معرفی و تبیین واقعه تاریخی قیام گوهرشاد بر عهده اداره کتابخانه‌های عمومی است/ فرصت تبیین واقعه گوهرشاد در حضور زائران حرم مطهر رضوی
تاریخ انتشار: ۱۴ اسفند ۱۴۰۰ | کد خبر: ۳۴۵۱۲۵۷۶
متولیان فرهنگی در انعکاس واقعه تاریخی گوهرشاد نقش بی‌بدیل دارند و در این راستا می‌توان از فرصت حضور زائران حرم مطهر رضوی به عنوان تبیین و معرفی این واقعه مهم تاریخی و فرهنگی استفاده کرد.
به گزارش شبکه اطلاع رسانی راه دانا؛ به نقل از صبح‌توس، واقعه مسجد گوهرشاد در پی اعتراض مردم به قانون کشف حجاب به دستور رضا پهلوی اتفاق افتاد و در این حادثه تلخ هزاران نفر به شهادت رسیدند.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
مأموران به دستور رضاخان، اطراف حرم و مسجد را محاصره کرده، شروع به تیراندازی کردند و در نتیجه هزاران نفر از مردم غیرتمند ایران برای دفاع از حجاب، به خاک و خون کشیده شدند و مأموران رژیم پهلوی، پیکر مطهر این شهدا و زخمی‌هایی که هنوز نفس می‌کشیدند را در گورهایی دسته جمعی ریخته و مدفون ساختند.
ضرورت جلوگیری از غفلت فرهنگی تاریخی پیرامون واقعه گوهرشاد
حجت‌الاسلام علی اکبر سبزیان، مدیرکل اداره کتابخانه‌های عمومی خراسان رضوی در گفت‌وگو با صب، پیرامون ترویج موضوعات مختلف قیام گوهرشاد به منظور جلوگیری از غفلت در این باره اظهار کرد: نهاد کتابخانه‌های عمومی بعد از تولید کتاب وظیفه ترویج فرهنگ کتاب و کتابخوانی را دارد و در این راستا 18 تا 22 تیرماه هر سال بسته مطالعاتی پیرامون عفاف و حجاب و واقعه گوهرشاد ارائه می‌شود.
وی با اشاره به رونمایی از کتاب، اجرای نشست کتابخوان و مسابقات کتابخوان با موضوع بررسی علل واقعه مسجد گوهرشاد افزود: در راستای جلوگیری از مغفول ماندن موضوعات مرتبط با قیام گوهرشاد باید بسته فرهنگی همه جانبه توسط متولیان امر در این زمینه تهیه شود.
تبیین قیام گوهرشاد در حضور زائران حرم مطهر رضوی
مدیرکل اداره کتابخانه‌های عمومی خراسان رضوی ضمن تأکید بر ترویج المان‌های شهری، کتاب و فعالیت‌های فرهنگی پیرامون این موضوع گفت: وقتی زائر و مجاور جوان و نوجوان وارد حرم مطهر رضوی می‌شود، مسجد گوهرشاد را از نزدیک مشاهده می‌کند در مورد این واقعه به غیر از اطلاعات موجود در کتب درسی و احیاناً در فضای رسانه‌ای چیزی نمی‌دانند لذا اطلاعرسانی نسبت به این موضوع تاریخی و هویتی باید با قوت بیشتری توسط متولیان صورت بگیرد.
وی افزود: درباره معرفی شخصیت‌های سازنده این مسجد و اتفاقاتی که منجر به واقعه مسجد گوهرشاد شد باید توضیحاتی به اقشار مختلف به منظور آشنایی مردم ارائه شود تا مقاومت و غیرت دینی مردم و همچنین ظلم حکومت رضاخانی در این دوران زنده بماند.
انتقال گفتمان رویدادهای انقلاب اسلامی به نسل جدید
حجت‌الاسلام سبزیان با بیان اینکه در زمینه گوهرشاد نباید صرفا به یک مجموعه نگاه و توقع داشت تا اقدامی صورت بگیرد خاطرنشان کرد: افرادی را به عنوان شاهدان تاریخی این ماجرا از دست داده‌ایم ولی باید برای نسل های جدید که انقلاب و رویدادهای انقلاب اسلامی را درک نکردد و شاید این روزها کمتر توجه داشته باشند و در خوانش‌های خود نیز سطحی و سریع عبور کنند، برنامه ریزی فرهنگی داشته باشیم.
وی ضمن تأکید بر فعالیت رسانه‌ای به صورت موضوع‌محور درباره قیام گوهرشاد افزود: در مدیریت شهری باید دغدغه این موضوع ایجاد شود و در معاونت فرهنگی شهرداری مشهد اقداماتی صورت بگیرد و همه مجموعه‌های فرهنگی باید در کنار هم مأموریت‌های تعریف شده‌ای را در این راستا دنبال کنند.
ضرورت جلوگیری از فراموشی تاریخی رخدادهای انقلاب اسلامی
مدیرکل اداره کتابخانه‌های عمومی خراسان رضوی با اشاره به اینکه رسالت فرهنگی در این موضوع داریم تا چنین رخدادهایی به فراموشی تاریخی و تکرار وقوع اتفاقات تاریخی منجر نشود تصریح کرد: وظیفه ترویج، معرفی و تبیین این واقعه تاریخی بر عهده اداره کتابخانه‌های عمومی استان است و اگر کتابی منتشر شود، رونمایی و خوانش کتاب و جلسات کتابخوانی را پیگیری می‌کنیم.
وی افزود: نویسندگان مشهدی در این زمینه فعال بودند و مرحوم تشکری در آثار خود به کشف حجاب زنان و اتفاقات مسجد گوهرشاد به صورت ژانر داستانی اشاره داشته و چهره واقعی استعمار آن زمان را به تصویر می کشد.
حجت‌الاسلام سبزیان ادامه داد: آثار مرکز اسناد انقلاب اسلامی تولیدی به نام «قیام گوهرشاد به روایت اسناد» داشته که البته بخش نخبگانی دارد و کتابی نیز انتشارات شهر بهشت مشهد به نام «شخصیت شناسی قیام گوهرشاد» چاپ کرده است که بازخوانی رویدادهای این واقعه در دستور کار قرار گرفته است.
حمایت از انتشار اسناد مرتبط با واقعه گوهرشاد در قالب کتاب
وی افزود: کتاب «اوسنه گوهرشاد» نوشته مرحوم تشکری در این رابطه واقعه کشتار مردم در این مسجد است و داستانهای موازی آورده شده که می تواند معرف این واقعه تاریخی باشد.
مدیرکل اداره کتابخانه‌های عمومی خراسان رضوی با اشاره به اهمیت خلق رویدادهای فرهنگی در رابطه با کتب منتشر شده گفت: بخشی از موضوعات شهدای گوهرشاد در کتب فوق ذکر شده و اشاره ای شده ولی به تعداد و شخصیت های شهید شده در این واقعه اشاره نشده است و می‌توان در مورد این موضوعات بحث و بررسی کارشناسانه صورت بگیرد اما در حوزه تألیف، گردآوری و پژوهش در این حوزه وظیفه ای نداریم.
وی با اعلام اینکه مأموریت های مهم پژوهشی در این حوزه بر عهده آستان قدس، شهرداری و دستگاه های فرهنگی مرتبط بوده و متولی نشر و چاپ کتب وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی است افزود: برنامه ها، متناسب با تاریخ رویداد و مناسبت‌های سالانه پیگیری شده و برای سال آینده اگر اسناد مرتبط با واقعه گوهرشاد در قالب کتب منتشر شود، رونمایی فاخر و بزرگی خواهیم داشت.
انتهای پیام/
منبع: دانا
کلیدواژه: مدیرکل اداره کتابخانه های عمومی خراسان رضوی انقلاب اسلامی واقعه گوهرشاد حرم مطهر رضوی مسجد گوهرشاد قیام گوهرشاد واقعه تاریخی صورت بگیرد کشف حجاب
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.dana.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «دانا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۴۵۱۲۵۷۶ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
هر صبح و شام در آستانه مقدسه رضوی قرآن تلاوت نمایند / نگاهی به شواهد تاریخی درباره پیشینه قرائت قرآن در حرم مطهر امام رضا(ع)
پنجشنبه گذشته به رسم دیرینه، جلسات سنتی قرآن کریم در یکی از شبستان‌های مسجد گوهرشاد در قالب برنامه دارالحفاظ آغاز شد. در این جلسه که ساعت 4 صبح پنجشنبه 6اردیبهشت در مسجد گوهرشاد برگزار شد استاد سیدمرتضی سادات فاطمی به عنوان پیشکسوت و صدرالحفاظ آستان قدس رضوی دعوت شد تا استاد این جلسه سنتی قرآنی در حرم مطهر رضوی باشد. قرار زیبایی که بناست با حضور سایر اساتید پیشکسوت تکرار شود. به این بهانه مروری بر پیشینه برنامه‌های قرآنی حرم مطهر رضوی داریم.
قرائت قرآن در جوار بارگاه علی بن موسی‌الرضا(ع) سنتی به قدمت این صحن و سراست. نشان آن، قدیمی‌ترین قرآن وقفی این آستان است. سنتی که طی قرن‌ها به مرور شکل گرفت و به شکل مراسمی آیینی قد کشید. نشان به این نشان که در دوره صفوی حفاظ حرم مطهر دارای جایگاه ویژه‌ای بودند و واقفان برای پایداری سنت تلاوت در حرم علی بن موسی الرضا(ع) وقف‌های متعدد داشتند. یکی از این وقف‌ها مربوط به خواجه علاءالدین حاجی در عهد شاه طهماسب اول صفوی است که به تاریخ 993 قمری وقف و بخشی از درآمد آن صرف تأمین هزینه تلاوت قرآن در حرم مطهر شده تا حفاظ هر صبح و شام در روضه متبرکه، قرآن تلاوت کنند. سنتی دیرین که تا امروز ادامه دارد. کافی است سحرگاه به نیت زیارت به حرم مطهر رفته و پس از عرض ارادت، سری به مسجد گوهرشاد بزنید تا قاریان را نشسته به احترام ببینید و نوای ملکوتی قرآن را بشنوید که بر بال‌های ملائک تا آسمان می‌رود.
سنتی که از آغاز بود
قرائت قرآن در اماکن مقدس توصیه پسندیده‌ای است که در مزارات سرزمین‌های اسلامی از آغاز اسلام برقرار بوده است. با شکل‌گیری مشهدالرضا(ع) در قرن سوم هجری و حضور زائران بر گرد مرقد مطهر علی بن موسی‌الرضا(ع) قرائت قرآن نیز رایج بوده است. به نوشته مؤلف عیون اخبارالرضا(ع)، در قرن چهارم هجری زائران در کنار مرقد امام رضا(ع) قرآن تلاوت می‌کردند. ابن‌بابویه با واسطه از ابوعلی محمد بن معاذ و به نقل از ابوعمر و محمد بن عبدالله حاکم نوغان می‌نویسد: «مسافری از ری که نامه‌ای از بعضی سلاطین حمیر برای نصربن احمد امیر بخارا داشت، به زیارت حرم آمده، شب را در حرم به سر برد و بعد از نماز شروع به خواندن قرآن کرد».
قرآن‌های موجود در موزه آستان قدس رضوی با قدمت هزارساله خود شاهدی دیگر بر این ماجرا هستند. قدیمی‌ترین قرآن وقفی به شماره 3004 که به خط کوفی بر پوست آهو نوشته شده، متعلق به ابوالقاسم علی بن ناصرالدوله ابی‌الحسن محمد بن ابراهیم سیمجور است که به سال 363 وقف شده است. به جز این، دو قرآن دیگر نیز یکی وقف سلطان محمود غزنوی به تاریخ 393 قمری و دیگری مربوط به ابوالبرکات که در رمضان 421 قمری وقف شده است. غیر از تاریخ، نکته دیگری که در وقف‌نامه این قرآن آمده و از نظر اثبات تلاوت قرآن در این آستان دارای اهمیت است، تصریح به عدم خروج قرآن از حرم است. گفته می‌شود با گسترش این صحن و سرا و رونق مشهدالرضا(ع) به موازات توجه به خدمات رفاهی برای زائران، در خصوص نیازهای عبادی و زیارتی آنها نیز اندیشه می‌شده است. اما در این مورد تا قرن نهم هجری سندی در دست نیست و نخستین و قدیمی‌ترین خبر در این خصوص متعلق به برگزاری آیین قرائت قرآن در حرم مطهر به گزارش فضل‌االله روزبهان خنجی است که در شرح سفر زیارتی محمد خان شیبانی به مشهد، در وصف مراسم قرائت قرآن حفاظ نوشته است: «...و اشارت علیه سانح شد که حفاظ در بیرون قبه قرائت قرآن نمایند و فرمودند مکروه است در پایین قبر قرآن خوانند و تأکید نمودند که «... باید بعد از این، حفاظ مرقد مقدس رضوی در بیرون قبه تلاوت نمایند؛ به رعایت ادب اقرب است». سپس مولانا حافظ جامی، غزلی ترکی در هشت بیت در منقبت امام رضا(ع) با رخصت همایونی قرائت کرد و آن گاه حدیثی قدسی به اسناد مسلسل، به روایت حضرت رضا(ع) قرائت و ترجمه شد و همگان فیض بردند».
با مرور این شرح به جزئیات مهمی در خصوص مراسم قرائت در حرم مطهر رضوی می‌رسیم. نخست اینکه مراسمی اینچنین دارای سابقه بوده و در پایین پای حضرت اجرا می‌شده و پس از این زمان به مکانی دیگری منتقل شده‌است. جز این می‌توان درباره تشریفات مراسم نتایجی گرفت، مانند اینکه در پایان تلاوت قرآن، برنامه‌های دیگری مانند سخنرانی و شعرسرایی برقرار بوده و همچنین شرح احادیث انجام می‌شده است. اشعار و احادیثی که بعدها منشآت خواجه نصیر طوسی و مدایح دوازده امام جای آن را گرفت.
دارالحفاظ، رواقی برای حفاظ حرم مطهر
دیگر خبری که از قرن نهم می‌تواند در خصوص سنت تلاوت قرآن در حرم مطهر رضوی ذکر کرد، وجود رواق دارالحفاظ در حرم مطهر است. رواقی که گفته می‌شود به دست گوهرشاد بیگم در اوایل قرن نهم هجری ساخته شده و نامش را از حفاظ قرآن کریم حرم مطهر دارد. گفته می‌شود وجود این رواق و نامش نشان‌دهنده این است که مراسمی اینچنینی در عهد تیموریان و حتی در قرن هشتم نیز مرسوم بوده و به همین دلیل مکانی ویژه برای آن ساخته و تدارک دیده‌اند. دیگر شاهد و سند ماجرا نشان مصدری حافظ مسجد جامع گوهرشاد است که سلطان حسین میرزای بایقرا به نام خواجه حافظ حسینعلی (که از حافظان و قاریان بزرگ آن دوره خوراسان بوده) صادر کرده است و به موجب این حکم، او ریاست حفاظ بیت‌المغفره و مسجد جامع گوهرشاد را عهده‌دار شده است. برای فهم بیشتر از این سنت باید در تاریخ جلوتر بیاییم تا به عهد صفوی برسیم. در این دوره به خاطر وقف‌نامه‌هایی که عواید آن به این مراسم اختصاص یافته و همچنین اسنادی که درزمینه مواجب حفاظ و شرح هزینه برگزاری مراسم وجود دارد می‌توان به اصطلاحات مربوط به این مراسم رسید. اصطلاحاتی مانند صدرالحفاظ، حافظ، سلطان القراء و صدر القراء که به جایگاه و اهمیت حافظان قرآن و این مراسم در عهد صفوی اشاره دارد. گفته می‌شود حفاظ در عهد صفوی زیر نظر خادم‌باشی و همچنین سرکشیک که متولی این مراسم بود، خدمت می‌کردند. براساس این وقف‌نامه‌ها حفاظ در دو دسته «حفاظ بالاسرمبارک» و «حفاظ حرم مطهر» زیر نظر مسئولان به تلاوت قرآن و ادعیه می‌پرداختند. شرح این وقف‌نامه‌ها مفصل است و در مجالی دیگر به آن خواهیم پرداخت.
آزاده خلیلی
خودکشی از رزیدنتها به پزشکان رسیده؛ چرا دکتر سمیرا آلسعیدی خودکشی کرد؟/ «خودکشی پزشکان بهمثابه یک انتحار اجتماعی است»