به نقل از «فارس»

فرصت‌طلبی به‌جای نقد عالمانه

تاریخ انتشار: ۶ اردیبهشت ۱۴۰۱ | کد خبر: ۳۴۸۷۳۴۲۶

گروه سیاسی خبرگزاری فارس _ عباس سلیمی نمین: سهل‌طلبی در عرصه رقابت‌های سیاسی پدیده‌ دیرپا و نامطلوبی است که تبعات آن به سیاست‌ورزی ختم نمی‌شود، بلکه آثار مخرب اجتماعی مترتب بر آن بسیار وسیع‌ است. مع‌الاسف باید اذعان داشت که همه جریانات و گرو‌ه های مدعی در امر مدیریت کشور در سوق‌دادن فضای مشارکت و تعاملات  سلایق مختلف به سوی سیاست‌ورزی معیوب، کم و بیش نقش داشته‌اند.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

وقتی فرصت‌طلبی با تحریک احساسات عامه جای نقد عالمانه عملکردها از یک سو، و ارائه طریق برای حل مسائل از دیگر سو را بگیرد، حاصلی جز تقویت عوام گرایی در پی نخواهد داشت؛ البته بر انگیختن احساسات با روش‌های سهل‌طلبانه  موج اجتماعی ایجاد می‌کند، اما دوام و قوام ندارد.  نگاهی گذرا به موضوعاتی که در چند سال گذشته دستمایه رقابتی غیر سازنده بوده است به‌خوبی روشن می سازد که پیدایش موج اجتماعی جدید، موج قبلی را کاملاً محو می‌کند و رشدی را رقم نمی‌زند، یعنی موجب انباشت تجربیات و محفوظات ذهنی نمی‌شود. نباید فراموش کرد که جریان عوام‌گرا حافظه تند کوتاه مدت دارد، و با بروز یک مستمسک تبلیغاتی برای تخریب رقیب، مستمسک قدیم را به کلی به فراموشی می‌سپارد، کما این‌که امروز نشانی از برخی جنجال‌های سیاسی چندی قبل که جامعه را به شدت به خود مشغول داشت نیست؛ در حالی که نقد‌های عالمانه ومستدل رویکردها و عملکرد‌ها و ارائه برنامه‌های برتر برای حل مشکلات جامعه، انسجام ذهنی و قدرت تجزیه و تحلیل مستقل به آحاد جامعه  می دهد.

در چنین شرایطی با موج سازی نمی‌توان با اذهان بازی کرد؛ البته تولید فکر عالمانه نیاز به صرف وقت صادقانه برای رشد مردم دارد که باید اذعان داشت بسیاری از سیاست‌پیشگان ، حاضر به پذیرش هزینه‌های چنین ایثاری نیستند.

اجازه می‌خواهم ذکر نمونه را از برخی مدعیان اصولگرایی آغاز کنم؛ در به چالش کشاندن عملکرد دولت گذشته در حوزه مذاکره و توافق با ۱+۵ موسوم به برجام ، فردی از این جریان در محافل مختلف مدعی می‌شد که دولت یازدهم تعهد داده است سردار سلیمانی را تسلیم طرف غربی مذاکرات کند. تمسک  به این روش غیر صادقانه با توجه به موقعیت این شخصیت که در همه نظر سنجی‌ها محبوب‌ترین بود موج اجتماعی تندی ایجاد کرد و مذاکره کنندگان  نزد قشری از جامعه متهم به خیانت شدند. آیا امروز از چنین موجی می‌توان سراغ گرفت؟ بدون تردید پاسخ ، منفی خواهد بود. اما اگر مدعی، به نقد عالمانه ضعف‌های برجام می‌پرداخت امروز نیز از آثار مثبت آن می‌توانستیم بهره‌ گیریم و تجربیات گذشته در مذاکرات اخیر موجب ارتقای سطح کارشناسی ملت ایران می‌شد.

در مقطع دیگری رئیس جمهور سابق در رقابت انتخاباتی اتهامی را به رقیب خویش وارد ساخت و با ایجاد یک نگرانی اجتماعی موجی به وجود آورد و پیروزی را از آن خود کرد ، اما جز خسران برای جامعه ره‌آوردی نداشت. این روزها نیز به بهانه‌ای موجی اجتماعی به‌راه افتاده است که بی‌تأمل نمی توان از کنار آن گذشت. ابتدا باید یک اصل را یادآور شد ؛ مسئولان کشور برای پیش‌برد امور جامعه برخی امور مباح را می‌بایست بر خود حرام کنند تا بتوانند بر سرعت روند حل مشکلات بیفزایند. هر ساله رقم قابل توجهی از آحاد جامعه در ایام نوروز به کشورهای همسایه همچون ارمنستان، ترکیه، امارات، عراق و... سفر می‌کنند ، برخی نیز که متمول‌ترند راهی اروپا و آمریکا می‌شوند‌. با وجود گستردگی  این مسافرت‌های تفریحی یا زیارتی مسئولان می‌بایست خود را از این گونه موهبت‌ها محروم سازند و از حد ایرانگردی فراتر نروند تا اقشار پایین دستی جامعه با دیدن دست‌اندرکاران مدیریت کشور در کنار خود با انگیزه‌ای مضاعف به کار و تلاش بپردازند. همراه شدن خانواده و نزدیکان مسئولان در این وادی قطعاً نیازمند اقناع آنان است.

محروم ساختن خود از برخی امور مباح نیازمند رسیدن به یک شناخت است. در موج تبلیغاتی به‌راه افتاده در این روزها یکی از سران قوا مورد حمله قرار می‌گیرد که چرا نتوانسته است برخی  اعضای خانواده خویش را به امری وا دارد. بدون شک سفرهای این چنینی قابل دفاع نیست، کما این‌که شخصیت مورد هجمه واقع شده به تخطئه آن پرداخته است. اما آیا هر یک از ترکیب هجمه کنندگان  بهانه‌‌های مستقل خود را برای ایجاد یک موج اجتماعی ندارند؟ طرح صیانت در مجلس متوقف شده است. آیا این تدبیر، انگیزه لازم  برای توسل به تخریب را به جریان تندرو مجلس نمی‌دهد؟ همچنین اصلاح‌طلبان افراطی که با صف‌آرایی در برابر مرکزیت خود با بحران درون تشکیلاتی مواجهند و عدالت فروشان که هر یک با رویکردی در راه انداختن چنین موجی سهیم اند. باید پرسید کدامین رشد را می‌خواهیم در این فضا‌سازی‌ها از آن مردم سازیم؟ شناخت مسائل عقبه این سه جریان به ظاهر متضاد می‌تواند دستاورد مفیدی برای جامعه به‌بار آورد.

انتهای پیام/

منبع: فارس

کلیدواژه: عباس سلیمی نمین اصولگرایان موج اجتماعی

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.farsnews.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «فارس» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۴۸۷۳۴۲۶ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

چیستی عدالت و تاثیر آن در جامعه

به گزارش گروه پژوهش خبرگزاری علم و فناوری آنا، درخصوص مقیاس عدالت باید خاطرنشان ساخت که تصمیم‌گیری درخصوص عادلانه‌بودن یک وضعیت یا فرایند، نیازمند پیش‌بینی نتایج احتمالی هر سناریو و انتخاب سناریوی عادلانه دارد.

رضا صفری شالی (دانشیار جامعه‌شناسی دانشگاه خوارزمی) در مقاله‌ای با عنوان «ضرورت بازاندیشی نظری و روشی در شناخت کلان مفهوم عدالت اجتماعی» به این موضوع اشاره می‌کند که در تعریف و سنجش عدالت اجتماعی در کشور رویکرد واحدی وجود ندارد؛ لذا گاهاً برداشت ناقص و نامفهوم از عدالت وجود دارد و عدالت در معنای برابری، شایستگی، نیاز، انصاف، حد وسط و میانه و... تقلیل داده می‌شود؛ هرچند هر یک از مفاهیم مذکور بخشی از سازه عدالت هستند ولی کل عدالت و یا در قامت آن نیستند. صفری شالی در بخش دوم مقاله مذکور به این موضوع اشاره می‌کند که بیشتر مواقع تصور مردم از عدالت و بی‌عدالتی سیاست‌های محیط‌زیستی شامل وزن هزینه‌ها و منافع افراد در یک مکان و زمان مشخص می‌شود. 

* ابعاد مطالعات در بحث عدالت

به زعم این پژوهشگر به‌طور کلی مسائل محیط‌زیستی ماهیت سیستمی داشته و نیازمند تفکر همه‌جانبه است همان طورکه بریکمن (Brickman) و همکاران در تمایز بین عدالت خُرد و کلان بیان کرده‌اند براساس بررسی‌های فردی عدالت به‌جای تمرکز بر تخصیص و فرایند عادلانۀ آن به سمت عدالت خُردسوق داده می‌شود.

در ادامه بیان می‌کند که پاتریک (Patrick) چارچوبی مفهومی به نام چرخه‌ها و مارپیچ‌های عدالت را توسعه داد که با استفاده از رابطۀ بین عدالت و بی‌عدالتی درتصمیم‌گیری‌های مربوط به تخصیص منابع و با استفاده از درک مفاهیم مقیاس و سطوح مورد استفاده قرار می‌گیرد.

در بُعد زمانی عدالت هر اقدامی در وضعیت کنونی، عواقبی را برای آیندگان در پی خواهد داشت

این استاد دانشگاه می‌نویسد بُعد دیگری که در مطالعات عدالت از اهمیت بسیاری برخوردار است، بُعد زمانی عدالت است وهر اقدامی در وضعیت کنونی، عواقبی را برای آیندگان در پی خواهد داشت؛ بنابراین، عدالت در اینجا به این موضوع می‌پردازد که آیا نیاز‌های بلندمدت در مقابل سود‌های کوتاه‌مدت اولویت دارند یا خیر.

* عدالت بین نسلی

صفری شالی در این مقاله بر این باور است که ایده عدالت بین‌‎‌نسلی بیانگر این است که هر نسلی نسبت به نسل‌های آتی و گذشته باید از موقعیت برابر برخوردار باشد بنابراین، عادلانه نیست که نسل‌های آینده با عواقب ناشی از آلودگی آب و انتشار گاز‌های گلخانه‌ای ناشی از فعالیت‌های نسل کنونی مواجه شوند. با تکیه بر مفهوم عدالت بین‌نسلی، عدالت با پایداری همگرا می‌شود که در آن تأمین نیاز نسل‌های آتی و توزیع عادلانە منابع از نظر جغرافیایی از اهمیت بسیاری برخوردار است.

* شکل‌های مختلف عدالت

به زعم این نویسنده اشکال عدالت؛ عدالت توزیعی، رویه‌ای و... از نظر حوزه‌های عدالت کلاسیک مایکل والز مفهوم‌سازی شده است. اصولی که برای یک حوزه توزیع مطابقت دارند لزوماً با حوزه‌های دیگر تطابق نخواهد داشت؛ بنابراین اصول عدالت، خود به لحاظ فرم کثرت‌گرا هستند.

در این مقاله آمده است که امکانات اجتماعی را می‌توان بر اساس سه اصل بین مردم تقسیم کرد: مبادلۀ آزاد آن‌گونه که در جهان سرمایه‌داری اتفاق می‌افتد آن‌گونه که سوسیالیست‌های رادیکال می‌خواهند و آن‌گونه که برخی از اخالقیون میخواهند.

* تاثیر مقتضیات زمانی و مکانی در اصل عدالت در جامعه

به زعم این پژوهشگر نمی‌توان یک اصل عدالت را در همه جای جامعه و همۀ دوران‌ها انتخاب کرد. به‎‌‌‌طور مثال، در حوزه سلامت و درمان اصل نیاز اولویت دارد درحالی‌که در حوزه سیاست، اصل شایستگی مطرح است. یعنی شخصی که مریض شد ولی منابعی نداشت که خدمات درمانی دریافت کند، جامعه می‌گوید بی‌عدالتی نیست که براساس نیاز باید خدمات برای او ارائه شود.

او در ادامه می‌نویسد پس ایجاد یک جامعۀ عادلانه مستلزم آن است که علاوه بر درنظرگرفتن مقتضیات زمانی و مکانی، هر حوزه توزیع از استقلال نسبی برخوردار بوده و از اصول منحصربه‌فرد خود استفاده کرده و از دخیل‌کردن اصولی که در سایر حوزه‌ها اعمال می‌شود، اجتناب کند.

صفری شالی در این مقاله توضیح می‌دهد که اصول توزیعی باید در چارچوب معانی و تصورات مشترک یک جامعۀ خاص ایجاد و توسعه یابد؛ بنابراین، انتخاب حوزه مطالعه و تحقیق از اهمیت بسیاری برخوردار است. برای مشخص شدن ابعاد موضوع، در جدول زیر به بررسی اصول و مفاهیم عدالت از دیدگاه مکاتب و جریان‌های مختلف پرداخته شده است.

اصول	مکاتب فکری/ فیلسوفان شاخص	جریان فکری غالب
مساوات‌گرایی مطلق	کارل ماکس رونالد دورکین کای نیلسن	برابری در وضعیت طبیعی حقوق برابر اجتماعی تا رسیدن به جامعه مطلوب کمونیستی برابری در منابع و پذیرش عواقب انتخاب هرفرد برابری درآمد و سرمایه
تفاوت/ استحقاق	جان راولز/ سوسیال دموکراسی/ لیبرالیسم چپ	نابرابری تا جایی موردقبول است که بتوان با آن، موقعیت مطلق افراد کم‌بهره‌مند را ارتقا داد.
برابری فرصت یا شانس	جان رالز نظریه‌پردازان مبتنب برشانس شامل کوهن و آمارتیاسن	بدون اینکه افراد از مزایا و خدمات اقتصادی برابری برخوردار باشند، میتوانند فرصتهای اقتصادی برابری داشته باشند.
شایستگی	جان الک  دیوید میلر  وویچک سادورسکی	مردم با استفاده از توانایی‌ها و استعدادهای خود با توجه به میزان مشارکت، تالش، هزینه و زحمت خود در فرایند کار، شایستە دریافت درآمد و پاداشی درخور آن خواهند بود.
فایده‌گرایان	فایده‌گرایانی مانند جرمی بنتام و جان‌استوارت میل (کالسیک)	برخورداری مردم از سطح رفاه اولیه برمبنای فایدهگرایی کلاسیک و مدرن کلاسیک: حداکثرکردن لذت مدرن: برآورده شدن ترجیحات کل به‌صورت تجزیه وتحلیل هزینه و فایده
آزادی‌خواهی	لیبرالیسم/رابرت نوزیک	هیچ الگوی توزیعی خاصی برای عدالت لازم نیست. هرکسی حق دراختیارداشتن تعلقات به‌حق خود را دارد.

اصول و مفاهیم عدالت از دیدگاه مکاتب و جریان‌های مختلف 

این نویسنده معتقد است که تمامی نظریه‌پردازان در زمینۀ عدالت تمایل به حمایت و دفاع از اصل یا اصول خاص خود در راستای ایجاد یک جامعه آرمانی داشته‌اند؛ بنابراین در ابتدا باید پذیرفت که هرگز یک جامعه کاملا آزادی‌خواه یا راولزی یا جامعه‌ای مطابق با یکی از اصول توزیعی وجود نداشته است.

هرگز یک جامعه کاملا آزادی‌خواه یا راولزی یا جامعه‌ای مطابق با یکی از اصول توزیعی وجود نداشته است

صفری شالی در پایان بیان می‌کند که باید از اصول توزیعی به‌عنوان راهنمای اخلاقی در انتخاب سیاست‌هایی که جامعه در حال حاضر با آن روبه‌رو است استفاده شود. البته اطمینان از مؤثر بودن هر یک از این نظریه‌های فلسفی، نیازمند تبیین متدولوژی مناسب در هر حوزه است.

او می‌نویسد باید توجه داشت که تفاوت اصول و نقد‌های موجود برای آنها نباید توجیهی برای عدم توجه دولت‌ها به مسائل عدالت توزیعی به دلیل اختلاف نظرات و عدم اجماع بر روی یک نظریه باشد.

در نهایت اینکه نتایج این پژوهش نشان می‌دهد که ما شاهد نوعی گسست و عدم تداوم گفتمان جامع عدالت اجتماعی در محافل دانشگاهی، نهادی و اجرایی هستیم و نگرش گاهاً سطحی و تک‌سویه توأم با افراط و تفریط که مفهوم وسیع و همه‌جانبە عدالت اجتماعی را به ایجاد مفاهیمی ناقص از آن، مانند توزیع صرف منابع و امکانات یا رشد اقتصادی و... فرو کاسته که هرچند موارد مذکور در برخی زمینه‌ها و ادوار در نقش مُسکن زودگذر مؤثر بوده‌اند، ولی هیچگاه توان ارائه چهره تمام‌قد عدالت با توجه به مؤلفه‌های اصلی شرایط برابر برای دسترسی به فرصت‌ها و منابع و استحقاق و شایستگی  به عنوان امور پیشینی نظام حمایتی و بازتوزیعی را نداشته‌اند.

 

 

انتهای پیام/