از جمله پیگیری‌های ست که در شورای ششم صورت گرفته است.
رئیس شورای اسلامی شهرکرد تاکید کرد: تقویت سرمایه‌گذاری و پیشرفت چشم گیر مشارکت و همراهی مردم و بخش خصوصی می‌توان از جمله اقدامات مهم این دوره شورای دانست.
حیدری اضافه کرد: بودجه شهرداری شهرکرد و نه سازمان تابعه در سه سال اخیر رشد ۴۰ درصدی داشته و بودجه عمرانی نسبت به هزینه‌های جاری افزایش قابل توجهی یافته است.
وی با بیان اینکه امیدآفرینی بین شهروندان و توجه به پتانسیل‌های موجود در شهرکرد باید با تسریع در روند توسعه و آبادانی صورت بگیرد، ادامه داد: نوسازی ناوگان اتوبوسرانی و خرید بیش از ۳۵ دستگاه اتوبوس برای خدمت رسانی و رفاه شهروندان، خرید ماشین‌آلات عمرانی و خدمات شهری، خرید دستگاه تولید قطعات بتنی و پیگیری برای دریافت قیر دولتی به میزان قابل توجه و شکستن طلسم چند ساله و آغاز نهضت آسفالت را می‌توان از اقدامات امید آفرین شورای ششم نام برد.
رئیس شورای اسلامی شهرکرد اظهار کرد: تصویب فروش برج دوقلو بعد از چندین سال، پیگیری برگشت تعدادی از املاک با ارزش شهرداری از تصرف برخی ادارات مانند خانه‌های سازمانی روبروی حسینیه اعظم از اقدامات مهمی بود که صورت پذیرفت.
حیدری گفت: ترافیک از دغدغه‌های مهم شهرکرد به‌ویژه در بخش مرکزی شهر است و شهرداری توجه ویژه‌ای برای حل این معضل شهری دارد، استفاده و توجه به حمل و نقل عمومی به عنوان یکی از بهترین راه‌حل‌ها برای حل معضل ترافیک در شهرکرد است و در این راستا نوسازی ناوگان حمل و نقل عمومی شهرکرد در دستور کار شهرداری قرار دارد پیگیری و تصویب مشاور طرح ترافیک به منظور ارائه راهکارهای ترافیکی شهر و پیگیری و تلاش برای اجرای کمربند جنوبی شهر بعد از گذشت چندین سال هم در این راستا صورت گرفت.
وی ادامه داد: تصمیم جدی شورای شهر برای باز کردن گره‌های ترافیکی شهرکرد با اشاره به ضرورت اجرای پروژه‌های تقاطع‌های غیر همسطح شهری، در شورای دوره پنجم و توافقات با قرارگاه خاتم‌الانبیاء (ص) در راستای اجرای پروژه‌های تقاطع‌های غیر همسطح درون‌شهری در شهرکرد انجام و مطالعات پیشنهادی غیر همسطح میدان معلم، تقاطع غیر همسطح خیابان‌های آیت‌الله طالقانی به آیت‌الله کاشانی، اتصال غیر همسطح خیابان بوعلی سینا جنوبی به کمربندی شهید حسینعلی ترکی آغاز شد، اما امروز باید اجرای پروژه را عملیاتی شود و واحد مدیریت ترافیک شهرداری هرچه سریع‌تر نسبت به تکمیل طرح مطالعاتی دو پروژه تقاطع‌های غیر همسطح درون‌شهری بر اساس اولویت انجام و در اسرع وقت مصوبات شورای ترافیک استان و شهرستان را اخذ کند.
رئیس شورای اسلامی شهرکرد، افزود: تکمیل طرح‌های اولویت‌دار و انجام مطالبات مردم را برای مدیریت شهری ضروری است و اجازه دهیم طلسم کار شکسته و کلنگ یکی از پروژه‌های تقاطع‌های غیر همسطح شهری به زمین زده شود تا مرحله به مرحله سایر پروژه‌ها اجرا و گره ترافیکی شهر باز شود.
حیدری گفت: پروژه انتقال پساب از تصفیه‌خانه فاضلاب شهرکرد جهت تأمین آب صنعت و فضای سبز به‌طور مشترک توسط شرکت شهرک‌های صنعتی و شهرداری شهرکرد انجام شود. این خط لوله برای شهرداری ۱۵۰ لیتر بر ثانیه و برای شرکت شهرک‌های صنعتی ۱۷۰ لیتر در ثانیه ظرفیت پیش بینی شده است.
وی با بیان اینکه روزانه مسافران زیادی از منطقه جنوب شرقی شهرکرد در نقاط مختلف شهر تردد می‌کنند، افزود: این منطقه هنوز پایانه مسافربری مناسبی برای مسافران ندارد و احداث پایانه مسافربری جنوب شرقی در دستور کار شهرداری قرار گرفته است.
رئیس شورای اسلامی شهرکرد، با اشاره به چابک سازی شهرداری شهرکرد در دوره ششم شورای اسلامی شهرکرد، خاطر نشان کرد: واگذاری اختیارات کامل به مدیران مناطق دوگانه و سازمان‌های وابسته برای چابک‌سازی سیستم مدیریت شهری و کاهش بروکراسی اداری که لازمه آن در ابتدا مستقل‌سازی مناطق یک و دو شهرداری و سازمان‌های وابسته بود، در این دوره شورای صورت گرفت.
وی با اشاره به شهرکرد به عنوان شهر ملی نمد تصریح کرد: طرح هر خانه یک کارگاه تولید صنایع‌دستی در شهرکرد اجرایی می‌شود، قول این وعده را از معاون صنایع‌دستی و هنرهای سنتی وزیر میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی گرفته شده و در شهرکرد به صورت آزمایشی اجرایی می‌شود.
کد خبر 748045
تیم فوتسال افغانستان نیمی از راه جام جهانی را طی کرد