عشاق عصر ساسانی درون قفس انداخته شدند
تاریخ انتشار: ۲۴ فروردین ۱۴۰۱ | کد خبر: ۳۴۷۷۹۴۲۴
به گزارش همشهری آنلاین به نقل از ایسنا، سنگنگاره «تنگ قندیل» در نزدیکی روستایی به همین نام از بخش چنارشاهیجان، توابع شهر کازرون در استان فارس واقع شده است. نقشبرجسته در اندازه دو متر و ۸۰ سانتیمتر در دو متر و ۱۰ سانتیمتر روی تخته سنگی درون درهای پهن و در نزدیکی بستر رودخانهای فصلی تراشیده شده است.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمیشوند!
در این نگاره دو مرد و یک زن دیده میشوند، فرد میانی یا همان شاهنشاه روی یک پای خود تکیه داده و دست چپ خود را روی شمشیر گذاشته و در حال گرفتن گُل از بانویی است. پوشاک او به گونهای بالاتنه چسبان با یک شنل آویزان و شلوار گشاد چیندار است. در روبهروی او و سمت چپ، زنی ایستاده و روی پای چپ خود تکیه داده و با دست راست به پادشاه گلی را پیشکش میکند. او قبایی بلند بر تن دارد که تا زمین ادامه پیدا کرده است. پشت سر پادشاه و سمت راست نگاره، فردی حلقه قدرت را در دست راست خود گرفته و دست چپ خود را روی شمشیر قرار داده است.
دردانه سنگنگارههای ساسانیدرباره نقش حجاریشده بر این تخته سنگ، باستانشناسان نظرات مختلفی دارند، از جمله اینکه برخی، پادشاه را نرسی (شاه ساسانی) و زن را آذرناهید مادر پادشاه میدانند و یا اینکه نگاره زن و مرد را به شاپور یکم و آذر آناهیتا (آذرآناهید) نسبت میدهند و برخی دیگر این سه نگاره را به ترتیب بهرام سوم جانشین شاه، بهرام دوم شاه ساسانی و همسرش شاپوردُختک میدانند که به هر روی، از نظر باستانشناسان یکی از زیباترین و ارزشمندترین سنگنگارههای ساسانیان به شمار میآید، طوری که از آن به دردانه سنگنگارههای ساسانی تعبیر شده است.
قفل زدن بر حریم عشاق ساسانی
یک کنشگر و پژوهشگر میراث فرهنگی که اخیرا بازدیدی از این سنگنگاره دارد گفت: در نوروز که همراه چند خانواده برای دیدن این سنگنگاره رفته بودیم با این حصار و در بسته آن روبهرو شدیم! میراث فرهنگی نه تنها با فنسکشی و دیوارچینی در حریم این اثر تخلف کرده است که در نوروز، درست زمانی که مسافران و گردشگران فراوانی از آثار تاریخی بازدید میکنند، حصار کشیدهشده را قفل کرده و بسته بود.
سیاوش آریا، دربارۀ به حصار کشیدن این اثر ساسانی، توضیح داد: ادارۀ کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان فارس پاییز سال ۱۳۹۹ خورشیدی در محوطۀ باستانی «تنگِ قَندیل» کازرون و برای پاسداری و حفاظت بهتر از سنگنگارۀ ساسانی بهرام دوم، دست به دیوارچینی و فنسکشی در حریم درجه یک و با فاصلهای بسیار نزدیک با یادگار ساسانیان زده و آن را محدود و محصور کرده است که این روش کار، اَفزون بر آن که مورد اعتراض کارشناسان و کُنشگران میراث فرهنگی قرار گرفته، نقضِ قانونهای میراث فرهنگی به شمار میآید.
این کنشگر میراث فرهنگی معتقد است: میراث فرهنگی با این اقدام حریم یادمان ملی را خَدشه دار کرده است و این کار با روح قانون میراث فرهنگی و منشورهای فراملی (بینالمللی) حفاظت و مرمت آثار و قانون حریم و عرصۀ آثار تاریخی، ناهَمسان و ناسازگار بوده و تخلف به شمار میآید.
دیوارکشی خودسرانهآریا یادآور شد برای روشن شدن داستان و چرایی انجام این مداخلهها در یک اثر تاریخی، همان سال ۱۳۹۹ به ادارۀ کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی رفته و با مسئول حریمهای میراث فرهنگی استان گفتوگو و اعتراض خود را بیان کردم، ولی با شگفتی فراوان، دریافتم که خود مسئول حریمهای میراث فرهنگی جانمایی و دیوارکشی را انجام داده و طرح را به اجرا گذاشته است و کارمندان پایگاه جهانی بیشاپور نیز طرح را به پایان رساندهاند.
وی ادامه داد:همچنین زمانی که از این مسئول میراث فرهنگی استان پرسیدم آیا این طرح در شورای فنی اداره میراث فرهنگی مطرح شده و پروانه (مجوز) کار را دارد و این کار حریم یادمان ملی را خدشهدار کرده و تخلف به شمار میآید، پاسخ گرفتم که «اینگونه کارها نیاز به مطرح شدن در شورای فنی و پروانه کار ندارد و از دید ما طرح خوب و درست است و هیچ ایرادی ندارد و اگر اعتراضی دارید بروید و با معاونت میراث فرهنگی در میان بگذارید»، شوربختانه این گونه پاسخگوییهای یک سویه با چنین ادبیات و شیوهای در بخشهای گوناگون اداری کشور رواج داشته و دارد و به یک رویه عادی از سوی برخی از کارمندان و مسئولان دولتی تبدیل شده است.
فنسکشی و دیوارچینیها باید برداشته شوداین پژوهشگر میراث فرهنگی همچنین به نظر باستانشناسان درباره حصارکشی این سنگنگاره ساسانی اظهار کرد: فنسکشی و دیوارچینی باید بسیار ساده باشد و در صورت مخالفت سازمان یونسکو با طرح آن در آینده، باید بیدرنگ برچیده شود. نه اینکه، با سنگ و سیمان و میلههای بالاتر از ارتفاع سنگنگاره، حصارکشی کنند. با این روش کاری، هویت محیطی و چشمانداز (منظر) آن به شدت بههم خورده است. در حریم آثار باید دستکم تا فاصلۀ ۱۰۰ متری، آن هم به شیوه نردهکشی آهنی حصارکشی کرد، آنهم نه تا این اندازه نزدیک.
او اضافه کرد: بهترین کار برای حفاظت از این سنگنگاره، نصب سازههای موقت برگشتپذیر بر بالای اثر است. روش محاصره کردن به هیچ روی در جهان امروز برای یک اثر تاریخی آنهم در محیط طبیعی و دستنخورده، قابل دفاع نیست. بدون تردید انجام چنین محدودیتی برای سنگنگارۀ تنگ قندیل در محل زایش خود، پیشدرآمد دستدرازیهای پسین به حریم آن خواهد بود و به گونهای فرمان دستدرازی را به دیگر نهادها در پیرامون آن صادر کردهاند. هرچند چنگاندازی با استناد به این گونه محدودسازی، میراث فرهنگی را میتواند در محاکم قضایی به آسودگی محکوم کند؛ زیرا که آنها محدوده را نشانهگذاری کرده و آشکارا وانمود میکنند که محدوده ما این بخشِ نشانهگذاریشده است! به همین سادگی. از دید حفاظت و چشماندازِ اثر نیز این روش فاجعهآمیز است.
قطع دید بصریآریا افزود: به عقیده باستانشناسانی که نظر آنها را جویا شدهام، بدترین شکل این روش کار، قطع دید بصری اثر با گردشگر و به گونۀ کلی بیننده است. سنگنگاره را سراسر و کامل از بیننده دریغ کردهاند که خود سبب بروز ناهنجاریهای بعدی همانند تحریک به بالا رفتن از نردهها، احتمال دزدیده شدن آهنآلات، نابودی حفاظ و ... خواهد شد. کاش به همان دیوارچینی سنگی بَسنده میشد و دستکم حفاظت فیزیکی با استخدام یکی از بومیان منطقه، مورد نگرش قرار میگرفت.
سیاوش آریا معتقد است: میراث فرهنگی با این حصارکشی نهتنها پیوند معنایی گردشگران با اثر را قطع و کور کرده، بلکه میل بازدیدکنندگان را برای دیدن دوباره این این یادمان ساسانی کم خواهد کرد.
این فعال میراث فرهنگی همچنین اظهار کرد: این فنسکشی عرصه نقش را محدود کرده است. باید در نظر داشت جدا از آن محدوده که شاید عرصۀ سنگنگاره به شمار آید، حریمی گستردهتر با نگرش به بروز دستاندازیهای احتمالی آینده، در نزدیکی سنگنگاره در نظر گرفته شده که با ضوابط سخت باید مصوب شود. اگر زمینهای پیرامونی آن نیز جزو منابع ملی است باید با همکاری ادارۀ منابع طبیعی و ملی استان فارس حریمی گسترده برای آن در نظر گرفته شود.
سنگنگاره ساسانی معروف به «تنگ قندیل» سال ۱۳۸۰ در فهرست آثار ملی ثبت شده است.
کد خبر 669511 برچسبها وزارت میراث فرهنگی و گردشگری تاریخ - باستان شناسی استان فارس سفر - گردشگری خلیج فارس فرهنگ - میراث فرهنگی تاریخ - آثار باستانیمنبع: همشهری آنلاین
کلیدواژه: وزارت میراث فرهنگی و گردشگری تاریخ باستان شناسی استان فارس سفر گردشگری خلیج فارس فرهنگ میراث فرهنگی تاریخ آثار باستانی شمار می آید سنگ نگاره میراث فرهنگی فنس کشی
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را بهطور اتوماتیک از وبسایت www.hamshahrionline.ir دریافت کردهاست، لذا منبع این خبر، وبسایت «همشهری آنلاین» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۴۷۷۹۴۲۴ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتیکه در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
ساخت یک شهرک جدید؛ تهدیدی برای شهر باستانی جیرفت!
جمعی از فعالان و دوستداران میراث فرهنگی اطلاع دادند: فاز نخست تسطیح اراضی برای احداث «شهر نوین جیرفت» به مساحت ۲۱۶ هکتار چند روزی است در غرب مجموعه باستانی «دقیانوس» شروع شده است. این شهرکسازی درست در میان آثار و بقایای بهجامانده از شهر کهن جیرفت قرار میگیرد.
به گزارش ایسنا، در حالی که عرصه و حریم محوطۀ شهر دقیانوس هنوز تدقیق نشده است، اما شواهد سطحی نشان میدهد که شهر نوین جیرفت در این عرصه قرار میگیرد. بر اساس تصاویر هوایی مشخص است که گورستان در جنوب شهر نوین و بخشی از سامانه آبرسانی و قناتهای کهن متصل به دقیانوس درست در غرب و میانۀ محل شهر نوین قرار دارند. همچنین تپههای شمال غربی که مملو از قطعات سفال، تکههای آجر و بقایای معماری است در شمال شهر نوین قرار میگیرد.
به گمان باستانشناسان، بیشک راه ارتباطی شهر نوین از کوچه پسکوچههای «کهورویه» نخواهد گذشت، بلکه در آینده محوطۀ ارزشمند «قمادین» برای ایجاد پل و اتوبان ارتباطی بین شهر امروزی جیرفت و شهر نوین تسطیح خواهد شد و از بین خواهد رفت.
قمادین همان شهری است که مارکوپولو آن را کَمادی نامیده و نوشته است که کمادی پیش از این شهری بزرگ و پرشکوه بوده، ولی اکنون (سدۀ ۷ قمری / ۱۳ میلادی) کوچک و کماهمیت شده است، زیرا مغولان چند بار آن را ویران ساختهاند. کمادی در سدۀ ۱۳ قمری / ۱۹ میلادی در شمال جیرفت شناسایی شد. مردم بومی ویرانههای آن را شهر دقیانوس مینامند (گابریل، ۱۲۹؛ سایکس، ۲۶۷). برخی همین شهر دقیانوس را شهر جیرفت کهن دانستهاند (دایرهالمعارف بزرگ اسلامی). از قمادین به عنوان خزانۀ نفایس چین و ختا، هندوستان، حبشه، زنگبار، روم، مصر، ارمنستان، آذربایجان، ماوراءالنهر، خراسان، فارس و عراق یاد شده است.
فعالان میراث فرهنگی میگویند: بخشی از عرصه و حریم این مجموعه باستانی ارزشمند نیز کمتر از دو دهه پیش به صورت قطعات یک هکتاری به گروهی از بازنشستههای کشوری واگذار شده است. این بخش که بیش از ۷۰ هکتار وسعت دارد مشخص نیست طی چه سازوکار و با استناد به کدام قانون و کدام استعلام از میراث فرهنگی واگذار شده است و چه سرنوشتی پیدا خواهد کرد؟
اکنون این پرسشها از سوی جمعی از باستانشناسان و فعالان میراث فرهنگی مطرح شده است که آیا این طرح، ملاحظات مربوط به «ارزیابی تأثیرات اجتماعی و فرهنگی» (اتاف) را در نظر گرفته است؟ همچنین، شورای عالی شهرسازی و معماری ایران در جلسه ۲۰ آذر ۱۴۰۲ مصوب کرده بود که برای «الحاق ۲۹۹ هکتار اراضی به محدوده شهر جیرفت در راستای طرح نهضت ملی مسکن» ضرورتاً باید «ملاحظات مربوط به حریم منظر اثر ثبتی در محدوده الحاقی با هماهنگی اداره کل میراث فرهنگی استان در طرح اعمال شود.» آیا وزارت میراث فرهنگی به این موضوع رسیدگی کرده است؟ آیا توسعه جیرفت با نابودی ارزشها و داراییهای تاریخی و فرهنگی آن دنبال خواهد شد یا میراث و ارزشهای فرهنگی برای نسلهای آینده حفظ خواهند شد؟
جیرفت از کهنترین تمدنهای بشری است و حدود پنجهزار سال قدمت دارد و الواح خطی یافتهشده از آن نشاندهنده یکی از نخستین خطهای اختراعشده توسط بشر معرفی شده است. این محوطه باستانی پیش از این، با غارت گستردهای مواجه شده بود؛ اوایل دهه ۸۰ که «هلیلرود» در جنوب استان کرمان، طغیان کرد و گورهای باستانی و اشیاء دفنشده در آن آشکار شد و مردم با بیل و کلنگ راهی این منطقه شدند، آن زمان جیرفت را پنیری سوئیسی توصیف میکردند که حفاران آن را برای یافتن اشیاء تاریخی سوراخ سوراخ کرده بودند.