به نقل از «فارس»

چشم‌انداز تحولات قزاقستان؛ آیا زنجیره «بی‌ثباتی» قطع می‌شود؟

تاریخ انتشار: ۱۷ بهمن ۱۴۰۰ | کد خبر: ۳۴۳۱۳۸۲۳

«نورالدین مامبیت اف» تحلیلگر سیاسی و معاون مدیر مرکز تحلیلی «راه حلهای عاقلانه» در قرقیزستان ضمن یادداشتی که در اختیار خبرنگار خبرگزاری فارس در دوشنبه قرار داد، به بررسی چشم انداز تحولات سیاسی و امنیتی قزاقستان پرداخت.

در این یادداشت آمده است: اغتشاشاتی که در نخستین روزهای سال جدید میلادی در قزاقستان، به ویژه در غرب و جنوب این کشور، در ابتدا به دلایل اقتصادی و مشخصا افزایش قیمت گاز مایع آغاز شد، احتمالاً در آینده نه چندان دور زنجیرهای از رویدادهای دیگری را که به طور مستقیم با اوضاع این کشور مرتبط خواهد بود، در پی خواهد داشت.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

تعدادی از کارشناسان مسائل آسیای مرکزی، چه در روسیه و چه در خود قزاقستان، ورود نیروی نظامی سازمان پیمان امنیت جمعی به این کشور را «از دست دادن حاکمیت» کشور ارزیابی کردند. مبنای بخشی از این ارزیابیها را این واقعیت شکل داده که طبق اطلاع رسانه‌ها، حفاظت و حراست از کاخ ریاست جمهوری قزاقستان در پایتخت این کشور از سوی تیپ 31 هوابرد وزارت دفاع روسیه تامین شده است.

گذشته از آن  سرلشکر «النور موسی اف» رئیس سابق کمیته امنیت ملی قزاقستان ضمن مصاحبه با یکی از کانال‌های «یوتیوب»، با توجه به اتفاق افتادن مقاومت مسلحانه در این کشور، احتمال فدرالی شدن نظام آن در آینده را بعید ندانست و تاکید کرد که این اتفاق می‌تواند با هدایت «مسکو» تحقق یابد.

با این وجود، با توجه به تضادهای موجود در جامعه قزاقستان که طی ده‌ها سال انباشته شده و هنوز به راه حل‌های مناسب دست نیافته‌اند، برای نتیجه گیری نهایی از چشم انداز احتمالی اوضاع این کشور هنوز زود خواهد بود. این موضوع قبل از همه به نخبگان سیاسی مربوط می‌شود که وجه مشخصه آنها تعلق طایفه‌ای (که از آن به عنوان «ژوز» یاد می‌شود) و انشعاب به ساختارهای قبیله‌ای است که سیاست و اقتصاد قزاقستان را تحت کنترل خود دارند.

با توجه به چنین پیکربندی پیچیده و چینش مراکز قدرت قبیله‌ای در قزاقستان، به احتمال زیاد برای روسیه بهترین گزینه «قاسم ژامرت تاکایف» به عنوان رهبر این کشور خواهد بود که تا اینجای کار از خود عملکرد واضحی نشان داده است. گذشته از آن رئیس جمهور تاکایف یک شخصیت سیاسی اسمی یا موقت نبوده، حداقل در میان مدت بایستی روی آن حساب کرد، به ویژه اینکه «مسکو» فعلا نمی‌تواند متکی به مهره دیگری در این کشور باشد.

از سوی دیگر، بازداشت «کریم ماسیموف» رئیس کمیته امنیت ملی قزاقستان که از معتمدین «نورسلطان نظربایف» است، حاکی از تضعیف موقعیت خانواده نخستین رئیس جمهور این کشور است. به نظر می‌رسد که مذاکرات بین تاکایف و خانواده نظربایف که متعلق به یک قبیله هستند، هنوز به پایان نرسیده و عملکرد آتی تاکایف تا حدود زیادی بستگی به نتایج آن خواهد داشت.

در این میان نظر سرلشکر النور موسی اف در خصوص احتمال شکل گیری گروه‌های مسلح زیرزمینی در قزاقستان جای نگرانی دارد. تعدادی از تحلیلگران نیز بر احتمال چنین اتفاقی تاکید می‌کنند. در حقیقت ورود نیروی نظامی سازمان پیمان امنیت جمعی و به خصوص روسیه به قزاقستان، واکنش‌های مختلف اتباع این کشور را در پی داشت. بخشی از آن‌ها حضور نظامی روسیه را به عنوان «اشغالگری» دانستند و بخشی دیگر به آن به عنوان عامل تضمین کننده ثبات و امنیت قزاقستان نگاه کردند.

در چنین شرایطی حضور طولانی مدت نیروی نظامی روسیه هرچند در قالب صلح بانی سازمان پیمان امنیت جمعی، به طور بالقوه می‌توانست باعث نارضایتی قشر خاصی از جامعه قزاقستان شود، جامعه‌ای که ناهمگون بوده و در آن ملی گرایان و گروه‌های غرب گرا حضور و فعالیت دارند.

نکته بعدی این است که وجود «نیروی نظامی خارجی» برای عناصر زیرزمینی افراطی قزاق، به ویژه در مناطق غربی و جنوبی این کشور که بالاترین آمار اقدامات تروریستی در منطقه را با خود دارند، می‌توانست انگیزه‌های جدیدی برای تشدید فعالیت آنها ایجاد کند.

معلوم است که شکل‌گیری گروه‌های مسلح زیرزمینی (از ملی گرایان گرفته تا افراطی‌ها) و اقدامات آنها علیه نیروی سازمان پیمان امنیت جمعی در قزاقستان، به حمایت‌های جدی مالی چه از خارج و چه از داخل کشور نیاز داشت. در بعد داخلی به طور بالقوه چنین کمک‌های می‌تواند از سوی نخبگان سیاسی و مالی که در پی وقوع اغتشاشات اخیر از قدرت و مدیریت بر منابع اقتصادی و مالی کنار گذاشته شده‌اند، انجام شود. اما ظاهرا روند مذاکرات میان تاکایف با خانواده و اطرافیان نظربایف هنوز به پایان نرسیده و این احتمال وجود دارد که بتوانند به نتیجه‌ای مطلوب برای هردو طرف دست یابند.

رئیس جمهور قزاقستان با اعلام خروج نیروی حافظ صلح سازمان پیمان امنیت جمعی طی کمتر از دو هفته از این کشور، تا حدود زیادی بهانه برای اقدامات مسلح توسط گروه‌های یادشده را از بین برد.  

شواهدی در مورد دست داشتن آمریکا یا کشورهای غربی در تلاش برای سرنگونی قدرت در قزاقستان یا حمایت از اغتشاشات گسترده در این کشور معرفی شده با این وجود، با توجه به منافع ژئوپلیتیکی آمریکا در آسیای مرکزی می‌توان این پیش بینی را داشت که «واشنگتن» طبق «استراتژی اقدامات غیرمستقیم» که به «لیدل هارت» کارشناس نظامی و استراتژیست بریتانیایی تعلق دارد، از سازمان‌های غیردولتی و منابع رسانه‌ای مخالفان قزاقستان حمایت خواهد کرد.

در صورت ملی شدن یا از دست دادن سرمایه‌های خود در بخش نفت و گاز در غرب قزاقستان، واشنگتن یک طرف بالقوه برای حمایت از گروه‌های مسلح زیرزمینی در قزاقستان خواهد بود. به ویژه اینکه «آنتونی بلینکن» وزیر امور خارجه آمریکا و دیگر مقامات غربی نسبت به حضور نیروی نظامی سازمان پیمان امنیت جمعی در قزاقستان واکنش‌های تندی از خود نشان دادند.

در مجموع در چه مسیری قرار گرفتن وضعیت آتی قزاقستان بیش از همه به توانایی‌های رئیس جمهور تاکایف نه تنها در امر اداره کشور، بلکه در مانور بین منافع نخبگان قزاق و روسیه بستگی خواهد داشت. این احتمال نیز وجود دارد که سیاست‌های هشیارانه و مدبرانه روسیه نسبت به قزاقستان اجازه راه افتادن روند ایجاد گروه‌های مسلح زیرزمینی را نخواهد داد و به تثبیت وضعیت این کشور کمک خواهد کرد.

البته این واقعیت را نیز باید در نظر داشت که قزاقستان در محل اتصال منافع ژئوپلیتیک بسیار مهم چین قرار دارد که پروژه‌های زیرساختی در چارچوب برنامه «کمربند و جاده» از آن جمله بوده و در صورت محاصره و مزاحمت‌های بلوک ضد چینی AUKUS (آمریکا، انگلیس و استرالیا) در حوزه اقیانوس آرام، در واقع می‌تواند به یک مسیر جایگزین برای صادرات کالا به اروپا و سایر کشورها تبدیل شود.    

جمهوری اسلامی ایران نیز با توجه به این واقعیت که منطقه خزر هم از نظر پتانسیل امنیتی و هم از نظر اقتصادی برایش از اهمیت زیادی برخوردار است، علاقه مند به ثبات و امنیت پایدار هم در قزاقستان و هم در کل این منطقه است.

بدیهی است که بی‌ثباتی بیشتر قزاقستان به دلایل زیاد و از جمله داشتن موقعیت حساس ژئوپلیتیکی و منابع سرشار انرژی در منطقه، به نفع ثبات، امنیت و توسعه روسیه، چین، ایران و کشورهای آسیای مرکزی نخواهد بود. بنابراین کمک به دولت قزاقستان در این مرحله حساس، بدون تردید کمک به تحکیم و پایداری ثبات و امنیت در کل منطقه آسیای مرکزی خواهد بود. به عبارت دیگر همکاری منطقه‌ای در این زمینه می‌تواند چشم انداز روشن‌تری از آینده آسیای مرکزی را ترسیم کند.

انتهای پیام/ح

منبع: فارس

کلیدواژه: قزاقستان نیروی حافظ صلح سازمان امنیت جمعی تروریسم سازمان پیمان امنیت جمعی آسیای مرکزی نیروی نظامی رئیس جمهور چشم انداز

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.farsnews.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «فارس» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۴۳۱۳۸۲۳ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

تأکید امیرعبداللهیان بر تحریم تسلیحاتی و تجاری اسرائیل

آفتاب‌‌نیوز :

حسین امیرعبداللهیان امشب (شنبه) ۱۵ اردیبهشت در پانزهمین نشست سران سازمان همکاری اسلامی در گامبیا طی سخنانی ضمن تبریک ریاست گامبیا بر این سازمان، ضمن محکومیت شدید تداوم جنایات وحشیانه رژیم صهیونیستی علیه مردم مقاوم و مظلوم غزه، بر ضرورت تقویت اتحاد و همبستگی بیش از پیش کشور‌های اسلامی برای توقف فوری نسل کشی، جنایات جنگی ترکیبی رژیم صهیونیستی و لزوم ارسال فوری، کافی و بدون مانع کمک‌های بشر دوستانه به سراسر غزه تأکید کرد. 

وی افزود: بی شک این دوره زمانی نیز با همه مصایب و سختی‌های آن بر ملت فلسطین خواهد گذشت، اما چگونگی و کیفیت نقش آفرینی ما دولت‌های مسلمان در برخورد با این بحران در تاریخ ثبت و ضبط خواهد شد.

امیرعبداللهیان اضافه کرد: بی تردید قطع روابط دیپلماتیک و اقتصادی و تحریم عملی تسلیحاتی و تجاری ابزار مهمی در توقف نسل کشی اسرائیل در غزه و جنایاتش در کرانه و قدس شریف است. 

وی از دولت‌ها و کشور‌های مسلمان و آزادیخواهی که در این مسیر اقدام کردند، قدردانی کرد و گفت: تحولات اخیر فلسطین و مقاومت غزه و کرانه بار دیگر ثابت کرد، از بین بردن مقاومت فلسطین و حماس، به عنوان یک حرکت آزادیبخش در مقابل اشغالگر، توهمی بیش نبود. چرا که رژیم اسرائیل یک دولت مشروع نیست، او فقط یک قدرت اشغالگر آپارتاید است و گذشت زمان نیز هرگز به قدرت اشغالگر مشروعیت نمی‌بخشد.

امیرعبداللهیان ادامه داد: تحقق صلح و امنیت پایدار و عادلانه در منطقه تنها از طریق پایان اشغال سرزمین فلسطین، سوریه و لبنان، بازگشت آوارگان فلسطینی به سرزمین مادری خود و تضمین تحقق حق تعیین سرنوشت میسر است.

* رژیم سرکش اسرائیل را باید متوقف کرد

وزیر خارجه افزود: کارزار جهانی حمایت از فلسطین و محکومیت جنایات ضد بشری رژیم صهیونیستی با گذشت ۷ ماه از آغاز جنگ همچنان با قدرت ادامه دارد و به دانشگاه‌های آمریکا، اروپا و سایر کشور‌های جهان رسیده است. مدعیان دروغین آزادی بیان در غرب، این صدای اعتراضی وجدان‌های بیدار بشری را با سرکوب خشونت آمیز پاسخ می‌دهند و با دیگر رویکرد استاندارد‌های دوگانه خود را به نمایش می‌گذارند.

وی گفت: افکار عمومی جهان و بویژه جهان اسلام قویاً از ما انتظار دارند تا در نتیجه این اجلاس سران، توصیه و اقدامات مهمی داشته باشیم شامل: 

۱- تاکید بر برقراری آتش‌بس فوری، کامل، * و شرط و دائم در تمام مناطق غزه از جمله در رفح و حتی کرانه باختری؛ 

۲- رفع کامل محاصره انسانی غزه؛ 

۳- تبادل اسرا؛ 

۴- موظف ساختن رژیم اسراییل به خروج فوری، کامل و غیرمشروط تمامی نیرو‌های نظامی و تجهیزات آن‌ها از غزه و تضمین بین‌المللی بازگشت امن مردم به مناطق و اماکن خود؛ 

۵- اعمال تحریم فوری تسلیحاتی و تجاری علیه رژیم اسرائیل؛ 

۶- حمایت از قرار موقت الزام آور دیوان بین‌المللی دادگستری و فراهم کردن زمینه محاکمه و مجازات تمامی آمران، عاملان جنایات اسرائیل. 

وی گفت: برای تضمین صلح و امنیت در منطقه و جهان اسلام، باید رژیم سرکش و اشغالگر فلسطین را متوقف، محاکمه و مجازات کرد. 

وزیر خارجه ادامه داد: جهان اسلام اکنون در وضعیت بسیار حساس و پیچیده‌ای قرار دارد به نحوی که کشور‌های اسلامی در تلاش برای دستیابی به اهداف توسعه پایدار با طیفی از چالش‌ها ازجمله بی‌ثباتی اقتصادی، ناآرامی‌های سیاسی، درگیری‌های منطقه‌ای، اشغال خارجی، حضور بیگانگان و مداخله قدرت‌های فرامنطقه‌ای مواجه هستند.

وی گفت: این چالش‌ها تاکنون به تشدید فقر، تضعیف انسجام اجتماعی و اختلال در روند تلاش‌های توسعه‌ای منجر شده است. با این وجود، این چالش‌ها می‌توانند موجد فرصت‌هایی قابل توجه برای پیشرفت و نوآوری در جهان اسلام و شکوفایی تمدن اسلامی باشند. میراث فرهنگی غنی، منابع طبیعی متنوع و جمعیت جوان و مستعد کشور‌های اسلامی، زمینه‌های مساعدی را برای پیشبرد طرح‌های توسعه پایدار بر اساس شاخص‌ها، معیار‌ها ارزش‌های اسلامی فراهم ساخته است.

وزیر خارجه خاطرنشان کرد: در این راستا جهان شاهد است که مردان و زنان جوان با استعداد و تلاشگر ایران در مسیر توسعه علم و فناوری بومی شگفتی‌های بزرگی آفریده‌اند. این ظرفیت سرشار در بین همه جوانان کشور‌های اسلامی موجود است.

امیرعبداللهیان گفت: ما بر این باوریم که در راستای تحقق شعار تقویت، اتحاد و همبستگی از طریق توسعه پایدار. 

اول- ملت‌های اسلامی با تمرکز و سرمایه‌گذاری در بخش نیروی انسانی، فناوری و زیرساخت‌ها می‌توانند ظرفیت بزرگ خود را در جهت نیل به اهداف توسعه پایدار ملل مسلمان به کار گیرند. 

دوم- جهت تعمیق سطح همکاری‌ها و تسرّی توسعه پایدار و همه‌جانبه می‌بایست شبکه همکاری‌های اقتصادی، فنی، توسعه‌ای، تجاری و مالی- پولی بین کشور‌های اسلامی در بستر توافقات و سازوکار‌های هدفمند و مشترک، بیش از پیش تقویت شود.

* واکنش پشیمان کننده ایران به هر‌گونه ماجراجویی جدید رژیم اسرائیل

سوم- ایجاد یک پلتفرم اختصاصی در چارچوب سازمان همکاری اسلامی جهت اشتراک‌گذاری دانش، تخصص و منابع مرتبط با توسعه پایدار لازمه تحقق طرح‌های توسعه‌ای ملل مسلمان است.

چهارم- ارتقای یکپارچگی اقتصادی و تجاری بین کشور‌های عضو سازمان همکاری اسلامی جهت دستیابی به اهداف توسعه پایدار، بر مبنای ارزش‌ها یک ضرورت است. 

پنجم- به‌کارگیری ابتکارات و نوآوری‌های فن آورانه و گسترش تحقیقات علمی به منظور پیشبرد دستور کار تحقق اهداف توسعه پایدار در چارچوب سازمان همکاری اسلامی نیازمند طراحی سازوکاری مناسب است. 

وزیر خارجه گفت: بی تردید اهداف مهم توسعه پایدار در هر نقطه از جهان بدون تضمین صلح و امنیت پایدار محقق نخواهد شد. همیاری و همکاری کشور‌ها با شعار «امنیت و توسعه پایدار برای همه» ضرورت و فوریت می‌یابد. 

امیرعبداللهیان همچنین تأکید کرد: حمله تروریستی رژیم صهیونیستی به سفارت جمهوری اسلامی ایران در دمشق، بار دیگر چهره واقعی رژیم تروریست اسرائیل را آشکار ساخت. 

وی افزود: جمهوری اسلامی ایران با توسل به قاعده حقوقی دفاع مشروع، و پس از نا امید شدن از نقش بازدارنده شورای امنیت سازمان ملل- روز شنبه ۱۳ آوریل، باسخ نظامی حداقلی و محدودی به اسرائیل داد. 

وزیر خارجه گفت: البته ما با صدای بلند هشدار دادیم در صورت هر‌گونه ماجراجویی جدید رژیم اسرائیل علیه منافع ایران در داخل و یا خارج، واکنش بعدی ما علیه اسرائیل حداکثری، فوری و کاملا پشیمان کننده خواهد بود. این تصمیمی تغییرنابذیر است.

رئیس دستگاه دیپلماسی خاطرنشان کرد: توسل ایران در اعمال حق دفاع مشروع نشان دهنده رویکرد مسئولانه ما نسبت به صلح و امنیت منطقه و جهان است. ما امنیت جهان اسلام و امنیت منطقه را امنیت ایران می‌دانیم و دست دوستی خود را با دولت‌های منطقه و جهان اسلام به گرمی می‌فشریم. 

وی گفت: رژیم اشغالگر اسرائیل ریشه ناامنی و دشمن مشترک ماست. 

امیرعبداللهیان بار دیگر، آمادگی کامل جمهوری اسلامی ایران را برای همکاری با دولت گامبیا و همه دولت‌های عضو سازمان همکاری اسلامی جهت ارتقای کارآیی این سازمان در جهان در حال گذار کنونی با هدف تقویت و تضمین منافع مشترک و صیانت از کیان و استقلال سیاسی و اقتصادی کشور‌های اسلامی اعلام کرد.

منبع: خبرگزاری فارس