کتاب «چارچوبی برای سیاستگذاری علم» منتشر شد
تاریخ انتشار: ۴ آبان ۱۴۰۰ | کد خبر: ۳۳۴۹۷۹۱۱
به گزارش خبرگزاری مهر، کتاب «چارچوبی برای سیاستگذاری علم: تعامل علوم انسانی و علوم طبیعی» نوشته محمدرضا قائمی نیک با همکاری انتشارات دانشگاه امام صادق (ع) در پاییز ۱۴۰۰با قیمت ۸۰ هزار تومان منتشر شده است.
تأکید اصلی این کتاب بر نحوۀ «تعامل» و «رابطه» علوم طبیعی و انسانی در جهان غرب و جهان اسلام و چرخه محتملی است که میتواند میان این علوم و دستاوردهای آنها شکل بگیرد.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمیشوند!
مسئلۀ اصلی این کتاب، مسئلۀ دورۀ معاصر جهان اسلام است که در ایران، از همان بدو آشنایی با تجدد غربی، حداقل در جریان جنگهای ایران و روس و مخصوصاً آشنایی با علوم و تکنولوژیهای مدرن، بهعنوان یک کلان مسئله همواره مدنظر قلمرو سیاست بوده است. اولین نهاد علمیِ مدرنی که در ایران تأسیس شد، دار«الفنون» بود. افزون بر این، علوم طبیعی همواره برگ برنده جهان مدرن محسوب می شده و میشود و بنابراین ما همچنان در مواجهه با این جهان، در این حوزه با مسائل جدید و ناشناختهای همچون دستاوردهای تکنولوژی، بسط علوم فنی به حوزه حکمرانی، امتداد تکنولوژی در حوزه ارتباطات و فضای مجازی و بسیاری از امور دیگر مواجه میشویم.
با نظر به این نوع خاص از مواجهه تمدنی، هر چند سبقه تبحر مسلمین در علوم طبیعی، در سدههای دوم تا هفتم هجری (هشتم تا سیزدهم میلادی) بر مورخان علم پوشیده نیست، اما در سدههای بعدی شاید کمترین قلمرویی که موردنظر مسلمین قرار گرفته، همین قلمرو علوم طبیعی و نحوه تعامل انسان با طبیعت بوده باشد. این گسست چند سدهای از اینسو و جهش حیرتآور جهان غربی در علوم طبیعی و انسانی مدرن از آنسو، باعث شده تا ما اکنون درک درستی از تعامل و رابطه علوم طبیعی و انسانی یا به تعبیر بهتر تعامل طبیعت و انسان در جهان اسلام نداشته باشیم؛ همانطور که مستندات این کتاب نشان میدهد، این تعامل در جهان مدرن غربی، حداقل از سده شانزدهم به بعد، البته با فهم متمایزی از جهان اسلام و به صورتی سکولار پیوسته برقرار بوده و استمرار یافته است. این استمرار باعث شده تا انسان مدرن غربی، امکان سیاستگذاری علم و فناوری را در سده بیستم کسب کند و از این جهت، امکان بسط مدرنیته را در دیگر نقاط جهان برای خویشتنِ غربیاش فراهم آورد.
با این فرض، این کتاب به جمعآوری و کاوش در مستنداتی در تاریخ علم مدرن غربی پرداخته و در فصل آخر، سعی کرد با مروری بر تاریخ علم در جهان اسلام، وضعیت فعلی این مسئله را تشریح کند؛ بنابراین در این کتاب، راهحلی قطعی ارائه نشده است، بلکه به الزامات سیاستگذاری در قلمرو علم توجه نشان داده است. این وضعیتسنجی که در واقع تلاش برای تمهید بنیانهای سیاستگذاری علم در جهان اسلامی است، شاید از این جهت اهمیت داشته باشد که ما ایرانیان مسلمان، مخصوصاً بعد از وقوع انقلاب اسلامی، در موضع بی سابقهای برای اداره جامعه، از جمله نهادها و سازوکارهای علمی در جامعۀ اسلامی قرار گرفته ایم و بنابراین نیازمند درک درستی از حیات اجتماعی و اقتضائات آن، مانند سیاست و سیاستگذاری هستیم. این موضع جدید، لاجرم نیازمند اتخاذ موضعی نسبت به تحولات علمی جهانی است، زیرا بدون اتخاذ چنین موضعی، عملاً سنتِ علمی در جهان اسلامی گذشته، به محاق میرود و ما با فراموشی چنین سنتی، نقش خود در تحولات آینده علم در جهان را از کف خواهیم داد.
به همین جهت، عنوانی که برای این کتاب انتخاب شده، صرفاً «چاچوبی برای سیاستگذاری علم» از میان چارچوبهای مختلف و بیانگر تأملی ابتدایی و مقدماتی و نه ارائه راهحل نهایی بوده است و به تبع، بینقص و نقصان نیست؛ مقتضی چنین موقِفی، اشتیاق نویسنده به دریافتِ نقدهای اهل نظر خواهد بود. به همین جهت، علاوه بر اصلاحات داوران متعدد بر این اثر، جلسهای پیرامون رونمایی و نقد و بررسی آن نیز توسط انتشارات دانشگاه امام صادق (ع) برگزار خواهد شد.
کتاب شامل دو بخش اصلی «تعامل علوم طبیعی و علوم انسانی در جهان غرب» و «تأملاتی درباره تعامل علوم انسانی و علوم طبیعی در جهان اسلام» و یک نتیجهگیری است. در بخش اول، با اشارهای به نگاه یونانی به علم، بر دلایل و شرایط گسست دورۀ رنسانس از پارادایمِ علمیِ قرون وسطی تاکید شده و پس از آن، در فصول بعدی، دورۀ شکلگیری علوم طبیعی و انسانی با تاکید بر مسئلۀ اصلی کتاب، یعنی تعامل و رابطۀ علوم طبیعی و علوم انسانی تا سدۀ بیستم بررسی شده است.
در بخش دوم، این مسئله در جهان اسلام بازخوانی شده و با تاکید بر دورۀ ظهور اسلام تا سدۀ ششم، اوجگیری فعالیت علمی مسلمین ترسیم شده است. پس از آن، به شاخههای مختلف علوم اسلامی اشاراتی شده و در نهایت با تاکید بر حکمت متعالیه، وضعیت فعلی فعالیت علمی در جهان اسلام را در کتاب میتوانیم ملاحظه کنیم.
در بخش نتیجه گیری، نویسنده بر ضرورتِ احیاء علوم اسلامی و توجه به رابطۀ علوم طبیعی و علوم انسانی، مخصوصاً در قلمرو اجتماعیات تاکید ورزیده و آنرا مقدمۀ شکلگیری قلمرو سیاستگذاری علم در جهان معاصرِ اسلامی میداند.
بهلحاظ روششناسی نیز نویسنده در این کتاب نه از روشهای غربی نظیر تحلیل گفتمان یا پارادایم و نظایر آنها بلکه از روششناسی بنیادین که سعی دارد نحوۀ تکوین نظریات علمی را بر مبنای حکمت اسلامی توضیح دهد، بهره برده است.
کد خبر 5336336منبع: مهر
کلیدواژه: معرفی کتاب انتشارات دانشگاه امام صادق ع تازه های نشر انتشارات سوره مهر معرفی کتاب سواد رسانه ای کتاب و کتابخوانی نمایشگاه کتاب فرانکفورت رونمایی کتاب ترجمه هفته وحدت موسسه خانه کتاب و ادبیات ایران برنامه سوره ادبیات کودک و نوجوان ادبیات داستانی علوم طبیعی و انسانی سیاست گذاری علم جهان اسلام علوم انسانی علم در جهان
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را بهطور اتوماتیک از وبسایت www.mehrnews.com دریافت کردهاست، لذا منبع این خبر، وبسایت «مهر» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۳۴۹۷۹۱۱ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتیکه در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
برنامه بهبود سلامت شهری در ایران/ تعامل مدیریت شهری با نظام سلامت
به گزارش خبرگزاری مهر، در نخستین نشست گروه ارتقای سلامت فرهنگستان علوم پزشکی جمهوری اسلامی ایران در سال ۱۴۰۳، ضمن بررسی سند حمایت طلبی بهبود سلامت شهری، بر لزوم تغییر نگاه مدیران شهرداریها در سطح کشور به حوزه سلامت شهری تاکید شد.
عباس استاد تقیزاده عضو گروه ارتقای سلامت فرهنگستان علوم پزشکی و دانشیار سلامت در حوادث و بلایای دانشگاه علوم پزشکی تهران، در معرفی سند حمایت طلبی بهبود سلامت شهری فرهنگستان علوم پزشکی، ضمن تاکید بر تغییر و اصلاح دیدگاه مدیران شهری در سطح کشور و به طور خاص در شهرداری تهران نسبت به حوزه سلامت شهری، گفت: در این حوزه باید از نگاه فیزیکی به مقوله سلامت عبور کرد و ساختارهای مناسب در جهت اجرای برنامههای هدفمند برای سلامت شهری هدفگذاری شود. این سند در کمیته مخاطرات محیطی گروه علمی ارتقای سلامت فرهنگستان علوم پزشکی تهیه شده است.
وی افزود: رشد شهرنشینی و تغییر اقلیم در کنار سایر عوامل در زمره عوامل اجتماعی سلامت محسوب میشوند و این در حالی است که مرکز سازمان جهانی بهداشت (WHO) برای سلامت شهری (urban health) بیکاری، فقر، خشونت و برخی از عوامل دیگر را نیز جز عوامل تعیین کننده سلامت شهری معرفی کرده است.
تقیزاده افزود: این مرکز برنامهریزی برای داشتن شهر سالم را مورد بررسی قرار داده است که در آن بسیاری از عوامل شهری مؤثر بر سلامت از جمله دسترسی شهری، شبکه حمل و نقل و…، را جز آن دسته قرار داده است.
عضو گروه ارتقا سلامت فرهنگستان ادامه داد: طبق آمار بانک جهانی، زاغهنشینی و اسکان غیررسمی از مهمترین تهدیدات سلامت شهری در کشورهای در حال توسعه خواهد بود که در ایران نیز هم اکنون برخی از کلانشهرها حدود ۲۰ تا ۲۹ درصد جمعیت، مبتلا به این معضل هستند.
دانشیار سلامت در حوادث و بلایای دانشگاه علوم پزشکی تهران اذعان داشت: در سال ۲۰۰۸ برای نخستین بار جمعیت شهرنشینی جهان از ۵۰ درصد عبور کرد و انتظار میرود در سال ۲۰۳۰ این رقم در جهان به ۶۰ درصد برسد و در ایران نیز در حال حاضر این رقم، ۷۲ درصد را نشان میدهد.
تقی زاده خاطرنشان کرد: پایش و رصد بیماریهای واگیر و ارتقا سلامت کودکان از جمله زمینههایی است که مدیریت شهری میتواند به آن بپردازد. همچنین مسائل فرهنگی و جهانبینی شهروندان در کنار عواملمحیطی در بحث سلامت شهری حائز اهمیت است و پژوهشهای ما نیز نشان میدهد، قوانین شهرداریها سالهای ۱۳۷۵ و ۱۳۷۹ تکالیف متعددی را برای شهرداریها مشخص کرده است و جزئیاتی همچون سرویسهای بهداشتی را نیز در آن لحاظ کرده است و شهرداریها را مسئول سلامت شهری میداند اما این مهم در عمل اجرا نشده است.
تقی زاده تاکید کرد: برنامه بهبود سلامت شهری در ایران با ملاحظه چالشها، راهبردها، مأموریتها و اقدامات اجرایی در گروه ارتقا سلامت فرهنگستان علوم پزشکی اکنون تبدیل به یک سند جامع شده است.
وی، تغییر الگوی بیماریها، ضعف در توجه به شاخصهای سلامت در بخشهای مختلف توسعه شهری و تراکم بالای جمعیت به خصوص در سکونتگاهها، عدم توسعه پایدار فرهنگ سلامت و دیگر عوامل را از جمله چالشهای سلامت شهری در ایران دانست و افزود: شهرداریها باید بپذیرند که در برنامهریزیهای خود توانمندسازی شهروندان را در جهت ارتقای سلامت خود لحاظ کنند و اقدامات مثبت انجام شده را توسعه و تداوم بخشند و در این راستا شهرداری میتواند در حمایت از برنامه جامع مراقبتهای سلامت ایران (primary health care) PHC نقش مهمی را ایفا کند و در این راستا میتوان اختیارات کنونی وزارت بهداشت را در زمینه PHC به آموزش و پرورش و مدیریت کلان برنامهریزی شهری و شهرداریها واگذار کرد.
تقی زاده به بحث سلامت روان اشاره کرد و گفت: امروزه در دنیا بحث روانشناسی شهری (urban psychology) مطرح شده است که در آن زیباسازی شهری و دسترسی به خدمات سلامت روان هم دیده میشود و باید در دستور کار مدیریت شهری قرار گیرد و در بحث مدیریت شهری علاوه بر شهرداریها، وزارت کشور، وزارت بهداشت، سازمان بهزیستی و بسیاری از دیگر نهادها نیز اهمیت خواهند یافت و در حوزههایی مانند سلامت روان، مشکلات بنیادی باید در سطح کلان مدیریت شود و وقتی چسبندگی اجتماعی (Social Connectedness) در شهرها کاهش یافته است، سلامت روان را نمیتوان فقط با راهاندازی درمانگاهها مدیریت کرد.
در این نشست، علیرضا مصداقینیا عضو گروه ارتقا سلامت فرهنگستان نیز گفت: پیشنهاد کنونی ما این است که یک مرکز جامع بهداشت شهری در پایتخت تهران به عنوان یک پیکره منسجم این امکانات گسترده را با هم هماهنگ کند که با همافزایی بهترین نتیجه حاصل شود و این الگویی برای مدیریت شهری در کشور خواهد بود.
وی ادامه داد: شهرداری تهران در حال حاضر ۲۰ درمانگاهها و اورژانس مستقل و ۴۰۰ واحد سازمانی را شامل بیمارستان و داروخانه در اختیار دارد که هریک کار خود را انجام میدهند و با نگاه درآمدزایی در سطح شهرها، خدمت ارائه میدهند.
مصداقی نیا خاطرنشان کرد: جزایر جداگانه فعال در زمینه سلامت شهری توسط ۳ دانشگاه علوم پزشکی، شهرداریها، قوه قضائیه، ارتش و دانشگاه آزاد اسلامی در پایتخت وجود دارند که ذیل مدیریت یکپارچه و جامع سلامت شهری میتوان خدمات کمی و کیفی آنها را ارتقا داد.
سپس حسین ملک افضلی عضو پیوسته فرهنگستان و عضو گروه ارتقا سلامت گفت: مفهوم سلامت و اجرای خدمات آن، باید مفهومی جامع نگر در نظر گرفته شود و در واقع سلامت همه جانبه مدنظر باشد که با آموزش مدیران تا حدی قابل تحقق است. توسعه دورههای کارشناسی ارشد بهداشت (MPH) را در سطح گسترده در وزارت بهداشت و نهادهای دیگر مرتبط با سلامت میتوان تا حدی در تغییر دیدگاه مؤثر دانست.
در ادامه این نشست، محمد حسین تقدیسی عضو گروه ارتقا سلامت نیز به استفاده از ظرفیت سمنها یا سازمانهای مردم نهاد یا NGO ها اشاره کرد و بیان داشت: شناسایی افراد توانمند بازنشسته به عنوان نیروهای داوطلب که ظرفیتی ارزشمند در ارتقای سلامت را پدید میآورند؛ مصادیقی از تغییر رویکرد شهرداری تهران است که باید در کنار نکات فوق در نظر گرفته شود.
وی افزود: اگر تمام این ظرفیتها با همدیگر دیده نشوند و بخشهایی از راهکارهای حمایت طلبی محقق نشوند، تنها با آموزش سواد سلامت به مردم مسائل کنونی حل نخواهد شد.
در پایان نشست، تقیزاده با جمعبندی مباحث گفت: دو دیدگاه کلی وجود دارد، اینکه باید تغییر نگاه مدیران شهری رخ دهد و در مقابل نیز وزارت بهداشت با نگاه مشارکتی از ظرفیتهای شهرداری استفاده کند و برای تحقق این دو ایده در کنار همدیگر، باید نظامی علم محور همراه با عمل طراحی شود.
کد خبر 6089333 حبیب احسنی پور