«پژوهش‌هایی در عصب‌شناسی، روانشناسی و دین»؛ چگونگی مواجهه انسان با دین
تاریخ انتشار: ۱۷ اسفند ۱۴۰۰ | کد خبر: ۳۴۵۴۳۸۶۵
به گزارش خبرنگار فرهنگی ایرنا، کتاب پژوهش‌هایی در عصب‌شناسی، روانشناسی و دین، تالیف کوین سی بولد با ترجمه حسین ثقفی هیر، حسین وفاپور و شهاب شهیدی که به تازگی منتشر شده، درصدد فهم علت و نحوه رفتار، تفکر و احساسات انسان به ویژه در حوزه‌های مرتبط با دین است. اینکه به هنگام انجام یک منسک یا تجربه دینی چه اتفاقاتی در مغز ما رخ می دهد و چگونه می توان با انجام واکنش های شیمیایی در مغز موارد آن را کاهش و یا افزایش داد.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
قرن ۲۱ را قرن عصب شناسی نامیده اند. قرنی که در آن حوزه های مطالعاتی سیستم های عصبی و نظام های شناختی نقشی کلیدی در پیشبرد علوم ایفا می‌کند. به عبارت دیگر در «نزاع دانشکده ها» در آکادمی ها و مراکز پژوهشی امروزی میتوان گفت مهمترین و والاترین نقش را این حوزه مطالعاتی عصب شناسی (علوم اعصاب) دارند. یافته های این علم موقعیت و اهمیتی دارند که همه دانسته های قبلی در پرتو آنها مورد بازبینی جدی قرار گرفته اند.
پژوهش هایی در عصب شناسی، روانشناسی و دین بر این نکته صحه می‌گذارد که عصب شناسی، لزوما یک رشته مفنک و مجزا نیست، بلکه ساحتی میان رشته ای برای فهم بنیان های شناختی و بنیادهای عصب شناختی حیات جسمی و روحی انسان است. یکی از مساله های مهم در این زمینه که به واسطه یافته های این علم به شدت تحت تاثیر قرار می‌گیرد، حوزه دین و باورها و آیین های دینی است.
به عبارت دیگر پرسش کلیدی آنست که حیات دینی ما و آنچه که ایمان و باورمان بدان وابسته است، چه نسبتی با سیستم عصب شناختی ما دارد. چگونه بنیان های شناختی و عصب شناختی ما نقشی کلیدی در ایجاد زمینه ها و عوامل ابداع امر دینی و تجارب دینی داشته و دارند. از این رو میتوان پرسید که در پرتو سوالات کلانی که درباره این هستند که ما انسان ها چه هستیم، چرا و چگونه عمل می کنیم، این مباحث را نسبت به امر دینی و تجارب دینی نیز می توان مطرح کرد.
اینکه خدا و باورهای ما، تجارب دینی و معنوی ما و در نهایت حیات دینی ما به عنوان یک دیندار، چه نسبتی با بنیان های شناختی ما و بنیادهای عصب شناختی مغز ما دارند، یک دغدغه کلیدی برای مومنان امروزی است.
کتاب پژوهش هایی در عصب شناسی، روانشناسی و دین، به دنبال این مباحث است و تلاش کرده تا برای مخاطبان عمومی، شرحی از حوزه های مطالعاتی عصب شناسی و روانشناسی بدهد؛ اینکه این علوم چه تاریخی داشته اند و امروزه بر چه مباحثی و نتایجی تاکید دارند و در یک مرور اجمالی بیان شده است.
کتاب تلاش دارد برای مومنان مسیحی، نسبت ایمان و تجارب دینی آنها را با یافته های جدیدی که در باب مغز و سیستم عصبی انسان هست بیان کند.
پژوهش هایی در عصب شناسی، روانشناسی و دین در یک مقدمه و ده فصل تنظیم شده است؛ فصل اول به دنبال معرفی رشته عصب شناسی و نتایجی کلیدی آن برای نشان دادن بخش های مختلف مغز و نقش آنها در ایجاد و پردازش آنچه که ما به عنوان انسان در تجارب خاص ما مانند تجربه های دینی، اخلاقی، حافظه و ادراک و... را نشان بدهد.
در فصل دوم، این مباحث در رشته روانشناسی مورد بحث قرار گرفته است که این علم چگونه ساحت های مختلف انسان را مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرار داده است.
در فصل سوم نیز تلاش کرده است که دین را در سنتی علمی تعریف کند. در فصل چهارم نیز در حوزه فلسفه علم تلاش کرده است تا با اتکا به رئالیسم انتقادی درکی غیر تقلیل گرایانه از علم و و یافته های علمی ارائه بدهد تا نشان بدهد که واقعیت قابل تقلیل به یک بعد نیست بلکه هر واقعیتی ابعاد مختلف و لایه های مختلفی دارد.
در فصل پنجم مساله علم و دین و نسبت های مختلفی که در میان آنها از نظر مخاطبان هست را بیان کرده است و تلاش کرده تا نشان بدهد یکی از کلیشه های موجود در رابطه میان علم و دین تضاد آنهاست. علاوه بر این نیز راه ها و شیوه های مختلفی برای ارتباط این دو ساحت وجود دارد.
در فصل ششم تلاش کرده است با تشریح ساختار مغز نشان بدهد که بخش های مختلف مغز چه نقشی در حیات روحی و اخلاقی ما دارند و بخش هایی که بیشترین نقش را در تجربه های دینی ما دارند را مورد بحث قرار بدهد. به عبارتی تلاش کرده است نشان بدهد مغز چطور نقشی کلیدی در تجارب ما از دین و تصور ما از خدا دارد.
فصل هفتم که فصل بسیار مهمی است مساله خویشتن را مورد بحث قرار داده است؛ ادیان از گذشته در الگویی تلاش کرده اند هویت و کیستی ما و نسبت جسم و روح و ذهن را در انسان تعریف کنند. در سنت دوگانه انگاری دین، روح یک جوهر متمایز است اما این کتاب سعی کرده است نسبت ساختارها و بخش های مختلف مغزی را با خویشتن ما و ذهن انسانی ما نشان بدهد تا این مساله بنیادی در همه ادیان را از منظر یافته های علوم عصب شناختی و نوتکامل گرایی مورد بحث قرار بدهد.
فصل هشتم نیز این مباحث را در یافته های جدید روانشناسی تکاملگرایانه مورد بحث قرار میدهد.
فصل نهم نیز تلاش دارد دین و سلامتی را مورد بحث قرار بدهد. در این فصل یافته های بسیاری از مطالعات علمی در تاثیر مثبت دین و دعا در سلامتی جسمی و روحی افراد ارائه شده است.
در نهایت در فصل آخر آینده این مباحث و طرح ایده فراانسانی را مورد بحث قرار گرفته است.
پژوهش‌هایی در عصب‌شناسی، روانشناسی و دین برای یک ذهن مومن که خواهان آن است تا به شیوه ای آگاهانه با سنت های علمی گفتگو کندُ بسیار مفید است. هرچند کتاب ادعا دارد که هنوز قرائن موجد نه مدافع دین اند و نه مخالف دین، بلکه بسته به نوع و منظر تفسیر ما آنها را میتوان علیه دین یا مدافع دین تفسیر کرد اما نکته اصلی آن است که این کتاب نشان میدهد در صورتی که ما در برخی از یافته ها و باورهای کلاسیک خودمان بازاندیشی نکنیم، احتمالا در مواجهه با یافته های علمی جدید در حوزه های عصب شناسی و روانشناسی دچار بحران های جدی خواهیم شد.
کتاب برای مخاطب عمومی و حتی تخصصی بسیار خواندنی و با ارزش است؛ هرچند در مجموع تلاش کرده است به نفع دین عمل کند اما یافته های علمی و اشاره ای که به نتایج آنها دارد، بسیار اهمیت دارند. کتاب میتواند در جامعه ما که هنوز مواجهه علم و دین در کلیت بسیار انتزاعی و درکی سنتی از علم و دین رواج دارد، بسیار راه گشا باشد. اینکه باید تعریف های جدیدی از علم و دین و یافته های عصب شناسی و روانشناسی تکاملگرایانه را به کار گرفت تا فهمی مناسب داشت.
پژوهش‌هایی در عصب‌شناسی، روانشناسی و دین درباره نوع دین هاو سبک های دینداری و مواجهه نتایج عصب شناسی و روانشناسی تکامل گرا با متن مقدس و متون بنیادی دینی صحبتی نمی کند اما بیشتر بر حیات دینی متخصصان دین و عامه دینداران تاکید دارد و به هرحال طرح این بحث و گفتگوی باز و انتقادی میان این ساحت های معرفت بشری میتواند بسیار مهم و خلاقانه باشد و راه را برای بازاندیشی جدی در باورهای سنتی و متصلب فراهم کند.
در بخشی از این کتاب آمده است:
همچنین براساس فیزیکالیسم غیرتقلیل‌گرایانه، در مرحله‌ای از این پیشرفت، ذهن به اندازه‌ای پیچیده شد که خصوصیت جدیدی به نام روح جلوه کرد. وارن براون این ویژگی جدید را «روحمندی» می‌نامد و ننسی مورفی اشاره‌ای به جوهر روح نمی‌کند، زیرا هیچ‌یک از این دو محقق (یعنی براون به عنوان نوروفیزیولوژیست و مورفی به عنوان فیلسوف) به یک «شیء» یا جوهر مجزا به نام روح باور ندارند.ما جوهر مستقلی به نام روح نداریم بلکه از ویژگی‌های روحمندی برخورداریم.
اهمیت ویژگی‌های ذهنی این است که هر یک از آنها وجود وابسته دارند و همین ویژگی وابسته است که برای مفهوم روحمندی براون ضرورت دارد. سطحی از پیچیدگی ذهن که برای بروز روحمندی ضروری است، ذهنی است که قابلیت سخن گفتن، حافظه رخدادی (که یک تئوری ذهنی است)، عاملیت آگاهانه سلسله مراتبی و جهت‌گیری برای آینده در او بروز کند (Brown,۱۹۹۸).هر یک از این ویژگی‌ها برای روابط انسانی ضروری است و ارتباطاتی که براون باور دارد و حاکی از روحمندی است عبارتند از: ارتباط با خود (درون‌ذهنی)؛ ارتباط با دیگری (برون‌ذهنی یا بیناذهنی)؛ و ارتباط با خدا (ص.۸).
پژوهش‌هایی در عصب‌شناسی، روانشناسی و دین با شمارگان ۵۰۰ نسخه به تازگی از سوی نشر نگارستان اندیشه به انتشار رسیده و در اختیار علاقمندان به کتاب قرار گرفته است.
برچسب‌ها علوم اعصاب کتاب استاد دانشگاهمنبع: ایرنا
کلیدواژه: علوم اعصاب کتاب استاد دانشگاه علوم اعصاب کتاب استاد دانشگاه مورد بحث قرار روانشناسی و دین تلاش کرده تجارب دینی عصب شناختی نشان بدهد علم و دین یافته ها
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.irna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایرنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۴۵۴۳۸۶۵ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
پایان موقت کاوش در محوطه تازه کشف‌شده در اصفهان + عکس
فصل نخست کاوش باستان‌شناسی در گذر «کمر زرین» اصفهان با کشف یک تنور شگفت‌انگیز و تنبوشه‌های بزرگ سفالین و یافته‌های ارزشمندی از دوره اسلامی، تمام شد. فصل دوم این کاوش باستان‌شناسی به‌زودی آغاز خواهد شد. باستان‌شناسان تا عمق ۷ متری زمین را کاوش کرده‌اند و فکر می‌کنند بتوانند به آثاری فراتر از دوره اسلامی دست یابند.
به گزارش ایسنا، جمعه گذشته آخرین روز از فصل نخست کاوش باستان‌شناسی در «کمر زرین» اصفهان با اسکن و نقشه‌برداری از محوطه و یافته‌ها سپری شد. این محوطه تاریخی مثل دیگر پروژه های عمرانی بر اثر اصابت چنگال لودرها، از خاک سر بیرون آورد و به همین خاطر هم بخشی از آن تخریب شد. آنچنان که مسئولان اصفهان گفته‌اند، قرار بود «کفِ این گذر با میدان امام علی (ع) هم سطح شود تا تأسیسات به‌صورت محدود از این گذر عبور کند»، اما مسئولان میراث فرهنگی این شهر گفته‌اند «شهرداری بیش از خط پروژه و بدون نظارت باستان‌شناس خاکبرداری کرده است». انتقاد به ادامه این پروژه آنجا بالا گرفت که گفته شد «درحالی که یافته‌های باستان‌شناسی در این گذر قابل مشاهده بوده، اما پروژه خاکبرداری و گودبرداری متوقف نشده و به میراث فرهنگی هم اطلاعی داده نشده بود». وقتی این اعتراض‌ها در فضای مجازی و رسانه‌ها علنی شد، پروژه هم متوقف شد.
اکنون پس از ۴۰ روز از آغاز فصل نخست کاوش باستان‌شناسی در این گذر، که پنج ترانشه برای آن باز شد و کاوش آن برای رفع هرگونه شبهه به ویژه گنج‌یابی، به صورت باز و در معرض دید عموم انجام شد، علی شجاعی اصفهانی ـ سرپرست کاوش باستان‌شناسی در گذر کمر زرین ـ مروری داشت بر آنچه بر این فصل گذشت. او در این گفت‌وگو که با ایسنا و جمع دیگری از خبرنگاران انجام داد، اظهار کرد: فصل اول این کاوش بسیار پربار بود و با حمایت سازمان نوسازی و بهسازی شهرداری و دانشگاه هنر و با نظارت اداره کل میراث فرهنگی اصفهان انجام شد و یافته‌های بسیار ارزشمندی به دست آمد، که به ادوار مختلف دوره اسلامی مربوط می‌شود، که فکر می‌کنیم از قرن سوم و چهارم هجری تا قاجار مجموعه آثاری به دست آمد.
این باستان‌شناس ادامه داد: جالب‌ترین نکته کاوش در این بود که تا عمق هفت متری زیر آسفالت، کاوش باستان‌شناسی انجام شد، درحالی که همچنان آثار داریم و هنوز به خاک بکر نرسیده‌ایم و حدس می‌زنم شاید تا چندین متر دیگر در ترانشه‌ای که برای لایه‌نگاری ایجاد کرده‌ایم پیش رویم باز هم به یافته‌های فرهنگی دست خواهیم یافت و امیدوارم شواهدی حتی از قبل از اسلام در این محوطه پیدا کنیم.
سرپرست کاوش باستان‌شناسی کمر زرین گفت: شواهد به‌دست آمده از گذر کمر زرین نشان میدهد که احتمالا با مجموعه کارگاه‌های پخت سفال رو به رو هستیم و کوره‌ای به دست آمده است که نمونه مشابه آن در شهر اصفهان تا حالا به دست نیامده است و نمونه‌هایی که تا کنون یافته شده مربوط به چندین دهه پیش است که بیشتر خارج از شهر اصفهان و در کاشان و نقاط دیگر بوده است که تخریب شده‌اند. کوره‌ای که در گذر کمر زرین کشف شده نمونه بسیار خوبی است و در وضعیت مناسبی به سر می‌برد.
لوله‌گذاری در این بخش، در فاصله توقف گودبرداری عمرانی و آغاز کاوش‌های باستان‌شناسی انجام شده است!
او با اشاره به تخریب‌هایی که هنگام گودبرداری و خاکبرداری به این کوره و گذر تاریخی وارد شده است، اظهار کرد: متاسفانه با گودبرداری و خاکبرداری که انجام شد، این گذر پیش از کاوش باستان‌شناسی تخریب زیادی را متحمل شد، ولی در حال حاضر وضعیت آن به گونه‌ای است که میتوان مطالعات خیلی خوبی روی آن انجام داد.
شجاعی به یافته‌های دیگر این کاوش اشاره کرد و درباره آنها توضیح داد: تنبوشه (لوله) های سفالی در این کاوش به‌دست آمده که به یاد ندارم تا کنون به این ابعاد در محوطه‌های تاریخی یافته شده باشد، که نشان از اهمیت این منطقه دارد؛ منطقه‌ای که کمتر از ۲۰۰ متر با مسجد جامع اصفهان فاصله دارد، مسجد جامعی که دوره سلجوقی بنا شده و در شکل‌گیری ساخت و سازهای اطراف آن نقش داشته است. هر کجای این منطقه را دست بگذارید می‌توانید یافته‌های ارزشمندی از اصفهان به عنوان مهمترین شهر ایران در ادوار مختلف اسلامی به دست آورید که با بغداد و قاهره رقابت می‌کند و شواهد آن بسیار ارزشمند است.
سرپرست کاوش باستان‌شناسی کمر زرین درباره لایه‌های باستان‌شناختی به دست آمده در فصل نخست این کاوش، گفت: براساس لایه‌نگاری صورت گرفته تا کنون ۱۰ لایه تاریخی شناسایی شده است. البته لازم است سفال‌هایی که از لایه‌های مختلف هستند در کنار هم قرار گیرند، طراحی و مقایسه شوند و سپس با اطمینان بیشتری درباره لایه‌های تاریخی آن صحبت کرد.
او درباره ضرورت ادامه کاوش‌ها در کمر زرین اصفهان اظهار کرد: در کل مسیری که تا کنون کاوش کرده‌ایم آثار ارزشمندی پیدا کرده‌ایم و نقطه‌ای نبوده است که آثاری از آن به دست نیامده باشد. بر این اساس، بخش دیگری که باقی مانده است باید کاوش شود و حداقل باید یک فصل تمام شود و بعد نظر دهیم، اما به نظر می‌رسد در این محوطه آثار زیاد است و ضرورت دارد کامل مطالعه شود و بعد برای اینکه به سایت موزه گردشگری و یک مسیر دسترسی عابر پیاده به مسجد جامع تصمیم گرفته شود. متاسفانه مسجد جامع از مسیر پیاده‌رو مناسب محروم بوده است.
شجاعی در پاسخ به این پرسش که با توجه به این کاوش و یافته‌های آن و طرح مترو که به مسجد عتیق (جامع) نزدیک است، آیا احتمال تجدید نظر در این مسیر وجود دارد، گفت: من به تیم شهری که الان در مدیریت شهری مسئولیت دارد خیلی امیدوارم، نگاهشان به حوزه میراث فرهنگی خیلی مثبت است و برای آنها دغدغه و مساله است. درباره مسیر مترو، خیلی در جریان خطوط آن نیستم، اما اطلاع دارم که از نزدیک مسجد جامع گذر می‌کند و این مسجد با توجه به جایگاه و نقش تاریخی که داشته، شوخی‌بردار نیست. شاید باید اتفاقات دیگری از قبل می‌افتاد که با این پدیده مواجه نشویم.
او در پاسخ به این پرسش که با توجه به ساخت مجتمع تجاری در جوار کمر زرین، آیا احتمال دارد هنگام ساخت آن سازه، لایه‌های باستان‌شناسی از بین برده شده باشد، گفت: فهمیدن این موضوع خیلی پیچیده نیست و احتمالا لایه‌های باستانی با این عمق حفاری از بین رفته باشد. این سازه پاساژ تجاری است که فکر می‌کنم ۱۰ متر زیر زمین دو طبقه پارکینگ دارد و طبیعتا وقتی در این بخش آثار تاریخی یافته شده احتمال دارد در آن بخش هم آثاری بوده باشد، ولی متاسفانه در آن دوره، به میراث فرهنگی توجه نشده است و امیدوارم دیگر از این فجایع تکرار نشود.
شجاعی درباره ادامه کاوش‌ها در گذر کمر زرین، اظهار کرد: فصل اول کاوش که پایان یافت. در پایان فصل اول با لیزر اسکن نقشه‌برداری محوطه انجام شد و تلاش می‌شود تمام جزئیات سایت با دقت بالا اسکن شود. این فصل حدود ۴۰ روز طول کشید و برای فصل بعدی، منتظر مجوز و اعتبار هستیم، که فکر می‌کنم به‌زودی آغاز شود، چون باید وضعیت این گذر روشن شود. امیدواریم فصل دوم به روال فصل گذشته ادامه یابد و کاوش کل گذر را دربر بگیرد و لایه‌نگاری را انجام دهیم، چون متاسفانه برای این منطقه از اصفهان تا کنون لایه‌نگاری انجام نشده است.
عکس‌ها از سمیه حسنلو، خبرنگار ایسنا
انتهای پیام
خودکشی از رزیدنتها به پزشکان رسیده؛ چرا دکتر سمیرا آلسعیدی خودکشی کرد؟/ «خودکشی پزشکان بهمثابه یک انتحار اجتماعی است»