به نقل از «فرارو»

مصرف سیگار در ایران زنانه شده است؟

تاریخ انتشار: ۱۵ اسفند ۱۴۰۰ | کد خبر: ۳۴۵۲۴۲۹۷

مصرف سیگار معضلی است که افراد بسیاری در جامعه ما به آن گرفتارند، اما تا پیش از این، به دلیل فرهنگ و نگاه جامعه، زنان کمتر به آن گرایش داشتند و سیگار کشیدن تا حد زیادی عملی مردانه به حساب می‌آمد. اما در سال‌های اخیر به نظر می‌رسد گرایش زنان به مصرف سیگار بیشتر شده است، زیرا اکنون دیدن زنان در حال سیگار کشیدن در خیابان، پشت فرمان خودرو، کافه‌ها و.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

.. حداقل در شهر‌های بزرگ امری عادی شده است.

به گزارش همشهری، دکتر زهرا حسامی دکترای تخصصی پزشکی و پزشک مشاور در جمعیت مبارزه با استعمال دخانیات که انجمنی مردم‌نهاد است و به صورت رایگان به افراد کمک می‌کند مصرف سیگار و قلیان را ترک کنند، در گفتگو با همشهری آنلاین به سوالات ما درباره علل بیشتر شدن گرایش زنان به مصرف سیگار، باور‌های رایج درباره مصرف و ترک سیگار و تاثیرات مخرب مصرف سیگار بر زنان پاسخ داده است که شرح آن را در ادامه می‌خوانید.

گفته می‌شود در سال‌های اخیر گرایش زنان به سیگار زیاد شده است و حتی از زنانه شدن چهره مصرف سیگار سخن به میان می‌آید. این مسئله تا چه حد درست است؟

ببینید، سیگار زنانه نشده است، اما در سال‌های اخیر شاهد بیشتر شدن گرایش زنان به مصرف دخانیات، هم سیگار و هم قلیان، هستیم. این هم تحت تاثیر تبلیغات است؛ اینکه سیگار سبک یا کم‌خطر وجود دارد.

روز به روز که مضرات سیگار بیشتر مشخص می‌شود، یک عده ترک می‌کنند و عده‌ای هم بر اثر عوارض مصرف آن جانشان را از دست می‌دهند. مسلما شرکت‌های دخانی باید جایگزینی برای آن‌ها در بازار مصرف پیدا کنند. یکی از گروه‌هایی که روی آن‌ها خیلی کار می‌شود، خانم‌ها هستند و دیگری نوجوان‌ها. متاسفانه در سال‌های اخیر هم سن مصرف دخانیات پایین آمده و به حدود ۱۲، ۱۳ سال رسیده است و هم گرایش خانم‌ها به آن بیشتر شده است.

نکته دیگر اینکه ۱۰، ۱۵ سال پیش به‌راحتی نمی‌دیدیم خانمی در خیابان یا پشت فرمان خودرو سیگار بکشد، چون این کار قبح داشت، اما الان قبح آن کم شده است.

منظورتان از تبلیغات چیست؟ چون شرکت‌های دخانی نمی‌توانند برای دعوت به مصرف دخانیات تبلیغ کنند.

بله، ما تبلیغات مستقیم در این زمینه نداریم و ممنوع است. منظور تبلیغات غیرمستقیم است. مثلا فرد می‌بیند که در رستوران‌های شیک یا اماکن تفریحی قلیان سِرو می‌شود یا در فضای مجازی مصرف آن را می‌بیند. به هر شکلی این باور غلط در افراد به وجود آمده است که مثلا سیگار‌های سبک یا قلیان کم‌ضررند و برای تفریح می‌توان مصرفشان کرد.

زنان بیشتر در چه بازه سنی‌ای برای ترک سیگار اقدام می‌کنند؟

همه افراد، چه زن چه مرد، وقتی در سنین پایین مصرف دخانیات را شروع می‌کنند، اصلا به عوارض آن فکر نمی‌کنند، اما وقتی به میانسالی می‌رسند، این مسئله برایشان مهم می‌شود. به همین دلیل ـ به صورت میانگین اگر بخواهیم بگوییم ـ بیشتر در میانسالی به ترک اقدام می‌کنند، یعنی در سنین بین ۳۰، ۳۵ سال تا ۶۰، ۶۵ سال. البته افرادی با سن پایین‌تر و بالاتر از این بازه هم هستند که دخانیات را ترک می‌کنند.

زن‌ها چقدر در ترک سیگار موفق عمل می‌کنند؟ می‌شود در این زمینه بین زنان و مردان مقایسه‌ای انجام داد؟

مقایسه که زیاد انجام شده و مقاله هم در این زمینه نوشته شده است، اما من چندان حضور ذهن ندارم. فقط باید توجه کنیم فاکتوری وجود ندارد که بر اساس آن بتوانیم بگوییم خانم‌ها بیشتر موفق می‌شوند سیگار را ترک کنند یا آقایان. اما این ثابت شده است که اگر کسی بخواهد ترک کند و برای آن دلیل داشته باشد، چه آقا باشد چه خانم، این کار را انجام می‌دهد. طبق آمار‌هایی که در همین انجمن خودمان داریم، بالای ۸۰، ۹۰ درصد موفقیت در ترک داریم، یعنی معمولا افراد بعد از یک ماه موفق به ترک سیگار می‌شوند. اینکه آن‌ها چقدر در ترک می‌مانند هم درصد قابل قبولی دارد.

بعضی از زنانی که موفق به ترک سیگار نشده‌اند، می‌گویند در دوره پیش از عادت ماهانه و حین آن که به پی‌ام‌اس یا سندروم قاعدگی دچار بوده‌اند، ترک خود را شکسته‌اند. واقعا این سندروم چقدر می‌تواند در ناکامی زنان در ترک سیگار موثر باشد؟

ببینید، همه خانم‌ها هر کدام به نوعی به این سندروم دچار می‌شوند و این فقط زنان سیگاری نیست. سندروم قاعدگی با استرس همراه است و فرد سیگاری اگر یاد بگیرد و بتواند یک بار این استرس را بدون سیگار پشت سر بگذارد، دفعات بعد برایش راحت‌تر خواهد شد. ترک سیگار به طور کلی سخت است و مهم این است که وقتی سختی این کار به فرد فشار می‌آورد، او به خودش یادآوری کند چرا ترک کرده است و اینکه این سختی می‌گذرد.

خانمی که دارد سیگار را ترک می‌کند، برای کاهش استرس سندورم قاعدگی می‌تواند مدیتیشن کند، دوش بگیرد، مایعات بنوشد، با کسی درباره مسائل و نگرانی‌هایش حتی به صورت تلفنی صحبت کند و دارو‌های جایگزین نیکوتین مثل آدامس نیکوتین مصرف کند. قطعا اولین سندورم را با سختی بسیار خواهد گذراند، اما در دوره‌های بعدی قاعدگی هر بار این کار آسان‌تر خواهد شد، پس ترک سیگار با وجود سندروم قاعدگی هم شدنی است.

به طور کلی، در فرایند ترک سیگار، مدیریت استرس، چه برای خانم چه آقا، نکته مهمی است. ما مراجعانی داریم که می‌گویند شغلشان و زندگی‌شان بسیار پراسترس است. اولین کاری که آن‌ها باید انجام دهند، پیدا کردن راهی برای مدیریت این استرس است که بتوانند ترک موفقی داشته باشند.

باوری بین عموم وجود دارد که تاثیر مخرب سیگار بر جسم زنان بیشتر از مردان است. این مسئله چقدر درست است؟

نه، این‌طور نیست. فقط زنان، با توجه به سیستم فیزیکی خاصی که دارند، با مرد‌ها متفاوتند. به عبارتی سیگار، علاوه بر تاثیرات مشترکی که بر هر دو جنس دارد، باعث بروز بیماری‌هایی در زنان سیگاری می‌شود که منحصرا به سیستم بدنی خانم‌ها اختصاص دارند، مثل سرطان پستان. اما مثلا سرطان ریه هم در خانم‌ها دیده می‌شود و هم آقایان. سیگار کشیدن بر باروری زنان هم موثر است. مطالعات نشان داده است که سیگار کشیدن زنان در بروز درجاتی از نازایی در آنها، سقط جنین در ۳ ماه اول و ۳ ماه آخر، ناهنجاری‌های جنین و خون‌ریزی در دوران بارداری تاثیر دارد.

زنان برای بارداری چه مدت قبل از آن باید سیگار را ترک کنند؟ مثلا جایی خواندم که حداقل ۶ ماه قبل از اقدام به بارداری زنان باید سیگار را ترک کنند.

ما اصلا چنین زمان‌بندی‌ای نداریم. سیگار که اصلا نباید کشید. بله، کسی که قصد بارداری دارد باید سیگار را ترک کند، اما در مورد آن ۶ ماه هم این‌طور نیست که اگر کسی دیرتر سیگار را ترک کرد، حتما برای بچه مشکلی پیش می‌آید. اگر کسی هم بدون برنامه‌ریزی باردار شود، بلافاصله باید مصرف سیگار را قطع کند. البته باید این را هم در نظر گرفت که کسی که قبل از بارداری ترک می‌کند نسبت به کسی که حین بارداری این کار را انجام می‌دهد با ریسک کمتری در بارداری‌اش مواجه می‌شود.

جمعیت مبارزه با استعمال دخانیات از اوایل دهه ۷۰ خورشیدی کلینیک‌های مشاوره ترک سیگار خود را در شهر تهران راه‌اندازی کرد. این کلینیک‌ها که اکنون در حال گسترش به سایر شهر‌ها هستند، خدماتی رایگان ارائه می‌کنند که عبارتند از:

ـ برگزاری دوره‌های ترک دخانیات شامل ویزیت، تست تنفس، نیکوتین‌درمانی و مشاوره‌های دوره‌ای
ـ ارائه مشاوره فردی و گروهی
ـ برگزاری کلاس در مناطق و مراکز مختلف تهران
ـ پیگیری مستمر و مشاوره در طول ترک دخانیات 

در طول فعالیت این جمعیت حدود ۲۰ درصد افراد مراجعه‌کننده به کلینیک ترک سیگار آن زن و ۸۰ درصد مرد بوده‌اند.

ارائه آموزش‌های کوتاه‌مدت به پزشکان و پیراپزشکان در زمینه روش‌ها و دارو‌های جدید ترک دخانیات با هدف آماده‌سازی آن‌ها برای فعالیت در سایر کلینیک‌های ترک و مراکز درمانی از جمله اقدامات جمعیت مبارزه با استعمال دخانیات است. این کلینیک‌ها با شهرداری تهران و سایر نهاد‌های فعال در زمینه دخانیات و سلامت همکاری تنگاتنگی دارند.

هدف نهایی این جمعیت ایجاد مراکز و اجرای طرح‌های تحقیقاتی مرتبط با دخانیات در سطح کشوری و منطقه‌ای، برگزاری دوره‌های آموزش عمومی و تخصصی برای آحاد مردم و پزشکان در خصوص کنترل و مبارزه با دخانیات به منظور امکان ارائه خدمات ترک سیگار و جلوگیری از شروع مصرف در جوانان است.

جمعیت مبارزه با استعمال دخانیات یک مرکز مجازی به نام «رهش» دارد و به صورت تلفنی به همه افرادی که به مشاوره برای ترک دخانیات نیاز دارند، خدمات رایگان ارائه می‌دهد. برای مراجعه به کلینیک این جمعیت هم می‌توان با شماره تلفن‌های ۸۸۱۰۵۰۰۳ تماس گرفت یا به نشانی تهران، خیابان ولیعصر، ابتدای فتحی شقاقی، کوچه فراهانی‌پور، نبش کوچه هفتم، پلاک ۴ مراجعه کرد.

روش کار در انجمن مبارزه با استعمال دخانیات برای کمک به افراد در ترک سیگار چگونه است؟

ترک سیگار یک پروسه و فرایند است. این‌طور نیست که فرد بیاید اینجا و ما چندتا دارو به او بدهیم و بفرستیمش برود. ما برای این کار یک پکیج داریم که درمان دارویی و درمان غیردارویی را شامل می‌شود. وابستگی به سیگار هم ۲ قسمت دارد. یکی جسمی است، یعنی فردی که سیگار می‌کشد بعد از مدتی به نیکوتین اعتیاد پیدا می‌کند و باید این اعتیاد جسمی درمان شود. ما این کار را با دارو انجام می‌دهیم. در ترک سیگار حتما باید دارو تجویز شود.

بخش مهم دیگر کار رفتاردرمانی یا درمان غیردارویی است. به هر حال یک قسمت اعتیاد به سیگار وابستگی روانی است. فرد طی سال‌ها مصرف سیگار عادت کرده است با انجام هر کاری ـ مثلا غذا خوردن، نوشیدن چای، صحبت با دوستش، کار با کامپیوتر و ... ـ سیگار بکشد. او باید یاد بگیرد که مثلا بعد از غذا خوردن، به جای سیگار کشیدن، فلان کار را انجام دهد. رفتاردرمانی این است که به فرد کمک کنیم کم‌کم رفتار‌های ساده را جایگزین سیگار کشیدن کند.

نکته مهم این است که فردی که تصمیم گرفته سیگار را با کمک انجمن ترک کند، باید در جلسات اول به طور منظم برای ویزیت مراجعه کند، به‌خصوص در ماه ماه اول. او باید هر هفته یا هر ۲ هفته یک بار ویزیت شود. بعد از یک ماه، ترک کامل شروع فرد می‌شود. معمولا وضعیت ترک او تا یک سال پیگیری می‌شود که البته دیگر لازم نیست در فواصل کوتاه به ما مراجعه کند، اما لازم است طبق دستور پزشک و در زمان تعیین‌شده مراجعه صورت بگیرد. وقتی ترک صورت گرفت و فرد جزء آمار‌های ترکی ما ثبت شد، یک ماه بعد با او تماس می‌گیریم که ببینیم هنوز روی ترک خودش هست یا نه و وضعیتش چگونه است. در مقاطع زمانیِ ۳ ماه، ۶ ماه و یک سال بعد از ترک هم این کار را انجام می‌دهیم.

البته باید توجه داشت که خود فرد هم باید پیگیر باشد و بخواهد ترک کند. در فرایند ترک سیگار با کمک پزشک باید بین فردی که می‌خواهد ترک کند و پزشک تعامل وجود داشته باشد، نه اینکه فرد بعد از یک یا چند بار مراجعه برود و دیگر نیاید.

این معجزه اتفاق نمی‌افتد که فرد بیاید اینجا دارو بگیرد و فقط با خوردن دارو بتواند ترک کند. بله، او برای ترک سیگار دارو را حتما باید بخورد، اما در کنارش توصیه‌هایی به او ارائه می‌کنیم که باید آن‌ها را هم انجام دهد. این توصیه‌ها به رفتار فرد مربوط است. به عبارتی، او باید روش زندگی‌اش را عوض کند و یک‌سری عادت‌های قدیمی‌اش را کنار بگذارد و عادت‌های جدیدی برای خودش ایجاد کند.

برای بعد از ترک هم دارویی هست که به فرد کمک کند روی ترک خود بماند؟

بله، دارو‌هایی هست که برای بعد از ترک تجویز می‌شود. این دارو‌ها شامل نیکوتینی و غیرنیکوتینی است و باید طبق دستور پزشک مصرف شود. دارو‌های نیکوتینی را فقط با نسخه پزشک می‌توان تهیه کرد و حداکثر زمان مصرف آن هم بین ۲ تا ۳ ماه است. دارو‌های جایگزین نیکوتین را هم که بدون نسخه می‌توان از داروخانه تهیه کرد، فرد می‌تواند تا ۶ ماه و بعضا ۱۲ ماه با خودش داشته باشد و هر وقت دچار مشکل شد، مصرف کند. البته این دارو‌ها هم باید طبق دستور پزشک و با روش درست مصرف شوند. مثلا یکی از این دارو‌ها آدامس نیکوتین است که بار‌ها از مراجعان شنیده‌ایم طعمش بد است و تحملش را ندارم و از این حرف‌ها. این به این دلیل است که با روش درست مصرف نشده است.

مسلما گذر زمان هم به فردی که در پروسه ترک سیگار قرار می‌گیرد کمک می‌کند، یعنی یک ماه بعد از ترک برایش از شروع آن راحت‌تر است و به همین ترتیب ۲ ماه بعد یا ۳ ماه بعد. خود هم فرد نباید منفعل باشد، یعنی ننشیند که هوس سیگار به سراغش بیاید و بعد بخواهد آن را برطرف کند، بلکه باید توصیه‌های کاهش هوس را انجام دهد؛ مثلا ورزش کند، تغذیه‌اش را تغییر دهد و مرتبا به دلایل خود برای ترک سیگار فکر کند.

فرد را بعد از ترک برای دریافت کمک به روانپزشک یا روانکاو هم ارجاع می‌دهید؟

اینجا این کار را که بخواهیم کسی را برای ترک پیش مشاور بفرستیم انجام نمی‌دهیم، مگر اینکه فردی مشکل خاصی داشته باشد، مثلا افسردگی حاد.

فکر نمی‌کنید جای روانپزشک یا روانکار در پروسه ترک خالی است و چنین پشتیبانی‌ای برای ترک لازم است؟

اینجا با همین کار‌هایی که انجام می‌دهیم و توصیه‌هایی که به مراجعان ارائه می‌کنیم، برای ترک کار دیگری لازم نیست. همان‌طور که گفتم، مگر اینکه کسی مشکلی از قبل داشته باشد که به او توصیه کنیم به روانپزشک یا روانکاو هم مراجعه کند، مثلا افسردگی حاد داشته و در حال مصرف دارو باشد. مسلما چنین فردی وقتی می‌خواهد ترک کند نیاز دارد با روانپزشک یا روانکاوش در تماس باشد، ولی اینکه صرفا برای ترک او را ارجاع بدهیم، در برنامه‌مان نیست.

اگر کسی بدنش به عوارض دارو واکنش نشان دهد و نتواند مصرف آن را ادامه دهد، می‌تواند فقط با توصیه‌هایی که به او ارائه می‌دهید ترک کند؟

این دارو‌ها عوارضی ندارند که به خاطر آن‌ها بخواهیم بگوییم کلا از ترک مصرف شوند. ممکن است دارویی برای کسی ممنوعیت مصرف داشته باشد که داروی دیگری برایش تجویز می‌کنیم. اینکه فرد دارو بخورد و مثلا کهیر بزند هم خیلی نادر است که از او می‌خواهیم مدتی دارو را قطع و بعد دوباره مصرف کند یا داروی جایگزین به او می‌دهیم.

نظرتان درباره گروه‌درمانی برای ترک سیگار ـ مثل ترک اعتیاد به مواد مخدر ـ چیست؟

گروه‌درمانی خوب است و در کنار مزایایش یک‌سری معایب هم دارد. قبلا ما هم اینجا در انجمن گروه‌درمانی داشتیم. فرد در یک گروه دوره ترک را می‌گذراند و سالی یک بار هم سالگرد ترک می‌گرفتیم و از آن‌ها دعوت می‌کردیم که بیایند و از تجربیاتشان بگویند. این خوب است که در گروه‌درمانی فرد می‌تواند در کنار دیگران بنشیند و از مشکلاتش بگوید، اما بعضی‌ها هم هستند که دوست ندارند پیش بقیه مشکلاتشان را بیان کنند.

زمان‌بندی جلسات گروه هم کمی مشکل است، چون همه افرادی که گروه‌درمانی را شروع می‌کنند باید از جلسه اول تا آخر به طور مرتب و سر ساعت بیایند. با توجه به مشکلات رفت و آمد و ... و بعد هم شیوع کووید، ما جلسات گروه‌درمانی را تعطیل و آن را انفرادی کردیم. ما زمان و انرژی می‌گذاشتیم، اما خیلی‌ها به طور منظم در جلسات شرکت نمی‌کردند، حتی کسانی که خودشان پیشنهاد داده بودند این جلسات برگزار شوند.

منظور من بعد از ترک است. اینکه افراد با مراجعه انفرادی ترک کنند و برای ماندن در ترک در جلسات گروهی شرکت کنند؛ هم آن‌ها که تازه ترک کرده‌اند و هم کسانی که سال‌ها از ترکشان می‌گذرد.

ما اینجا گروه‌درمانی را فقط برای ترک داشتیم. بعد هم اگر مناسبتی بود، عده‌ای می‌آمدند و از تجربیاتشان در ترک می‌گفتند. اینکه افراد بعد از ترک در جلسات گروهی شرکت کنند، نداشته‌ایم. تحقیقاتی که در دنیا انجام شده است هم نشان می‌دهد که گروه‌درمانی با درمان انفرادی تفاوت چندانی ندارد و مزیت گروه‌درمانی فقط در تبادل تجربیات است.

ما در اینجا، و خود من بالشخصه، آنقدر از نزدیک با افراد سیگاری و آن‌ها که برای ترک مراجعه کرده‌اند برخورد داشته‌ایم که مشکلاتشان برای‌مان ملموس است و می‌دانیم سوالشان چیست، کجا مشکل دارند، به چه توصیه‌هایی نیاز دارند و....

در پروسه ترک سیگار چه کاری از همه مهم‌تر است؟

مهم تصمیم فرد است. کسی که تصمیم گرفته است ترک کند و این تصمیم برایش اهمیت زیادی دارد، این کار را انجام می‌دهد. اما کسی که با خودش می‌گوید حالا ببینم چه می‌شود، شاید شد، فلان امتحان را بدهم بعد ترک می‌کنم و از این حرف‌ها، معمولا موفق به ترک نمی‌شود. البته همین فرد ممکن است ۳ ماه بعد قاطع‌تر و با یک تصمیم قطعی بیاید و موفق به ترک هم بشود. اتفاقا آن شکست‌های قبلی هم به او خیلی کمک می‌کنند. بنابراین، مهم اول خواست خود فرد است و بعد کمک‌هایی که ما به او ارائه می‌کنیم.

در فرایند ترک سیگار خیلی‌ها موفق می‌شوند و خیلی‌ها هم نه. آن‌هایی که موفق نمی‌شوند معمولا کسانی‌اند که انتظار دارند راحت سیگار را ترک کنند در حالی که این‌طور نیست. مصرف سیگار اعتیاد است و اعتیاد شدیدی هم است، برخلاف آنچه بعضی‌ها فکر می‌کنند که اعتیاد فقط مصرف مواد مخدر است. به عبارتی، نیکوتین ماده‌ای بسیار اعتیادآور است و اعتیاد به آن هم جسمی است و هم روانی است. فرد به سیگار عادت کرده و جزئی از زندگی‌اش شده است، بنابراین وقتی می‌خواهد آن را کنار بگذارد هم باید انگیزه پشتش باشد و هم به توصیه‌های مشاور و پزشک خود به‌خوبی عمل کند.

چقدر مسئله ژنتیک را در گرایش افراد به سیگار موثر می‌دانید؟

این مسئله مطرح شده، اما ثابت نشده است. گرایش به سیگار مولتی‌فکتوریال است و عوامل بسیاری ـ مثل محیط زندگی، خانواده، همسالان و دوستان مدرسه و... ـ در آن موثرند. ژنتیک هم می‌تواند یکی از این عوامل باشد، اما ـ همان‌طور که گفتم ـ به اثبات نرسیده است. البته عامل ژنتیک هم قطعا تحت تاثیر عوامل محیطی قرار می‌گیرد، کما اینکه ممکن لست خواهر و برادری در یک خانواده و شرایط مشابه بزرگ شوند، اما فقط یکی از آن‌ها سیگاری شود؛ بنابراین تاثیرات محیطی در این قضیه خیلی مهم است.

مهم‌ترین عاملی که باعث می‌شود فرد بعد از ترک سیگار مجددا به آن برگردد از نظر شما چیست؟

مهم‌ترین مسئله در این زمینه باور و تصور غلط است. فرد مدتی بعد از ترک ممکن است در شرایط خاصی با خودش بگوید که من دیگر ترک کرده‌ام و حالا یک نخ بکشم چیزی نمی‌شود، اما همان یک نخ می‌شود شروع دوباره. این اتفاق خیلی سریع هم رخ می‌دهد، چون سیستم عصبی او ـ هر چند سال هم از ترک گذشته باشد ـ سیگار را می‌شناسد و از آن خاطره دارد. کسی که سیگاری بوده ممکن است ۶ سال بعد از ترک هم وسوسه شود سیگار بکشد، اما خیلی راحت می‌تواند به این وسوسه «نه» بگوید.

چیزی که ما اینجا به مراجعان می‌گوییم، این است که «نه» شما به سیگار باید تا پایان زندگی‌تان باشد، حتی به یک پُک!

منبع: فرارو

کلیدواژه: ترک سیگار سیگار زنان و سیگار جمعیت مبارزه با استعمال دخانیات کار را انجام سیگار را ترک کنند سال های اخیر برای ترک سیگار گرایش زنان خواهد ترک مصرف دخانیات ترک سیگار طور نیست ترک دخانیات گروه درمانی سیگار کشیدن دارو ها موفق به ترک جلسات گروه مصرف سیگار توصیه هایی بعد از ترک کلینیک ها توصیه ها خانم ها ماه بعد مصرف آن اگر کسی یک ماه ترک هم

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت fararu.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «فرارو» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۴۵۲۴۲۹۷ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

ایران امنیت انرژی بالایی دارد اگر مصرف‌کننده بگذارد

سال‌های گذشته هنگامی که ترکیه قرارداد گازی ایران را به داوری برد و مدعی شد ایران توانایی تأمین گاز را حتی در داخل کشورش ندارد چه رسد به صادرات در آن هنگام داوری سوئیس این موضوع را رد کرد و از این جهت ایران به ترکیه جریمه‌ای پرداخت نکرد.

در اینکه ایران به عنوان یکی از بزرگترین دارندگان منابع گازی به شمار می‌آید و رتبه دوم ذخایر جهانی گاز را در اختیار دارد شکی نیست، اما با این وجود اخیراً برخی از کارشناسان انرژی مدعی شده‌اند ایران از نظر تأمین انرژی با مشکلاتی مواجه است که در این گزارش سعی کردیم به این مساله بپردازیم.

مصرف کنترل شود امنیت انرژی تأمین است

آنطور که کارشناسان انرژی می‌گویند دوران افت تولید از پارس جنوبی آغاز شده و قطری‌ها زودتر از ایران به دنبال سکو‌های فشار افزایی رفته‌اند.

مسؤولان وزارت نفت نیز امسال به دنبال ساخت این سکو‌های فشار افزایی رفته‌اند تا در تولید گاز از این میدان مشترک عقب نمانند.

در هفته گذشته نیز موضوع سرمایه‌گذاری بخش خصوصی در بالادست صنعت نفت با حضور چندین شرکت خصوصی با وزارت نفت به نتیجه رسید و چند قرارداد توسعه‌ای به امضا رسید تا شاهد افزایش تولید گاز و نفت در سال‌های آینده باشیم. اما مسأله اصلی در امنیت انرژی تولید است یا مصرف؟

سقفی برای برداشت

محمد صادق مهرجو کارشناس انرژی در گفتگو با خبرنگار مهر با اشاره به اینکه میزان تولید گاز در کشور ما به اندازه توانایی و سرمایه گذاری که تاکنون انجام شده است، گفت: بین سال‌های ۱۳۹۰ تا ۱۴۰۰ تنها در پارس جنوبی بالغ بر ۳۵ میلیارد دلار بالغ بر سرمایه گذاری انجام شده است و باید در نظر داشت که کشور‌ها همه منابع را در اختیار ندارند و مسأله‌ای که وجود دارد این است که برای منابع انرژی تجدید ناپذیر سقفی برای برداشت گذاشته شده است.

وی ادامه داد: زمانی که بهره برداری از منابع آغاز می‌شود در دوره ابتدایی توسعه قرار می‌گیریم و پس از آن با تولید از میادین مختلف به دوره حداکثر تولید می‌رسیم، دوره حداکثر تولید را می‌توان با تمهیداتی برای مدت زمان مشخصی نگه داشت و پس از آن دوران شروع افت تولید آغاز می‌شود که ما در این دوران هستیم.

به دوران افت تولید رسیده‌ایم

هدر رفت انرژی یکی از مقولاتی است که در سال‌های اخیر به مورد توجه قرار گرفته است، اما آنطور که باید و شاید به این موضوع پرداخته نشده است، زیرا که با افزایش تولید گاز باز هم کسری آن در زمستان‌های گذشته خود را به خوبی نشان داده که این مساله ریشه در مصرف بی رویه در بخش‌های مختلف دارد.

مهرجو با اشاره به اینکه پارس جنوبی از این جهت حائز اهمیت است که ۷۰ درصد از تولید گاز کشور مربوط به این میدان است و مابقی میادین ۳۰ درصد تولید گاز را تشکیل می‌دهند، خاطرنشان کرد: اکنون به حداکثر تولید در پارس جنوبی رسیده‌ایم و از این به بعد دوران شروع افت تولید است که نشانه‌های آن ظاهر شده است و علی رغم اینکه فاز ۱۱ پارس جنوبی را توسعه دادیم و تولید قابل توجهی به تولید گاز اضافه شد، اما متأسفانه شاهد آن هستیم که سال گذشته با وجود توسعه فاز ۱۱ پارس جنوبی و به رقم تولید ۱۵ میلیون مترمکعب در روز رسید تفاوت آن‌چنانی در تولید این میدان احساس نشد و تقریباً به اندازه سال گذشته‌اش بود که نشان دهنده آن است که افت تولید در سایر فاز‌ها آغاز شده است؛ و این موضوع باید به گوش مصرف کننده نیز برسد که این نعمت اگر درست استفاده نشود هرچقدر هم تولید شود بازهم کم است.

گاز ثروتی یکبار مصرف

گاز در زمره انرژی‌های تجدیدناپذیر قرار می‌گیرد برای همین است که بر استفاده بهینه آن تاکید می‌شود تا این نعمت خدادای برای نسل‌های آینده نیز باقی بماند، مهرجو هم صحه بر این موضوع می‌گذارد و می‌گوید: گاز یک ثروت یک بار مصرف و تجدید ناپذیر است، با اتمام این انرژی امکان جایگزینی وجود ندارد به همین علت تبدیل به ثروت می‌شود و هزینه توسعه زیر ساخت‌ها می‌شود مانند برق، صنعت، کشاورزی و… که منجر به ایجاد ارزش افزوده اقتصادی باشد.

وی ادامه داد: ما به اندازه‌ای که می‌توانیم و مخازن استعداد دارند تولید می‌کنیم البته ممکن است سرعت توسعه با کشور‌های رقیب کند‌تر باشد ولی این مساله اکنون هم وجود دارد البته ما در پارس جنوبی از قطر تولید بیشتری داریم چرا، زیرا مصرف بیشتری داریم.

مهرجو با اشاره به مصرف بی رویه و بالا بودن شاخص شدت انرژی کشور نسبت به تمام دنیا و سایر کشور‌های خاورمیانه، خاطر نشان کرد: در تمام کشور‌ها شاخص شدت انرژی رو به کاهش است و یا ثابت است در حالی که در کشور ما رو به افزایش است که علت آن پایین بودن قیمت تمام شده انرژی در کشور ما نسبت به سایر کشور‌ها است به همین دلیل کسی اهمیتی به بهینه سازی مصرف انرژی به خصوص در بخش‌های صنعتی نمی‌دهد.

باید مدیریت متمرکز انرژی داشته باشیم

وی با بیان اینکه ما باید یک مدیریت متمرکز انرژی داشته باشیم تا بتوانیم سیاست گذاری متمرکز و تنظیم‌گری متمرکز در بخش‌های مختلف داشته باشیم توضیح داد: این مدیریت می‌تواند منجر به هماهنگی و بهینه سازی متمرکز شود به عنوان مثال وزارت نفت که متولی امر تولید است نمی‌تواند در زمینه بهینه سازی سایر بخش‌های صنعتی و کشاورزی دخالتی داشته باشد به همین علت به نهادی فرادست نیاز داریم که امکان کنترل و هماهنگی همه این نهاد‌ها را داشته باشد.

این کارشناس انرژی اضافه کرد: متأسفانه شورای عالی انرژی کارکرد خود را از دست داده است، زیرا مخصوص سیاست گذاری است و دخالتی در هماهنگی، تنظیم‌گری و بهینه سازی ندارد و ما نیاز داریم که دائماً رصد کنیم که چه میزان انرژی تولید می‌شود و به کدام بخش چه مقدار می‌دهیم و هر بخش چه مقدار بهینه سازی کردند و چه میزان هدر رفت انرژی وجود داشته است.

مهرجو با اشاره به اینکه علاوه بر مصرف بالای انرژی در کشور هدر رفت فراوانی وجود دارد، اضافه کرد: گاز‌های فلز مصرف گزافی داشته‌اند، نیروگاه‌های حرارتی راندمان بالایی نداریم و در بخش خانگی که ۴۵ درصد گاز کشور مصرف می‌شود بخاری‌های گازی راندمان بالایی ندارد اگر بتوانیم از بخاری‌ها با راندمان بالا استفاده کنیم تا حدی این مشکل مرتفع می‌شود که آن هم باید دولت سرمایه گذاری کند و به صورت اقساط ماهانه بر روی قبوض گاز هزینه آن را از مردم دریافت کند، به همین دلیل نیازمند یک نهاد فرا دستگاهی برای مدیریت بخش‌های مختلف هستیم.

رعایت توازن تولید و مصرف انرژی به سرمایه گذاری خارجی نیاز دارد

تولید انرژی در کشور ما کم نیست، بلکه مصرف انرژی در ایران بسیار بالاست و باید تدبیری برای آن صورت بگیرد چرا که ایران به عنوان یکی از دارندگان منابع طبیعی گاز و نفت اقبال چندانی در صادرات گاز نداشته است چرا که همواره تولید و مصرف به یک اندازه و حتی ناتراز اند؛ این به معنی آن است که تعادل در مصرف وجود ندارد و آنگونه که باید و شاید سرمایه گذاری در این زمینه صورت نمی‌گیرد.

 نرسی قربان کارشناس انرژی در گفتگو با خبرنگار مهر با اشاره به اینکه ایران یکی از بزرگترین ذخایر گازی را دارا است، گفت: ایران از لحاظ تئوری می‌تواند به هاب انرژی تبدیل شود و سال‌های سال در رابطه با آن صحبت شده است، زیرا ایران یکی از بزرگترین ذخایر گازی جهان را دارا است.

وی ادامه داد: ایران از لحاظ جغرافیایی در منطقه‌ای قرار دارد که به چندین کشور مختلف راه دارد؛ اعم از کشور‌هایی که گاز دارند به همین جهت همواره بر سر این موضوع بحث بوده که ایران بتواند گاز را از کشور‌هایی نظیر ترکمنستان که گاز دارند دریافت و به ترکیه، هند و... بدهد که به دلیل تحریم‌ها امکان پذیر نبود.

به گفته این کارشناس تولید انرژی در کشور ما کم نیست، بلکه مصرف انرژی در کشور ما بسیار بالاست.

لزوم سرمایه گذاری برای افزایش تولید

سرمایه گذاری یکی از راه‌های افزایش تولید است حتی وزیر نفت هم به لزوم سرمایه گذاری ۲۰۰ میلیارد دلاری اذعان کرده بود، قربان هم همین نظر را دارد و می‌گوید: برای به تعادل رسیدن تولید و مصرف باید تولید گاز افزایش پیدا کند، زیرا گاز در سبد کشور ما سهم ۷۰ درصدی دارد و اگر بخواهیم تولید گاز را افزایش دهیم که برای تولید برق و سایر مصارف را پاسخگو باشد مستلزم سرمایه گذاری بیشتر است که مقدار آن بسیار بالاست و به گفته وزیر نفت ۲۰۰ میلیارد دلار برای سرمایه گذاری نیاز داریم.

به گفته قربان در صورتی که سرمایه گذاری صورت بگیرد باید سرمایه گذاری خارجی باشد تا پاسخگوی نیاز ما باشد.

راهکار‌های قیمتی به علت مسائل سیاسی وجود ندارد

قربان در رابطه با راهکار‌های بهینه سازی مصرف، خاطرنشان کرد: راه کار‌های مختلفی در این زمینه در نظر گرفته شده است که یکی از آنها قیمت گذاری است به گونه‌ای که قیمت انرژی را به جایی برسانند که صرفه‌جویی در آن بسیار جذاب شود که به علت مسائل سیاسی چنین امکانی وجود ندارد.

وی ادامه داد: راه کار‌های دیگری نظیر سرمایه گذاری وجود دارد و بهینه سازی به طوری که در خانه و ادارات حتی کارخانه‌ها سرمایه گذاری صورت بگیرد تا مصرف بهینه باشد و با توجه به اینکه سرمایه گذاری وجود نداشته این نوع از بهینه سازی هم میسر نشده است.

این کارشناس انرژی توضیح داد: سیاست‌های انرژی دولت مرتباً در حال تغییر است و هیچ زمان سیاست واحدی را در دولت‌ها مختلف نداشته‌ایم و همه این موارد دست به دست هم داده تا بهینه سازی به تعویق می‌افتد.

مصرف انرژی در منازل باید مدیریت شود

در بسیاری از کشور‌های جهان تنها از یک حامل انرژی استفاده می‌شود در صورتی که در کشور ما، برق و گاز به صورت همزمان در خانه‌های شهروندان وجود دارد که می‌تواند مهمترین ناترازی گاز باشد، حسن مرادی استاد دانشگاه و کارشناس انرژی در گفتگو با خبرنگار مهر با اشاره به اینکه کشور ما یکی از پر مصرف‌ترین کشور‌های دنیا در مصرف گاز است، گفت: ما دومین کشور دارای ذخایر و منابع گازی هستیم، اما مصرف انرژی در کشور بسیار بالاست، که آن هم دلایل متعددی دارد.

وی ادامه داد: مهمترین دلیل مصرف بالای گاز در کشور ما به قبل از انقلاب باز می‌گردد، زمانی که لوله کشی گاز به صورت رایگان انجام شد مردم گمان بردند که گاز نعمتی لایزالی و پایدار است و خبر نداشتند در کشور‌هایی که لوله کشی گاز وجود دارد با چه سختی این گاز را به مصرف می‌رسانند بنابراین بر اساس عادت نامأنوس و بدون مطالعه مصرف گاز به شدت افزایش پیدا کرد.

غیراستاندارد بودن تجهیزات منجر به هدررفت انرژی می‌شود

این کارشناس انرژی یادآور شد: یکی از دلایل مهم هدر رفت انرژی در کشور را می‌توان بخاری‌های گازی غیر استاندارد عنوان کرد. بر اساس محاسبه‌ای که در دولت‌های یازدهم تا سیزدهم انجام شده است نشان می‌دهد ۲۵ میلیون بخاری در کشور وجود دارد که اکنون این تعداد بیش از ۲۵ میلیون بخاری است که منجر به هدر رفت گاز می‌شود.

مرادی با بیان اینکه متأسفانه هیچ مکانیزم صحیحی برای استفاده از بخاری وجود ندارد، یادآور شد: در بسیاری از روستا‌ها به علت بزرگ بودن خانه‌های روستایی ۵ تا ۶ بخاری در هر خانه مورد استفاده قرار می‌گیرد که در این صورت حجم بالایی از گاز مورد استفاده قرار می‌گیرد و دولت باید برای این موضوع تدبیری در نظر بگیرد.

این کارشناس انرژی توضیح داد: دولت یازدهم و دوازدهم بنا داشتند طی برنامه‌هایی با کمک شرکت بهینه سازی سوخت این ۲۰ میلیون بخاری فاقد استاندارد را اصلاح کنند، اما متأسفانه جز ۱۰ هزار بخاری نتوانستند بخاری بیشتری تولید کنند، زیرا قیمت بالایی داشت و هر کسی قدرت خرید آن را نداشت و حتی این ۱۰ هزار بخاری که با روش جدید ساخته شده‌اند به آموزش و پرورش هدیه شده است.

وی خاطرنشان کرد: علاوه بر بخاری‌های غیر استاندارد نانوایی‌های غیر استاندارد، فلر‌ها وموتورخانه‌های غیر استاندارد منجر به هدر رفت و پرتی گاز می‌شود به همین دلیل باید خود را با آخرین فناوری‌های روز دنیا تطبیق دهیم تا بتوانیم این ثروت خدادادی را به صورت بهینه استفاده کنیم.

بر اساس این گزارش دولت باید سیاست‌های غیر قیمتی را در نظر بگیرد و با جذب سرمایه گذار خارجی راهی برای حفظ این نعمت خدادادی برای نسل‌های آینده تدبیر کند درغیر این صورت در سال‌های نه چندان دور با بحران گاز روبرو خواهیم شد.

منبع: مهر

باشگاه خبرنگاران جوان وب‌گردی وبگردی