به نقل از «ایسنا»

پیامی اخلاقی نهفته در رُمانی جهانی

تاریخ انتشار: ۵ بهمن ۱۴۰۰ | کد خبر: ۳۴۲۲۳۵۲۹

ایسنا/خراسان جنوبی عضو هیأت علمی دانشگاه بیرجند گفت: جانمایه رُمان اخلاق­مدار «بینوایان»، این است که انسان‌دوستی، عشق و خوش بینی می‌تواند راه نجات انسان­‌ها از تلخی و دشواری روزگار باشد.

 محمدامین ناصح، عضو هیأت علمی دانشگاه بیرجند در یادداشتی بر کتاب مشهور «بینوایان» نوشت:

کتاب ترجمه شدة «بینوایان»، معروف‌ترین اثر نویسندة شهیر فرانسوی ویکتور هوگو است که در اوایل دهة ۱۸۶0 میلادی به چاپ رسید.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

این رمان پنج جلدی، با قریب 2000 صفحه در ردیف طولانی‌ترین آثار ادبیات داستانی جهان است. این کتاب خیلی زود مورد توجه محافل ادبی قرار گرفت و به زبان‌های متعددی ترجمه و در نقاط مختلف دنیا منتشر شد. نخستین بار حسینقلی مستعان بود که این اثر را به طور کامل به فارسی برگرداند. اگر بخواهیم از چند واژة کلیدی به عنوان مضمون این کتاب ماندگار یاد کنیم باید به مفاهیمی چون انسان‌دوستی، نیکی، مدارا، عشق و شفقت اشاره کنیم. از ویکتور هوگو علاوه بر رمان‌ «بینوایان»، آثار دیگری چون «گوژپشت نتردام»، «آخرین روز یک محکوم» و «مردی که می‌خندد» نیز به یادگار مانده است.

رمان‌ «بینوایان» یکی از محبوب‌ترین و پرخواننده‌­ترین کتاب‌های جهان است. اغلب متولدین اواخر دهة 40 و اوایل دهة 50 شمسی، بی­گمان این رمان مشهور را بارها از تلویزیون در قالب پویانمایی یا فیلم سینمایی تماشا کرده­اند. در این اثر برجستة بین­‌المللی، مردی میانسال و فقیر موسوم به «ژان­والژان» شخصیت اصلی رُمان است که به دلیل نداری و فقر، لاجرم قرص نانی سرقت کرده و به آن جهت سال­‌ها زندانی کشیده است و اکنون در آستانة یک دگردیسی مثبت شخصیتی، می‌خواهد به جامعه بازگردد و در آن زندگی کند؛ اما مأموری به نام ژاور، به‌عنوان ضابط قانون، با این تصور که وسوسة دزدی خواه‌ناخواه دوباره به سراغ ژان والژان خواهد آمد، بیمارگونه مراقب اوست تا مجدداً وی را به کنج زندان افکند. مأمور قانون به خیال خود می‌خواست طبق قوانین جاری در کشورش عمل کند؛ چون در جهان­بینی او شخص مأمور، معذور است.

از سویی هیچکس حاضر نبود به فردی سابقه­‌دار مانند ژان والژان جا و پناه بدهد. او در اوج ناامیدی، گرسنه و درمانده به طور اتفاقی به کلیسا و نزد کشیش می‌رود. پدر روحانی به او پناه می‌دهد؛ اما ژان­والژان که بدون دارایی و شغل و خانه است، نگران گذران روزهای آینده خویش است و با این فرض که اموال کلیسا لزوماً متعلق به فرد حقیقی خاصی نیست، از کلیسا دزدی کرده و فرار می‌کند. پلیس در بین راه ژان­والژان را دستگیر

می­‌کند و به کلیسا می‌برد. کشیش در پاسخ به این پرسش پلیس که آیا ژان­والژان دزدی کرده است یا نه، بزرگوارانه دروغی مصلحت­‌آمیز به زبان جاری می‌­کند که:

«این اجناس نفیس را خودم به او بخشیدم.» همین جانبداری اخلاقی آن کشیش از ژان­والژان خطاکار، تأثیر زیادی بر او می‌گذارد و عمیقاً باعث دگرگونی شخصیتی وی می‌شود. پس ازآن، ژاور (بازرس پلیس) هر کاری می‌کند که ژان­والژان را در دام کج ­رفتاری دیگری گرفتار کند؛ موفق نمی‌شود. در طول رمان، خواننده مدام به دنبال آن است که بداند آیا ژان­والژانی که ابتدا به خاطر گرسنگی، یک قرص نان دزدیده بود، دوباره دزدی خواهد کرد؟ رفتار بامحبت و پدرانة کشیش، تأثیر زیادی بر شخصیت او و زندگی‌اش می‌گذارد تا جایی که فطرت درونی و وجدان خفته­اش بیدار می­شود و مانع از انحراف مجدد او از مسیر راستی می‌­گردد.

بعدها در ادامه حوادث رُمان ارزنده «بینوایان» شاهد هستیم که همان ژان­والژان خطاکار، مورد عنایت الهی قرار گرفته، جایگاهی به دست می‌­آورد و حامی محرومان می­‌شود و به­‌طور ویژه، دختربچه یتیمی موسوم به «کُزت» را مورد حمایت مادی و معنوی خود قرار می‌­دهد و در زندگی او همچون پدری دلسوز نقش ­آفرینی می‌­کند.

جانمایه این رُمان اخلاق مدار این است که انسان‌دوستی و عشق و خوش­بینی می‌تواند راه نجات انسان­‌ها از تلخی و دشواری روزگار باشد. حتی در انتهای داستان، ژاور (مأمور سخت­گیر قانون) چار دگرگون شخصیتی شده و متوجه می­‌شود که به خاطر رفتار برخی از حاکمان فرانسه و نیز آموزش­های اداری متعصبانه و کور، انسان­هایی چون او به سختگیری بیش از حد بر مردم مجبور می­‌شوند. او در پایان داستان به خاطر سوء رفتارهایی که در طول خدمتش با مردم عامی انجام داده بود گرفتار عذاب وجدان می­‌شود؛ تا جایی که عملکرد گذشتة خود را نمی­‌تواند ببخشد و معترف است که "چرا من بیچاره باید تاوان اشتباه حاکمان را پس بدهم و با هموطنانم دشمن باشم؟".

در جریان حوادث رُمان، خواننده درمی‌یابد که اگر ژان­والژان در مسیر زندگی متحول شد به خاطر آن بود که پدر روحانی با درک شرایط او و دوراندیشی از مخاطرات آتی وی، سرقت او را از کلیسا نادیده گرفت و بزرگوارانه وی را بخشید. رفتار پدر روحانی از ژان­والژان یک انسان سلیم ساخت. روایات بسیاری از این نوع سلوک بزرگ­منشانه توأم با تساهل مثبت در دین اسلام نیز سراغ داریم که بیانگر تأثیر رأفت و گذشت و مدارا در جامعه است.

به علاوه در ادبیات غنی فارسی نیز بازگشت نتیجة رفتار نیک انسان به خودش مورد توجه قرار گرفته است: بشنو از پیر خرابات تو این پند/ هر دست که دادی به همان دست بگیری.

انتهای پیام

منبع: ایسنا

کلیدواژه: استانی فرهنگی و هنری انسان دوستی بینوایان رمان بینوایان ژان والژان

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.isna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایسنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۴۲۲۳۵۲۹ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

کتاب بنیه فیلمساز را قوی می‌کند/ حتما به نمایشگاه کتاب تهران می‌روم

به گزارش قدس آنلاین به نقل از ستاد برگزاری سی‌وپنجمین دوره نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران محمدحسین لطیفی کارگردان سینما و تلویزیون که تجربه فیلمسازی اقتباسی از کتاب «محمد؛ مسیح کردستان» پیرامون زندگی و زمانه شهید محمد بروجردی از فرماندهان دوران دفاع مقدس با عنوان «غریب» را در کارنامه دارد، با تاکید براینکه اساساً زیربنای هنرمند، اول استعداد و سپس مطالعه و آگاهی اوست، گفت: معتقدم پی و بتن یک فیلمساز باید سفت باشد که کتاب این کارکرد را برای او دارد.

وی افزود: اینکه من به عنوان فیلمساز استعداد دارم و هرچیزی را که در ذهن داشته باشم، بنویسم نهایتا برای یک فیلم کارایی خواهد داشت و در ادامه قابل تکرار نیست. قطعاً من به تمام جوان‌ها خواهم گفت؛ نباید کتاب از دست‌تان بیفتد تا در موضوع و آن چیزی که دوست دارید، قوی شوید.

لطیفی همچنین به موضوع اقتباس سینما از کتاب اشاره کرد و ادامه داد: در اقتباس یک متنی وجود دارد که به متنی دیگر و در قالب دیگری در می‌آید. یعنی یک رمان نوشته شده که بر اساس آن رمان اقتباسی صورت می‌گیرد. اقتباس روایت نعل به نعل کتاب نیست، چرا که قالب فیلم تفاوت با قالب رمان دارد. اقتباس یعنی اینکه ابتدا روح کار و شخصیت‌ها از رمان اخذ شود. در ادامه یکسری سکانس‌های حیاتی مشخص و سپس روایت در یک قالب دیگر آغاز شود. قالب متفاوت می‌شود، اما رگ و پی مسئله در قصه کتاب است. در برنامه‌ام است تا با اقتباس از رمان دو جلدی «از عشقاباد تا عشق‌آباد» منصور انوری فیلم «عشق آباد»‌ را بسازم. نمونه اقتباس در دوران قبل از انقلاب سریال «دایی جان ناپلئون» است و ما وقتی سریال و فیلم را در کنار هم قرار می‌دهیم، می‌فهمیم که رمان خیلی قوی‌تر است. اقتباس را باید برای نسل جدید تدریس کرد.

او درباره تجربه حضور در نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران گفت: یکی از علاقه‌مندی‌های من حضور در نمایشگاه کتاب تهران است اما گاهی من در زمان نمایشگاه مشغول پروژه‌هایی بوده‌ام که امکان حضور در نمایشگاه را از من می‌گرفت، اما امسال حتماً سعی خواهم کرد در نمایشگاه حضور داشته باشم.

کارگردان فیلم «غریب» مرادوه اهالی سینما با اهالی قلم و نویسنده‌ها و ناشران را موجب پیشرفت سینما دانست و تاکید کرد: کتاب‌های هنری و نفیس که مربوط به سینما است سهم کمی از تولیدات ناشران را دارند و کتاب‌های تخصصی ما در عرصه‌های فیلمسازی و کارگردانی خیلی دیر چاپ می‌شوند و میان ناشران این کتاب‌ها سهم کمی را میان ناشران به خود اختصاص داده‌اند که امیدوارم این روند تغییر کند.

سی‌وپنجمین دوره نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران با شعار «بخوانیم و بسازیم» از ۱۹ تا ۲۹ اردیبهشت (۱۴۰۳) در محل مصلی امام خمینی(ره) به شکل حضوری و در سامانه ketab.ir به صورت مجازی برگزار می‌شود.