واکسن هراسی مهمترین علت آمار پایین واکسیناسیون در قم است
تاریخ انتشار: ۱۰ آبان ۱۴۰۰ | کد خبر: ۳۳۵۵۷۶۶۸
به گزارش گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از قم، محمدتقی سلطانی مدیرگروه آموزش و ارتقا سلامت مرکز بهداشت قم روز دوشنبه درجلسه ستاد اطلاع‌رسانی و مدیریت جو روانی استانداری قم افزود: در هفته اخیر که هفته ۸۸ اپیدمی در کشور است، در استان قم موارد فوت و بستری با شیب مناسب درحال کاهش می‌باشد.
مدیرگروه آموزش و ارتقا سلامت مرکز بهداشت قم با بیان اینکه درصد رعایت دستورالعمل های بهداشتی در قم بین ۴۶ تا ۵۲ درصد می‌باشد، اضافه کرد: در ۲ هفته گذشته روند مراجعه به پایگاه‌های سرپایی ۹ گانه تست کرونا مقداری افزایش یافته‌است که امیدواریم نشان‌دهنده موارد مثبت نباشد.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
او ادامه داد: درصد مثبت بودن آزمایش کرونا از ۴۴ به ۳۳ درصد کاهش یافته‌است و دربازه زمانی ۱۸ مهر تا ۲ آبان ماه جاری فقط ۲ منطقه در استان قم قرمز، ۱۲ منطقه نارنجی و ۱۴ منطقه زرد بود.
سلطانی بیان کرد: تاکنون حدود ۷۰۷ هزار و ۳۶۱ نفر دُز اول، ۳۸۹ هزار و ۱۸۹ نفر دُز دوم واکسن کرونا را تزریق کرده‌اند و در کل یک‌میلیون و ۹۷ هزار و ۲۸۱ دُز واکسن کرونا در استان قم تزریق شده‌است.
به گفته مدیرگروه آموزش و ارتقا سلامت مرکز بهداشت قم، واکسیناسیون نوبت سوم یا دُز بوستر برای کادر بهداشت و درمان، جانبازان و ایثارگران و بیماران نقص سیستم ایمنی و خاص آغاز و تاکنون ۷۳۱ دُز تزریق شده‌است.
سلطانی بیان کرد: روزانه به‌طور میانگین ۱۲ هزار و ۵۶۵ دٌز واکسن کرونا در استان قم تزریق می‌شود.
مدیرگروه آموزش و ارتقا سلامت مرکز بهداشت قم عنوان کرد: در گروه دانش‌آموزان تاکنون ۶۲.۲ درصد و در گروه سنی ۱۲ تا ۱۸ سال نیز ۵۱.۵ درصد افراد واکسن کرونا را دریافت کرده‌اند.
سلطانی با بیان اینکه ۹۰ درصد موارد بستری در قم واکسن دریافت نکرده‌اند، گفت: در حال حاضر در بهترین شرایط از نظر تزریق واکسن قرار داریم، زیرا بیماری درحال کاهش است و موارد بستری و شناسایی کاهش یافته؛ اما سرعت واکسیناسیون بسیار کند است.
مدیرگروه آموزش و ارتقا سلامت مرکز بهداشت قم تصریح کرد: هیچ‌کدام از سازندگان واکسن ادعا نکرده‌اند که واکسن به‌صورت ۱۰۰ درصد باعث ایمنی و جلوگیری از مرگ می‌شود؛ ولی همه ادعا دارند که تا درصد زیادی از موارد بستری و یا مرگ جلوگیری می‌کند.
سلطانی افزود: تغذیه، ژنتیک، سیستم ایمنی و آمادگی افراد از جمله موارد مهمی است که در تاثیر واکسن کرونا بر افراد مختلف موثر است.
او ادامه داد: درصد واکسیناسیون در قم به دلیل تنوع قومیت و ملیت نسبت به تمام کشور متفاوت است، ولی از نظر میزان پوشش واکسن چهارمین استان از انتهای جدول هستیم.
مدیرگروه آموزش و ارتقا سلامت مرکز بهداشت قم تصریح کرد: گروه‌ها و افرادی در قم به اسم‌ها و اهداف مختلف سعی در واکسن هراسی دارند.
سیامک محبی رئیس مرکز بهداشت قم نیز با بیان اینکه روند کاهش بیماری مطلوب، ولی شکننده است، گفت: مراکز واکسیناسیون در ۲۰ پایگاه تجمیعی شامل ۱۸ پایگاه در شهر قم و ۲ پایگاه در شهرستان‌های جعفریه و کهک مستقر است.
محبی افزود: ظرفیت ۲۰ مرکز برای واکسیناسیون روزانه حدود ۳۰ هزار دُز می‌باشد که تاکنون بیشترین میزان تزریق واکسن ۱۷ هزار دُز در روز بوده‌است.
او ادامه داد: با توجه به اینکه سالمندان از نظر بیماری و بستری گروه پر دغدغه‌ای هستند و میزان واکسیناسیون در این گروه سنی پایین بود، به صورت تلفنی دعوت عمومی شدند و بعد از سه هفته درصد پوشش واکسیناسیون سالمندان با افزایش ۱۰ درصدی به ۷۷ درصد رسید.
محبی افزود: با دعوت عمومی از گروه سنی ۴۰ تا ۶۰ سال نیز درصد پوشش واکسیناسیون حدود پنج درصد افزایش یافت.
رئیس مرکز بهداشت قم با بیان اینکه درصد پوشش در گروه سنی ۲۰ تا ۴۰ ساله پایین است، تصریح کرد: نیازمند اطلاع‌رسانی در همه بخش‌ها هستیم و مردم باید از اخبار واکسیناسیون اطلاع داشته باشند.
محبی تاکید کرد: در ۲ هفته آینده تمام برنامه مرکز بهداشت استان بر روی افزایش روند واکسیناسیون متمرکز خواهد بود.
رئیس مرکز بهداشت قم عنوان کرد: هنوز بسیاری از شهروندان از وجود ۲۰ پایگاه تزریق واکسن در استان خبر ندارند که وجود خودروهای بلندگودار برای آگاه‌سازی مردم بسیار حیاتی است.
موسی حسینی کاشانی مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی قم نیز دراین جلسه گفت: باید بر مبنای کار علمی و واقعیت در زمینه واکسیناسیون تصمیم بگیریم و دسترسی، آگاهی و شبهات را مدنظر داشته باشیم.
همچنین مدیر روابط عمومی اداره کل آموزش‌وپرورش قم گفت: ۱۲۶ هزار دانش‌آموز در گروه سنی ۱۲ تا ۱۸ سال در استان قم وجود دارد که ۱۰۱ هزار دانش‌آموز در مقطع متوسطه اول و دوم تحصیل می‌کنند.
غلامرضا رضایی افزود: تاکنون ۶۴ هزار دانش‌آموز با تلاش و فرهنگ‌سازی مسوولان آموزش‌وپرورش واکسینه شده‌اند.
مدیر روابط عمومی شهرداری قم نیز گفت: جشنواره رسانه‌ای «شهر ما» سال گذشته در پنج بخش اصلی و ۱۳ رشته برگزار شد و یک هزار و ۱۵۷ اثر به دبیرخانه جشنواره رسید.
مهدی کلانترزاده افزود: دومین جشنواره رسانه‌ای شهر ما نیز ۲۹ آبان ماه جاری فراخوان عمومی می‌شود و امیدواریم در دهه فجر ۱۴۰۰ اختتامیه و تقدیر از برگزیدگان داشته باشیم.
در این جلسه پوستر دومین جشنواره رسانه‌ای شهر ما توسط مسوولان استان رونمایی شد.
وضعیت کرونایی قم که از ۲۳ تیرماه امسال در وضعیت قرمز از نظر شیوع کرونا قرار گرفته بود، بر اساس رنگ‌بندی اپلیکیشن ماسک، از بیستم شهریورماه جاری وارد مناطق پرخطر و نارنجی کرونایی شد و از ۳۰ مهرماه به رنگ زرد درآمد.
ویروس کرونا موجب بیماری عفونی «کووید ۱۹» می‌شود و این ویروس ۲۴ آذر ۱۳۹۸ در شهر «ووهان» واقع در مرکز کشور چین گزارش شد، ابتدا از این بیماری به‌عنوان ذات‌الریه نام برده می‌شد، اما کمیسیون ملی بهداشت چین در ۹ دی ۱۳۹۸ به‌صورت رسمی شیوع این ویروس را در چین اعلام کرد.
«کرونا»، ویروسی است که گستردگی شیوع آن بسیار وسیع است و از جمله راه‌های انتقال آن عطسه، سرفه، دست دادن و روبوسی است؛ پزشکان توصیه می‌کنند، افراد علاوه بر پرهیز از دست‌دادن، روبوسی و حضور در مرکز‌های عمومی؛ به هنگام عطسه لازم است، جلوی بینی خود را با دستمال بگیرند و یا برای مهار آن از آرنج خود استفاده کنند.
برای جلوگیری از شیوع ویروس کرونا؛ رعایت شیوه‌نامه‌های بهداشتی همچون استفاده از «ماسک» و «فاصله‌گذاری اجتماعی» توصیه شده است.
شهروندان قمی برای طرح هرگونه پرسش در مورد ویروس کرونا می‌توانند با شماره تلفن‌های ۴۰۳۰، ۳۱۳۶ و ۱۹۰ تماس بگیرند و برای کسب آخرین اخبار دانشگاه علوم پزشکی قم به کانال آن به نشانی webdaqom@ در فضای مجازی و یا تارنمای آن به نشانی اینترنتی www.muq.ac.ir مراجعه کنند.
همه ایرانیان می‌توانند به‌منظور تعیین زمان‌بندی و نوبت‌دهی «تزریق واکسن بیماری کووید۱۹» برای گروه‌های سنی اعلام شده و نیز ثبت‌نام «کارت واکسن دیجیتال»، به «سامانه ثبت‌نام واکسیناسیون کرونا» به نشانی اینترنتی https://salamat.gov.ir مراجعه کنند.
همشهریان قمی در صورت مشاهده هرگونه علامتی در رابطه با ویروس «کرونا» در خود و افراد خانواده، می‌توانند به «مرکز‌های جامع سلامت» امام حسن عسکری (ع) در شهرک امام حسن عسکری (ع)، امام خمینی (ره) در بلوار شهید کریمی (بنیاد)، فرقانی در انتهای شیخ‌آباد، پردیس در پردیسان (خیابان ایمان)، خوراکیان در بلوار ۱۵ خرداد، بعثت در نیروگاه، شهدا در خیابان انقلاب اسلامی (چهارمردان)، پنبه‌چی در خیابان امام خمینی (ره) و جندقیان در خیابان زاویه مراجعه و خدمات «رایگان» دریافت کنند.
انتهای پیام/ح
منبع: باشگاه خبرنگاران
کلیدواژه: واکسن کرونا واکسیناسیون کرونا واکسن کرونا تزریق واکسن استان قم گروه سنی هزار د
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.yjc.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «باشگاه خبرنگاران» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۳۵۵۷۶۶۸ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
واکسن کرونای آسترازنکا چقدر تهدیدتان می‌کند؟ | اشتباهاتی که مردم را به تزریق این واکسن ترغیب کرد
همشهری آنلاین - مریم سرخوش: بروز عوارض نادر با تزریق واکسن آسترازنکا شامگاه دوشنبه (10 اردیبهشت 1403) مورد تایید شرکت سازنده آن هم قرار گرفت. عوارضی که پیشتر از سوی کشورهای مصرف‌کننده به ویژه اروپایی‌ها مطرح و حتی در کوران واکسیناسیون جهانی علیه پاندمی کرونا، تزریق آن را متوقف هم کرده بودند. حالا شرکت آسترازنکا گفته که این واکسن می‌تواند باعث بروز عوارض نادر جانبی از جمله لختگی خون یا کاهش پلاکت‌های خونی (TTS) شود. آنها گفته‌اند که خطر مرگ ناشی از TTS با ترزیق واکسن آسترازنکا یک در یک میلیون نفر است.
این در حالی است که تقریبا 12درصد واکسن‌های وارداتی به ایران هم آسترازنکا بود، چیزی حدود 25 میلیون دوز، به همین دلیل یک نگرانی جدید از تزریق این واکسن در اذهان عمومی شکل گرفته. نگرانی‌ای که البته به گفته متخصصان تنها در صورت بروز عوارض در همان روزها و هفته‌های ابتدایی تزریق واکسن جدی است اما با گذشت دو سال از زمان تزریق و نبود علائم، دیگر خطری وجود ندارد.
به جز این نگرانی، پیگیری همشهری آنلاین از چند متخصص حوزه واکسن‌ها عیان‌کننده یک وضعیت عجیب دیگر هم هست، اینکه انتشار این خبر باعث شده که بسیاری از دریافت‌کنندگان آسترازنکا، اکنون سایر مشکلات جسمانی‌شان را هم با این واکسن مرتبط بدانند، اما کارشناسان حوزه سلامت می‌گویند که چنین چیزی مورد تایید نیست و در حال حاضر یک عارضه درباره این واکسن مورد تایید قرار گرفته؛ لختگی خون یا کاهش پلاکت‌های خونی. هر چند که فواید تزریق واکسن‌ها نسبت به عوارض آن آنقدر بالاست که در بحران پاندمی‌ها نادیده گرفته می‌شوند. صبج امروز هم بهرام عین‌اللهی، وزیر بهداشت در پاسخ به خبرنگاران درباره عوارض واکسن‌های کرونا گفته «واکسن‌ها از روش‌های مختلف تامین شد و از عمده‌ترین واکسن‌ها سینوفارم چینی بود که نزدیک به 155 میلیون دوز در کشور تزریق شد و کم‌عارضه‌ترین هم بود. کمیته واکسن هم عوارض را رصد می‌کند و حداقل ضایعات را در کشور داشتیم.»
اولین مرگ‌های آسترازنکاییموج توقف تزریق واکسن‌های آسترازنکا در اروپا از اسفند 99 آغاز شد، ابتلا نروژ، ایسلند، بلغارستان، اتریش، هلند، دانمارک و ایرلند و پس از آنها، فرانسه، آلمان و بریتانیا، استونیا، لیتوانی، لوکزامبورگ، رومانی و لاتویا دستور توقف واکسیناسیون با این واکسن را دادند.
همان زمان اتریشی‌ها از مرگ یک پرستار به دلیل اختلال انعقاد خون بعد از تزریق آسترازنکا خبر دادند، پس از آن هم مصرف‌کننده دیگری در این کشور دچار آمبولی ریه شد. همزمان در دانمارک هم یک مرگ و بروز خونریزی مغزی در بیمار دیگر ناشی از تزریق واکسن ثبت شد. مرگ‌هایی که به صورت موردی در دیگر کشورها هم گزارش می‌شد و توقف واکسیناسیون با آسترازنکا.
آکادمی علمی استرازنکا البته از همان زمان که بحث عوارض قلبی و مرگ‌های ناشی از ترزیق واکسن آسترازنکا مطرح شد، اعلام کرد خطر مرگ ناشی از TTS (ایجاد لخته خون و کاهش تعداد پلاکت‌های خون) یک در یک میلیون نفر است و خطر ریسک ابتلا به TTS هم در کل جهان کمتر از 30 در یک میلیون نفر.
این در حالی است که تا پاییز 1402 و بر اساس آمارهای جهانی ۱۳ میلیارد و ۲۷۰ میلیون و ۱۷۰ هزار و ۳۳۲ واکسن کرونا در کشورهای مختلف تزریق شده که بخش زیادی از آنها را سینوفارم چین و رتبه دوم هم به آسترازنکا تعلق دارد. البته آسترازنکا رتبه‌دار توزیع واکسن در کشورهای مختلف (185 کشور) است و پس از آن فایزر، مدرنا، جانسون‌جانسون و سینوفارم قرار دارند.
هشدار تزریق واکسن در ایراندر ایران هم در ماه‌های نخست شروع واکسیناسیون و ارزیابی‌های اولیه توصیه‌هایی به عدم تزریق واکسن آسترازنکا برای گروه‌های سنی خاص -افراد زیر 40 تا 50 سال به ویژه زنان مطرح شد. البته که با توجه به واردات قابل توجه واکسن چینی (سینوفارم) و بدقولی سازمان جهانی بهداشت در اعطای واکسن‌های سبد کووکس (عمده آنها واکسن آسترازنکا بود) به ایران باعث شد که نزدیک به 70 درصد مردم ایران واکسن چینی را تزریق کنند و آسترازنکا در رتبه دوم قرار بگیرد.
کیانوش جهانپور، سخنگوی سابق وزارت بهداشت در این باره به همشهری توضیح بیشتری می‌دهد و می‌گوید: شرکت آسترازنکا به بروز عوارض نادر جانبی از جمله لختگی خون یا کاهش پلاکت‌های خونی با تزریق این واکسن اشاره کرده که مساله جدیدی هم نیست. این موضوع در ماه‌های نخست شروع واکسیناسیون و ارزیابی‌های اولیه در برخی افراد به ویژه در گروه‌های سنی و جنسیتی خاص مطرح شد.
او ادامه می‌دهد: اساسا مجوز تلقیح این واکسن و سایر واکسن‌های کرونا در بدو امر تا ماه‌ها چه در بریتانیا چه اروپا و آمریکا، حتی سایر کشورها مجوز مصرف اضطراری بود که شرایط خود را دارد. همان زمان هم کمیته ملی وقت واکسیناسیون علیه کووید19 در ایران هشدارهایی به ویژه برای افراد زیر 40 سال را مطرح کرد. چون واکسن آسترازنکا به دلیل همین عوارض ولو نادر در همان ماه‌های نخست در کشورهای اروپایی نیز با فراز و نشیب‌هایی روبرو شد و در بسباری از کشورها برای گروه‌های سنی زیر 40 بعضا 50 سال هشدار داده شده بود.
آثار یک سیاست اشتباهجهانپور در این باره به یک سیاست‌گذاری اشتباه هم اشاره می‌کند و می‌گوید: فضای غبارآلود رسانه‌ای و تلاش برخی افراد برای وارونه‌نمایی موضوع، برخی سوء‌برداشت‌ها را در پی داشت. چنان که حتی برخی افراد را به سمت تزریق این واکسن در کشورهای همجوار با صرف هزینه بالا کشاند. از سوی دیگر برخی افراد برای اینکه آسترازنکا تقریبا در فهرست مورد تایید اغلب کشورها برای مسافرت قرار داشت، حتی در گروه‌های سنی زیر 50 یا 40 سال داوطلبانه و مصرانه مبادرت به تهیه این واکسن و تلقیح آن کردند.
او درباره میزان تزریق این واکسن در کشور هم بیان می‌کند: حدود 10درصد واکسن‌های تزریق شده در کشور به آسترازنکا تعلق داشت. مبدا این واکسن شرکت آسترازنکا در بریتانیا بود و به نوعی ابتدا تحت عنوان آکسفورد-آسترازنکا مشهور بود. در کشورهای مختلف بیش از یک میلیارد دوز از این واکسن تولید و ترزیق شده. کشورهای اروپای شرقی و جنوبی حتی جنوب شرقی آسیا هم این واکسن تولید کرده‌اند. سهمیه ایران از کووکس هم عمدتا آسترازنکا بود که محموله‌های آن از ایتالیا و مجارستان و ژاپن و کره‌جنوبی وارد ایران شد.
فواید واکسن‌ها را نمی‌توان نادیده گرفتاین پزشک تاکید می‌کند: نباید از نظر دور داشت که هر واکسنی می‌تواند، عوارضی جانبی داشته باشد اما در عین حال باید بپذیریم، همین واکسن‌ها بسیاری از اپیدمی‌های مزمن را نابود کرده‌اند، این عوارض نه چندان شایع، خاص این واکسن نبوده چنانکه در مورد واکسن آمریکایی جانسون و جانسون هم بروز عوارض بیشتری مطرح شد و این واکسن عملا در خود ایالات متحده محدود و متوقف شد. تبعا مجوز مصرف اضطراری در شرایط خاص و اضطراری پاندمی و همه‌گیری کرونا صادر شده و این قابل قیاس با وضعیت عادی یا مطالعات پسینی در مورد یک واکسن نیست.
جهانپور با بیان این که مقایسه میزان حفاظت ایجاد شده از این واکسن‌ها با عوارض احتمالی آن همچنان برای استفاده از این واکسن‌ها ولو مشروط، گریزناپذیر است و باید آن را با اطلاعات و یافته‌های آن زمان باید سنجید، ادامه می‌دهد: اما همین اطلاعات هم حکایت از آن داشت و دارد که اولا واکسن آسترازنکا و جانسون و جانسون به ویژه برای گروه‌های سنی زیر 40 سال پرعارضه‌تر از واکسن‌های ایرانی ارزیابی می‌شدند، چنانکه شواهد و یافته‌های بعدی واکسیناسیون با این واکسن و واکسن‌های ایرانی مانند کووایران برکت، پاستوکووک، فخرا، اسپایکوژن و... که با فناوری‌های متفاوتی تهیه شده بودند نشان از آن داشت و دارد که واکسن‌های ایرانی به مراتب کم عارضه‌تر و چه بسا با قبلیت مصون‌سازی بالاتری بودند.
او البته تاکید می‌کند که هنوز هم واکسن آسترازنکا به رغم عوارض جانبی نادر آن یکی از موثرترین واکسن‌ها در محافظت از جان میلیون‌ها نفر به‌شمار می‌رود و با توجه به گستره تولید و توزیع انبوه آن در 5قاره نقش موثری در مهار همه‌گیری کرونا در بسیاری از کشورها داشته است.
جهانپور به یک نکته دیگر درباره بروز نگرانی در تزریق‌کنندگان این واکسن‌ها هم اشاره می‌کند و می‌گوید: عمده عوارض نادر آسترازنکا محدود به ساعات، روزها و هفته‌های نزدیک به تلقیح بروز کرده و تقریبا برای عموم افرادی که دچار عوارض احتمالی نشده‌اند بعد از ماه‌ها و نزدیک دو سال از زمان تزریق جای نگرانی وجود ندارد. اگر کسی این واکسن را ترزیق کرده و طی ماه‌های گذشته عوارضی نداشته، انتظار بروز عوارض خاص نمی‌رود. معدود موارد عوارض که در ایران به ویژه در جوانان مشاهده شده هم مانع از آن نیست که کماکان این واکسن را واکسنی موفق در پیشگیری از کرونا و مقابله با کوید19 ندانیم.
البته به گفته این پزشک در حال حاضر واکسن‌های مؤثر، بروزرسانی شده و با عوارض کمتری مثل برکت پلاس در ایران داریم که می‌تواند رافع ایمن‌تر و مؤثرتری برای مشکلات بعدی و احتمالی ناشی از سویه‌های جدید کرونا داشته باشد. در عین اینکه باید این روند بروزرسانی و حمایت از استمرار توسعه و تحقیق واکسن‌های ایرانی کرونا حمایت شود و ادامه داشته باشد.
او درباره این که گفته می‌شود، برخی کشورها این واکسن را برای مردم خودشان استفاده نکردند و به ایران هدیه دادند هم می‌گوید: به هیچ عنوان درست نیست، آسترازنکا بعد از سینوفارم چین، دومین واکسنی بود که در بسیاری از کشورها تولید و مصرف شد. سایت‌های متعدد تولید این واکسن در کشورهای مختلف وجود داشت، از جمله ژاپن، کره جنوبی و حتی هند. در اروپا هم علاوه بر بریتانیا در کشورهایی از جمله ایتالیا، مجارستان و آلمان هم تولید این واکسن صورت گرفت. در آمریکای شمالی و لاتین هم به شدت مورد استفاده بود و آمار تزریق آن در هند هم بالا بود.
بیشتر بخوانید
حالا وقت پاسخ به ابهامات کروناست سکته‌های مغزی و قلبی این روزها به واکسن‌های کرونا ربط دارد؟ حذف ۲ واکسن کرونا در ایران خداحافظی با آسترازنکا در ایران کد خبر 848793 منبع: همشهری آنلاین برچسب‌ها واکسن آسترازنکا خبر مهم كرونا در ايران سازمان جهانی بهداشت واکسن کرونا
مدیررسانهای پرسپولیس: سپاهان به جای شکایت بیجا، عذرخواهی کند