بایدها و نبایدهای حراجی آثار هنری در اصفهان
تاریخ انتشار: ۵ بهمن ۱۴۰۰ | کد خبر: ۳۴۲۲۴۵۱۸
نخستین حراجی آثار هنری کلاسیک ایران در اصفهان جمعه یکم بهمن‌ماه ۱۴۰۰ در مهمان‌سرای عباسی برگزار شد. خریداران موظف هستند که تا پایان هفته جاری، مبلغ خریداری شده را به حراج‌گذار به نیابت از صاحب اثر پرداخت کنند.
به گزارش خبرنگار ایمنا، بازار هنری عرضه‌ای است که خریدار به‌صورت مستقیم یا با استفاده از واسطه برای به دست آوردن اثری هنری اقدام می‌کند که آن اثر هنری به دلیل ویژگی‌های خاص خود به‌صورت انبوه تولید نشده است.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
پیشینه حراجی‌های آثار تاریخی و هنری به بیش از دو هزار سال می‌رسد؛ هر چند تا قبل از قرن هفدهم میلادی، خریداران این آثار، درباریان بوده‌اند. تحولات قرن هفده و هجدهم موجب شد که این انحصار از طبقه اشراف خارج شود و آثار هنری، خریداران گسترده‌تری پیدا کند که در ادامه نیز حراجی‌های عمومی برگزار و بزرگ‌ترین حراجی آثار هنری دنیا مانند ساتبیز، کریستیز، فیلیپس و بسیاری دیگر از حراجی‌های شناخته‌شده‌ی آثار هنری در جهان ایجاد شدند.
دلایل مختلفی نیز در برگزاری یک حراجی وجود دارد که یکی از آن‌ها مؤثر نبودنِ شیوه‌های مؤثر قیمت‌گذاری در بازارهای ارائه‌کننده آثار هنری است؛ ضمن اینکه سازوکار بازار آثار هنری در هر کشوری متفاوت است و این موضوع به شرایط تولیدکنندگان و شیوه درآمدزایی آن‌ها بستگی بسیاری دارد. همچنین موضوعاتی مانند چگونگی قیمت‌گذاری آثار هنری و میزان اثرگذاری، جایگاه اثر هنری در سبد خرید فرهنگی، خرید آثار هنری توسط سازمان‌های مختلف دولتی و خصوصی و سطح خرید آن‌ها، نحوه عملکرد مجموعه‌داران در خرید آثار هنری، موضوع پرداخت بیمه هنرمندان، نقش واسطه‌ها و بسیاری مباحث دیگر در روش بازار هنری کشورها اثرگذار است.
در این میان، نقص مدیریتی و فقدان برنامه‌ریزی صحیح در ایران در زمینه بهره‌مندی از اساتید رشته‌های مختلف هنری، عدم توجه به معیشت هنرمندان، عدم خرید آثار هنری هنرمندان از سوی سازمان‌ها، فعالیت سطحی گالری‌ها و بی‌توجهی آن‌ها به موضوع فروش اثر هنری، نبودن دوسالانه‌ها و رویدادهای فرهنگی جدی در ایران، مشکلات اقتصادی عدیده میان مردم و قرار نگرفتن اثر هنری در سبد خرید فرهنگی آن‌ها، عدم تبلیغ هنر در میان عامه مردم و البته فقدان فرهنگ‌سازی در جامعه درباره گرایش به هنر و بسیاری کمبودهای دیگر، موجب می‌شود نویسنده این یادداشت برگزاری حراجی آثار هنری در اصفهان را نفی نکند و درعین‌حال بر این باور نیز است که نباید از حراجی، انتظار یک حرکت هنری را داشت؛ زیرا آنچه در مرحله نخست از یک حراجی دریافت می‌شود، گردش مالی است که بیش از گردش فرهنگی در یک حراجی قابل درک است، همان‌طورکه برگزارکنندگان حراجی آثار هنری بیش از آنکه کارشناس فرهنگی باشند، کارشناسان اقتصادی یا اقتصاد هنر هستند. نویسنده این یادداشت بااین‌وجود به برگزاری یک حراجی سالم و شفاف و قانونمند تأکید دارد؛ موضوعی که می‌توان با تغییر سازوکار در در برگزاری حراجی‌ها به آن امید داشت.
از سوی دیگر اثر هنری در ایرانِ امروز، کالایی لوکس و منحصربه قشری خاص به شمار می‌رود که در سبد خرید هر خانواده‌ای حضور ندارد. البته برای خلق آن نیز وقت، هزینه و انرژی بسیار صرف می‌شود؛ اما برگزاری حراجی با سازوکار کنونی عاملی برای افزایش فاصله عامه مردم از آثار هنری شده و بر قیمت این کالای لوکس نیز افزوده و از تعداد خریداران کم می‌شود. البته اصولاً حراجی‌ها راهی ساده برای خرید یک اثر از هنرمند را فراهم را می‌کند؛ اما به‌جای ارزش‌گذاریِ توافقیِ فعالیت‌های هنری که به‌طورمعمول در سایر فضاها اتفاق می‌افتد، در حراجی از موضوع رقابت برای دست‌یابی به بالاترین قیمت‌ها بهره می‌برند. درعین‌حال قیمت‌گذاری‌ها، سازوکار فروش و خریداران آثار نیز مبهم و غیرشفاف است. این موضوع نیز شایان توجه است که قیمت آثار فروش رفته در یک حراجی استثنا است و نمی‌تواند معیار قیمت‌گذاری برای خریدوفروش آثار هنری در سایر بازارهای هنری قرار بگیرد. همچنین هنرمندانی که آثار آن‌ها که به حراجی راه نمی‌یابد یا راه می‌یابد اما به فروش نمی‌رود، کنار گذاشته می‌شوند. بعضی نیز با فروش میلیونی و میلیاردی آثار خود در حراجی، دچار سوء‌تفاهم و توهم برتری می‌شوند؛ به‌این‌ترتیب هنرمندانی به‌اصطلاح «حراج رو» به وجود می‌آیند و هنرمندان دیگر که شانس حضور در حراجی را ندارند و مورد تأیید حراج‌گذار نیستند، از این دایره حذف می‌شوند.
البته در ایران نمی‌توان حراجی آثار هنری را به‌عنوان فرصتی برای احیای اقتصاد هنر نامید؛ زیرا سابقه حراجی تهران نشان می‌دهد که همواره با موضوعاتی مانند ایجاد اختلال در نظم بازار هنر، حضور واسطه‌ها (دلال‌ها) و قدرت گرفتن آن‌ها، بهره‌مندی از رانت، جایگزینی هنر بازاری به‌جای هنر فاخر و آشنابازی و برده کردن هنرمندان مواجه بوده است. ازاین‌رو لازم است حراجی اصفهان رویکرد تغییر در شیوه‌ها و سازوکار را موردتوجه قرار دهد؛ اما اگر حتی حراجی را دلالی بنامیم، مگر در کشور ما و در حوزه خریدوفروش هر کالای تجاری و بازاری، دلالی صورت نمی‌گیرد؟ جمعه‌بازار، شنبه‌بازار، یکشنبه‌بازار و مانند این‌ها نیز نوعی حراجی است؛ آن‌ها در شکل «سنتی» و حراجی شکل «جدید» آن است. بگذریم از ماجرای بورس و دلار و بسیاری از خریدوفروش‌هایی که طی سال‌های اخیر به‌صورت غیرشفاف به عرضه‌ای برای قدرت گرفت دلال‌ها تبدیل‌شده است.
ازاین‌رو نفس برگزاری حراجی در اصفهان را نباید نفی و نهی کرد. باید تلاش کرد تا اصفهان در دوره معاصر نیز جایگاه خود را به‌عنوان هنر تثبیت کند و اگر قرار است نمایشگاه دائمی آثار هنری در کشور برگزار شود در اصفهان باشد و حتی اگر قرار به برگزاری حراج باشد، آن‌هم در اصفهان برگزار شود؛ اما موضوع این است که ماهیت سالم یک حراجی مورد تأکید نویسنده این یادداشت است که عملی شدن چنین خواسته‌ای به تغییر در سازوکار برگزاری حراجی‌ها نیاز دارد. با این تفاسیر، باید اذعان کرد که اگر آثار هنرمندان از سوی موزه‌ها برای نمایش عمومی خریداری شود، بخشی از سرمایه فرهنگی یک ملت خواهد بود. این در حالی است که در اصفهان موزه شایسته‌ای برای نمایش آثار هنری وجود ندارد، هیچ سازمانی حاضر به خرید آثار هنری هنرمندان نیست، روی میز هیچ مسئولی اثر هنری دیده نمی‌شود، آثار هنری فاخر در معرض دید عموم مردم قرار نمی‌گیرد و درمجموع مسئولان به هنر کم‌توجه هستند؛ لذا حراجی راهی برای ایجاد انگیزه در بین هنرمندان است که همچنان بتوانند بسازند و بپردازند.
در بخش دیگر این یادداشت به برخی مسائل ایجادشده در نخستین حراج آثار هنر کلاسیک ایران در اصفهان اشاره می‌شود:
۱. در شرایط برگزاری حراجی «رخ‌ست» که در کتابچه آن نیز آمده است: «تنها متقاضیانی که پیشاپیش ثبت‌نام و شماره مزایده دریافت کرده‌اند مجاز به شرکت در حراج هستند»؛ درحالی‌که حتی نوزاد شیرخواره نیز در حراجی اصفهان حضور داشت و بسیاری از افراد بدون ثبت‌نام به حراجی وارد شدند!
۲. شرط دیگر این بود که «فروشنده یا صاحب اثر مجاز به شرکت در حراج نیست»، اما چنین نیز نبود و برخی فروشندگان آثار نیز در حراجی حضور داشت!
۳. شرط دیگر چنین درج‌شده بود که «برای هر اثر یک قیمت پایه تعیین می‌شود که از رقم پایه آغازشده و به ترتیب تا ۱۰۰ میلیون تومان هر بار پنج میلیون تومان افزایش، از مبلغ ۱۰۰ تا ۲۰۰ میلیون تومان هر بار ۱۰ میلیون تومان افزایش، از مبلغ ۲۰۰ تا ۵۰۰ میلیون تومان هر بار ۲۰ میلیون تومان افزایش، از مبلغ یک میلیاردتا پنج میلیارد تومان هر بار ۲۰۰ میلیون تومان افزایش و از مبلغ پنج میلیارد تومان به بالا هر بار ۵۰۰ میلیون تومان افزایش خواهد یافت.» در اجرای این شرط نیز در حراجی اصفهان هرج‌ومرج دیده می‌شد و خریداران یا واسطه‌های غیرحرفه‌ای در هر بار افزایش، رقم‌های غیرمجازی برای افزایش پیشنهاد می‌دادند. از سوی دیگر اثری از حراج خارج می‌شد و سپس خریدار اعلام می‌کرد که با هنرمند توافق کرده است و مبلغ را گاه تا ۱۰۰ میلیون و حتی بیشتر کاهش می‌داد. این موضوع اگرچه به‌صورت توافق با هنرمند صورت می‌گرفت، اما صورت زیبایی نداشت؛ ضمن اینکه تصور کنید وقتی یک زمین در بنگاه معاملات ملکی معامله می‌شود، فروشنده تحت هیچ شرایطی حاضر به کاهش قیمت نیست؛ چه رسد به صد میلیون تومان،! پس چگونه است که در مدت کمتر از یک دقیقه توافقی بین خریدار و فروشنده‌ی اثر هنری حاصل می‌شود آن‌هم با کاهش صد میلیون تومان و بلکه بیشتر!
۴. موضوع دیگر این است که هر حراجی در دنیا آثاری را انتخاب می‌کند که پیش از برگزاری، از داشتن بازار و حضور خریداران علاقه‌مند اطمینان حاصل کرده باشد. این در حالی بود که برای بسیاری از آثار ارائه‌شده در حراجی اصفهان، خریداری وجود نداشت. از سوی دیگر، حراج محل ارائه آثاری است که به دلیل خاص بودن در گالری‌ها وجود ندارد و چون مشتریان زیادی دارد به حراج واردشده و روی آن مزایده انجام می‌شود؛ بنابراین در حراجی روی یک اثر هنری رقابت وجود دارد. این در حالی است که در حراجی اصفهان به‌جز در دو یا سه اثر، رقابتی بین خریداران وجود نداشت.
۵. نکته دیگر این است که حراجی محل کشف استعداد نیست و آثاری که در حراجی ارائه می‌شود، از قبل بازار خود را داشته‌اند؛ اما در برخی آثار ارائه‌شده در حراجی اصفهان مشهود بود که حضور آن اثر با هدف معرفی هنرمند یا هنرمندانی خاص به بازار حراجی‌ها انجام‌شده است.
۶. مسئله دیگر این است که خریداران آثار ارائه‌شده در حراجی اصفهان، خریدار حرفه‌ای آثار هنری نبودند، ؛ زیرا برخی از آثارِ دارای ارزش در این حراجی به فروش نرسید درحالی‌که در برابر آثار خریداری مشابه خود ارزش هنری و تاریخی بسیار بالاتری داشتند؛ ازجمله اثری از محمدتقی ذوفن با خط استاد فضایلی با ۱۰۳۵ مثقال نقره! و در مقابل آثاری خریداری شد که در سطح پایین‌تری از چنین اثری قرار داشت. همچنین برخی از آثار ارزشمند به دلیل عدم آگاهی رضا رشیدپور، مجری این حراجی، به‌سرعت از گردونه حراج خارج می‌شدند؛ درحالی‌که رشیدپور درباره برخی از آثار از اغراق بسیاری برای نشان دادن ارزش آن اثر استفاده می‌کرد. البته این اغراق و اصرار او به معنای آگاهی این مجری از ارزش تاریخی و هنری آن آثار نبود، بلکه این موضوع را به ذهن متبادر می‌کرد که قبل از برگزاری حراجی درمورد بعضی از آثار با وی صحبت بیشتری شده است! درحالی‌که بودند آثاری که فروش آن‌ها می‌توانست زندگی هنرمند و خانواده‌ای را که سال‌ها در شرایط سخت اقتصادی به سر می‌برد را هموارتر کند و فقط به اندک آگاهی رشیدپور نسبت به ارزش این آثار نیاز داشت.
۷. یکی از مسائل مورد بحث این است که در حراجی اصفهان، مالکیت حقوقی و حقیقی بسیاری از آثار ارائه‌شده مبهم و نامشخص بود. مالکیت برخی از آثار در اختیار هنرمندان خالق آن‌ها بود که در قید حیات بودند، وراث هنرمندان نیز مالک برخی دیگر از آثار به شمار می‌رفتند؛ اما بعضی بسیاری از آثار مربوط به هنرمندانی بود که نه در قید حیات بودند و نه وارثی داشتند، ازاین‌رو مالکیت این آثار کاملاً مبهم بود. ضمن اینکه قیمت‌گذاری‌های به‌صورت کارشناسی شده انجام نشده نبود و موضوع چگونگی انتخاب آثار برای ارائه در این حراجی نیز مسئله‌ساز بوده است. چه معیاری برای انتخاب این آثار وجود داشته است؟ هیئت انتخاب شامل چه افرادی بوده است؟ قیمت‌گذاری‌ها توسط چه کسانی انجام‌شده است؟ یکی دیگر از مباحث مهم در حراجی این است که در حراج رکورد زده می‌شود و اگر ارائه اثر هنرمندی در حراجی نتیجه مثبتی نداشته باشد، ممکن است تأثیر منفیِ آن در موقعیت‌های دیگر باقی بماند و روی قیمت‌گذاری‌ها و داشتن یا نداشتن خریدار برای آثار دیگر آن هنرمند نیز اثرگذار باشد.
۸. در حراجی آثار هنری کلاسیک ایران در اصفهان، خریداران مشخصی وجود نداشت و بخش عمده آثار توسط واسطه‌های تلفن به دست خریداری شد. خریداران باذوق و سرشناس اصفهان در این حراجی حضور نداشتند یا دعوت نشده بودند. همچنین بسیاری از افرادی که به‌عنوان خریدار در حراجی حضور داشتند، حتی یک‌بار هم راکت خود را بالا نبردند. از سویی دیگر چندین بار اتفاق افتاد که راکت‌به‌دستان، راکت را تا نیمه بالا آوردند اما اعلام کردند که منظورشان اعلام قیمت برای خرید نبود؛ درحالی‌که در قوانین حراجی درصورتی‌که هدفی برای ارائه قیمت در مورد یک اثر هنری وجود نداشته باشد، راکت نباید حتی تا نیمه بالا بیاید. ضمن اینکه گاه خریداران به‌جای راکت، از دست خود برای ارائه قیمت‌هایی به‌غیراز آنچه در روال حراجی وجود دارد استفاده می‌کردند و حتی بارها پیش آمد که اثر از حراجی خارج شد و خریدار سپس آن اثر را زیر قیمت خریداری کرد. نکته تأسف‌آور درباره یکی از خریداران راکت به دست که البته هیچ‌گاه راکت خود را برای خرید بالا نیاورد، این بود که در ابتدای شروع حراجی، از لمپن فضای مجازی تقاضا کرد که عکس سلفی در کنار هم بگیرند و این نمونه روشنی از حضور خریداران غیرحرفه‌ای در این حراجی بود.
۹. نکته قابل‌بحث دیگر این است که حراجی اصفهان مربوط به ارائه آثار هنری کلاسیک بود؛ درحالی‌که اثر هنری مدرن نیز در آن حضور داشت.
۱۰. نکته آخر این است که در کتابچه خانه حراج «رخ‌ست» که در حراجی آثار کلاسیک ایران در اصفهان ارائه شد، نام ۵۹ اثر به حراج گذاشته‌شده و مشخصات آن‌ها نوشته‌شده است. درباره اثری که در این حراجی با بالاترین قیمت نسبت به سایر به فروش رسید نیز چنین آمده است: «محمد زمان یا محمد زمان بن حاجی یوسف قمی نقاش ایرانی اواخر دوره صفویه بود. وی نخستین نقاش ایرانی بود که از رنگ و روغن روی بوم برای ترسیم استفاده کرد و پیروانش پس از وی به این تکنیک روی آورده‌اند؛ اما مهمترین وجه کار این هنرمند، پیشتازی‌اش در فرنگی سازی نگارگری است. ویژگی این سبک، استفاده تلفیقی از تکنیک‌های نقاشی اروپایی ازجمله پرسپکتیو در عین استفاده از شاخص‌های نقاشی کهن ایران است. »
این اثر در حراجی اصفهان با قیمت پنج میلیارد تومان به فروش رسید؛ درحالی‌که قیمت پایه پنج و نیم تا هفت میلیارد تومان درج‌شده بود و حتی رشیدپور درمورد این تابلو عنوان کرد که «این اثر در حراجی تهران زیر ۱۵ میلیارد به فروش نمی‌رود! سوال این است که چرا ۱۵ میلیارد؟!»
۱۱. اما نکته مهم‌تر این است که روی این تابلو چنین امضا شده است: «کمترین سنه ۱۱۹۰» که در این تاریخ، محمد زمان که از وی در این کتابچه به‌تفصیل سخن به میان آمده در قید حیات نبوده و فاصله بین فردی که نام وی روی این تابلو آمده و فردی که نامش در کتابچه خانه حراج درج‌شده، یک قرن است! صفحه اینستاگرام خانه حراج «رخ‌ست» در پاسخ به این ابهام و در اقدامی تعجب‌آور این پست را منتشر کرد که «محمد زمان نقاش دوره زندیه و قاجار؛ متأسفانه خیلی از مخاطبان به دلیل عدم آگاهی این هنرمند را با محمد زمان دوران صفوی اشتباه گرفتند. لازم به ذکر است این هنرمند پیرو مکتب محمد زمان دوران صفوی است.» این درحالی است که خانه حراج «رخ‌ست» روی کتابچه معرفی آثار این حراجی در اصفهان و روی استیتمنت تابلو در زمان نمایش اثر در سالن فیروزه مهمان‌سرای عباس، ی به تعلق این تابلو به دوران صفویه تأکید کرده بود.
راستی کدام‌یک از شما «محمد زمان» دوران زندیه و قاجار را می‌شناسید؟!
منبع: ایمنا
کلیدواژه: حراجی نخستین حراجی آثار فاخر هنری در اصفهان حراجی اصفهان حراجی آثار هنری در اصفهان حراجی هنر زهرا شیخی شهر شهروند کلانشهر مدیریت شهری کلانشهرهای جهان حقوق شهروندی نشاط اجتماعی فرهنگ شهروندی توسعه پایدار حکمرانی خوب اداره ارزان شهر شهرداری شهر خلاق میلیون تومان افزایش حراجی اصفهان حراجی آثار هنری خرید آثار هنری آثار ارائه شده میلیارد تومان برگزاری حراجی قیمت گذاری ها برگزاری حراج آثار هنری برخی از آثار تومان هر بار وجود نداشت محمد زمان خانه حراج برای خرید واسطه ها یک حراجی حراجی ها اثر هنری آن اثر
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.imna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایمنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۴۲۲۴۵۱۸ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
برپایی نمایشگاه طراحی و نقاشی درخوی
به گزارش خبرگزاری صداوسیمای استان آذربایجان غربی، در این نمایشگاه که در نگارخانه مجمتع فرهنگی هنری اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی برپا شده است تعدادی از آثار استاد علی حافظ نسب و جمعی از هنرجویانش به نمایش گذاشته شده است.
استاد حافظ نسب از استادان برجسته هنر طراحی و نقاشی آذربایجان غربی هدف از برپایی این نمایشگاه را پاسداشت مقام معلم دانست و افزود : در این نمایشگاه 80 اثر نقاشی و طراحی از آثار25 هنرجو و شاکردش و همچنین تعدادی از آثارخودش به نمایش گذاشته شده است .
40 اثر از این آثار سیاه قلم و بقیه رنگ روغن هستند که در سبک رئال خلق شده اند .
طبیعت زیبای آذربایجان غربی در فصول مختلف ، جان بخشی به اشیا ، وجلوه ای از چهره هنرمندان برجسته و مشاهیر علمی ایران و جهان از مهمترین مضامین این آثار است .
استاد علی حافظ نسب از استادان برجسته نقاشی و طراحی در آذربایجان غربی است که تاکنون توانسته در این رشته بیش از 30 نفر را تربیت کند، تعداد ی از ازتربیت یافتگان مکتب این استاد اکنون به شغل مقدس معلمی هنر مشغول هستند .
این نمایشگاه به مدت 4 روز صبح و عصر برای بازدید عموم علاقه مندان در نگارخانه مجتمع فرهنگی اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی خوی واقع در بلوار شیخ نوایی دایر است.
تداوم بارندگیها در کشور / دمای هوا در بعضی مناطق کاهش می‌یابد