شهر تاریخی بلقیس نماد تاریخ کهن اسفراین/ اینجا تاریخ روایت می‌شود
تاریخ انتشار: ۲ فروردین ۱۴۰۱ | کد خبر: ۳۴۶۳۱۴۸۹
خبرگزاری مهر؛ گروه استان‌ها: خراسان شمالی به دلیل قرار گرفتن در محور اتصال سواحل شمالی به مشهد مقدس سالانه بیش از ۲۰ میلیون مسافر را به خود می‌بیند؛ مسافرانی که اطلاعات زیادی از اماکن گردشگری ویژه و دلنشین این استان ندارند.
از این رو خبرگزاری مهر پیش از این تحت گزارش‌هایی با عناوین «اماکن متعدد تاریخی بجنورد / از امامزاده سید عباس تا عمارت مفخم» و «طبیعت بکر و زیبا در دل خراسان شمالی / از جنگل تا غار و آبشار» اماکن طبیعی استان و آثار تاریخی بجنورد را به مخاطبان عرضه کرده است.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
اما در این گزارش اماکن تاریخی واقع در خارج مرکز استان را تشریح خواهیم کرد.
نباید اماکن تاریخی شیروان را از دست داد
تپه باستانی ارگ نادری بزرگترین تپه باستانی شهرستان شیروان است که سابقه استقرار در آن به دوره پیش از تاریخ می‌رسد. بررسی آثار موجود در این استقرار باستانی و به ویژه مطالعه سفال‌های به دست آمده از آن نشان دهنده روابطی با جنوب ترکمنستان در حدود ۶ هزار سال قبل است. در دوره اسلامی در گرداگرد تپه حصاری با چند برج ایجاد شده و از همین جهت به ارگ نادری معروف شده است.
غارهای هنامه، چهارتاقی تیموری، حمام پیر شهید و آرامگاه زکریای پیغمبر از دیگر آثار تاریخی برجسته شیروان محسوب می‌شود. حضور در این شهرستان و بازدید از مناطق ذکر شده بر هر گردشگری توصیه می‌شود.
اسفراین، شهر کهن خراسان شمالی
شهرستان اسفراین سابقه تاریخی کهنی دارد و آثار بر جای مانده در سراسر این شهرستان نشان از پویایی فرهنگ این خطه در تاریخ ایران زمین دارد. محوطه‌ها و تپه‌های پیش از تاریخی در بخش‌های مختلف این شهرستان از جمله محوطه‌های توی ۱ و۲، انجیرلی، چهل دختران دیده می‌شود.
اما شهر تاریخی بلقیس را می‌توان نگین آثار تاریخی اسفراین دانست. شهر بلقیس از سده‌های نخستین اسلام شکل گرفته و تا پایان دوره صفوی و اوایل قاجار زندگی در آن جریان داشته؛ به عبارتی بیش از هزار سال تاریخ اسفراین در دل این شهر جای دارد.
شهر بلقیس شرایط و ویژگی‌های کامل یک شهر اسلامی را داراست و از بخش‌های مختلف شامل ارگ، شارستان و تأسیسات مختلف شهری چون بازار و مسجد و… برخوردار است. ارگ شهر بلقیس مهم‌ترین و شاخص‌ترین اثر این مجموعه باستانی است که از آن می‌توان به عنوان یکی از بزرگترین سازه‌های خشتی در ایران نام برد.
این سازه بزرگ خشتی و چینه‌ای وسعتی حدود ۵۱ هزار متر مربع دارد که زمانی ۲۹ برج در اندازه‌های متفاوت حفاظت از آن را به عهده داشته‌اند.
بنای تاریخی قلعه صعلوک نیز که یکی دیگر از آثار تاریخی اسفراین محسوب می‌شود، دژی استوار بر جبهه جنوبی ارتفاعات سالوک است که قدمت آن به قرون ۶-۷ هجری می‌رسد و در متون تاریخی مختلف از آن یاد شده است. این قلعه بر فراز یک صخره منفرد با دیواره‌های پرتگاهی ساخته شده که تسخیر آن را بسیار دشوار ساخته است.
در داخل قلعه بقایای تأسیسات مختلف مانند انبار آذوقه و غلات، حمام، آسیاب، زندان و محل سکونت فرمانده قلعه و افراد دیگر وجود دارد که روی هم رفته مساحت قلعه را به بیش از یک هکتار می‌رساند. قلعه صعلوک یکی از برجسته‌ترین قلاع نظامی دوره اسلامی در شمال خراسان است.
مسجد جامع جاجرم مظهر سادگی و زیبایی
بنای مسجد در میانه بافت تاریخی شهر جاجرم واقع شده که هنوز بخش‌هایی از آنها مانند ارگ کاظم خان و باغ و بنای کوشک و برخی بناهای دیگر بر جای مانده‌اند. برخی پژوهشگران بنای اولیه مسجد جامع جاجرم را به دوره سلجوقی نسبت می‌دهند. این مسجد از نوع مساجد شبستانی است و پلان آن بسیار ابتدایی و مشابه طرح یک ایوانی است.
مسجد جامع جاجرم بر خلاف الگوی رایج مسجد سازی مناره ندارد و در مجموع نمای بیرونی آن ساده و عاری از تزئین است.
تپه پهلوان، آرامگاه خواجه علی بن مهزیار، بنای شاهزاده ابراهیم دربند، سردابه جاجرم، قزلر قلعه، حمام قدیمی جاجرم، خانه شاه نشین بنی هاشم و نقوش صخره‌های جربت باعث شده جاجرم از شهرهای ویژه در حوزه آثار تاریخی به شمار بیاید.
مجموعه تاریخی اسپاخو
مجموعه تاریخی اسپاخو در روستایی به همین نام و در ۶۱ کیلومتری جنوب غرب شهر آشخانه قرار دارد. در مجموعه تاریخی اسپاخو تاکنون ۱۴ اثر و محوطه تاریخی شامل بنای اسپاخو، قلعه شهر سوخته، معدن تاریخی، ساختارهای آرامگاهی، قلعه ساسانی، محوطه اسپاخو، حمام، راه قدیمی، محوطه ساسانی، رشته قنات‌های قدیمی، محوطه اسلامی و محوطه چشمه علی اصغر شناسایی شده است. مهم‌ترین و شاخص‌ترین اثر این مجموعه بنای سنگی اسپاخو است که بر سطح تپه‌ای نسبتاً بلند در جنوب روستای امروزی اسپاخو قرار دارد.
به طور کلی ویژگی‌های برجسته معماری بنای اسپاخو ترکیبی از عناصر و سبک‌های معماری بناهای دوران تاریخی ایران و به ویژه دوران ساسانی است.
تپه ۸ هزار ساله در مانه و سملقان
تپه قلعه خان یکی از بزرگترین و مهم‌ترین استقرار گاه‌های پیش از تاریخ در شهرستان مانه و سملقان است که سابقه استقرار در آن به دوره نوسنگی، حدود هشت هزار سال قبل، می‌رسد و زندگی در آن تا دوره ساسانی ادامه داشته است. به علاوه آثاری از استقرار در دوره‌های مختلف اسلامی نیز در این تپه کشف شده است.
کاوش‌های باستان شناسی در این تپه منجر به کشف بقایای یک قلعه بزرگ دوره ساسانی و مقدار زیادی خمره سفالی و اشیا باستانی دیگر شد که امروزه در موزه باستان شناسی (عمارت مفخم) در مرکز استان نگهداری می‌شوند.
ارگ تاریخی آلمادوشن
راز و جرگلان نیز از شهرستان‌های سرشار از قلعه‌های مختلف است که نشان می‌دهد در دوران گذشته این محل برای زندگی بسیاری انتخاب می‌شد.
ارگ آلمادوشن به عنوان یکی از این آثار در بلندترین بخش کوهی استوانه‌ای شکل و منفرد قرار گرفته است. سطح این کوه نسبتاً مسطح است. طول شرقی غربی این قلعه، بیش از ۱۰۰ متر و عرض شمالی جنوبی آن حدود ۵۰۰ متر است. اسم این اثر از روستای آلمادوشن که نزدیک‌ترین روستا به آن بوده گرفته شده است. این نام در زبان ترکی «محل افتادن سیب» معنی می‌دهد.
ارگ آلمادوشن یک قلعه نظامی است که از دوران اشکانی تا قرون میانه اسلامی یعنی قرون ۶ و ۷ هجری قمری کاربرد داشته‌است. ارگ آلمادوشن با توجه به موقعیت و ویژگی طبیعی از جهت نظامی در یک سیر ۱۵۰۰ ساله یعنی از دوران‌های اشکانی تا قرون میانه اسلامی حائز اهمیت بوده است.
بقعه سید بزرگ، محوطه تاریخی راستقان، تپه ارگ بالا، مجموعه تاریخی راز و بقعه شاهزاده نبی غلامان از دیگر آثار قابل توجه این شهرستان مرزی محسوب می‌شود.
موزه قلعه جلال الدین گرمه
قلعه جلال‌الدین یکی از برجسته‌ترین قلعه‌های نظامی خراسان شمالی قلمداد می‌شود که در سده‌های ۷-۶ هجری ساخته شده است. این قلعه با مصالح سنگ و ساروج به صورت یک شش ضلعی منظم روی سطح ناهموار و صخره‌ای تپه‌ای بلند احداث شده است. موقعیت جغرافیایی قلعه بر سر راه ارتباطی شهرها و مراکز مهم شمال شرق فلات ایران همچون نیشابور، جرجان، مرو و خوارزم اهمیت راهبردی قلعه را دو چندان می‌کرد.
قلعه جلال‌الدین از نظر ابعاد معماری در نوع خود کم نظیر است و باروی آن در تراز پایین و تا ارتفاع ۵ متری نزدیک به ۳ متر ضخامت دارد. روی هم رفته بلندای بارو در ضلع شرقی حدود ۱۵ است.
به علاوه چاهی به قطر حدود ۳ متر در گوشه‌ی غربی حیاط قلعه حفر شده است که شاید دسترسی قلعه نشینان به منبع آب دائمی را فراهم کرده است. با توجه به بستر صخره‌ای قلعه، بی تردید حفر این چاه در دل سنگ از شاهکارهای مهندسی در زمان خود بوده است.
کد خبر 5451687منبع: مهر
کلیدواژه: گردشگری اسفراین سازمان میراث فرهنگی و گردشگری بوشهر نوروز ویروس کرونا کرمانشاه نیمه شعبان نوروز 1401 بارش برف مسافران نوروزی عید نوروز آمار کرونا اردوهای راهیان نور خطبه های نماز جمعه سفرهای نوروزی گردشگری مجموعه تاریخی خراسان شمالی آثار تاریخی
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.mehrnews.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «مهر» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۴۶۳۱۴۸۹ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
یادگارهایی از «خلیج‌فارس» در آستان مبارک رضوی
کمتر شهروند و هموطن ایرانی پیدا می‌شود که روی نام «خلیج‌فارس» حساسیت و تعصب ملی نداشته باشد. «خلیج‌فارس» یا «دریای فارس» یا «بحر فارس» و... از جمله اسامی خاص و ویژه‌ای است که در میان جغرافیدانان، سیاسیون، شرق‌شناسان و جهانگردان، نسخه‌شناسان تاریخی، اسناد موزه‌ای و آرشیوی و حتی بسیاری از مردم جهان، نام آشناست. اما آنچه سبب شده به این موضوع بپردازیم، فرارسیدن «دهم اردیبهشت» است که در تقویم تاریخ رسمی کشور به نام «روز ملی خلیج‌فارس» نام‌گذاری شده است و یادآور واقعه و حادثه مهمی از دوران مبارزه ملت ایران با دولت‌ها و قدرت‌های استکباری و استعماری است. در این روز بود که با شجاعت و دلاوری‌های مردان و زنان غیور در منطقه جنوب کشور، عوامل و عمال پرتغالی از تنگه هرمز و خلیج‌فارس اخراج شدند.
خلیج‌فارس مظهر و نماد هویت ایرانی است و پیشینه‌ای به قدمت تاریخ دارد. خلیج همیشه فارس، نه تنها یک عرصه آبی و آبراه مهم و حساس، بلکه میراثدار فرهنگ و تمدنی کهن و گنجینه کمیاب و بی‌نظیری از تنوع زیستی است که باید حفظ و احیا شود.
نام «خلیج‌فارس» در گذر تاریخ و زمان
براساس اسناد تاریخی، بررسی کتب و متون کهن و تاریخی و همچنین بررسی اقوال و نوشته‌های جغرافیدانان، شرق‌شناسان و نسخه‌شناسان اسناد تاریخی و برخی اظهارات استادان علم جغرافی، «نام خلیج‌فارس» از کهن‌ترین ادوار تاریخی تا دایره‌المعارف‌های کنونی در قرن21 میلادی با تغییر اندکی در رسم‌الخط‌های گوناگون ملل، همچنان باقی مانده است. در دوره هخامنشیان خلیج‌فارس با نام «سینوس پرسیکوس» و «ماره پرسیکوم» شهرت داشته است. دانشمندان ایرانی از روزگار هخامنشیان این دریا را «درایا پارسا» اسم برده‌اند که ترجمه امروزی آن «دریای پارس» می‌شود. بنابراین این دو نام برای خلیج‌فارس از همان دوران به همین ترتیب رواج داشته و تا قرن بیستم هم جغرافیدانان و تاریخ‌نویسان جهان اسلام همان نام درایا پارسای عصر هخامنشیان را اقتباس و به عربی به نام «البحرالفارسی» ترجمه کردند. (منبع: پیروز مجتهدزاده در گفت‌وگو با خبرآنلاین).
قرن بیستم، قرن ظهور مطالعات جدید در حوزه جغرافیاست به‌گونه‌ای که «سینوس پرسیکوس» یونان باستان، امروز به زبان انگلیسی با عنوان «پرشین گلف» (Persian Gulf) یا همان خلیج‌فارس نام‌برده می‌شود و سایر زبان‌های غربی همچون فرانسوی ترجمه خلیج‌فارس را به کار می‌برند. از طرفی در تمدن ایرانی اسلامی در قرن بیستم کلمه البحرالفارسی با هدف ایجاد وحدت و یکپارچگی میان نام‌های خلیج‌فارس همچون دیگر زبان‌ها جای خود را به خلیج‌فارس داد. (ر.ک به همان منبع).
آنچه بر اساس اسناد و مطالعات نسخ قدیمی تاریخی و جغرافیایی جهان مشهود است، این است نام «سینوس پرسیکوس» و «ماره پرسیکوم» مربوط به خلیج‌فارس به‌تدریج به زبان‌های کهن و جدید وارد شد و ممالک و مسالک‌نویسان، مورخان و جغرافیدانان نیز از آن با نام‌های «دریای پارس»، «بحر فارس»، «بحر عجم»، «دریای عجم» و درنهایت با عنوان «خلیج‌فارس» یاد کرده‌اند.
برخی از آثار مرتبط با نام «خلیج‌فارس» در این آستان مبارک
سری به سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی می‌زنیم. مطابق آنچه در سوابق، اسناد، مدارک و آثار موزه‌ای این سازمان وجود داشته و براساس توضیحات مدیران و کارشناسان این سازمان، متوجه می‌شویم برخی از آثار، اسناد و اشیای موزه‌ای در این آستان مبارک وجود داشته که به نوعی یادگاری‌هایی هستند که نام و یاد خلیج‌فارس را در ذهنمان یادآور می‌شوند.
معاون امور موزه‌ها و گنجینه‌های فرهنگی این سازمان دراین باره به قدس می‌گوید: در سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی منابع و آثار نفیس متعددی ازجمله نسخه‌های خطی، اسناد و مطبوعات و آثار موزه‌ای مرتبط با «خلیج‌فارس» به زبان‌های مختلف وجود دارد.
مهدی قیصری نیک ادامه می‌دهد: در این منابع از «دریای فارس»، «بحر فارس»، «خلیج عجم» و «خلیج‌فارس» نام برده شده است. یکی از این آثار و منابع، ترجمه نسخه خطی «المسالک و الممالک» تألیف ابواسحاق ابراهیم بن محمد اصطخری در قرن هفتم قمری یعنی حدود هفتصد و اندی سال پیش است که در گنجینه نسخه‌های خطی این سازمان نگهداری می‌شود. اصطخری در این اثر، سراسرِ خلیج‌فارس و دریای عمان و بخش بزرگی از اقیانوس هند از ساحل شرقی آفریقا، زنگبار تا حدود سراندیب (سیلان) را «دریای پارس» نامیده و گاه انتهای این دریا را به سرزمین چین رسانده است.
وی اضافه می‌کند: اسنادی از مکاتبات سیاسی دوره قاجار در مرکز اسناد آستان قدس رضوی موجود است که به وضوح از «خلیج‌فارس» در آن نام برده شده است. به عنوان مثال، قدیمی‌ترین این اسناد متعلق به سال ۱۲۳۸ قمری و دوره مظفرالدین‌شاه قاجار است که در آنها نام خلیج‌فارس به روشنی ذکر شده و به زبان‌های فارسی، آلمانی و انگلیسی درج شده است. انعقاد قراردادی میان محمد زکی‌خان، سردار فارس و سرحددار انگلیس در هندوستان درزمینه همکاری‌های متقابل برای برقراری امنیت در بنادر و جزایر واقع در خلیج‌فارس و توافق بر سر حضور نیروهای انگلیسی در آن حدود که به تاریخ ۱۲۳۸ قمری منعقد شده، برگ دیگری از این اسناد است.
این مقام مسئول بیان می‌کند: همچنین از دیگر آثار راوی نام «خلیج‌فارس » در گستره تاریخ ایران می‌توان به نقشه اهدایی توماس کلستیل، رئیس‌جمهور اتریش به رهبرمعظم انقلاب به زبان آلمانی و متعلق به قرن ۱۹ میلادی اشاره کرد که در موزه هدایای رهبر معظم انقلاب در آستان قدس رضوی نگهداری می‌شود. ضمن اینکه دو کره جغرافیایی ساخت انگلستان مربوط به سال ۱۸۵۰ میلادی یعنی کره جغرافیایی نیوتن و پسرش و کره دیگری مربوط به سال ۱۸۴۵ میلادی که نام خلیج‌فارس به انگلیسی روی آن درج شده نیز ازجمله آثار موجود در موزه‌های آستان قدس رضوی است که از نام خلیج‌فارس در گستره تاریخ روایت می‌کند.
از «کشتیرانی هلند» تا تلگرافِ «نظام‌السلطنه» همه با نام «خلیج‌فارس»
به غیر ازمواردی که در سخنان معاون امور موزه‌ها و گنجینه‌های فرهنگی سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی بیان شد، آثار، اسناد و منابع تاریخی دیگری هم در این سازمان وجود دارد که بی‌ارتباط با نام «دریای پارس»، «بحر فارس» و«خلیج‌فارس» نیستند که به اختصار به برخی از آنها اشاره می‌شود.
_ نامه شرکت کشتیرانی هلند به سید جلال‌الدین تهرانی برای مراجعه و دریافت برگ حواله تحویل کالا به تاریخ ۱۳۳۷ شمسی.
_ سواد عریضه رؤسای ایرانی ساکن کویت به شیخ محمد خالصی در خصوص تعدی عبدالعزیز بن مسعود، حاکم نجد به ایرانیان ساکن کویت و درخواست مذاکره با سردار سپه برای توجه به ایرانیان دور از وطن و تسلط اجانب بر جزایر ایرانی خلیج‌فارس به تاریخ ۱۳۴۲ قمری.
_ دستور تلگرافی حسین‌قلی‌خان نظام‌السلطنه مافی به شوکت‌الملک برای توقیف کاروان حامل سلاح از مبدأ خلیج‌فارس به مقصد افغانستان و اعلام نتیجه آن به تاریخ ربیع‌الاول ۱۳۲۶ قمری.
_ تصویر بریده روزنامه الوطن حاوی یک سند تاریخی از نامه شیخ مبارک الصباح، امیر کویت و تصریح به کلمه «خلیج‌فارس» به تاریخ جمادی‌الاول ۱۴۲۷ قمری.
_ جوازنامه صادره توسط دولت انگلیس در خلیج‌فارس مربوط به حمل مال‌التجاره از بندر بوشهر به داخل ایران برای محمد شفیع تاجر کازرونی به تاریخ ۱۳۱۷ قمری.
_ صورت قیمت اجناس و کالاهای تجاری در بازارهای انگلیس و هزینه تحویل آن در بنادر خلیج‌فارس به تاریخ ۱۳۲۴ قمری.
علت فوت پزشک متخصص در استان فارس در دست بررسی است