به نقل از «ایمنا»

ضرورت ساماندهی بافت‌های فرسوده شهرها

تاریخ انتشار: ۱ خرداد ۱۴۰۱ | کد خبر: ۳۵۰۵۵۳۳۵

بیش از چند دهه است که محله‌های قدیم شهر به دست فراموشی سپرده شده‌اند. بسیاری از بافت‌های سنتی که زمانی مایه افتخار شهرها بودند، رها و بیشتر جمعیت این مناطق جابه‌جا شده‌اند.

به گزارش خبرنگار ایمنا، گسترش فضایی بی‌رویه و بدون برنامه شهرهای کشور در چند دهه گذشته، موجب شکل‌گیری بافت‌های جدید در مجاورت شهرها و جابه‌جایی ساکنان و کاربری‌های شهر به نواحی جدید شده است، در نتیجه این جابه‌جایی، به تدریج بافت‌های قدیمی کارکرد و حیات اجتماعی-اقتصادی خود را از دست دادند.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

حیات شهری و شور و نشاط اجتماعی به تدریج در این بافت‌ها کم‌رنگ شد و رکود و فرسودگی در ابعاد مختلف بافت نفوذ کرد.

این فرسودگی علاوه بر اینکه موجب شد بافت‌های قدیم شهر دیگر رونق گذشته را نداشته باشند، موجب از میان رفتن کالبد آنها نیز شد. این بافت‌ها که تا چند دهه قبل مکان‌هایی امن برای زندگی، کار و تجارت بودند، تبدیل به معضلی برای شهر شدند و رسیدگی به آنها به عنوان یک ضرورت به دغدغه مدیران و برنامه ریزان شهری تبدیل شد. در همین خصوص با «فرانک باقری» کارشناس شهرسازی گفت‌وگویی انجام داده‌ایم که مشروح آن را در ادامه می‌خوانید:

عوامل ایجادکننده فرسودگی چیست؟

فرسودگی شهری یکی از مشکلات جدی و پدیده‌های غیر قابل اجتناب است که مدیریت شهری در تمام کشورهای جهان با آن رو به رو است، آنچه مهم است اینکه فرسودگی شهری و ایجاد بافت فرسوده مختص به کشور خاص یا شهر مشخصی نیست بلکه تمامی شهرها و روستاها در جهان با آن درگیر هستند ولی بسته به شرایط، قدمت، نوع مصالح و کیفیت ساخت‌وساز شهرها، شدت و ضعف دارد؛ بدیهی است که استانداردهای ساخت‌وساز، دوره زمانی تعریف شده برای عمر مفید بناها، کیفیت و مقاومت مصالح، سیاست‌های حمایتی و تشویقی دولت و برنامه‌های مدیریت شهری از عناصر تعیین کننده در ایجاد و گسترش بافت‌های فرسوده و کنترل و نوسازی بناها هستند.

بافت‌های فرسوده یکی از انواع مختلف بافت‌های آسیب پذیر شهری هستند که به دلیل فرسودگی کالبدی، برخورداری نامناسب از دسترسی سواره، تأسیسات خدماتی و وجود زیرساخت‌های آسیب پذیر، ارزش محیطی و اقتصادی پایینی دارند، تحقق عدالت اجتماعی، ایجاد و شکل‌گیری محیط زیستی امن، ایمن و دلخواه برای زندگی و فعالیت شهروندان در راستای برخورداری از فرصت‌های برابر زندگی از اهداف کلان سند چشم‌انداز کشور است که بدون شک، بافت‌های فرسوده شهری، با داشتن مشکلات کالبدی، اجتماعی و اقتصادی، محیط‌هایی را برای ناسازگاری با این هدف ایجاد کردند.

در بسیاری از شهرهای باسابقه مراکز شهرها بنا به دلایل مختلف رونق شایسته خود را از دست داده‌اند و محلات قدیمی مرکز شهر به عنوان خواستگاه‌های اولیه سکونت گزینی در شهر که دارای سمبل‌های شهرنشینی بوده و نشانه‌هایی از اصالت و هویت شهر را در آغوش دارند دچار فرسودگی شدند و نقاط بیرونی بیش از پیش توسعه می‌یابند؛ در جهت توسعه ارزش‌ها و امکانات، بافت‌های مرکزی شهر فراموش و یا نادیده گرفته می‌شوند.

فرسودگی شهری چه تبعات اجتماعی در پی دارد؟

با توجه به مشکلاتی که دامنگیر این بافت‌ها است و نبودن کاربری‌های عمومی که رونق و پویایی را در درون بافت‌ها به وجود آورد، باعث شده یک حالت رکود و مردگی بر جو این محلات حاکم باشد و این فرایند زوال و تنزل تا آنجا پیش رفته است که ساکنان اصلی این محلات که معمولاً گروه‌های با درآمد متوسط و بالا هستند رغبت خود را برای ماندن در این محلات از دست داده‌اند و در واقع ثروت اجتماعی و فرهنگی ناشی از حضور ساکنان اصلی این مناطق جای خود را به حضور اقشار کم درآمد و مهاجر (غیربومی) داده است و به تبع آن ارزش املاک رو به افول گذاشته است.

فرسودگی یکی از مهم‌ترین مسائل مربوط به فضای شهری است که باعث بی سامانی، عدم تعادل و ایجاد اغتشاش منظر شهری می‌شود، که به زدودن خاطرات جمعی و افول حیات شهری کمک می‌کند، بر این اساس ساماندهی بافت با ارزش و تاریخی شهر به دلیل ارزش‌های نهفته در آن و توجه به بافت‌های فرسوده آن می‌تواند در ارتقا کیفی محیط و سرزندگی فضای شهری که در گذشته بوده کمک کند؛ افزایش شهرنشینی و بروز معضلات زیست محیطی در دهه‌های پایانی قرن بیستم، توسعه پایدار شهرها را پیش روی متخصصان و صاحب‌نظران مسائل شهری و معماری قرار داده است.

با توسعه روزانه و شهری شدن زندگی بشر مفاهیم مربوط به توسعه پایدار به این حیطه وارد شده و توسعه پایدار شهر محصول نگاه‌های جدید به عدالت اجتماعی، فضایی و محیطی نسبت به شهر است.

چالش‌های زندگی در بافت‌های فرسوده چیست؟

ظهور پدیده بافت‌های مسأله‌دار و فرسوده شهری که این روزها به وفور کاربرد یافته است، ناشی از همین استهلاک تدریجی بافت‌ها و سکونت‌گاه‌های قدیمی است که عمدتاً دارای تعریف‌ها و شرایط یکسان نیز نیست و ممکن است از شهری به شهر دیگر و در دوره‌های مختلف نیز تفاوت‌هایی داشته باشد که لزوم شناخت کلی گونه‌های آن برای شناخت جایگاه بافت فرسوده مورد نظر این طرح، امری ضروری است، پیش از پرداختن به انواع بافت‌های فرسوده شهری لازم است این نکته شرح داده شود که فرسودگی در بافت‌های مسأله دار و قدیمی نه تنها از لحاظ کالبدی بلکه از لحاظ اجتماعی تبعات بسیاری با خود به همراه دارد.

در گذشته بافت‌های قدیمی در نقاطی با امکانات بالقوه سکونتی، فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی استقرار و اقشاری با درآمد بالا، متوسط و کم در این بافت‌ها سکونت داشته‌اند. به مرور زمان و با فرسودگی کالبدی بافت، اقشاری با درآمد و سطح رفاه بیشتر به بافت‌های جدید شهر مهاجرت کردند، اقشاری با درآمد کم‌تر در منطقه باقی ماندند و گروهی از مهاجران در بافت‌های شهر مستقر شدند. تمرکز اقشار کم درآمد، ورود تازه مهاجران و مهاجرت افرادی که از ابتدا ساکن این بافت‌ها بوده‌اند، موجب بر هم خوردن بافت جمعیتی در این مناطق و بروز آسیب‌های اجتماعی شد.

چه راهکارهایی برای ساماندهی و کاهش اثرات فرسودگی وجود دارد؟

بسیاری از بافت‌های سنتی که زمانی مایه افتخار شهرها بودند بیش از پنجاه سال است که در حال فرسایش هستند و رها شده‌اند، تقریباً تمام جمعیت این مناطق جابه‌جا شده و میراث تاریخی، فرهنگی و اجتماعی ویژه محله‌های مختلف یا منقرض شده‌اند یا در حال انقراض هستند، تنها اندکی از بناهای این محلات روی پا ایستاده‌اند و به یادگار مانده‌اند که یادآور معماری و شهرسازی گذشته هستند.

این بافت‌های ارزشمند امروزه به معضلی برای تصمیم‌گیران، مدیران و مردم شهرهای تاریخی تبدیل شده است، در این بافت‌ها ارزش‌های نهفته فرهنگی و مدنی کشور، در تنگنای نبود قابلیت بافت برای انطباق با نیازهای زندگی جدید قرار گرفته است. محلات قدیمی شهرها نه تنها به دلیل میراث فرهنگی خود، که به دلیل قرار گرفتن در داخل شهرها فرصت ارزشمندی برای اصلاح، نوسازی و پاسخگویی به نیازهای فزاینده شهری فراهم آورده است، بسیاری از این گونه بافت‌های فرسوده در شهرهای ایران به حال خود رها شده‌اند و برنامه‌ریزی برای نوسازی و ساماندهی این گونه نواحی به یک ضرورت اساسی در برنامه‌ریزی شهری تبدیل شده است.

تجارب چند دهه‌ی گذشته ایران در زمینه ساماندهی بافت‌های فرسوده نشان داده است رویکردهای کالبد محور که در پی اجرای استانداردهای شهری در محلات فرسوده هستند، اگرچه می‌تواند محرک اولیه نوسازی است اما به الزامات اجتماعی و اقتصادی توجهی ندارد و نقش مشارکت‌جویی ساکنان را کم‌رنگ دیده است. نظرات ساکنان محله و افزایش ظرفیت‌های اجتماعی و نهادی در سطح محلات، توجه به ابعاد اقتصادی و ارتقای ظرفیت‌های اقتصادی محله، توجه به فرایندهای اجرایی و پیوند طرح با واقعیت و زمینه‌های اجرایی و در نهایت تحریک مردم ساکن و گروه‌های ذی‌نفع و ذی‌نفوذ به منظور ارتقای شرایط محیطی در برنامه‌ریزی‌های استراتژیک مطرح است.

کد خبر 576402

منبع: ایمنا

کلیدواژه: چهارمحال و بختیاری شهرهاي ايران کارشناسی شهر سازی بافت فرسوده شهر احیای بافت فرسوده شهرکرد شهر شهروند کلانشهر مدیریت شهری کلانشهرهای جهان حقوق شهروندی نشاط اجتماعی فرهنگ شهروندی توسعه پایدار حکمرانی خوب اداره ارزان شهر شهرداری شهر خلاق بافت های فرسوده بافت ها چند دهه شده اند

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.imna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایمنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۵۰۵۵۳۳۵ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

ساماندهی لندفیل سراوان ۸۴ درصد پیشرفت دارد/ضرورت مدیریت زباله تر خانگی

ایسنا/گیلان معاون عمرانی استاندار گیلان، با بیان اینکه با اقدامات دولت و همت استاندار گیلان، پروژه ساماندهی لندفیل سراوان ۸۴ درصد پیشرفت فیزیکی دارد، عنوان کرد: شیرابه  زباله‌های سراوان را مدیریت می کنیم و به زودی قرارداد پیمانکار بسته و شیرابه پسماند تصفیه می شود.

موسی فکور امروز، ۶ اردیبهشت ماه در همایش شهرداران استان گیلان که با موضوع مدیریت پسماند برگزار شد، زباله و پسماند را یکی از دغدغه های حوزه مدیریت شهری دانست و اظهار کرد: یکی از ماموریت های شهرداری های استان،  کاهش تولید زباله بوده که طبق آمارها نسبت به سال های قبل، این کاهش تولید اتفاق افتاده و از ۲۲۰۰ تن در روز به حدود ۱۸۰۰ تن رسیدیم.

وی با اشاره به موفقیت نسبی شهرداری ها در تفکیک زباله از مبدا، افزود: عمده پسماندها مربوط به حوزه شهری بوده و باید تفکیک از مبدا را جدی بگیریم که در این راستا آگاهی بخشی و اطلاع رسانی و آموزش دادن به مردم خیلی مهم است.

معاون هماهنگی امور عمرانی استانداری گیلان با بیان اینکه مردم باید نسبت به زباله تر و زباله خشک و اهمیت تفکیک از مبدا آگاه شوند، عنوان کرد: امروز نیازمند مدیریت زباله تر نیز هستیم، زیرا قابلیت استفاده دارد، اما عمدتا داخل پلاستیک ریخته شده و به محل دفن می رود.

فکور، پسماند تر حوزه خانگی و بخش اصناف را قابل مدیریت دانست و تاکید کرد: در گذشته زباله روستایی نداشتیم، اما امروز سبک زندگی تغییر کرده و شاهد تولید زباله در روستاها هستیم، اما این زباله ها نیز قابل مدیریت هستند.

وی با بیان اینکه با اقدامات دولت و همت استاندار گیلان، پروژه ساماندهی لندفیل سراوان ۸۴ درصد پیشرفت فیزیکی دارد، عنوان کرد: شیرابه  زباله‌های سراوان را مدیریت می کنیم و به زودی قرارداد پیمانکار بسته و شیرابه پسماند تصفیه می شود؛ دو خط پردازش جدید نیز به کارخانه کود آلی رشت افزوده خواهد شد.

معاون عمرانی استاندار گیلان با اشاره به معطلی ۱۰ ساله احداث زباله سوز رشت، تاکید کرد: طبق هماهنگی های انجام شده در کمتر از دو سال زباله سوز رشت را فعال می کنیم که نیازمند اعتبار بالغ بر ۲۰۰۰ میلیارد تومان از محل صندوق توسعه است که از طریق دو بانک رفاه و تجارت به پیمانکار پرداخت می شود.

وی به اقدامات مثبت انجام شده جهت مدیریت پسماند شهرهای لاهیجان و لنگرود و تالش و آستارا و رودبار و انزلی و... نیز اشاره کرد و افزود: برای راه اندازی زباله سوز و کارخانه کمپوست در سایر پهنه های استان نیز برنامه ریزی شده و لذا شهرداران از هم اکنون محل های دفن ریجکت را شناسایی کنند.

فکور در ادامه از شهرداران خواست پروژه های بازآفرینی شهری در بافت های فرسوده را جدی بگیرند و متذکر شد: طرح نهضت ملی مسکن دارای چهار بخش از جمله حمایتی شهری، خودمالکی، روستایی و بازآفرینی است که سهمیه چهار ساله گیلان در بازآفرینی ۱۶ هزار و ۸۸۷ واحد است؛ تاکنون ۳۱ درصد از این سهمیه معادل ۵۲۹۴ واحد عملیاتی شده و مابقی نیازمند اهتمام شهرداران است.

وی جهش تولید را فقط اقتصادی ندانست و یادآور شد: جهش تولید در بخش های عمرانی باید در دستور کار قرار بگیرد، زیرا جهش تولید به زیرساخت نیاز دارد.

خداداد قنبرزاده، مدیرکل دفتر امور شهری و شوراهای استانداری گیلان نیز، آموزش را یکی از مهمترین ارکان موفقیت در نظام مدیریت دانست و خاطرنشان کرد: عدم مدیریت پسماند به یکی از آفات استان های شمالی تبدیل شده که زیبنده مردم و اقلیم ما نیست.

وی مجموع زباله های تولید شده توسط شهرداری ها و دهیاری های استان را حدود ۲۰۰۰ تن در روز دانست و ادامه داد: متاسفانه سواحل ما به محل انباشت زباله تبدیل شده است، اما دولت سیزدهم مصمم است و در جریان سفر رئیس جمهور به گیلان، اعتبار مناسب برای ساماندهی زباله در گیلان تخصیص یافت و از سوی استانداری و معاونت هماهنگی امور عمرانی پیگیری شد.

مدیرکل دفتر امور شهری و شوراهای استانداری گیلان با بیان اینکه ۵۶ شهرداری استان در هفت پهنه پسماندی انباشت زباله را انجام می دهند، گفت: ۲۵ درصد زباله های تولیدی استان روستایی و ۷۵ درصد شهری است و لذا باید تفکیک از مبدا را جدی بگیریم تا بتوانیم محیط زیست سالم را برای مردم به ارمغان بیاوریم.

انتهای پیام