آزادسازی قیمت انرژی ، به نام عدالت و به کام کسری بودجه
تاریخ انتشار: ۱۵ آبان ۱۴۰۰ | کد خبر: ۳۳۶۰۵۸۴۶
ایران اکونومیست- اندیشکده اقتصاد مقاومتی در مکاتبه ای، با اشاره به اینکه، جهانی سازی قیمت انرژی، مسیر تامین کسری بودجه از جیب مردم است، تاکید کرده است که قیمت گذاری پلکانی انرژی مسیر افزایش درآمد دولت است.
اندیشکده اقتصاد مقاومتی در نامه‌ای به میرکاظمی ریاست سازمان برنامه و بودجه کشور، به نقد گزاره‌های مطرح شده در گزارش اخیر این سازمان با عنوان «یارانه‌ها در اقتصاد ایران (با تاکید بر یارانه‌های فرابودجه‌ای و پنهان)» پرداخت.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
در این نامه رقم محاسبه شده یارانه حاملهای انرژی که با واژه «یارانه پنهان» مطرح شده، از جهت وابستگی به قیمت‌های جهانی و نرخ ارز و همچنین مسیری برای کاهش کسری بودجه مورد نقد قرار گرفته و تاکید شده است که این قبیل ارقام نجومی برای یارانه‌های انرژی می‌تواند منجر به خطا در سیاستگذاری و تصمیم‌گیری‌های کلان کشور شود. با وجود این تاکید شده است که شرایط فعلی قیمت گذاری حاملهای انرژی از جهات «توزیع عادلانه یارانه‌های انرژی»، «عرضه انرژی با کمترین هزینه برای دولت» و «کنترل مصارف غیرضرور و مشترکین پرمصرف و بدمصرف» مطلوب نیست و لازم است با شناسایی درست وضع موجود تصمیمات متناسب اخذ شود.
در این نامه برای اصلاح نظام قیمت گذاری حامل های انرژی به الگویی اشاره شده که مبتنی بر اصول زیر است:
از آنجا که دولت عرضه کننده اصلی و انحصاری انرژی در کشور است، پس در جایگاه قیمت‌گذاری (Price maker) قرار دارد؛ لذا در این شرایط نمی‌توان با واگذار کردن قیمت‌گذاری انرژی به هر نوع بازاری، انتظار کشف قیمت متناسب با مقتضیات اقتصاد و مدیریت بازار انرژی را داشت. نظام قیمت گذاری برای هر حامل انرژی باید جداگانه انجام شود، چراکه فراورده های نفتی، گاز طبیعی و برق از جنبه‌های تولید و توزیع، نحوه صادرات و محدودیت‌های صادراتی هر حامل، تاثیر در زندگی مردم و اقتصاد جامعه، تنوع و توزیع مصرف‌کنندگان، رفتار مصرفی مشترکین، تجهیزات مصرف کننده آن حامل، تجهیزات اندازه گیری میزان مصرف، بازه های اوج مصرف، نوع محاسبه و صدور صورتحساب و نوع پرداخت هزینه با هم متفاوت هستند. مبنای محاسبه یارانه، اختلاف «مجموع هزینه‌های تامین هر حامل انرژی» با «مجموع درآمد حاصل از فروش داخلی آن حامل» باشد و بر این مبنا دولت به دنبال کاهش تدریجی و حذف یارانه بخش انرژی کشور باشد. لازمه این مهم، دقت و شفافیت در محاسبه و اعلام «قیمت تمام شده تامین هر حامل انرژی» است. به منظور عادلانه‌تر و هدفمندتر شدن نظام حمایتی دولت و همچنین ایجاد انگیزه برای مدیریت مصرف در عین عدم فشار اقتصادی بر اکثریت جامعه، از نظام «قیمت گذاری پلکانی» برای اصلاح قیمت‌ها استفاده شود. مطابق با تجربیات جهانی در این شیوه، قیمت برای «پله‌های پایین مصرف و مصارف عمومی» کمتر از قیمت تمام شده و برای «پله‌های بالای مصرف و مشترکین بدمصرف» بیشتر از قیمت تمام شده تعیین می‌گردد، به طوری که در مجموع هزینه‌های تامین انرژی جبران گردد و یارانه پرداختی تا حد امکان کاهش یابد.متن نامه فوق به شرح زیر است:
مطابق با گزارش منتشر شده از سوی سازمان برنامه و بودجه کشور در شهریورماه سال جاری تحت عنوان «یارانه‌ها در اقتصاد ایران»، میزان یارانه انرژی کشور در سال 1400 بیش از 1200 هزار میلیارد تومان برآورد گردیده است. با این حال، بررسی‌های کارشناسی حاکی از آن است که شیوه محاسبه یارانه انرژی در گزارش مذکور، از منطق و پیش فرض های قابل دفاع و دقت لازم برخوردار نیست.
در این گزارش، محاسبه یارانه انرژی با روش «شکاف قیمتی مبتنی بر قیمت‌های جهانی» انجام گرفته که در آن فرض می‌شود امکان صادرات همه حامل های انرژی با یک نرخ مشخص جهانی وجود دارد. در نتیجه، اختلاف درآمد حاصل از این «صادرات فرضی به نرخ روز ارز» با «درآمد حاصل از فروش این حامل‌ها در داخل کشور»، تحت عنوان «یارانه پنهان» انرژی برآورد شده و عدد مذکور را حاصل نموده است. اما چنین محاسبه‌ای، از جهات زیر نمی تواند مبنای تعیین میزان یارانه‌های انرژی در اقتصاد ایران قرار گیرد:
معیار قرار دادن «قیمت جهانی» برای همه حاملهای انرژی و برآورد هزینه-فرصت تامین انرژی توسط دولت مطابق با آن، خلاف اصول اقتصادی است. چرا که اولا، امکان صادرات همه حامل های انرژی وجود ندارد و ثانیا، برخی حامل‌ها مانند برق قیمت جهانی واحد ندارد. به طور کلی نیز، استفاده از معیار «قیمت جهانی» برای محاسبه هزینه‌های تامین انرژی و سپس محاسبه میزان یارانه انرژی مبتنی بر آن، با اقتصاد کشورهایی تناسب دارد که واردکننده انرژی محسوب می‌شوند. وابسته کردن شیوه محاسبه یارانه انرژی به «نرخ ارز» که به ویژه در سال‌های اخیر، تحت تاثیر تحریم‌های ظالمانه، سوء مدیریت بازار توسط دولت و تقاضای سوداگرانه از ثبات برخوردار نبوده، با معیشت مردم و هزینه‌های خانوار سازگاری ندارد؛ آن هم در شرایطی که درآمد خانوار متناسب با افزایش نرخ ارز رشد نکرده است. در واقع قیمت حاملهای انرژی در شرایطی می تواند خود را با نرخ ارز به روز نماید که درآمد خانوار نیز بر چنین مبنایی تغییر کند؛ که به وضوح اینطور نیست. عمده مطالعاتی که با این روش در محاسبه یارانه انرژی انجام و در آن از کلیدواژه «یارانه پنهان» استفاده شده است، بیش از آنکه به دنبال «تحقق عدالت در توزیع انرژی و هدفمندسازی یارانه‌ها» باشد، «کاهش کسری بودجه» از طریق آزادسازی و افزایش قیمت انرژی را هدف قرار داده است. حال آنکه کاهش کسری بودجه از مسیرهایی که با فشار حداکثری به معیشت مردم همراه است، خلاف عدالت بوده و منجر به تصمیماتی خواهد شد که احتمال وقوع حوادثی چون آبان 98 را در پی دارد.بنابراین توصیه می‌شود در ارائه این قبیل اعداد و ارقام نجومی برای یارانه‌های انرژی، که مبنای محاسباتی درستی نداشته و با واقعیت فاصله قابل توجهی دارد، دقت کارشناسی بیشتری لحاظ گردد. در غیر این صورت، ممکن است منجر به خطا در سیاستگذاری و تصمیم‌گیری‌های کلان کشور شود. در همین راستا، به منظور محاسبه هزینه‌های تامین انرژی که مبنای محاسبات مرتبط با یارانه‌های انرژی است، استفاده از معیار «قیمت تمام شده تامین هر حامل» که با اقتصاد کشورهای تولیدکننده انرژی همچون ایران تطابق بیشتری دارد، پیشنهاد می‌شود.
البته لازم به ذکر است که مباحث فوق، به معنی تایید شرایط کنونی نیست، بلکه بر شناسایی درست وضع موجود و در ادامه اتخاذ تصمیمات متناسب با آن تاکید دارد. در حال حاضر قیمت گذاری حاملهای انرژی به گونه‌ای است که:
حمایت قیمتی دولت به طور ناعادلانه‌ای میان مردم توزیع شده و گروه‌های پردرآمد بهره بیشتری از آن می برند. درآمد کل حاصل از فروش هر حامل انرژی، هزینه‌های تأمین آن را جبران نکرده و برای دولت بدهی ایجاد می‌کند. انگیزه کافی برای مدیریت مصرف به ویژه در مشترکین پرمصرف و بدمصرف ایجاد نمی‌شود.به منظور رفع چالش های گفته شده، ضروری است الگوی قیمت گذاری در هر حامل انرژی، متناسب با وضعیت آن حامل اصلاح گردد. بر این اساس، پیشنهاد می‌شود با احصای «قیمت تمام شده هر حامل انرژی» به صورت جداگانه و سپس استفاده از «روش قیمت‌گذاری پلکانی» مطابق با تجربیات جهانی، قیمت برای «پله‌های پایین مصرف و مصارف عمومی» کمتر از قیمت تمام شده و برای «پله‌های بالای مصرف و مشترکین بدمصرف» بیشتر از قیمت تمام شده تعیین گردد.
در این الگو، پلکان های قیمتی در هر حامل انرژی باید به گونه‌ای طراحی شود که در مجموع به «توزیع عادلانه یارانه‌های انرژی»، «عرضه انرژی با کمترین هزینه برای دولت» و «کنترل و مدیریت مصارف غیرضرور و مشترکین پرمصرف و بدمصرف» منجر شود. در واقع از آنجا که دولت عرضه کننده اصلی انرژی در کشور است، پس در جایگاه قیمت‌گذاری قرار دارد؛ لذا نمی‌توان با واگذار کردن قیمت‌گذاری انرژی به هر نوع بازاری، انتظار کشف قیمت متناسب با شرایط اقتصاد و مدیریت بازار انرژی را داشت، بلکه لازم است الگوی قیمت‌گذاری دولت به گونه‌ای هوشمندانه و پویا اصلاح شود.
اندیشکده اقتصاد مقاومتی آماده است در جلسه ای حضوری، الگوی پیشنهادی برای اصلاح نظام قیمت‌گذاری حاملهای انرژی را به دولت محترم ارائه نماید.
امید است تحقق الگوی اقتصاد مقاومتی زمینه پیشرفت ایران اسلامی را بیش از پیش فراهم آورد.
تسنیم
منبع: ایران اکونومیست
کلیدواژه: قیمت گذاری حامل های انرژی محاسبه یارانه انرژی یارانه های انرژی قیمت تمام شده هزینه های تامین اقتصاد مقاومتی حامل انرژی میزان یارانه تامین انرژی کسری بودجه یارانه ها نرخ ارز
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت iraneconomist.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایران اکونومیست» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۳۶۰۵۸۴۶ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
قزوین قعرنشین جدول تامین بارش استان‌ها
مدیرکل هواشناسی استان قزوین گفت: قزوین در مقایسه با سایر استان‌ها، کمترین میزان تامین بارش در سال آبی جاری را به خود اختصاص داده است.
یوسف شیخ‌الملوکی در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا در قزوین درباره آخرین وضعیت میزان بارندگی در استان، اظهار کرد: طبق نمودار مقایسه درصد تأمین بارش در سال آبی جاری، قزوین با کمتر از ۵۰ درصد تأمین بارش در مقایسه با سایر استان‌ها کمترین میزان تأمین بارش در سال آبی جاری را به خود اختصاص داده است.
وی با بیان اینکه قزوین نسبت به زمان مشابه در بازه زمانی بلندمدت ۳۲.۷ درصد کسری تأمین بارش در سال آبی دارد، افزود: در واقع قزوین از نظر کسری تأمین بارش در سال آبی جاری صدرنشین بین همه استان‌هاست و در مقایسه با معدل کشوری تأمین بارش در کشور که ۱۱.۳ درصد کسری بارش را نشان می‌دهد، قزوین ۲۱.۴ درصد بیشتر هم کسری بارش دارد.
عضو شورای سازگاری با کم‌آبی استان قزوین ادامه داد: طبق نمودار یادشده دو استان سیستان و بلوچستان و یزد بهترین وضعیت تأمین بارش نسبت به وضعیت بلندمدت در بین همه استان‌ها دارند که به ترتیب ۴۳.۹ و ۳۲.۳ درصد بیشتر از میانگین بلندمدت تأمین بارش در سال آبی جاری داشته‌اند.
شیخ‌الملوکی اضافه کرد: از ابتدای سال آبی یا زراعی جاری یعنی از ابتدای مهرماه ۱۴۰۲ تاکنون ۱۴۸.۴ میلی‌متر بارندگی در استان قزوین داشتیم که ۴۸.۳ میلی‌متر از بارش مورد نیاز در سال آبی کامل را تأمین کرده است.
وی تاکید کرد: میزان بارش استان قزوین در یک سال آبی کامل به صورت میانگین ۳۰۷.۱ میلی‌متر است و با وجود زمان اندکی تا پایان سال زراعی جاری پیش رو داریم و فصل پربارش را هم پشت سر گذاشتیم، وضعیت مناسبی در تأمین بارش نداریم.
مدیرکل هواشناسی استان قزوین با بیان اینکه در حوزه آب‌های زیرزمینی، زیرسطحی، سدها و در کل منابع آبی وضعیت خوبی نداریم، گفت: به همین خاطر جهاد کشاورزی امسال الگوی کشت خود را عوض و به کشاورزان ابلاغ کرده و برای نمونه کشت خربزه و هندوانه در مناطقی مانند بویین‌زهرا را ممنوع کرده است و در صورت کاشت این محصولات جرم اتفاق افتاده و قوه قضائیه به موضوع ورود می‌کند.
کد خبر 748404
حمله به نمازگزاران در گذره هرات افغانستان/ ۶ نفر شهید شدند