به نقل از «فرارو»

زندگی و زمانه عماد خراسانی، شاعر اندوهگین عاشق

تاریخ انتشار: ۱۶ آذر ۱۴۰۰ | کد خبر: ۳۳۸۶۸۱۱۴

فراروـ عماد خراسانی یکی از شاعران غزل‌سرای معاصر است که در سال ۱۳۰۰ شمسی متولد و در سال ۱۳۸۲ شمسی چشم از دنیا فرو بسته است. او با پیروی از سبک سنتی پیشینیان می‌سراید و به دلیل سوز عشقی که در سینه دارد، شاعری بسیار لطیف طبع و حریر بیان است که گرمی و لطف سخنش به‌راستی بر دل می‌نشیند.

به گزارش فرارو؛ اما عماد خراسانی با وجود اشعار زیبا و جاودانه خود متاسفانه در میان نسل جدید و روزگار نو چندان شناخته شده نیست و هرگز حق مطلب درباره او به‌درستی ادا نشده است.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

در مطلب پیش رو برآنیم تا با گزارشی مختصر از زندگی و شعر این شاعر خوش قریحه سهم اندکی در شناخت و معرفی مشاهیر و بزرگان سرزمینمان داشته باشیم.

زندگی و زمانه عماد خراسانی
عماد خراسانی در سال ۱۳۰۰ شمسی در مشهد به دنیا آمده است. نام و نشان کامل او «عمادّالدین حسن بُرقِعی» یا «مُبرقعی» است. پدرش مرحوم «سید محمد تقی معین دفتر» از صاحب منصبان آستان رضوی و مادرش «بی بی حرمت» چشم و چراغ خاندان خود بود. خویشاوندان عماد به‌خصوص از طرف مادری صاحب ذوق و اهل فضل و ادب بودند. پدر عماد نیز شعر می‌گفت و «معین» تخلص می‌کرد؛ ولی به نشر و معرفی اشعار خود اعتنایی نداشت و فقط از سر ذوق و معتقدات خود گاه به تفنّن طبعی می‌آزمود و بسیار خوش‌آواز نیز بود. عماد در اوایل شاعری «شاهین» تخلّص می‌کرد و بعد «عماد» را برای تخلّص خود برگزید که جزئی از اول نامش بود.   در همین زمان بود که گاه شعر خود را در محافل شعر و ادب می‌خواند و به او نیز مانند کمال‌الدّین اسماعیل، پروین اعتصامی، ملک الشّعرای بهار و بعضی دیگر تهمت می‌زدند که شعر پدرش را به نام خود می‌خواند؛ زیرا باور نمی‌کردند که طفلی به آن سن و سال (عماد از نُه سالگی شروع به سرودن شعرکرده بود) بتواند شعری لطیف و روان بسراید. عماد در محافل دوستانه یکی از دایی‌های خود چندین بار بدیهه‌گویی کرد تا توانست دهان مدعیان را ببندد.   طبع شعر و آواز خوش دو میراث طبیعی ارجمند بود که از معین به پسرش عماد به ارث رسید. معین در سال ۱۳۰۶ شمسی هنگامی که عماد کودکی شش ساله بود، درگذشت. سه سال پیش از آن نیز عماد در سن سه سالگی از مادر یتیم شده بود و پرورش او پس از مرگ پدر و مادر بر عهده جد و جدّه مادریش قرار گرفت که مرحومان «سید محمد اقتدار التولیه» و «بی بی زهرا» ملقّب به «بی بی عالم» بودند. اقتدار التولیه نیز اهل ذوق، ادب و تفنّن بود.   نخستین مشوّق عماد خراسانی به امور ذوقی، شعر و کتاب خواندن همین جدّ مادری، مربّی دوستدار و صاحب دل او بود و همچنین یکی از دائی‌های او (مرحوم سیّد حسنعلی تقوی) که عماد را بسیار عزیز می‌داشت و به پرورش طبع و ذوق شعری او اعتنا می‌کرد و برای تشویق و دلگرمی در محافل دوستان خود از عماد شعر می‌طلبید. عماد تنها شاعر و گوینده نیست. او از ابتدای نوجوانی سعی داشته است که هرچه بتواند هنر بیشتری در خود خلق کند. او با ادبیات جهان آشنایی داشت و بر آهنگ‌های موزون دوستان موسیقی‌دان خود شعر می‌سرود؛ سپس ترانه و آهنگ را با ودیعتی که طبیعت در حنجره او نهاده بود، همراه می‌کرد.   عماد از سال ۱۳۳۱ شمسی به قصد سکونت دائم از مشهد به تهران آمد. به گفته جناب اخوان ثالث او تا سال بیست یا یکی دو سال پس و پیش مرغکی پر شور و آسوده خاطر بود که ترنّمی شنگ و شاد داشت و سرخوش به هر چمن که می‌رسید، گلی می‌چید و، چون نسیم آزاد می‌گذشت؛ اما از آن به بعد گرفتار عشقی تند و گرم شد و دل به صاحب آستانه بلندی سپرد که بسیار سر‌ها به سویش خم می‌شد و اعتنایی نمی‌دید. اما عماد این بخت را داشت که کوشش او را کششی مهرآمیز پاسخ می‌داد و تپش دل را هر دم تند و تیزتر می‌کرد.   کم کم داستان این عشق و دلدادگی شهره شهر شد. بسیاری از غزل‌های خوب عماد خراسانی در این‌باره و با جلوه‌های گوناگونی از رنگ و آهنگ‌ها، سوز و گدازها، شُکر و شکایت، قهر و آشتی، دیدار نمودن و پرهیز کردن، هِجر و وَصل و... سروده شده است. از آنجا که این کوشش و کشش و آرزو در پیشِ روی خود دیواری استوار از موانع بسیار داشت، سر شوریدگان به سامانی نرسید و با آن‌که عشقی پاک در میانه بود، فریاد و فغان و حتی طعن، لعن، غوغا و نجوا هم بسیار می‌شد تا جایی که در سال ۱۳۲۶ التهاب، شتاب و شیدایی عجیب یکی از این دو طرف داستان را در میانه راه و در خوش‌ترین جای آن خاتمه‌ای دردناک داد.   «لیلی» زمانه شعله سرکش زندگی خویش را با دست خود به حالی شگفت خاموش کرد و عماد که «مجنون» او بود، بیش از پیش دیوانه شد. یکی از دو سو پاکی و صداقت خود را با جانبازی اثبات کرد تا قهر و بدبینی آن سوی دیگر به ندامتی جان‌سوز و آتشی جاودانه بدل شود. شعر عماد از اینجا رنگ دیگری گرفت و الحق جان‌سوز و بیش از پیش گرم و گیرا شد. عماد یک بار ازدواج کرد و همسرش هشت ماه پس از ازدواج در گذشت و هرگز فرزندی نداشت. عماد خراسانی سرانجام در ۲۸ بهمن ماه ۱۳۸۲ و در سن ۸۲ سالگی در تهران درگذشت. شعر عماد خراسانی  آثار عماد خراسانی در حدود سی هزار بیت شعر فارسی است که در قالب‌های گوناگون شعر فارسی از قصیده، غزل، مثنوی، قطعه و انواع مسمطات ترکیبی سروده است. او گاه گرایشی هم به شعر نو دارد؛ اما اهمّ و اغلب آثار دلنشین و بدیع او در مثنوی و مسمطات ترکیبی و بلاخص غزل است که در بردارنده لطیف‌ترین و بهترین اشعار اوست.   مرحوم اخوان ثالث درباره شعر عماد می‌گوید: «عماد قالب‌آرایی و بنا به اعتیاد متداول مضمون‌یابی و غزلک‌بافی نمی‌کند. لحن سخن و شور و حال او خود به‌خوبی از این معنی حکایت می‌کند.» «سخن عماد چنان‌که دیوانش گواهی می‌دهد، اغلب فصیح و بلیغ و بلند است و اگر گاه ترک اولی و فتوری در کلامش دیده شود، بیشتر از آن جهت است که او بعد از سرودن و فرود آمدن از حال سرایش و تغنی در موالید طبع خود کم‌تر تجدید نظر و آرایش یا «رتوش» روا می‌دارد و الا در حد ذوق او هست که سخن را پس از اتمام بیاراید و هموارتر و زیباتر کند. اما او با این کار اغلب موافق نیست و مواجید قریحة خود را همچنان که هست و طبعاٌ از او تراویده است، رها می‌کند.»   عماد خراسانی شاعری است که بخش عمده‌ای از غزل‌هایش عاشقانه و در راستای می‌ و معشوق سروده شده است. محتوای غزل‌های عماد چندان گوناگون نیست؛ بلکه می‌توان گفت یک دسته از غزل‌های عماد دارای محتوای عاشقانه و مفاهیم مربوط به آن (هجرانیه، شکوائیه، وصالیه، می‌گون) است و دسته دیگر که چندان هم فراوان نیست، موضوعات اجتماعی و اندک سیاسی است.   عماد بیش از آنکه شاعر باشد، عاشقی است در طلب معشوق که گاه مژدۀ وصال می‌دهد و از حال خوب «دیدار میسر شد و بوس و کنار هم می‌گوید» و یا از جدایی و فراق می‌نالد. او یا از می‌ و مستی می‌گوید یا از زمانه و مردم بد بیداد می‌کند. عماد در بارگاه غزل از صدرنشینان است. او از خود ساختگان عالم شعر و ادب است که به دلیل داشتن طبع و قریحه خداداد سخنش به‌خصوص در غزل دارای فصاحت و بلاغت است و در جایگاه بالایی قرار دارد.   در انتهای سخن غزلی زیبا و عاشقانه از عماد خراسانی تقدیم شما خواهد شد:
گرچه در خاک برم درد تمنای تو را
تا پسین لحظه پرستم رخ زیبای تو را
کی شبی مست بیایی که من بی سر و پا
تا سحرگه بزنم بوسه سراپای تو را
نور باران شده از دوش مرا خانه دل‌ ای بنازم نگه نرگس شهلای تو را
ما کسی را که نبینیم پرستش نکنیم
بار‌ها دیده دلم روی دل آرای تو را
نه شگفت است برآرم سر و از سر گیرم
صبح محشر غم عشق تو و غوغای تو را
تو امیدی تو نویدی تو بهشتی تو بهار
به چه تشبیه کنم چهره زیبای تو را؟
من و اشک و غم و درد انجمنی ساخته‌ایم
به که تفویض کنم بزم مُهیّای تو را
مَنعَم از باده کنی لیک ندانی غم هجر
ما نداریم دل سنگ شکیبای تو را
گر کسی نام خود افزود به شعر تو عماد
تا چه پرواست ز یک مشربه دریای تو را

منبع: فرارو

کلیدواژه: طرز تهیه زندگی نامه شاعر معاصر عماد خراسانی

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت fararu.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «فرارو» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۳۸۶۸۱۱۴ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

عاشق شعر عالمگیر ایران هستم/بهترین سوغاتی از نمایشگاه کتاب تهران

به گزارش خبرگزاری خبرآنلاین، به نقل از ستاد خبری سی‌وپنجمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران، طالب آذرخش شاعر ملی تاجیکستان (با تخلص آذرخش) و سردبیر نشریه «پیام سغد» است. تاکنون به قلم او کتاب‌های بسیاری به خط سیریلیک در تاجیکستان منتشر شده است. اثری هم به نام «دیوان عشق» به خط فارسی و سیریلیک دارد که گلچینی از آن توسط انتشارات خردگان در تهران با عنوان «چشم، جانم، چشم...» منتشر شده است.

او بسیار تاکید دارد که آثارش به خط سیریلیک و فارسی منتشر شوند تا کسانی که در تاجیکستان با خط فارسی آشنایی ندارند با آن آشنا شوند و فرصتی برای مقایسه پیدا کنند. همچنین برخی اشعارش نیز در چند نشریه در تهران منتشر شده است. در چندین کنگره و همایش در تهران، تبریز، اصفهان و شیراز شرکت کرده و به قول خودش این «شهرهای عزیز»‌ را دوست داشته است.

طالب آذرخش سابقه حضور در محافل ادبی بسیاری در ایران را دارد و کتاب شعر را بهترین سوغات از ایران می‌داند. آذرخش درباره سابقه حضورش در نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران گفت: خوشبختانه تجربه حضور در نمایشگاه کتاب تهران را دارم که برایم بسیار جالب بود. همچنین در چندین محفل فرهنگی از جمله محفل جشنواره فضولی نیز شرکت داشته‌ام.

وی افزود: نمایشگاه کتاب تهران یک بازار بزرگ کتاب است. یکباری که حضور داشتم از صبح تا عصر نتوانستیم حتی نصف نمایشگاه را هم ببینیم. من از حضور در این نمایشگاه که به عنوان یک فروشگاه بزرگ کتاب به نظر می‌رسد بسیار شاد و مسرور شدم. کتاب‌های جالبی در این نمایشگاه دیدم.

آذرخش ادامه داد: در نمایشگاه کتاب تهران، کتاب‌های ادبیات کلاسیک را که سال‌ها آرزوی دست‌یابی و مطالعه‌شان را داشتم پیدا کردم. با ناشران گوناگونی که آثار شعرای بزرگ مثل حافظ، سعدی، فردوسی و ...را منتشر کرده‌اند، گفت‌وگو کردم. وقتی هم که به تاجیکستان بازگشتم کتاب‌های جیبی این شاعران را به عنوان سوغات برای دوستانم آوردم.

این شاعر فارسی‌سرا در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به این نکته که به ادبیات معاصر ایران بسیار علاقه‌مند است، گفت: نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران، محل آشنایی من با آثار معاصر ادبیات ایران بود. من عاشق شعر و خصوصا شعر عالمگیر ایران هستم. با شعر معاصر ایران هم آشنایی دارم. آثار شاعرانی همچون شهریار، سهراب سپهری، فروغ فرخزاد، نادر نادرپور، هوشنگ ابتهاج (ه. ا. سایه)، شاملو و ... در تاجیکستان شناخته شده است. از اینکه در نمایشگاه کتاب تهران بدون واسطه و به راحتی به این کتاب‌ها دسترسی داشتم موجب خشنودی‌ام بود.

آذرخش همچنین با اشاره به این نکته که گویش تاجیکستانی‌ها و ایرانی‌ها باهم تفاوتی ندارد، ادامه داد: ما یک زبان داریم. شعر معاصر ایران و شعر معاصر تاجیکستان یک زبان دارد که همان زبان رودکی، خیام و حکیم فردوسی است. ما همان چیزی را که شما می‌خوانید، می‌خوانیم. البته در حوزه شعر معاصر ایران شعرهایی هم هست که به لهجه تهرانی یا شیوه‌های متفاوت است. اما همه این‌ها به زبان فردوسی و حافظ است. ما امروز شعری که در شاهنامه می‌خوانیم در شعر معاصر تاجیک هم می‌بینیم.

وی اضافه کرد: وقتی از ادبیات ایران حرف می‌زنیم، تفاوتی بین ایران و تاجیکستان نمی‌بینیم. فقط یک ادبیات فارسی در میان است. حتی ادبیات معاصر ایران هم در تاجیکستان شناخته شده است. بسیاری از آثار رمان‌نویسان معاصر در تاجیکستان منتشر شده است. اما در تاجیکستان شاعران ایرانی بیشتر مورد اقبال عموم قرار گرفته‌اند. من در اخبار دیده بودم که یکی از کتاب‌های فاضل نظری در یک فروشگاه در تهران، فروش چند هزار جلدی داشته است. این کتاب در تاجیکستان هم به زبان سیریلیک برگردانده شده است و غزل‌های او علاقمندان خاص خودش را دارد. من سردبیر مجله «پیام سغد» در تاجیکستان هستم. ما در هر شماره از مجله شعری از هم‌زبانان ایرانی یا افغانستانی را چاپ می‌کنیم. من تاکید می‌کنم که شعر هم‌زبان خود را منتشر می‌کنیم نه شعر ادبیات ایران یا افغانستان را.

آذرخش در بخش دیگری از این گفت‌وگو به نقش نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران در بهبود دیپلماسی فرهنگی میان دو کشور ایران و تاجیکستان اشاره کرد و ادامه داد: خیلی خوب می‌شد اگر نمایشگاهی مانند نمایشگاه کتاب تهران در کشورهای فارسی‌زبان یعنی افغانستان و تاجیکستان هم می‌داشتیم. چون در افغانستان و تاجیکستان نمایشگاه‌های صنعتی و اقتصادی مشترک و غیرمشترک بسیاری برگزار می‌شود، اما نمایشگاه کتاب نداریم. نکته دیگر این است که خیلی خوب می‌شد اگر در نمایشگاه کتاب تهران مکان معینی وجود داشت تا خوانندگان با ادیبان، نویسندگان و ناشران گفت‌وگو و دیدار داشته باشند. من خیلی علاقه‌مندم که آثار شاعران تاجیکستانی در نمایشگاه کتاب تهران معرفی شود و در معرض دید و خرید عموم قرار گیرد. ما می‌توانیم کتاب‌هایی منتشر کنیم که یک طرف آن خط فارسی و طرف دیگر آن خط سیریلیک باشد. این موضوع به آموزش زبان فارسی کمک خواهد کرد چون تاجیکستانی‌ها حتما باید خط فارسی را یاد بگیرند. آشنایی با خط فارسی باعث می‌شود که از گذشته خود آگاه شوند و آینده خود را ببینند. البته اگر خوانندگان ایرانی هم با خط سیریلیک آشنا شوند خیلی خوب می‌شود.

وی در پایان در پاسخ به این سوال که «چرا با وجود پیوندهای فرهنگی و زبان مشترک میان ایران و تاجیکستان، ارتباطات فرهنگی محدودی میان دو کشور وجود دارد؟» گفت: فکر می‌کنم سرحدات و مرزهای جغرافیایی دلیل این موضوع باشد. اخیرا قابلیتی ایجاد شد و در فضای مجازی صفحاتی پدید آمد که خوانندگان، ادیبان و شاعران ایرانی و تاجیکی با یکدیگر در تعامل باشند و مثلا یک شاعر تاجیکستانی بتواند با خواننده ایرانی طرف گفت‌وگو قرار گیرد. چون تاجیکستانی‌ها هم به زبان فارسی سخن می‌گویند. فقط لازم است که با زبان فارسی آشنایی داشته باشند تا بتوانند از آثار شاعران ایرانی استفاده کنند. اگر رفت‌وآمد این محافل ادبی بیشتر شود شاهد نتایج بهتری هم خواهیم بود. همچنین ارسال کتاب‌های تاجیکستانی به ایران و بالعکس می‌تواند عامل مهمی برای تقویت این پیوندها باشد.

سی‌وپنجمین دوره نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران با شعار «بخوانیم و بسازیم» از ۱۹ تا ۲۹ اردیبهشت (۱۴۰۳) در محل مصلی امام خمینی(ره) به شکل حضوری برگزار می‌شود.

۲۲۰۵۷

برای دسترسی سریع به تازه‌ترین اخبار و تحلیل‌ رویدادهای ایران و جهان اپلیکیشن خبرآنلاین را نصب کنید. کد خبر 1900156