به نقل از «عصر ایران»

سیر کاهشی جمعیت دانشجو

تاریخ انتشار: ۱۷ آذر ۱۴۰۰ | کد خبر: ۳۳۸۷۲۳۳۷

طی پنج سال گذشته بیش از ۱/۵ میلیون نفر از جمعیت دانشجویی کم شده است.

روزنامه جام جم نوشت: «بگذریم از این که حالا دانشجوبودن چندان هم تفاخری ندارد اما روزگاری در ایران دانشجو نمادی از سختکوشی و تلاش محسوب می‌شد و این رویه با توجه به جمعیت رو به گسترش دانشجویان (با توجه به رسیدن دهه‌شصتی‌ها به زمان تحصیلات آموزش‌ عالی) به یک نوع سبک‌ زندگی تبدیل شده بود؛ هر چند از مظاهر آن سبک‌ زندگی دیگر فقط پوسته‌ای باقی‌ مانده اما هنوز هم بسیاری وقتی می‌خواهند از قناعت و تلاش مثالی بیاورند از اصطلاح «زندگی‌ دانشجویی» وام می‌گیرند.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

در طول چهار دهه گذشته اما اتفاقات بسیاری درباره جمعیت دانشجویی افتاده است. از رشد قارچ‌گونه دانشگاه‌ها در ایران که باعث افت کیفیت تحصیلی و افزایش میزان صندلی‌های خالی دانشگاه‌ها شده گرفته، تا آمار تلخ و شگفت فارغ‌التحصیلان بیکار و بر هم خوردن تعادل در رشته‌های مورد درخواست آنها؛ اتفاقاتی که هر کدامشان جای پژوهش‌های مستقلی را طلب می‌کند. به مناسبت روز دانشجو چند مورد از این آمارها را استخراج کرده‌ایم تا شاید بتوان شمایلی کلی از وضعیت دانشجویان در ایران را به دست آوریم.

بیکاری پس از دانشجویی

آخرین آمار رصد اشتغال فارغ‌التحصیلان آموزش‌ عالی ایران مربوط به سال ۹۳-۹۲ است که نشان می‌دهد ۴۷درصد این فارغ‌التحصیلان بیکار هستند. بیشترین بیکاری هم در آن سال در رشته‌های هنر، کشاورزی و البته فنی و مهندسی ثبت‌ شده است اما آمار تازه‌تر را مرکز آمار ایران در پاییز ۹۹ منتشر کرده که در آن تعداد بیکاران حدود دو میلیون و ۴۳۵هزار و ۷۱۷ نفر اعلام شده است.‌

قسمت تلخ ماجرا اما اینجاست که به گواه آمارهای این مرکز سهم جمعیت بیکار فارغ‌التحصیلان آموزش‌ عالی از کل بیکاران ۴۰/۲درصد بوده است! با توجه به این که حدود ۴۰درصد بیکاران کشور را فارغ‌التحصیلان دانشگاهی تشکیل می‌دهند این یعنی تعداد بیکاران فارغ‌التحصیل به روایت رسمی نزدیک به یک‌میلیون نفر بوده است.

دانشجوها را چه شد؟

روند تعداد کل دانشجویان آموزش‌ عالی کشور نشان می‌دهد طی یک‌دهه گذشته تعداد دانشجویان ایرانی رو به کاهش است البته با بررسی روند ۱۰ سال گذشته در سال‌هایی مانند سال تحصیلی ۹۴-۹۳ شاهد افزایش تعداد دانشجویان هستیم.

آمارهای موسسه پژوهش و برنامه‌ریزی آموزش‌ عالی وزارت‌ علوم نشان می‌دهد در سال‌ تحصیلی گذشته سه میلیون و ۱۸۲ هزار و ۹۸۹ دانشجو در دانشگاه‌های ایران تحصیل می‌کرده‌اند که از این میان بیش از یک میلیون و ۶۳۸ هزار دانشجو مرد و بیش از یک‌ میلیون و ۵۴۴ هزار دانشجوی زن بوده‌اند. نکته قابل‌ توجه این که در سال تحصیلی ۹۴ـ۹۳ تعداد دانشجویان ایران چهار میلیون و ۸۱۱هزار و ۵۸۱نفر بوده است. به این معنا که طی پنج سال گذشته بیش از ۱/۵ میلیون نفر از جمعیت دانشجویی کم شده است.

کارشناسی؛ پر جمعیت‌ترین مقطع

سهم دانشجویان کارشناسی همچنان با فاصله نسبت به مقاطع دیگر بیشتر است. در سال تحصیلی گذشته یک میلیون و ۹۹۰هزار نفر یعنی ۶۳/۵۳درصد کل دانشجویان در دوره کارشناسی محصول به تحصیل بوده‌اند، ۵۱۳هزار نفر معادل ۱۶/۱۳درصد دانشجوی کارشناسی‌ارشد هستند، ۴۳۶هزار نفر معادل ۱۳/۷۱درصد در دوره کاردانی، بیش از ۱۴۷هزار نفر یعنی ۴/۶۳درصد در دوره دکترای تخصصی و بیش از ۹۵هزار نفر معادل ۳درصد در دوره دکترای‌حرفه‌ای مشغول به تحصیل هستند. دانشجویان دکترای تخصصی در حالی بیش از ۴ درصد کل دانشجویان سال گذشته را تشکیل می‌دهند که سال ۹۰ این دانشجویان فقط یک‌درصد کل دانشجویان ایران بودند.

محبوب مثل علوم‌ انسانی

حجم قابل‌ توجهی از دانشجویان ایران در رشته علوم‌ انسانی در حال تحصیل هستند و این تناقض شگفتی با میزان بیکاران این رشته دارد. این در حالی است که بیشترین داوطلبان چند سال اخیر در حالی مربوط به رشته علوم‌ تجربی بوده که دانشجویان کنونی این رشته جزو کمترین‌ها هستند.

۴۹/۴درصد از کل دانشجویان ایران در رشته علوم‌ انسانی تحصیل می‌کنند، ۲۵/۵درصد آنها مشغول تحصیل در رشته‌های فنی و مهندسی هستند، ۷/۶درصد در رشته علوم‌ پزشکی، ۷/۳درصد در رشته‌های هنر، ۶/۵درصد در رشته‌های علوم‌ پایه و ۳/۷درصد در رشته‌های علوم کشاورزی و دامپروری مشغول به تحصیل هستند؛ ظرفیت پذیرش دانشجویان رشته‌های مختلف یک‌دهه است که محل چالش بوده و بسیاری معتقدند کمبود کنونی پزشک‌ عمومی در ایران حاصل نبود تعادل این ظرفیت‌هاست.

چه خبر از روان دانشجو؟

ورود به محیط دانشگاه را برابر با ورود به یک دوره تازه‌ای از زندگی می‌دانند، همین ناشناختگی برای بسیاری از دانشجویان همراه با اختلالات روانی بوده است.  آن چه تحقیقات گذشته نشان می‌دهد دانشجویان در حال‌ حاضر حداقل ۵ برابر بیش از دانشجویان ۱۰ سال قبل مبتلا به بیماری‌های سلامت روان هستند. 

آمارهای مربوط به مراجعه دانشجویان به مراکز مشاوره نشان می‌دهد افسردگی، اضطراب، اختلال‌ خواب و اختلال کم‌توجهی از رایج‌ترین موارد مراجعه دانشجویان به مراکز مشاوره دانشگاه‌های تهران بوده است. البته که این آمارها مربوط به پیش از دوران فراگیری کروناست و قطعا پس از فراگیری این اختلالات بیشتر شده است.

در یک فقره نمونه آماری باید بدانیم دانشجویان ایران در حالی سال‌ تحصیلی تازه را آغاز کرده‌اند که بیش از یک‌سوم آنها یکی از افراد خانواده خود را به‌واسطه کرونا از دست داده‌اند!

ایران رکورددار دانشگاه‌داری

در ایران ۲‌هزار و ۶۴۰دانشگاه وجود دارد که از این میان سهم وزارت علوم از جمعیت دانشجویی ۶۸درصد و سهم دانشگاه‌ آزاد ۳۲‌درصد است. این در حالی است که چین فقط ۲‌هزارو۴۸۱ و هند فقط هزار و ۶۲۰دانشگاه دایر کرده است. این تعداد دانشگاه، حدود ۵هزارمیلیارد تومان از بودجه کل کشور را می‌بلعد و نزدیک به ۵۰‌درصد از جمعیت بیکار کشور را تولید می‌کند.

نکته دیگر اینجاست که در نهایت بدنه اداری ایران نخبگان را به حاشیه می‌راند و متوسط‌ها و فارغ‌التحصیلان رشته‌های غیرمرتبط را به خود جذب می‌کند. تعداد دانشگاه‌ها در اغلب کشورهای پیشرفته جهان زیر ۵۰۰ دانشگاه است؛ به‌ طوری که آلمان ۴۱۲، انگلیس ۲۹۱، کانادا ۳۲۹، ایتالیا ۲۳۶ و هلند ۴۲۳ دانشگاه دارند. این در حالی است که برخی کشورهای اروپایی نظیر نروژ، سوئد، دانمارک، فنلاند و ... زیر ۱۰۰ دانشگاه تاسیس کرده‌اند.

در چه دانشگاهایی درس می‌خوانند؟

آمارهای موسسه پژوهش و برنامه‌ریزی آموزش عالی نشان می‌دهد ۲۰/۲ درصد معادل ۶۸۲ هزار و ۱۹۰ دانشجو در دانشگاه‌های وابسته به وزارت‌ علوم، ۱۳/۴درصد معادل ۴۵۰هزار و ۵۷۰نفر در دانشگاه پیام‌ نور، ۹/۴درصد معادل ۳۱۵هزار و ۸۹۸نفر در دانشگاه جامع علمی‌-کاربردی، ۴/۶درصد معادل ۱۵۴هزار و ۸۵۰نفر در دانشگاه فنی‌وحرفه‌ای، ۱/۳درصد معادل ۴۲هزار و ۸۱۴نفر در دانشگاه فرهنگیان، ۶/۱درصد معادل ۲۰۶هزار و ۷۷۱نفر در دانشگاه‌های وزارت بهداشت،‌ درمان و آموزش پزشکی، ۰/۷درصد معادل ۲۴هزار و ۶۲۷نفر در دانشگاه‌های دستگاه‌های اجرایی، ۳۵/۶درصد معادل یک میلیون و ۱۹۹هزار و ۷۴۱نفر در دانشگاه آزاد اسلامی، همچنین ۸/۸درصد معادل ۲۹۵هزار و ۹۲۷ نفر در موسسات آموزش عالی غیردولتی غیرانتفاعی مشغول به تحصیل هستند.

بیشترین دانشجویان مهاجر

دانشجویان دانشگاه‌های شریف، صنعتی اصفهان، تهران، صنعتی امیرکبیر، علم‌وصنعت و فردوسی‌ مشهد بیشترین مراجعه را به وزارت‌ علوم برای تحصیل در خارج از کشور دارند. ناصر مطیعی، مدیر کل وقت امور دانشجویان در سال گذشته گفته بود که سالانه حدود ۴۰تا۴۵هزار نفر از دانشجویان دانشگاه‌های دولتی به دنبال تایید مدرک برای ترجمه و ادامه تحصیل در خارج از کشور هستند که بیشتر این دانشجویان در مقاطع تحصیلی دکتری و فوق‌لیسانس هستند.

این آمارها نشان می‌دهد برعکس آن چیزی که طرفداران آموزش‌عالی رایگان ادعا می‌کنند، این دانشگاه‌های دولتی هستند که بالاترین آمار فرار مغزها را به خود اختصاص می‌دهند و دلیل آن هم کیفیت بالاتر این دانشگاه‌ها و بالابودن شانس پذیرش دانشجویان آنها از سوی دانشگاه‌های کشورهای توسعه یافته است.

مقصد دانشجویان مهاجر کجاست؟

تعداد دانشجویان ایرانی خارج از کشور با افزایش کل جمعیت دانشجویان کشور و نیز افزایش جمعیت دانشجویان بین‌المللی در جهان، روند صعودی داشته و از تراز ۱۹هزار دانشجو در سال۲۰۰۳ میلادی به تراز ۵۶هزار دانشجو در سال ۲۰۱۸ رسیده است.

در میان گروه‌های مورد بررسی به ترتیب المپیادی‌ها با ۳۷/۲درصد، مشمولان بنیاد ملی نخبگان با ۲۵/۵درصد و رتبه‌های یک تا هزار آزمون سراسری با ۱۵/۴درصد بیشترین درصد افراد مقیم خارج را به خود اختصاص داده‌اند. از سال ۲۰۱۳ تا ۲۰۱۵ تعداد دانشجویان ایرانی در ۱۰دانشگاه برتر آمریکا با اندکی افزایش همراه بوده و از ۲۰۱نفر در سال ۲۰۱۳ به ۲۴۰ نفر در سال ۲۰۱۵ رسیده است. از سال ۲۰۱۵ تا ۲۰۱۸ تعداد دانشجویان ایرانی در ۱۰دانشگاه برتر آمریکا نیز کاهش اندکی یافته و از ۲۴۰ دانشجو به ۲۲۹ دانشجو در سال ۲۰۱۸ رسیده است.

منبع: عصر ایران

کلیدواژه: تعداد دانشجویان ایرانی تعداد دانشجویان ایران فارغ التحصیلان جمعیت دانشجویی جمعیت دانشجو کل دانشجویان تحصیل هستند هزار دانشجو نشان می دهد درصد معادل یک میلیون سال گذشته رشته علوم

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.asriran.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «عصر ایران» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۳۸۷۲۳۳۷ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

تاسیس ۳۱ دانشگاه فرهنگیان مجزا با چه تدبیری انجام می‌شود!

نماینده بسیج دانشجویان دانشگاه فرهنگیان در دیدار معلمان نمونه کشور با رئیس جمهور گفت: تاسیس ۳۱ دانشگاه فرهنگیان مجزا این سوال را در ذهن ایجاد می‌کند که آیا این تصمیم چالش‌های اساسی دانشگاه فرهنگیان را حل می‌کند یا خود منبع تولید مشکلات عدیده خواهد شد؟

به گزارش گروه دانشگاه خبرگزاری دانشجو، عباسی نماینده بسیج دانشجویی دانشگاه فرهنگیان در دیدار  معلمان نمونه کشور با ریاست جمهوری به مناسبت هفته معلم، بیانیه این دانشجویان را قرائت کرد.

متن بیانیه به شرح زیر است:

بسم الله الرحمن الرحیم
سلام علیکم.  
عرض خوشامد خدمت ریاست محترم جمهور آیت الله رئیسی و تبریک سالروز گرامیداشت مقام معلم به همکاران محترم 

به نمایندگی از بسیجیان دانشجو معلم دانشگاه فرهنگیان به طرح مسائلی چند از مرکز ثقل نظام تعلیم و تربیت میپردازیم که البته بررسی دقیق‌تر آن‌ها حضور مجدد ریاست محترم هیئت امنای دانشگاه فرهنگیان را در خود این دانشگاه می‌طلبد.  

مدتی است که دولت سیزدهم با رویکرد تحول در مسیر جذب دانشگاه فرهنگیان به ایجاد راه‌های جدید روی آورده است که شایسته تقدیر و تشکر بوده و در قیاس با رویکرد سابق قدمی نو می‌باشد. مسئله تنوع بخشی در مسیر ورود به معلمی آنقدر جدی شده که حتی در نسخه پیشنهادی پیش نویس ترمیم سند تحول صراحتا از آن تحت عنوان یک راهکار یاد شده است. برخی از راهکار‌های موقتی جبران کمبود معلم نظیر طرح ۲ + ۲ که هم اکنون در حال اجرا هستند با جداسازی آموزش علمی و حرفه‌ای از یکدیگر منجر به ناکامی در تحقق اهداف تربیت معلم تمام ساحتی شده و در تضاد با سیاست دائمی توسعه دانشگاه فرهنگیان می‌باشند.  

وعده یکی از مهمترین ارکان توسعه دانشگاه تقویت زیر ساخت آن میباشد اگرچه لازم است از تغییر رویکرد دولت فعلی از تأمین معلم به تربیت معلم تشکر شایسته شود، اما زیرساختی که افزایش آن را در سال‌های گذشته از جنابعالی شنیده ایم به دلیل نگاه جزیره‌ای در وزارتخانه‌های ذیل شما این امر آن طور که باید و شاید محقق نشده است تا آنجا که یکی از وزرای دولت در پاسخ به این مطالبهی دانشجویان اظهار نموده دانشگاه فرهنگیان به ما ارتباطی نداشته و برای وزارت آموزش و پرورش است و وزیر آن برود مشکلاتش را خودش حل کند.

جناب آقای رئیس جمهور مسئله بی توجهی و کم لطفی به دانشگاه فرهنگیان و آموزش و پرورش محدود به زیرساخت نبوده و در مسائلی همچون بودجه و امور مالی نیز مشهود است؛ به گونه‌ای که سهم دانشگاه از بودجه عمومی در طی سالیان رو به ضعف نهاده است و تأمین منابع دانشگاه عمدتا از کسر از حقوق دانشجو معلمان می‌باشد و متاسفانه در لایحه بودجه ۱۴۰۳ نیز این امر مشهود است و سرانه دانشجو معلم به کمتر از یک سوم متوسط وزارت علوم رسیده است و وابستگی ۶۰ درصدی منابع دانشگاه به حقوق دانشجو معلمان مانع از اجرای حکم دیوان عدالت اداری گردیده است.  

با وجود مشکلات مذکور خصوصا مسائل بودجه شاهد اتخاذ تصمیمی مبنی بر تاسیس ۳۱ دانشگاه فرهنگیان مجزا هستیم که در وهله اول این سوال را در ذهن ایجاد می‌کند که آیا این تصمیم چالش‌های اساسی دانشگاه از قبیل ضعف سطح علمی بخشی از اساتید و معماری فرسوده و ناکارآمد برنامه درسی دانشگاه فرهنگیان را حل میکند یا خود منبع تولید مشکلات عدیده در زمینه تامین منابع، انسانی هزینه‌ها توسعه حجم دولت و دیوان سالاری و سایر مسائل خواهد شد؟ کدام مطالعات، پشتیبان این موضوع را حمایت نموده است؟ بنظر میرسد باید جوانب این طرح قبل از اجرا دقیق‌تر سنجیده شود.  

آقای رئیسی یکی دیگر از مشکلات دانشگاه فرهنگیان مثله کردن آن به مثابه گوشت قربانی سیاسی معامله با نمایندگان مجلس میباشد هر از گاهی نمایندگان با فشار سیاسی و متاسفانه با همراهی و پذیرش مسئولین ذی ربط مراکز دانشگاه فرهنگیان بدون مجوز در شهرستان‌های حوزه انتخابیه ایشان بدون داشتن حداقل‌های، استاندارد حتی در یک مدرسه کوچک، راه اندازی می‌شود که لازم است به طور جد برای آن تدبیری شود و از چنین اقداماتی که هجو مسئله تربیت معلم می‌باشد جلوگیری گردد.

سخن بسیار است و فرصت، کم عرایض خود را با فرازی از وصیت نامه دانشجو معلم شهید حفیظ الله رفیعی به پایان می‌برم.

با شما هستم‌ای برادران فرهنگی چرا بعضی از شما اینقدر بی تفاوت هستید؟ امام خمینی می‌فرماید معلمی شغل انبیاست از این شغل محافظت کنید و مواظب باشید که خیانت نکنید.  

و، اما نکته‌ای از باب هویت دانشجویی خویش عرض خواهیم کرد 
امروز که ما در این برنامه گردهم آمده ایم؛ دانشجویان و اساتیدی در سراسر دنیا نسبت به مسئله اول جهان اسلام یعنی فلسطین به پا خواسته اند.  

شکر میکنیم خدارا که با عملیات وعده صادق باردیگر اقتدار نظام مقدس جمهوری اسلامی بر همگان اثبات شد و جهان را وارد مرحل‌های جدید از نظم خویش نمود و، اما تاسف میخوریم برای آن اساتید امور تربیتی و روشنفکرانی که سال گذشته ندای ظلم ستیزی سر میدادند و امروز در برابر این مسائل در خفقان فرو رفته اند.  
بس است به خود بیاید و به این خیزش همگانی لبیک حیدری بگویید.

والسلام علیکم و رحمت الله و برکاته