به نقل از «خبرآنلاین»

جای خالی کتاب بر پرده سینما

تاریخ انتشار: ۲۴ اردیبهشت ۱۴۰۱ | کد خبر: ۳۴۹۹۸۰۵۶

این ارتباط هم هم عمدتا در دو محور جلوه دارد: نخست این که کم و کیف کتاب‌های با موضوع سینما اعم از فیلمنامه و پژوهش و گفت‌وگو و تاریخ و بحث‌های فنی از چه قرار است و دوم آن که اقتباس ادبی در سینما به کجا رسیده است و چه موانعی دارد و از این قبیل. این محورها البته مهم هستند و می‌توان هر بار به به میان کشیدن‌شان، نکته‌های جدیدی را به حوزه تأمل و تحلیل درآورد.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

اما آن چه در این یادداشت قصد طرحش است، نکته دیگری در ارتباط با موضوع کتاب و سینما است.

شما در سینمای ایران چند شخصیت را به یاد می‌آورید که به شکل جدی با عنصر «کتاب» سروکار داشته‌اند؟ افرادی مانند نویسنده، مترجم، ویراستار، ناشر، کارکنان آژانس‌های ادبی، کتابدار کتابخانه، خواننده پیگیر، کتابفروش و مانند آن؟ خودم به عنوان یک منتقد سینما که به هر حال و به اقتضای دل‌مشغولی‌ام، نسبت نزدیکی با سینما دارم، به دشواری چیزهایی را به یاد می‌آورم. یکی فیلم دوردست (رامین محسنی، 1386) که با عنصر کتاب و ادب و هنر درام خود را پیش می‌برد و البته که بنا به نوع اکران و ساختار اثر، کمتر دیده شده است. دیگر، هامون (داریوش مهرجویی، 1368) که سکانس معروف کتابفروشی‌اش زبانزد است. شاید به این فهرست بتوان فروشنده (اصغر فرهادی، 1394) را افزود که مطالعه کتاب غلامحسین ساعدی در کلاس درس و نیز اهدای کتاب‌های معلم به کتابخانه مدرسه را طرح می‌کند. فیلم گرداب (حسن هدایت، 1386) هم که یکی از بخش‌هایش درباره صادق هدایت است (با بازی بهروز شعیبی) اثر دیگر است. به همین می‌توان شب‌های روشن (فرزاد موتمن، 1381) را هم اضافه کرد. شاید بتوان با گشت و گذار در بایگانی ذهن، به عناوین دیگری هم رسید، اما ناگفته پیدا است که سینمای ایران در پرداختن به آدم‌ها یا حرفه‌هایی که با مقوله کتاب سر و کار دارند، وضعیتی بسیار نحیف دارد.

اما چنین اوضاعی در سینمای جهان کاملا برعکس است. در بسیاری از این فیلم‌ها، جدا از ماجرای اقتباس ادبی که یک روال گسترده و جاافتاده و شاخص به حساب می‌آید، بسیاری از شخصیت‌ها هم در داستان‌هایی بسیار گیرا و موقعیت‌هایی جذاب، با عنصر کتاب رابطه‌ای محوری دارند. در فارنهایت 451 (فرانسوا تروفو، 1966) با اقتباس از داستان معروف ری بردبری، مقاومت علیه کتابسوزی در جامعه‌ای مسخ‌شده روایت می‌شود. در میزری (راب رینر، 1990) ابراز تمایل غریب و ویرانگر یک مشتاق به نویسنده کتاب‌های مورد علاقه‌اش فضایی پردلهره می‌آفریند. در عجیب‌تر از داستان (مارک فورستر،2006) شخصیت یک داستان به ملاقات نویسنده داستان می‌رود و از اوضاعی که نویسنده برایش درست کرده شکایت می‌کند! در سایه‌نویس (رومن پولانسکی، 2010) یک نویسنده در جریان کتاب نوشتن از خاطرات یک دولتمرد، دچار دردسرهایی بغرنج می‌شود که مخاطرات جانی برایش به همراه دارد. در کتاب‌خوان (استیون دالدری، 2008) التهاب‌های دوران بلوغ نوجوانی با خوندن مداوم کتاب قرین می‌شود و در کتاب‌دزد (برایان پرسیول، 2013) ماجرای علاقه مفرط یک دختر نوجوان به کتابخوانی در دوران کتابسوزی نازی‌های آلمان هیتلری روایت می‌شود. در سال سالینجر من (فیلیپه فالاردیو، 2020) اشتغال یک دختر جوان در آژانسی ادبی برای پاسخگویی به نامه‌های مشتاقان سالینجر، داستان را شکل می‌دهد. در هرگز می‌توانی مرا ببخشی (مریل هلر، 2019) زنی ویراستار که از محل کارش اخراج شده است، به جعل نامه‌های نویسندگان معروف و فروش آن‌ها مشغول می‌شود و ... این‌ها که فهرست شد، مشتی بسیار خُرد از خرواری بسیار حجیم است و این البته جدا از آن فیلم‌هایی است که اختصاصا درباره نویسندگان بزرگ دنیا همچون تولستوی، شکسپیر، برادران گریم، سیلویا پلات، مری شلی، جین آستین، دیوید سالینجر، کاپوتی، هنری میلر، تالکین، ویرجیانا وولف، پی. ال. تراورس، سیدونی گابریل کولت، مارکی دو ساد، ارنست همینگوی و... ساخته شده است.

کتاب و محورهای مرتبط با آن در فرهنگ و تاریخ و جامعه ایران جایگاهی پررنگ دارند. این که چرا سینمای ایران از این فضا که فی نفسه مستعد صدها ایده و روایت‌پردازی و شخصیت‌پردازی و موقعیت‌نویسی و فضاسازی و داستان‌گویی است، بهره نمی‌برد و در جنبه‌هایی عمدتا تکراری و کلیشه‌ای خود را محصور ساخته است، پرسشی قابل تأمل است. واقعا چرا؟

کد خبر 1631047

منبع: خبرآنلاین

کلیدواژه: نمایشگاه کتاب مهرزاد دانش سینمای ایران

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.khabaronline.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «خبرآنلاین» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۴۹۹۸۰۵۶ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

نقشی از شخصیت‌های قصه‌های ایرانی بر روی پوستر نمایشگاه کتاب

 شاپور حاتمی طراح پوستر کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، درباره چگونگی شکل‌گیری ایده آن بیان کرد: این پوستر برداشتی است از قصه‌های مادربزرگ‌ها که بعد‌ها مادران برای فرزندان خود تعریف کردند و کم‌کم این قصه‌ها وارد دنیای کودکان شدند و کانون پرورش فکری نیز در امر تبدیل این قصه‌ها به کتاب، سرآمد ناشران کودک و نوجوان شد.

او ادامه داد: شخصیت‌هایی که در این پوستر به نمایش درآمده‌اند و در کنار مادربزرگ قصه‌گو قرار گرفته‌اند برگرفته شده از قصه‌هایی، چون «بزک زنگوله پا»، «روباه و زاغ» و «شاهنامه» که قصه‌ای کاملا حماسی و کلاسیک دارد، است. سعی کردیم شخصیت‌ها جان‌دار باشند و قابل لمس تا برای بچه‌ها شخصیت‌ها به درستی شکل بگیرند. در انتخاب رنگ نیز تلاش‌مان بر این بود تا از رنگ‌های گرم استفاده کنیم که به فضا و حال و هوای کودک و نوجوان نزدیک‌تر است.

این طراح درباره چرایی انتخاب این شخصیت‌های داستانی گفت: قصه و روایت این شخصیت‌ها را تقریبا همه بچه‌ها می‌دانند و شنیده‌اند. اگر به سراغ شخصیت‌های دیگر می‌رفتیم این امکان وجود داشت که همه بچه‌ها با قصه آنها آشنایی نداشته باشند ولی درصد بالایی از کودکان به واسطه کتاب‌های درسی و قصه، شخصیت مادربزرگ قصه‌گو - که مهمانان ناخوانده را به خانه خود دعوت می‌کند - یا قصه شنگول و منگول و حبه انگور را می‌شناسند. شاهنامه نیز در انواع و گونه‌های مختلف درباره قصه‌هایش روایت داریم. در واقع به سراغ قصه‌هایی رفتیم که نیاز به رمزگشایی نداشته باشد و بچه‌ها کاملا بتوانند با آنها همزاد پنداری و با آن ارتباط برقرارکنند.

حاتمی همچنین درباره نقش و حضور کانون پرورش فکری در این پوستر نیز توضیح داد: کانون در این سال‌ها نقش مهمی در ترویج کتاب و قصه‌گویی ایفا کرده است. در واقع این کانون بود که شروع کرد قصه‌ها را به صورت کتاب و متن منتشر کردن و در دسترس بچه‌ها قرار داد، به همین دلیل نیز ما در پوستر کانون از مادربزرگ و شخصیت‌های قصه‌ها استفاده کردیم.

او در ادامه اظهار کرد: از نظر نوع تکنیک تصویرسازی، اما تلاش کردیم به دنیای نوجوانان نزدیک شویم و حتی این را در نظر گرفتیم تا سادگی هم وجود داشته باشد و بچه‌ها بتوانند ماکت این شخصیت‌ها را در قالب کاردستی در ایام برگزاری نمایشگاه بسازند.

سی‌وپنجمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران ۱۹ تا ۲۹ اردیبهشت ۱۴۰۳ در مصلی امام خمینی (ره) برگزار می‌شود و کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان نیز در این نمایشگاه با آثار خود حضور دارد.

باشگاه خبرنگاران جوان فرهنگی هنری ادبیات