به نقل از «مهر»

توضیحات موسسه استنادی علوم درباره فهرست ۲ درصد دانشمندان برتر

تاریخ انتشار: ۲۲ آبان ۱۴۰۰ | کد خبر: ۳۳۶۶۹۱۵۰

به گزارش خبرگزاری مهر به نقل از موسسه استنادی علوم و پایش علم و فناوری (ISC)، دکتر محمدجواد دهقانی رئیس موسسه استنادی علوم و پایش علم و فناوری (ISC) گفت: در چند سال اخیر، تعدادی از پژوهشگران دانشگاه استنفورد با استفاده از داده های پایگاه اسکوپوس اقدام به ایجاد دیتاست هایی و محاسبه شاخصی به نام شاخص استنادی مرکب (composite index) می کنند.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

تازه ترین به روزرسانی این دیتاست (نسخه ۳) در ۱۹ اکتبر ۲۰۲۱ (۲۷ مهرماه ۱۴۰۰) منتشر شده است که دامنه پوشش داده ها را از سال ۱۹۶۰ تا ۲۰۲۰ گسترش می دهد.

دهقانی گفت: این فهرست در کشور ما با نام «فهرست دانشگاه استنفورد» شناخته شده و مورد توجه رسانه‌ها و موسسات قرار می گیرد. هدف این دیتاست – به گفته پژوهشگران دانشگاه استنفورد – ارائه مجموعه ای از سنجه های استنادی استانداردشده برای ارزیابی تاثیراستنادی نویسندگان در رشته ها و حوزه های علمی مختلف است.

وی اظهار داشت: شاخص استنادی مرکب (C) مجموعه ای از شش شاخص استنادی مجزا است که همگی در یک فرمول ریاضی با استفاده از لگاریتم و با وزن یکسان محاسبه شده است (NC, H, Hm, NCS, NCSF, NCSFL).

رئیس (ISC) اضافه کرد: محققان دانشگاه استنفورد سعی کرده اند از طریق سه شاخص (NS, NSF, NSFL) به استنادهای دریافتی نویسندگان در جایگاه های نویسندگی مختلف بر اساس میزان احتمالی تاثیرگذاری آن ها در هر پژوهش وزن های متفاوتی بدهند. البته استفاده از این سه شاخص می تواند به طور بالقوه ایراداتی در محاسبه شاخص C ایجاد کند زیرا در برخی مقالات، ترتیب نویسندگان به صورت الفبایی و نه بر حسب میزان مشارکت و اثرگذاری هر فرد در پژوهش است.

وی گفت: این محققان دریافتند که برخی از پراستنادترین نویسندگان تقریبا مقاله تاثیرگذاری به صورت انفرادی یا به عنوان نویسنده اول و آخر (در مقالات گروهی) منتشر نکرده بودند. این مسئله تاکیدی بر اهمیت کار گروهی در افزایش کیفیت و تاثیرگذاری علمی پژوهش ها است و در عین حال نشان می دهد که موفقیت یک نویسنده نتیجه کار در گروه های پژوهشی و هم افزایی پژوهشگران است. با این حال، نمی توان گفت شاخص C که این محققان برای ارائه یک تصویر دقیق از تاثیرگذاری علمی نویسندگان معرفی کرده اند می تواند هدف آن ها را برآورده سازد.

دهقانی گفت: در فهرست استنفورد – به اذعان محققان استنفورد – هم برندگان جوایز نوبل حضور دارند و هم نویسندگانی که متهم به سوءرفتار علمی هستند. محققان استنفورد پروفایل استنادی تمامی برندگان جوایز نوبل در بین سال های ۲۰۱۱ تا ۲۰۱۵ (۴۷ نفر) را بررسی کرده اند. نتایج نشان داد که در سال استنادی مورد بررسی (۲۰۱۳)، بسیاری از این دانشمندان در برخی شاخص های تفکیکی از جمله NC، H و Hm و همچنین شاخص مرکب (C) در جمع نویسندگان برتر قرار نمی گرفتند.

وی ادامه داد: محققان استنفورد اذعان دارند که شاخص های استنادی محدودیت هایی دارند و بایستی با احتیاط زیاد مورد استفاده قرار گیرند. از طرفی، درک شاخص های استنادی مفرد راحت تر و مفهوم آن ها واضح تر از شاخص های ترکیبی و پیچیده است و بنابراین شاخص هایی مانند مجموع استنادات، ضریب تاثیر (برای نشریات) و اچ ایندکس (برای نویسندگان) به خوبی درک می شوند و تاثیر مقادیر پرت (outlier) در شاخص ها قابل شناسایی است.

دهقانی افزود: تازه ترین به روزرسانی این دیتاست (نسخه ۳) در ۱۹ اکتبر ۲۰۲۱ (۲۷ مهرماه ۱۴۰۰) منتشر شده است که دامنه پوشش داده ها را از سال ۱۹۶۰ تا ۲۰۲۰ گسترش می دهد. این فهرست دربرگیرنده اسامی یکصد هزار نویسنده پراستناد برحسب نمره C و همچنین نویسندگانی است که جزو دو درصد پراستناد در زیرحوزه تخصصی خود قرار می گیرند. در مجموع بیش از ۱۸۶ هزار نویسنده در این فهرست مورد ارزیابی قرار گرفته اند.

وی ادامه داد: در این فهرست، ۲۴۷ نفر دارای خوداستنادی بالای ۶۰ درصد هستند و ۲۴۸۰ نویسنده نیز نرخ خوداستنادی بالاتر از ۴۰ درصد دارند. همچنین از جمله اشکالات عمده این دیتاست، خطا در تفکیک نام افراد است به طوری که افرادی که نام مشابه داشته اند، مقالات و ارجاعاتشان با هم جمع شده است. برای مثال، در فایل اصلی دیتاست که داده های مربوط به طول دوره کاری پژوهشگران را پوشش می دهد، یک ستون (firstyr) تاریخ اولین سال انتشار مقاله و یک ستون نیز آخرین سال (lastyr) انتشار توسط هر نویسنده را نشان می دهد.

رئیس ISC گفت: در این جدول، تعداد ۳۴ نویسنده فهرست شده اند که اولین مقاله خود را در سال های سدۀ ۱۸۰۰ میلادی نوشته‌اند. با تفریق اولین و آخرین سال انتشار برای تمام نویسندگان این فهرست، مشخص می شود که ۵۱ نویسنده طول عمر کاری بالای صد سال دارند (دامنه ۱۰۱ تا ۱۸۶ سال) و ۴۶۸ نویسنده نیز دوره کاری ۷۰ تا ۹۹ سال دارند. این اعداد بسیار غیرمحتمل به نظر می رسند و احتمالا نتیجه ترکیب اسامی نویسندگانی است که نام های مشابه دارند.

وی گفت: در پژوهشی که توسط دو پژوهشگر بنگلادشی بر روی فهرست استنفورد صورت گرفته است، تخمین زده می شود که این فهرست در شناسایی نویسندگان پراستناد بنگلادشی حدود ۴۱ درصد خطا دارد. این خطاها شامل شناسایی نادرست وابستگی سازمانی نویسندگان، ترکیب اسامی نویسندگان با نام های مشابه و شمارش نادرست تعداد مدارک هر نویسنده است.

دهقانی اظهار داشت: بررسی موردی ما نشان می دهد که تعدادی از نویسندگان پراستناد و با سابقه که واجد شرایط حضور در این فهرست بوده و پروفایل مشخصی در پایگاه اسکوپوس دارند در این فهرست قرار نگرفته اند.

وی گفت: در پی انتشار فهرست استنفورد در سال ۲۰۱۹، مقاله ای در نشریه نیچر (Nature) منتشر شد که به بررسی این موضوع پرداخت. در این گزارش اشاره می شود که حداقل ۲۵۰ نویسنده در فهرست استنفورد دارای نرخ خوداستنادی بالای ۵۰ درصد هستند در حالی که میانگین نرخ خوداستنادی در کل دیتاست ۱۲.۷ درصد است. در گزارش نیچر به یک پژوهشگر هندی اشاره می شود که در فهرست استنفورد دارای بیشترین درصد خوداستنادی (۹۴ درصد) و در سال ۲۰۱۸ به پاس مقالات و استنادات خود موفق به دریافت جایزه از وزیر محیط زیست هند شده است.

رئیس ISC افزود: بررسی فهرست استنفورد نشان می دهد که در طول سال های اخیر هم نحوه محاسبه شاخص ها و هم تنوع سنجه‌ها تغییراتی داشته است و مرتبا در حال بروزرسانی بوده است. فرمول محاسبه شاخص مرکب C به گونه ای است که هر خطایی در شاخص های مفرد وجود داشته باشد، در آن بازتاب داده می شود و در عمل نمی تواند خطای شاخص های سازه ای خود را پوشش دهد.

وی افزود: برای مثال، با درنظرگرفتن مجموع استنادات (بدون حذف خوداستنادی)، مقدار C برای بسیاری از نویسندگانی که درصد خوداستنادی بسیار بالا دارند در محدوده ۳ تا ۴ محاسبه شده است. این در حالی است که بیشترین مقدار C در این فهرست ۵.۶ و میانگین نمره شاخص C برای کل نویسندگان ۳.۵ است.

دهقانی گفت: شاخص ها و سنجه های آماری و علم سنجی منبع غنی، سریع و بهینه ای برای ارزیابی وضعیت علم، پژوهش و پویایی قلمروهای علمی هستند. اما استفاده نادرست از این شاخص ها و عدم شناخت از کارکرد واقعی و منطق درونی هر سنجه می تواند آسیب هایی را در پی داشته باشد.

وی ادامه داد: فهرست استنفورد تنها فهرست از پژوهشگران پراستناد نیست. برخی از پایگاه های اطلاعات علمی و سامانه های استنادی نیز فهرست های درصدی از نویسندگان و موسسات برتر ارائه می کنند. نکته مهم در خصوص این ارزشگذاری ها این است که این فهرست ها جامعیت و مانعیت کافی ندارند. همه پژوهشگران برتر و تاثیرگذار در این فهرست ها قرار نمی گیرند و حتی شاید بتوان گفت کسانی که در این فهرست ها قرار می گیرند لزوما برترین پژوهشگران نیستند. از این رو، این فهرست ها همواره درصدی مثبت کاذب و منفی کاذب دارند.

رئیس موسسه استنادی علوم و پایش علم و فناوری (ISC) خاطرنشان کرد: به علاوه، با تغییر روش شناسی ها فهرست ها و اسامی هم تغییر می کنند. بنابراین، باید توجه داشت که هر یک از سنجه های استنادی یا رتبه بندی های پژوهشگران بیانگر نوع متفاوتی از عملکرد و دستاورد پژوهشی است.

دهقانی گفت: گاهی اوقات انتشار این فهرست ها بازتاب های گسترده ای در سطح کشور پیدا می کند و حتی تعبیرهای نادرستی از آن ها صورت می گیرد. یکی از مهم ترین ایرادات این فهرست ها عدم توجه لازم به زیست بوم علمی است. نویسندگان پراستنادی که در این فهرست ها وارد می شوند اغلب در طول دوره فعالیت آکادمیک خود با تیم های مختلف و پژوهشگران مختلفی همکاری داشته اند.

وی گفت: آنها در برخی از پژوهش ها نقش پژوهشگر ارشد و در برخی نقش جنبی، محدود و یا شاید افتخاری داشته اند. لذا نقش ها و میزان همکاری آن ها در پژوهش های مختلف متفاوت است و نمی توان تمام اثرگذاری علمی و استنادهای دریافتی را به یک میزان برای آن ها وزن دهی کرد.

رئیس ISC گفت: سوال مهم این است که آیا پژوهشگران دیگری که در طول سالیان مختلف با یک پژوهشگر پراستناد مشارکت داشته اند نیز در این فهرست ها جای گرفته اند یا خیر؟ در اصل، چنین رویکردهایی معطوف به فردگرایی و تقلیل گرایی است در حالی که پژوهش های علمی در جهان معاصر ماهیتی مشارکتی و مبتنی بر همکاری تیمی دارد.

وی ادامه داد: آنچه به عنوان فهرست استنفورد در کشور شناخته می شود و مورد توجه رسانه ها و موسسات قرار می گیرد یک دیتاست از نویسندگان پراستناد در رشته های علمی مختلف به همراه انواع مختلفی از سنجه های استنادی استانداردشده است. اما باید توجه داشت که هرگونه استفاده از داده های آن و شناسایی یک نویسنده به عنوان نویسنده تاثیرگذار یا پراستناد بایستی با توجه به مقایسه عملکرد در همه شاخص ها و بررسی مقادیر نرمال یا غیرنرمال نسبت به حوزه های علمی تخصصی و در مقایسه با سایر همتایان صورت گیرد به ویژه اینکه ایرادات آشکاری در این دیتاست وجود دارد.

دهقانی گفت: کلاریوت آنالیتیکس در اعلام فهرست سالانه پژوهشگران پراستناد دنیا (Highly Cited Researchers) مدارک همه نویسندگان را بررسی کرده و مواردی مانند مقالات ابطال شده، سوء رفتار علمی و نرخ بالای خوداستنادی را بررسی می‌کند. در نتیجه، برخی از نویسندگان از فهرست حذف می شوند و تعداد زیاد استنادات یک نویسنده ضامن قرارگیری در فهرست نویسندگان پراستناد دنیا نیست. اما محققان استنفورد هیچ گونه پردازش کیفی بر روی فهرست خود انجام نمی دهند و براساس محاسبات و حدود آستانه آماری فهرست خود را تدوین می کنند.

وی گفت: بنابراین، کاربران بایستی برحسب نیاز خود و بدون پیش داوری از چنین داده هایی استفاده کنند و منطق محاسبه هر شاخص، ضعف ها و قوت ها و کاربردهای آن را مدنظر قرار دهند.

دهقانی افزود: با توجه به مباحث فوق و ضعف های موجود در چنین فهرست هایی، ISC هر ساله پس از رفع خطاهای موجود در فهرست های مستخرج از پایگاه استنادی وب علوم (Web of Science) و با استفاده از روش های آماری و تحلیل های علم سنجی، فهرست نرمال‌شده نویسندگان یک درصد برتر ایران را به دانشگاه های مربوطه اعلام می‌کند.

وی گفت: به این منظور، ISC روش مشخص و استانداردی را برای شناسایی و معرفی پژوهشگران پراستناد ایران توسعه داده است. همچنین، ISC با اتکاء به منابع اطلاعاتی و پایگاه‌های داده خود، هر ساله فهرستی از نویسندگان پراستناد ایرانی در حوزه های علوم انسانی، اجتماعی و هنر را نیز شناسایی و به جامعه علمی معرفی می کند.

کد خبر 5350219

منبع: مهر

کلیدواژه: موسسه استنادی علوم و پایش علم و فناوری پایگاه استنادی ISC دانشمندان برتر استانفورد فناوری فضایی حکمرانی فضای مجازی نوآوری فیس بوک همراه اول تحقیقات علمی معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری حاکمیت سایبری اینترنت فضانوردان ناسا شرکت دانش بنیان ایالات متحده امریکا طرح صیانت از حقوق کاربران در فضای مجازی موسسه استنادی علوم دانشگاه استنفورد محققان استنفورد فهرست استنفورد فهرست ها محاسبه شاخص نشان می دهد دهقانی گفت داشته اند شاخص ها پژوهش ها داده ها سنجه ها

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.mehrnews.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «مهر» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۳۶۶۹۱۵۰ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

ارتقای ۱۱۳۱ پله‌ای رتبه جهانی و ۶۰ پله‌ای رتبه ملی دانشگاه بیرجند

به گزارش خبرگزاری صدا و سیمای خراسان جنوبی، این رتبه‌بندی بر اساس شاخص‌هایی همچون تعداد مقالات پراستناد، تعداد ارجاعات به مقالات پژوهشگران در پایگاه Google Schoolar و تعداد لینک‌های دریافتی منتشر می‌شود.

رتبه‌بندی وبومتریکس شاخصی برای رتبه‌بندی وب سایت‌های دانشگاه‌ها و مراکز علمی، آموزشی و تحقیقاتی دنیا است، که توسط مؤسسه تحقیقاتی (CSIC) Consejo Superior de Investigaciones Cientificas در کشور اسپانیا از سال ۲۰۰۴ مشغول به فعالیت است.

این مؤسسه، هر شش ماه یکبار وب سایت‌های بیش از ۳۲ هزار دانشگاه و مراکز علمی، آموزشی و تحقیقاتی را از بین ۲۰۰ کشور جهان مورد بررسی و ارزیابی قرار می‌دهد.

سه شاخص مهم و تأثیرگذار در این رتبه‌بندی وجود دارد، شاخص اول قابلیت مشاهده دیگران (Visibility) با وزن ۵۰ درصد که شامل مجموع تعداد لینک‌ها و دامنه‌های ارجاع شده مربوط به این لینک‌ها از یک وب سایت خارجی به وب سایت دانشگاه، مراکز علمی، آموزشی و تحقیقاتی است، و اطلاعات مربوط به این شاخص از دو پایگاه اطلاعاتی Majestic و Ahrefs استخراج می‌شود.

شاخص دوم برتری (Excellence) با وزن ۴۰ درصد نیز به معنای تعداد مقالات برتری است، که جزء ۱۰ درصد مقالات با بیشترین میزان ارجاعات در رشته‌های متفاوت است و این اطلاعات نیز از پایگاه سایماگو جمع‎ آوری می‌شود.

شاخص سوم فایل‌های قابل دسترسی (Openness) با وزن ۱۰ درصد است، که شامل تعداد استناد‌ها به نویسندگان برتر است و مرجع دریافت اطلاعات مورد نظر، موتور جستجوی Google Scholar Citations می‌باشد.

بر اساس اعلام معاونت پژوهش و فناوری دانشگاه بیرجند، در جدیدترین نتایج رتبه بندی وبومتریکس (نسخه ژانویه ۲۰۲۴)، دانشگاه بیرجند رتبه ۲۷۳۸ را در بین ۳۱۷۰۲ دانشگاه و موسسه جهانی و رتبه ۵۰ ملی را در میان ۴۵۷ موسسه و دانشگاه ایرانی کسب کرد.

از جمله اهداف این رتبه بندی، تشویق و ترغیب دانشگاه‌ها و موسسات آموزشی به تولید و انتشار فعالیت‌های خود به صورت الکترونیکی در راستای ارتقای دسترس پذیری عمومی جامعه و ارتقای کیفیت تحقیقات پژوهشگران در دانشگاه‌ها و موسسات آموزش عالی است.

شایان ذکر است یکی از مهم‌ترین تغییراتی که در سال ۱۴۰۲ در این خصوص اعمال شد، تغییر وب‌سایت دانشگاه با هدف ارتقای فعالیت‌های الکترونیکی، دسترس‌پذیری، بهبود مخاطب پذیری و برجسته نمودن ماژول‌های پژوهشی در وبگاه بود که تاثیر ملموس آن در ارتقای رتبه وبومتریک دانشگاه مشهود است.