«آنارشیسم»؛ عصیان بدنام یا ایدهای برای فردای بشریت ؟!
تاریخ انتشار: ۷ خرداد ۱۴۰۱ | کد خبر: ۳۵۱۰۰۷۳۱
عصر ایران - آنارشیسم (Anarchism) نظریه و جنبشی است که اصل اقتدار سیاسی را رد میکند و بر آن است که نظم اجتماعی بدون چنین اقتداری ممکن و خواستنی است.
نخستین شرح دقیق آنارشیسم را ویلیام گادوین (1836-1756) فیلسوف بریتانیایی به دست داد. جملۀ مشهور «دولت فقط زنان و مردان بیکاره پرورش میدهد»، متعلق به وی است.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمیشوند!
ویلیام گاودین
آنارشیسم عناصر اصلی دولت مدرن را نفی میکند. یعنی نافی این امور است: سرزمینمداری که با مفهوم مرزها ملازمت دارد؛ حاکمیت که دال بر قدرت قضایی انحصاری بر همۀ مردم است؛ انحصار حکومت بر وسایل اصلی قهر فیزیکی؛ قانونگذاری حکومت که نافی سایر قوانین و رسوم است؛ ملت به عنوان اجتماع بزرگ سیاسی.
آنارشیسم از "جامعۀ طبیعی" دفاع میکند؛ یعنی جامعۀ خودسامانبخشی از افراد و گروههایی که آزادانه شکل گرفتهاند.
در واقع آنارشیسم بر شالودههای فکری لیبرالیستی استوار است و به همین دلیل بر تمایز میان دولت و جامعه تاکید دارد؛ اما آنارشیسم به تدریج صورتهای دیگری هم پیدا کرده که مهمترین آنها آنارشیسم سوسیالیستی است.
آنارشیسم لیبرالیستی بر آزادی فردی، حاکمیت فردی، اهمیت مالکیت یا دارایی خصوصی و ظالمانه بودن تمامی انحصارات تاکید دارد. اما آنارشیسم سوسیالیستی مالکیت خصوصی را به عنوان سرچشمۀ اصلی نابرابری اجتماعی رد میکند و برابری اجتماعی را شرط لازم حداکثر آزادی فردی میداند.
جنبشهای آنارشیستی در روسیه و فرانسه و اسپانیا و مکزیک در اوایل سدۀ بیستم قدرتمند بودند ولی تا به حال هیچ یک از احزاب آنارشیستی در هیچ کشوری نتوانستهاند قدرت سیاسی را در سطح ملی به دست آورند.
نماد جهانی آنارشیسم
ترکیبی از حروف اول دو کلمه Organization و Anarchism
واژۀ "آنارشی" یعنی بیفرمانروایی. آنارشیستها برخلاف کسانی که حکومت را شرّ لازم میدانند، معتقدند حکومت هم شرّ است هم نالازم. جدا از نفی اقتدار سیاسی، نفی مفهوم ملت هم دلیل دیگری برای مخالفت آنارشیسم با تاسیس دولت است؛ چراکه دولت بدون ملت معنا و مصداق ندارد.
آنارشیستهای جدید در توضیح چگونگی تنظیم جامعه در صورت نبود اقتدار دولت به "بازار" اشاره کردهاند و آنارکوکاپیتالیسم (سرمایهداری آنارشیستی) را مطرح کردهاند که شکل افراطی اقتصاد بازار آزاد است. این گروه از آنارشیستها معتقدند همان طور که بازار بدون مداخلۀ دولت میتواند کارایی داشته باشد، جامعه نیز بدون وجود دولت میتواند به شکل متمدنانهای به حیات خودش ادامه دهد.
این تصور که آنارشیسم یعنی هرجومرجطلبی، کاملا نادرست است. آنارشیسم مدعی زندگی آزادانه و خردمندانه در غیاب دولت است و چنین چیزی را هم ممکن میداند.
با اینکه آنارشیسم در اصل خاستگاهی لیبرالیستی داشته و در قالب آنارکولیبرالیسم و آنارکوکاپیتالیسم (از نیمۀ دوم قرن بیستم) هم مطرح شده، اما به لحاظ تاریخی با سوسیالیسم و کمونیسم پیوند پررنگتری داشته است و برخی از مهمترین آنارشیستهای سدههای اخیر، سوسیالیست و کمونیست بودهاند. این افراد را آنارشیستهای جمعگرا نامیدهاند.
پییر ژوزف پرودون، فیلسوف فرانسویِ قرن نوزدهم، مشهورترین آنارشیست-سوسیالیست تاریخ است که رهایی از دولت و سرمایهداری را ممکن میدانست و در آثارش چگونگی آن را تشریح کرده است.
میخائیل باکونین
میخائیل باکونین و پیتر کروپوتکین، که به ترتیب در اواخر قرن نوزدهم و اوایل قرن بیستم درگذشتند، دو تن از مشهورترین آنارشیستهای کمونیست (یا مدافعان آنارکو کمونیسم) بودند که از مالکیت اشتراکی، تمرکززدایی و خودگردانی و تعاون در غیاب دولت دفاع میکردند.
خویشفرمانی و خودگردانی و تعاون و نفی دولت، جزو اصول اساسی آنارشیسماند که آنارشیستهای مدافع لیبرالیسم و سرمایهداری و سوسیالیسم و کمونیسم، همگی با ملاحظاتی به این اصول اعتقاد دارند.
در مجموع باید گفت که تحقق آنارشیسم، اگر ممکن باشد، نیازمند بلوغی در رفتار انسان است که در اکثر جوامع کنونی و در این برهۀ تاریخی، چندان به چشم نمیخورد. بنابراین شاید آنارشیسم را بتوان برنامه یا "ایدهای برای فردای بشریت" دانست.
* معنی علمی و دقیق این چند واژه را هم بدانید:
"وضع طبیعی" ؛ عرصۀ خشونت یا آزادی؟
"انقلاب" ؛ چرا و چگونه به وجود می آید؟
_______________________
در "واژهخانۀ عصر ایران" ، کلمات و اصطلاحات سیاسی را به زبانی ساده و علمی توضیح می دهیم.
اگر می خواهید معنای واژه ای را توضیح دهیم، زیر همین مطلب برایمان بنویسید.
منبع: عصر ایران
کلیدواژه: آنارشیسم لیبرالیسم سوسیالیسم سرمایه داری کمونیسم
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را بهطور اتوماتیک از وبسایت www.asriran.com دریافت کردهاست، لذا منبع این خبر، وبسایت «عصر ایران» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۵۱۰۰۷۳۱ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتیکه در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
هروی: حاکمیت باید در انتخابات ۱۴۰۴ اندکی نرمش نشان دهد /برای حل مشکلات اقتصادی، درهای کشور برای تعامل با بیرون باز شود
جواد هروی، سخنگوی حزب اعتدال و توسعه در گفتگو با خبرگزاری خبرآنلاین درباره محور جلسه اخیر این حزب گفت: روز پنجشنبه اجلاسیه شورای مرکزی حزب اعتدال و توسعه و دفتر سیاسی با حضور روسای شعب استانهای حزب اعتدال و توسعه، واعظی، جنتی و نوبخت برگزار شد. در این جلسه برنامههای حزب در سال جاری مطرح شد. یکی از محورها به این ترتیب بود که تاکید حزب بر این است که همه دستگاههای اجرایی کشور باید به سمت رفع اختلافات داخلی گام بروند، به عبارت دیگر به سمتی برویم که بتوانیم نسل جوان را بیشتر به خودمان جذب کنیم و بر وفاق ملی دامن بزنیم. استراتژی حزب اعتدال و توسعه در سال جدید استفاده از همه ساز و کارهای مدنی برای بهبود اوضاع کشور است و حزب اعتدال و توسعه هم سعی میکند در تحولات جاری داخل و خارج از کشور نقشآفرینی داشته باشد و ما همچنان تاکید میکنیم که با هر گونه ساختارشکنی مخصوصا در زمینه سیاسی مخالف هستیم و همچنان بر راهکارهای مدنی و غیر خیابانی و اعتراضات خیابانی تاکید داریم و زمانی که همه میدانیم، هیچ امیدی به خارج از کشور نیست باید به سمت وحدت آفرینی حرکت کنیم.
وی افزود: مقوله انتخابات ریاست جمهوری و شوراها برای ما اهمیت دارد، مخصوصاً اگر حاکمیت اندکی نرمش نشان دهد و با این نرمش در بحث انتخابات ریاست جمهوری شاهد توفیقات باشیم و اگر غیر از این باشد، مجدداً شاهد کاهش حضور مردم خواهیم بود و شاید این بار مردم نسبت به دفعات قبل مشارکت پایینتری داشته باشد. حزب اعتدال و توسعه تلاش دارد به صورت شفاف مردم را برای مشارکت در بهبود شرایط کشور دعوت کند و از هر گونه سخن رادیکال و تنشزا پرهیز میکند، در حقیقت حزب اعتدال و توسعه تلاش دارد که با عقلانیت به نقد وضع موجود در عرصه سیاست داخلی بپردازد.
هروی همچنین تصریح کرد: دومین محور که در جلسه روز پنجشنبه حزب اعتدال و توسعه برگزار شد، سیاست خارجی است. هنگامی که احساس میکنیم غرب و شرق همگی برای توسعه کشور مانعتراشی میکنند باید باهم به وحدت و تنشزدایی بپردازیم، در غیر این صورت نتیجهای نخواهد داد. در سیاست خارجی اعتقاد بر این داریم که باید درهای کشور برای تعامل با بیرون باز شود، کما اینکه کشوری مانند عراق در همین روزهای اخیر با تولید بیش از ۴ میلیون بشکه نفت توانسته بسیاری از مشکلات اقتصادی خود را حل کند اما ما همچنان با بسته بودن و انزوای سیاسی در عرصه جهانی، دچار مشکلات اقتصادی هستیم.
برخورد خیابانی با حجاب بیتدبیری استسخنگوی حزب اعتدال و توسعه ادامه داد: سومین محور و شاید اصلیترین بحثی که در اجلاسیه حزب اعتدال و توسعه مطرح شد، تحلیل وضع داخلی بود. ما همه جناحهای سیاسی باید نشان بدهیم ایران عامل ثبات منطقه خاورمیانه است اما در این میان که در حال کشمکش اسرائیل و قدرتها هستیم، جریحهدار کردن افکار عمومی خطا است، در حالی که کشورهای منطقه در حال توسعه و پیشرفت هستند، اینکه ما به مجادلات داخلی و تحریک جوانان مبادرت کنیم، کاملاً از روی بیتدبیری است. تشویش اذهان، ایجاد ناامیدی و رعب و وحشت بین نسل جوان، آن هم در خیابانها و با حرکتهایی مانند برخورد با حجاب، منجر به ایجاد نا امیدی در کشور میشود که این نشانه بیتدبیری است.
هروی اظهار کرد: اما آنچه در مورد وضعیت داخلی وجود دارد این است که دولت سیزدهم به دست اندازی در بخش خصوصی رو آورده و به جای درآمدزایی به سمت کسب درآمدهای بیشتر از مردم میپردازد که این امر شایسته و بایسته مردمی که همه چیز خود را برای نظام دادند، نیست. به عبارت دیگر مشکل اول کشور حجاب نیست بلکه ایجا روح همدلی و امید و رفع مشکلات معیشتی مردم است.
وی با اشاره به برخورد دولت با فساد ابراز کرد: نکته دیگر ارجحیت منافع ایدئولوژیک بر منافع ملی است. متاسفانه احساس میشود اقلیتی از نظام حاکمیت به دنبال این هستند که مباحث ایدئولوژیکی یا نگرشهای افراطی مذهبی را بر منافع ملی ترجیح بدهند ، که این امر موجب شده اشکالات اساسی در نحوه برخورد با مردم مانند برخوردهای شکل بگیرد، که این رفتارها کاملاً از سر بیتدبیری است. نکته بعدی مربوط به ناکارآمدی مدیران دولت سیزدهم است که متاسفانه در همه اضلاع دولت مشاهده میشود، چنانچه شایستهسالاری رنگ باخته و نظام مسئولیتسپاری دچار خدشه شده است.
هروی همچنین افزود: نکته پایانی که همه اعضای حزب و دبیرکل بر آن تاکید داشتند، مربوط به فساد و تبعیضی است که در جامعه وجود دارد. امروز برخورد دوگانه در سطح جامعه انجام میشود و این برخورد منجر به دلسردی و ناامیدی مردم شده است. درحقیقت به نظر میرسد که با عاملان فساد مدارا میشود ، مماشات با مفسدان در سطوح مختلف و در مباحث اقتصادی و عقیدتی منجر به این امر شده که مردم دچار یاس دینی و ناامیدی شوند که متاسفانه این مورد برای بهبود شرایط کشور مناسب نیست.
سخنگوی حزب اعتدال و توسعه همچنین خاطرنشان کرد: علاوه بر این در حالی که با جوانان برخوردهای خیابانی تحت عنوان حجاب و برخورد با منتقدین، افرادی که در روزنامهها سخن میگویند و شرایط سیاسی و آرای دولت را نقد میکنند، برخلاف آن چیزی است که باید انجام شود. لذا از این برخورد دوگانه که با عاملان فساد مماشات میشود اما با جوانانی که نقادی میکنند برخورد میشود، را حزب اعتدال و توسعه محکوم میکند و خواهان تدبیر نظام حاکمیت در قبال این قضیه است.
هروی در رابطه با برنامه حزب اعتدال و توسعه برای مرحله دوم انتخابات مجلس دوازدهم، یادآور شد: در این مورد در کل کشور تلاشی آغاز کردیم و امیدوارم بتوانیم در بین نامزدهایی که به مرحله دوم رسیدند افرادی که عضو نیروها و یا هواداران حزب اعتدال و توسعه هستند، کمک میکنیم که بتوانیم حداکثر نیروهای اعتدالی را در این مرحله از انتخابات در مجلس داشته باشیم. همچنین در مورد فراکسیون تلاشهایی را در مجلس آغاز کردیم و امیدواریم فراکسیون با تمایلات اعتدالی شکل بگیرد.
۲۷۲۱۱
برای دسترسی سریع به تازهترین اخبار و تحلیل رویدادهای ایران و جهان اپلیکیشن خبرآنلاین را نصب کنید. کد خبر 1899876