به نقل از «قدس آنلاین»

باشگاه کتاب‌خوانی در گمرک مشهد

تاریخ انتشار: ۲۹ آذر ۱۴۰۰ | کد خبر: ۳۳۹۳۹۲۹۰

سابقه گمرک در ایران باید چیزی حدود ۲هزار سال باشد. تجارب اداری گمرک در تاریخ ایران باستان، با تغییراتی به ایران دوره اسلامی هم وارد شد و هر ایالت با دائر کردن مرکزی برای نظارت بر تجارت منطقه، معمولاً با سیاست واحد حکومتی، به مدیریت واردات و صادرات می‌پرداخت.

به همین دلیل، باید شهر مشهد را از همان دورانی که صاحب موقعیت سیاسی شد، صاحب دم و دستگاه گمرک بدانیم؛ حالا با نام دیگری هم باشد، توفیری ندارد و به هر نحو مشهد صاحب این ساختار اداری بوده ‌است.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

از آنجا که این شهر علاوه بر قرار گرفتن در مرکز ایالت خراسان، محل آمد و شد زائران از نواحی دیگر و کشورهای مختلف دور و نزدیک بود، تقریباً از اواسط دوره صفویه و با رونق عمرانی مشهد، فعالیت گمرک هم در آن شدت گرفت. آنچه موجب شد گمرک مشهد فعالیت خود را گسترش دهد و از سوی مقامات حکومتی جدی گرفته شود، جدایی بخش‌های گسترده‌ای از خاک ایران و نزدیک شدن این شهر به مرزهای بین‌المللی بود. بر اساس قرارداد پاریس، هرات و افغانستان از ایران جدا شد و طبق عهدنامه آخال، اراضی آن سوی رود اترک و به همین دلیل مشهد، مرکز ایالت خراسان به مرزها بسیار نزدیک‌تر شد و بر همین اساس، اداره گمرکات مشهد فعالیت خود را گسترش داد.

نخستین ساختمان گمرک کجا بود؟

تا جایی که قابل شناسایی است، باید قدیمی‌ترین ساختمان گمرک شهر مشهد را کاروانسرای عباسقلی‌خان، واقع در پایین خیابان بدانیم. این کاروانسرا در نیمه دوم دوران سلطنت ناصرالدین‌شاه به عنوان ساختمان گمرک تعیین گردید. دلیل این انتخاب، احتمالاً حجم بالای مبادلات تجاری شهر مشهد با مرزهای شمال شرقی و شرق کشور بوده‌ است؛ شهرهایی مانند مرو یا هرات که در این زمان از محدوده جغرافیای سیاسی ایران خارج شده ‌بودند. از طرفی بیشتر کاروانسراهای فعال تجاری مشهد، در شرق شهر یعنی محلات عیدگاه و پایین‌خیابان واقع بود و استقرار اداره گمرک در آن ناحیه می‌توانست به آسان شدن فعالیت‌ها کمک کند. با این حال، این انتخاب، دردسرهایی هم داشت؛ اینکه هجمه ترکمانان و دیگر اقوام مهاجم، بیشتر از سوی شرق بود و گمرک با توجه به نقش ذاتی‌اش در فعالیت‌های تجاری و قرار داشتن محموله‌های مختلف بازرگانی در انبارهای آن، لقمه‌ای چرب و شیرین برای راهزنان محسوب می‌شد. این بود که تقریباً مقارن استخدام کارشناسان بلژیکی برای گمرک توسط امین‌الدوله، صدراعظم مظفرالدین‌شاه در سال ۱۲۷۶ خورشیدی، مکان ساختمان گمرک مشهد هم به نزدیکی ارگ حکومتی منتقل شد تا هم فضای بیشتری برای فعالیت داشته‌ باشد و هم بتواند از امنیت ناشی از همجواری با ارگ و محل زندگی والی خراسان استفاده کند.

شکل گرفتن فعالیت‌های فوق‌برنامه

سال ۱۲۷۸ خورشیدی بود که شاه قاجار، امتیاز بهره‌برداری از گمرکات ایران را به روسیه تزاری واگذار کرد و بلژیکی‌ها هم در مقام خود ابقا شدند. با پیروزی انقلاب مشروطه، گمرک باز هم در دست روس‌ها باقی ماند. در سال ۱۲۸۸ خورشیدی، یعنی پس از فتح تهران توسط مشروطه‌خواهان، یک بلژیکی به نام موسیو لِلو، اداره گمرکات خراسان را به دست گرفت و در شهر مشهد مستقر شد. حضور جناب موسیو علاوه بر انتظام امور گمرکی که تا پیش از آن به دلیل ناامنی دچار هرج و مرج شده‌ بود، چند فایده دیگر هم برای اهالی مشهد داشت. للو آدمی ظریف‌الطبع و عاشق گل و گیاه بود. به همین دلیل شروع کرد به انتظام دادن فضای سبز در منطقه ارگ مشهد و زمین‌های اطراف گمرک. برخی معتقدند درخت‌های چنار سر به فلک کشیده باغ ملی در خیابان ارگ شهر مشهد، یادگاری همین جناب للو و البته حضور اداره گمرک در این منطقه است. از سوی دیگر، با همکاری تعدادی از ایرانی‌های مشغول به کار در گمرک، سنگ بنای یک کتابخانه بزرگ در مشهد گذاشته شد که به آن «کتابخانه گمرک» می‌گفتند؛ این کتابخانه در سال ۱۳۱۳ خورشیدی و با گذشت حدود دو دهه از فعالیت آن، طبق گزارش مکتب شاپور، بیش از ۲هزار و ۶۰۰ جلد کتاب داشت که فقط ۴۰۰ جلد آن به زبان فارسی و بقیه به زبان‌های خارجی بود. افزون بر این، کتابخانه گمرک اشتراک بسیاری از مجلات علمی اروپا را هم داشت و به همین دلیل باید آن را نخستین کتابخانه‌ای در مشهد بدانیم که این حجم از اطلاعات بین‌المللی را به مراجعانش عرضه می‌کرد. جالب اینجاست که مسئولان این کتابخانه، با جمع‌آوری دائمی اعانه از کارمندان گمرک و دیگر ادارات مستقر در اطراف ارگ مشهد، بر تعداد منابع اضافه می‌کردند و کتابخانه را گسترش می‌دادند و نوعی باشگاه کتاب‌خوانی را در مشهد راه انداخته بودند. می‌توان این اقدام اداره گمرک را بخشی از تاریخ فعالیت‌های عام‌المنفعه و غیرسازمانی این اداره محسوب کرد؛ بخشی غیرسازمانی اما مؤثر که می‌تواند الگویی همیشگی برای فعالیت‌های فرهنگی و عام‌المنفعه در کشور باشد.

منبع: قدس آنلاین

کلیدواژه: باشگاه کتابخوانی مشهد ساختمان گمرک همین دلیل اداره گمرک شهر مشهد

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.qudsonline.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «قدس آنلاین» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۳۹۳۹۲۹۰ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

۳۷۰۰ هزار میلیارد تومان هزینه ۲ افتتاح نمایشی در کرمانشاه

ایسنا/کرمانشاه استاندار کرمانشاه با اشاره به افتتاح دو پروژه راه آهن ملایر-کرمانشاه و پایان بازسازی مناطق زلزله‌زده استان در دولت قبل، گفت: در مجموع این دو افتتاح نمایشی بیش از ۳۷۰۰ میلیارد تومان هزینه روی دست استان گذاشته است.

محمدطیب صحرایی، عصر امروز (هشتم اردیبهشت) در اولین جلسه انجمن کتابخانه های عمومی استان در سال جاری، کتابخانه ها را نیاز ضروری برای داشتن یک جامعه زنده و پویا عنوان کرد و افزود: از هیچ تلاشی برای توسعه کتابخانه ها دریغ نمی کنیم.

وی با اشاره به شرایط اقتصادی کشور و استان گفت: قطعا ساخت کتابخانه یک اولویت ضروری است، اما در شرایط فعلی وقتی در کنار سایر اولویت های دیگر قرار می گیرد شاید نتوانیم آنطور که باید به آن اعتبار اختصاص دهیم.

استاندار کرمانشاه با انتقاد از عملکرد دولت قبل در افتتاح نمایشی پروژه‌ها، گفت: متاسفانه اقداماتی در سال‌های گذشته صورت گرفته که بار مالی آن در حال حاضر به استان تحمیل می‌شود و همین امر موجب شده مجبور شویم این کارهای برزمین مانده و مهم را اولویت قرار دهیم.

صحرایی گفت: بطور مثال در گذشته جشن «پایان بازسازی مناطق زلزله زده» را برگزار کردند، درحالیکه کلی پروژه نیمه کاره از زلزله باقی مانده بود. برپایی این جشن مقارن شد با حذف ردیف اعتباری بازسازی مناطق زلزله استان در بودجه کشور و همین امر موجب شده نتوانیم برای ادامه بازسازی اعتبار بگیریم.

صحرایی گفت: بر اساس برآورد صورت گرفته برای تکمیل ساختمان‌های دولتی نیمه کاره در این مناطق حداقل به ۲۷۰۰ میلیارد تومان اعتبار نیاز داریم و این درحالیست که دستمان در این شرایط به جایی بند نیست.

استاندار کرمانشاه گفت: اقدام دیگر بحث تاخیر در بازسازی فرودگاه کرمانشاه بود. فرودگاهی که می‌توانست با ۸۰ میلیارد تومان بازسازی شود و محلی برای تردد مردم، گردشگران و تجار شود، به دلایل سیاسی و انتخاباتی، انجام کار را به تاخیر انداخته و یک باند مچاله شده برایمان به جا گذاشتند که با وجود اینکه تاکنون ده ها میلیارد تومان خرج آن کرده ایم، اما هنوز کار آن تمام نشده و بازهم اعتبار می‌خواهد.

صحرایی به راه آهن ملایر-کرمانشاه هم اشاره و تصریح کرد: این پروژه هم درحالی افتتاح شد که کلی نواقص در خط آن وجود داشت و قطار به دلیل جوش کاری های نهایی که انجام نشده نمی‌تواند در برخی قسمت های مسیر با سرعت بیشتر از ۶۰ کیلومتر در ساعت حرکت کند و برای رفع این نواقص حداقل هزار میلیارد تومان اعتبار نیاز داریم.

استاندار کرمانشاه گفت: در این شرایط مجبور به اولویت بندی هستیم تا پروژه های ضروری را به سرانجام برسانیم، اما این به معنی نیست که کتابخانه ها را رها کنیم.

وی همچنین با اشاره به سفر دور دوم هیات دولت به استان، گفت: باید برای این سفر آماده شویم و به نظر می رسد یکی از پروژه های قابل طرح در این سفر، پروژه کتابخانه مرکزی کرمانشاه باشد.

صحرایی از مسئولین نهاد کتابخانه های استان خواست تا پروژه کتابخانه های نیمه کاره در مناطق زلزله‌زده را هم در اولویت های بعدی برای طرح در این سفر قرار دهد.

استاندار کرمانشاه با تاکید بر لزوم پیگیری یک رویکرد ترکیبی در حوزه کتاب و کتابخوانی، گفت: در این رویکرد ترکیبی هم باید به مباحث فیزیکی و عمرانی در حوزه کتاب و کتابخوانی توجه شود و هم به مسائل نرم افزاری این حوزه پرداخت شود.

صحرایی گفت: در رویکرد ترکیبی، بخشی از کار پیگیری پروژه های عمرانی حوزه کتابخانه هاست. در این بخش می توان از ظرفیت سایر مراکز هم استفاده کرد، بطور مثال می‌توان در مناطق زلزله زده از ظرفیت مساجد در حوزه کتاب و کتابخوانی بهره گرفت.

استاندار کرمانشاه گفت: بخش دیگر کار در این حوزه باید در زمینه ترویج فرهنگ کتاب و کتابخوانی متمرکز شود. نباید معطل تکمیل زیرساخت ها باشیم و بعد از آن سراغ ترویج فرهنگ کتابخوانی برویم. باید از همین حالا اقدام کنیم و اگر تعداد مراجعان کتابخانه ها افزایش یابد قطعا مسیر برای ساخت کتابخانه های بیشتر هموار می‌شود.

صحرایی گفت: در این مسیر باید در و دیوار شهر هم فرهنگ کتابخوانی را تبلیغ کند و نیاز است که در این زمینه نهاد کتابخانه‌ها با شهرداری‌ها همکاری ویژه‌ای داشته باشد.

وی افزود: علاوه بر این اقدامات باید رویدادها و مسابقات خاص در حوزه کتاب و کتابخوانی توسعه یابد. همچنین باید چندین کتاب خاص بطور شاخص و از طرق مختلف در طول سال در سطح جامعه معرفی شوند.

انتهای پیام