کدخدایی: رابطه مردم با قانون اساسی و مجلس نهادینه و کارآمد نیست
تاریخ انتشار: ۱۹ بهمن ۱۴۰۰ | کد خبر: ۳۴۳۳۰۷۹۸
به گزارش خبرنگار حوزه اندیشه خبرگزاری فارس، هشتمین قسمت از ویژه‌برنامه «زاویه» شب گذشته ۱۸ بهمن‌ماه با حضور عباسعلی کدخدایی استاد دانشگاه و عضو حقوق‌دان شورای نگهبان پخش شد.
کدخدایی در این ویژه‌برنامه دهه فجر گفت: قانون اساسی در کشورهای مختلف به عنوان یک قانون بنیادین است و میثاقی ملی میان آحاد و افراد یک جامعه برای تحقق آرمان‌هایشان است.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
وی ادامه داد: بحث قانون اساسی و دولت مشروطه در ایران زمانی مطرح می‌شود که حرکت‌های دینی و اعتراضات مردم مسلمان کشور آغاز شد و همزمان با آن تحولات دیگر کشورها با مفاهیم دولت‌های مدرن شروع می‌شود. طبق تاریخ، قانون اساسی و دولت مشروطه به تحقق ظاهری آرمان‌های مردم همانند شکل‌گیری مجلس یا راه‌اندازی عدلیه پرداخت اما بلافاصه خواست‌های مردمی سرکوب می‌شود.
قانونی اساسی به نام اراده شاهنشاه
عضو حقوق‌دان شورای نگهبان افزود: با روی کار آمدن رضا خان با وجود اینکه شاهد برپایی شکل ظاهری از یک دولت مدرن با دارایی وزیر، نخست وزیر و مجلس هستیم اما در باطن همان حکومت دیکتاتوری است و هیچ فرقی نکرده است. بعد از رضا خان و در حکومت پهلوی دوم هم این روند ادامه پیدا می‌کند.
وی با تأکید بر اینکه قانون اساسی به عنوان یکی از آرمان‌های مردم ایران است، افزود: آن قانون اساسی که در دوره مشروطه به دست آمد یک قانون خیلی ساده و محدود به انتخابات مجلس بود که همان هم اجرا نمی‌شد. در دوره پهلوی دوم هم شاهد اصلاح قانون اساسی با اراده شاه هستیم. همچنین از مشروطه تا پیش از انقلاب اسلامی، با اینکه قانون و دولت و مجلس داشتیم اما آرمان‌های مردم ایران در عمل محقق نمی‌شود و مردم از استقلال و آزادی محروم بودند.
جدایی بحرین نشانه عدم استقلال حکومت پهلوی
وی در ادامه با اشاره به عدم استقلال ایران پیش از انقلاب اسلامی گفت: نمونه بی‌استقلالی ما در از دست دادن بحرین است. شاه با یک نشست کوتاه با انگلیس به سادگی بحرین را تقدیم می‌کند و آن را از بدنه کشور جدا می‌سازد. استقلال و آزادی پیش از انقلاب اسلامی‌هیچگاه به معنای واقعی محقق نشد. عدم استقلال کاملاً مشهود است و آزادی هم با راه اندازی ساواک به دستور شاه کلا از بین می‌رود و هیچکس جرأت اظهار نظر ندارد. به این ترتیب حرکت‌های اسلامی‌با آغاز فعالیت‌های امام خمینی (ره) به‌خصوص در سال ۱۳۴۲ علیه نظام استبدادی شاه به مردم نشان داد تا خواسته‌های خود را چگونه طلب کنند.
وی در ادامه با بیان اینکه استقلال، آزادی، حکومت اسلامی یکی از شعار‌های پیش از پیروزی انقلاب اسلامی‌ایران است، گفت: چند ماه پیش از پیروزی انقلاب اسلامی‌ایران هنگامی‌که از امام خمینی (ره) می‌پرسند نظام سیاسی مد نظر شما چگونه است ایشان می‌فرمایند نظامی‌که دارای احکام اسلامی با پشتیبانی مردمی باشد.
سه محور اصلی در اندیشه سیاسی امام خمینی
کدخدایی در ادامه گفت: سه محور اصلی و شالوده حرکت امام خمینی (ره) برای تحقق آرمان‌های مردم ازجمله قانون اساسی وجود دارد. یکی از این محورها اتحاد دین و سیاست به جای جدایی دین از سیاست است. محور دوم حضور و خواست مردم بود که امام خمینی (ره) بارها روی آن تأکید داشتند. سومین محور نیز به مبحث قانون گرایی تأکید دارد چرا که پیش از پیروزی انقلاب مردم از فقدان قانون گرایی رنج می‌بردند. تمامی‌سه محور گفته شده در قانون اساسی ایران اسلامی‌آمده است.
کدخدایی در ادامه با اشاره به برخی از اصول قانون اساسی که به خوبی اجرا نمی‌شود گفت: به عنوان مثال اصل هشتم قانون اساسی به قانون امر به معروف و نهی از منکر مربوط است. این قانون سه قسمت دارد که اول به مردم نسبت به یکدیگر، دوم دولت نسبت به مردم و سوم مردم نسبت به دولت تأکید دارد. دو بخش اول این اصل مشخص است اما بخش سوم یعنی مردم نسبت به دولت درست و واضح تبیین نشده و در جامعه ما به خوبی اجرا نمی‌شود. یکی از نمودهای این بخش را می‌توان در رسانه‌هایی مثل صدا و سیما و خبرگزاری‌ها دید اما ساز و کار رسمی برای آن نداریم.
حضور مردم در قانونگذاری کشور
کدخدایی افزود: اصل ۵۹ نیز یکی دیگر از اصول قانون اساسی است که به درستی اجرا نمی‌شود. اصل ۵۹ به قانونگذاری مستقیم مردم می‌پردازد. اصل ۵۹ قانون اساسی می‌گوید «در مسائل بسیار مهم اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و فرهنگی ممکن است اعمال قوه مقننه از راه همه‌پرسی و مراجعه مستقیم به آرا مردم صورت گیرد».
کدخدایی با بیان اینکه امام خمینی (ره) در مقابل قانون اساسی معتقد بودند مردم باید پیش از تصویب نهایی و پیش از همه‌پرسی درمورد آن نظر بدهند، گفت: امام اجازه ندادند که تکیه تصویب قانون اساسی تنها بر مجلس باشد و دستور دادند تا پیش از همه‌پرسی متن آن را منتشر کنند تا مردم نسبت به آن آگاهی پیدا کنند. امام در این شرایط همه اقشار جامعه را به اظهار نظر در مورد متن قانون اساسی کشور دعوت می‌کند. به این ترتیب امروز هم برخی مصوبات مهم می‌تواند مورد بررسی مردمی قرار گیرد و با نظر آنها تصمیمم‌گیری شود.
کدخدایی افزود: عدم اجرای درست برخی اصول قانون اساسی یا عدم اجرای کامل آنها به دو مسئله فشارهای بین‌المللی از جمله تحریم‌ها و دشمنی‌ها با ملت ایران و مسئله کم‌کاری برخی مسئولان داخلی مربوط می‌شود.
وی در ادامه با تأکید بر اهمیت نقش نظارتی مجلس بر قانون گفت: ابعاد نظارتی مجلس کمرنگ است. نظارت مجلس بسیار مهم است که باید با برنامه‌ریزی درست ابزار کارآمدی در اجرای درست قوانین باشد.
این استاد دانشگاه افزود: اصل ۹۰ قانون اساسی یکی دیگر از اصول نظارتی است که به خوبی درک نشده و به کار گرفته نمی‌شود. اصل ۹۰ قانون اساسی می‌گوید «هر کس شکایتی از طرز کار مجلس یا قوة مجریه یا قوة قضائیه داشته باشد، می‌تواند شکایت خود را کتباً به مجلس شورای اسلامی‌عرضه کند. مجلس موظف است به این شکایات رسیدگی کند و پاسخ کافی دهد و در مواردی که شکایت به قوة مجریه و یا قوة قضائیه مربوط است رسیدگی و پاسخ کافی از آنها بخواهد و در مدت متناسب نتیجه را اعلام کند و در موردی که مربوط به عموم باشد به اطلاع عامه برساند». تاکنون درک و اجرای روشنی از این اصل نداشته‌ایم.
کدخدایی ادامه داد: ظرفیت‌های نظارتی مجلس در جلوگیری از انحرافات قانونی و اجرای ناصحیح قوانین می‌تواند بسیار مؤثر باشد.
لزوم ایجاد یک ساز و کار برای نظارت مردم بر قانون و مجلس
وی افزود: مردم ما همیشه در صحنه بودند و حضور داشتند اما همچنان رابطه مردم با قانون اساسی و مجلس نهادینه و کارآمد نشده است. باید نظارت مردم دارای ساز و کاری شود که مورد استفاده قرار گیرد و از چهارچوب یک اعتراض صرف و مقطعی خارج شود.
کدخدایی با بیان اینکه ضعف آموزش حقوق و قانون اساسی در شورای نگهبان مطرح شده است، افزود: مدارس و دانشگاه‌ها باید جدی و واقعی به آموزش حقوق و قانون اساسی بپردازند. به عنوان مثال در دروس سال سوم مدرسه‌های ما به قوانین اساسی کشور به صورت گذرا، سطحی و ناقص پرداخت شده است در حالی که نیاز است دانش‌آموزان دقیق‌تر از قوانین مطلع شوند.
وی ادامه داد: هر متن و قانونی که نوشته می‌شود ممکن است که در زمانی نیاز به بازنگری پیدا کند. به عنوان مثال قوانین تصویب شده در مجلس متناسب با اقتضائات روز کشور مورد بازبینی قرار می‌گیرد و تصمیمم تازه ای اتخاذ می‌شود درنتیجه اصل بازنگری و اصلاح در قوانین از جمله قانون اساسی یک امر بدیهی و غیر پیچیده است. قانون اساسی ایران در سال ۵۸ نوشته شد و در سال ۶۸ متناسب با نیاز روز کشور اصلاح و بازنگری شد.
عضو حقوق‌دان شورای نگهبان ادامه داد: گاهی اوقات اصلاحات قانون اساسی از طرق دیگری باید انجام شود چرا که شرایط همانند شرایط زمان تحول و اصلاح نیست. به این ترتیب یکی از راه‌های اصلاح، استفاده از ظرفیت تفسیر قانون اساسی از مراجع مربوطه مثل دیوان عالی کشور است. حال اگر ما از این ظرفیت استفاده کردیم و دیگر به پایان آن رسیده ایم می‌توانیم سراغ اصطلاحات برویم.
وی افزود: سیاست‌های کلی نظام در اصل ۱۱۰ قانون اساسی که بر عهده رهبری است به تعیین جهت‌های سیاسی لازم در حوزه‌های گوناگون قانونگذاری، انتخابات، تامین اجتماعی و غیره می‌پردازد. این سیاست‌های کلی به نوعی مسیر قانونگذاری قانون اساسی را برای مجلس و دولت هموار می‌کند اما نکته اینجاست که آیا این سیاست‌های کلی نیز به درستی و کامل اجرا شده است یا خیر. اگر اجرا شده باشد و باز ما به آن مرحله برسیم که از تمام ظرفیت‌های موجود برای اصلاح قانون استفاده کرده ایم و مجددا نیاز به اصلاح قانون اساسی داریم دیگر باید به سراغ متن آن برویم.
کدخدایی در پایان گفت: کار مجلس در قانونگذاری نوعی تفسیر قانون اساسی است چرا مجلس در این کار برداشت خود از اصول قانون اساسی را به شکل یک قانون عادی بازتاب می‌کند. همچنین هرجا هم که لازم باشد شورای نگهبان در ارائه تفسیر قانون اساسی دریغ نمی‌کند.
ویژه برنامه «زاویه» به مناسبت دهه فجر از نهم تا بیستم بهمن‌ماه، به مدت ده شب ساعت ۲۲ از شبکه چهار سیما پخش خواهد شد. در این ویژه برنامه‌ها، موضوعات مرتبط با رویداد انقلاب اسلامی‌از نگاه اندیشمندان علوم انسانی مورد واکاوی قرار می‌گیرد.
انتهای پیام/
منبع: فارس
کلیدواژه: خبرگزاری فارس برنامه زاویه اصول قانون اساسی آرمان های مردم انقلاب اسلامی قانون اساسی پیش از انقلاب شورای نگهبان مردم نسبت ویژه برنامه امام خمینی
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.farsnews.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «فارس» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۴۳۳۰۷۹۸ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
نظام آموزشی کارآمد بسیاری از مشکلات و چالش‌های کشور را حل می‌کند
به گزارش خبرگزاری مهر، پویش بزرگ انتخاباتی خبرگزاری مهر با عنوان «با مهر انتخاب کنیم؛ کارآمدی و شایسته گزینی» تلاش دارد با آماده کردن بستری مناسب برای معرفی داوطلبان نمایندگان دوازدهمین دوره مجلس شورای اسلامی، گامی در جهت کمک به مردم برای انتخاب اصلح و برگزاری پرشور انتخابات بردارد.
«رحمت‌الله مرزوقی» از حوزه شیراز و زرقان به پویش بزرگ انتخاباتی خبرگزاری مهر با عنوان «با مهر انتخاب کنیم؛ کارآمدی و شایسته گزینی» در دور دوم انتخابات پیوست. متن گفت‌وگوی وی با خبرگزاری مهر را در ادامه می‌خوانید:
وی در پاسخ به این سوال خبرنگار مهر که تقسیم‌بندی حزبی و سیاسی مجلس آینده را چگونه پیش‌بینی می‌کنید گفت: مجلس آینده از حیث آرا و افکار و جناح‌بندی‌ها مجلسی با تنوع آرا خواهد بود و گروه‌های مختلف سیاسی به خصوص از جناح اصولگرا از جمله جمنا، شانا، مصاف، پایداری و … در آن حضور خواهند یافت و مجلسی متکثر خواهد بود و با تعیین تکلیف مابقی نماینده‌ها این تنوع و نامتجانسی بیشتر نیز خواهد شد.
رحمت الله مرزوقی یکی از چالش‌های ابتدای مجلس آتی را انتخاب رئیس مجلس و هیأت رئیسه دانست و گفت: البته اگر این تنوع سبب تأمین منافع مردم و نظام شود به خودی خود مثبت ارزیابی می‌شود.
۲۰ میلیون دانش‌آموز و دانشجو ظرفیت عظیمی برای توسعه کشور است
وی با اشاره به مهمترین موضوعاتی که با توجه به حوزه تخصصی‌اش باید بیشتر در مجلس آینده مورد توجه قرار بگیرد در پاسخ به این سوال که اولویت شما در مجلس آینده حضور در کدام کمیسیون خواهد بود گفت: با توجه به تخصص بنده که بیشتر در حوزه علمی و پژوهشی است و به سبب اینکه حل بسیاری از مشکلات کشور را در نظام آموزشی و در آموزش و تربیت صحیح می‌دانم عضویت در کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس شورای اسلامی را ترجیح می‌دهم زیرا حدود ۲۰ میلیون دانش‌آموز و دانشجو در کشور حضور دارند.
وی افزود: سیاست‌گذاری‌های آموزش و پرورش و تحقیقات بر اساس برنامه هفتم توسعه اصل نوزدهم و بیستم باید به سمتی برود که آنجاهایی که لازم است کمیسیون آموزش و تحقیقات طرح‌هایی ارائه بدهد و یا لوایحی برای بهبود وضعیت آموزشی کشور، معیشت فرهنگیان و معلمان و دانش‌آموزان و دانشجویان تنظیم کند و در جهت رفع نیازهای این قشر عظیم دانشگاه‌های مختلف گام بردارد تا دولت نیز ملزم به حمایت بیشتر از این جامعه بزرگ علمی شود.
مرزوقی اضافه کرد: تأسیس دانشگاه‌هایی که در عرصه‌های مختلف بتواند از ظرفیت عظیم انسانی ما استفاده کند و تنظیم رابطه صحیح بین دانشگاه با صنعت و بازار کار و حمایت از رشته‌های جدید و کارآمد نیز از جمله مواردی است که پیگیری خواهم کرد زیرا اگر وضعیت آموزشی کشور اصلاح شود بسیاری از بخش‌ها کارامدتر خواهند شد.
مهمترین چالش استان فارس مساله آب است
نامزد راه یافته به مرحله دوم انتخابات مجلس شورای اسلامی دوازدهم از حوزه انتخابیه شیراز و زرقان مهمترین چالش استان فارس را مساله آب دانست و گفت: چون فارس استان کشاورزی است باید اقداماتی که در این خصوص صورت گرفته را پیگیری کرد.
وی افزود: در حوزه صنعت نیز انتظاراتی وجود دارد که محقق نشده و با توجه به اینکه بیش از ۳۰ ماده معدنی در استان فارس وجود دارد باید اقدام به کشف و استفاده علمی و کاربردی از این ذخایر عظیم برای توسعه استان کرد.
مرزوقی افزود: علاوه بر همه این‌ها فارس ظرفیت‌های فرهنگی عظیم و مفاخر بین‌المللی بسیاری دارد که این ظرفیت شگرف نیز باید در مسیر توسعه استان و معرفی ظرفیت‌های آن به تمام دنیا قرار گیرد.
عضو شورای عالی آموزش و پرورش کشور افزود: در عرصه‌های صنعتی، کشاورزی و گردشگری و در حوزه درمانی و سلامت پتانسیل عظیمی در استان فارس وجود دارد که باید شناسایی و استفاده شود تا مسیر توسعه فراهم گردد.
رحمت الله مرزوقی خاطرنشان کرد: انجام این امور نیاز به همگرایی و انسجام میان ۱۸ نماینده مجلس استان فارس دارد و ابتدا باید نیازهای استان شناسایی و سپس بر اساس ظرفیت‌های استان اقدام به رفع آنها شود.
وی در پایان گفت: برنامه جامع راهبردی توسعه استان فارس باید با راهبری نماینده عالی دولت در استان و نمایندگان مجلس، همه بخش‌ها و ظرفیت‌ها را با توجه به هر شهرستان بررسی کرده و منجر به توسعه متوازن استان شود.
مدیررسانهای پرسپولیس: سپاهان به جای شکایت بیجا، عذرخواهی کند