به نقل از «فارس»

پیوند حماسه و عرفان در اندیشه های امام خمینی(ره)

تاریخ انتشار: ۲۴ خرداد ۱۴۰۱ | کد خبر: ۳۵۲۲۶۷۷۷

به گزارش خبرگزاری فارس از قزوین، سید علی قاسم زاده رئیس دانشگاه بین المللی امام خمینی(ره) در یادداشتی نوشت: «عشق به امام خمینی(ره) عشق به تمام خوبی هاست.»

امام خمینی (ره) در نگاه بسیاری از اندیشمندان جهان، یک مصلح واقعی اجتماعی بود. وی نخبه تربیت شده مکتب ائمه بود که با الهام از قیام امام حسین (ع) و مکتب عاشورا در پی تحقق مدینه فاضله ایرانی- اسلامی گام برداشت و با اتحاد کلمه و همراهی مردم مؤمن و مسلمان ایران به تأسیس حکومت جهانی مستضعفان همت گمارد.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

نظامی که او با قیام مردم ستم دیده بنا نهاد به سبب تغییرات گسترده پارادایمی و گفتمانی در سپهر سیاسی جهان معاصر چنان شگفت انگیز بود که خانه آمال و کاخ استبداد و نقشه های مدرن استعماری غرب را ویران کرد و مرام نامه تصنعی و زراندود آنان را به سخره گرفت و این چنین بود که نور امید به دیدگان رمق زده مستضعفان و مسلمانان جهان بخشید و فصلی تازه از حیات دوبارة اسلام ناب محمدی (ص) را در برابر دیدگان ملتها گشود.

مقایسه روانشناسی قوم ایرانی با روانشناسی مکتب عاشورایی امام حسین (ع) و یاورانش -که خود اصلی استوار و برآمده از حکومت اسلامی بنا نهاده پیامبر اعظم (ص) است- گویای همزیستی توأمان و درهم تنیده دو مؤلفه اساسی اندیشة ایرانی- اسلامی است: یکی حماسه و دیگری عرفان.

هم تاریخ فرهنگی و اجتماعی ایرانیان و هم سیر شکل گیری تمدن اسلامی گواه این پیوند ناگسستنی در عمق ساحت هویتی ایرانیان و مسلمانان است؛ ویژگی ای که به شکلی فزاینده به سبب یک اشتراک معرفتی و اندیشگانی در روح تفکر و هویت ایرانی بیشتر نمایان است و موج میزند؛ هم آوایی و سنخیت این خصیصه درخشان و جنبش آفرین در مکتب تشیع با روحیه تاریخی ملت ایران است.

بازخوانی فرهنگ اساطیری ایرانیان و باورهای ضد اهریمنی آن تا شور و هیجان ملی عصر طلایی عقلانیت در تاریخ ایران (قرون سوم تا پنجم هجری) همزیستی و درهم تنیدگی روحیه حماسی با غنای معنوی و عاطفی عرفان ناب آشکار است.

ظهور این وجه قهرمانی و روحیة معنوی و عاطفی عرفانی در نهاد انسان آرمانی و مؤید انسان کامل محقق می شود و امام خمینی(ره) حقیقتا بازنمایی کهن الگو یا نمونه ازلی قهرمان در روان شناسی قومی- دینی ایرانیان از یک سو و چکیدة انسان معنوی و آرمانی مکتب اسلام و تشیع است. 

روشن است که جمع این دو دریای معرفت به قول مولانا: نیست ممکن جز ز دریای شگرفت. چه زیبا شهریار سخن فارسی در خصایص حماسی و عرفانی امام خمینی (ره) اشاره داشت که:

آبی که خاک کشور ما در میان گرفت/ خاکش جواهری است که در پرنیان گرفت
بنشان غبار فتنه که این نوبهار عشق/ چون ابر انقلاب به سر سایبان گرفت
جان بخش بود باد بهارش به کوه و دشت/ هرجا گذشت سبزه بجنید و جان گرفت
سیمرغ دین به کوری اسفندیار کفر/ پرورد رستمی که کمین و کمان گرفت
خواهم شدن به نعره به خاک حکیم طوس/ کان ژنده پیل زنده شد و هفت خوان گرفت
این رهبر کبیر خمینی بت شکن/ خط امان خود از امام زمان گرفت
سرپنجه ولی است کزین آستان برون/ بیخ گلوی فتنه آخرزمان گرفت...

امام خمینی(ره) شخصیتی چند وجهی و جامع داشت. علاوه بر مقام فقاهت حضرت امام(ره)، بینش فلسفی و کلامی ایشان نیز باید مورد توجه قرار گیرد. حقیقت آن است که اجتماع روحیه حماسی و عرفانی در شخصیت وی موجب شده تا در نظام معرفت شناسی اخلاقی و سلوک حکمرانی حکمایی اسلام، با به خدمت کشاندن عرفان ناب در بدنه و بستر جامعه، خط بطلانی بر انزوا طلبی صوفیانه کشاند و بدین طریق مبدع نظریه ای در سپهر سیاسی جهان معاصر می شود که طی آن کارآمدی عرفان سیاسی را -که در تاریخ عرفان اسلامی بیشتر نشأت گرفته از فرهنگ تشیع به ویژه سیره علوی و حسینی است- بار دیگر به مخاطبان خویش آشکار می کند.

عرفان سیاسی امام (ره) نظریه ای است که شریعت (فقه) و طریقت را در پیوند با اجتماع و مردم باز تعریف می کند و پیوند حماسه و عرفان را در زمین فطرت مردم ایران استوار می سازد.

حال پرسش اینجاست که چگونه چنین خصیصه ای در وجود یک شخصیت در نظام معرفت شناختی اسلامی شکل می گیرد. آدمی سه قوه دارد که نسبت سلامت نفس هر کس به میزان اعتدال این سه قوه در نهاد انسان بستگی دارد و آن سه عبارت است از: قوه اراده، قوه عاطفه و تخیل و قوه تعقل.

اعتدال نفسانی این سه قوه موجب شکل گیری فضایل در وجود آدمی است. از اعتدال قوه اراده،«شجاعت»، از اعتدال قوه عاطفه «عفت» و از اعتدال قوه تعقل «حکمت» ایجاد می شود و چون انسان موجودی اجتماعی است، حاصل اعتدال سه قوای یاد شده، فضیلت «عدالت» است. هرگونه انحراف (افراط یا تفریط) در این قوای سه گانه موجب بروز رذایل اخلاقی و فکری می شود.

حقیقت آن است رسیدن به مقام رهبری جامعه اسلامی میسر نمی شود، مگر بر اثر اعتدال قوای نفسانی در انسان و تحصیل فضایل بنیادین چهارگانه. رهبر جامعه اسلامی بر اساس «شجاعت» تصمیم می گیرد، بر اساس «عفت» خاشع، با تقوا و پاکدست و براساس «حکمت»، خرد بنیاد، آگاه و تیزبین است.

آنگاه که فردی به اوج این اعتدال رسید، شایسته رهبری می شود و چنین رهبری در عرصه اجتماعی نیز بر اساس اصل عدالت عمل می کند. باید اشاره داشت که از شجاعت، «حماسه» و از عفت و حکمت، «عرفان» می جوشد. تبلور این نظام فضایل محور در وجود امام خمینی (ره) است که اینگونه می تواند به او توان تشکیل و پایه ریزی نظام حکمرانی عدالت محور و خردورز بخشد.

از این روست که معتقدیم، وی منظومه فکری حکومت «مردم سالاری دینی» را با باز تولید و باز تعریف نظام فضایل و مکارم اخلاقی در برابر صدها ایسم و مکتب و نحله سیاسی و اجتماعی بنا نهاد و بدین طریق با الگوبرداری از سیره نبوی و علوی، نوعی حکمرانی متمایز و حکمت محور، همراستا با خواسته های خلق و مسیر رضایت خالق و تعالی نوع بشر آفرید.

پس در نظام فضایل محور، مدیریت جامعه بر مدار اعتدال فضایل چون عفت، حکمت، شجاعت و عدالت و دفع رذایل افراطی و تفریطی چون نفی انزوا طلبی و رهبانیت افراطی، بی حیایی و بی غیرتی، تهور کورکورانه و گُربزی(مکاری) و سفاهت و نادانی، و ظلم پذیری و یا ستمگری و استبداد استوار می شود و روشن است در این منظومه اخلاقی رهبر جامعه در اوج اعتدال قوای سه گانه عفیف، حکیم و شجاع و در نهایت عادل است؛ خصایصی الهی که فرد را لایق عنایت الهی و متصل به ملکوت و عالم غیب و اینگونه تسخیرکننده دلها می کند.

بی گمان امام خمینی (ره) با دارا بودن چنین صفاتی است که توانسته، طرحی نو دراندازد و با نمایش اقتدار و کارآمدی نظام سیاسی مردم سالاری-که جامع عرفان و حماسه است- با عنایت خداوند بنای سست عنکبوتی « أَوْهَنَ الْبُیُوتِ لَبَیْتُ الْعَنْکَبُوتِ» سوسیالیسم، لیبرالیسم و دموکراسی غرب درهم پیچد و به معنای حقیقی کلمه «کتب خانه چند ملت» را بشوید.

به تعبیری دیگر اینگونه است که امام خمینی(ره) نظام های دموکراتیک و لیبرالیسم را -که به تعبیر اغلب متفکران غربی اوج حکمرانی آرمانی برآمده از تمدن غرب است- به چالش می کشاند. 

اگر نبود منظومة فکری فضیلت محور و تهذیب اخلاقی و نفسانی حضرت امام -که حاصل اجتماع روحیه حماسی و عرفانی شخصیت کاریزمای اوست- قطعا مردم ایران و به تبع آن مستضعفان عالم –که امروز تبلور شجاعتشان را در بیداری اسلامی مشاهده می کنیم- به چنین اعتبار و اعتماد به نفس نمی رسیدند که در برابر اذناب غرب زده بایستند و ندای آزادی و آزادگی سردهند و چه زیبا سلمان هراتی مقام و نقش امام خمینی (ره) را برای ملت ما تفسیر کرد:

پیش از تو آب معنا دریا شدن نداشت/ شب مانده بود و جرأت فردا شدن نداشت
بسیار بود رود در آن برزخ کبود/ اما دریغ، زهره دریا شدن نداشت
در آن کویر سوخته آن خاک بی بهار/ حتی علف اجازه زیبا شدن نداشت
گم بود در عمیق زمین شانه بهار/ بی تو ولی زمینه پیدا شدن نداشت
دل ها اگر چه صاف ولی از هراس سنگ/ آیینه بود و میل تماشا شدن نداشت
چون عقدهای به بغض فرو بود حرف عشق/ این عقده تا همیشه سر وا شدن نداشت 

جدای از اجتماع یکپارچه و وحدت کلمة مردم در پاسداری از ارزش ها و استقامت در برابر استبداد و استثمار، نقش مدیریت معنوی حضرت امام (ره) را باید نقطه عزیمت پیروزی دانست؛ زیرا اندیشة حماسی- عرفانی امام و تناسب آن با ژرف ساخت روانی و تاریخی ملت ایران و برانگیختگی روح حماسی و جمعی ملت، قیام مردم علیه نظام سلطنتی و استبدادی غرب گرا را به نتیجه رساند. استمساک بر این قوا بود که تاکنون ملت ایران را در برابر همة فتنه ها و ناجوانمردی ها؛ چون جنگ تحمیلی، تحریم های ظالمانه، ترور، ترهیب، تحقیر، هجوم فرهنگی و رسانه ای و ... به توفیقاتی بی نظیر در جهان معاصر رساند.

روشن است از اجتماع این دو خصیصه اخلاقی است که راهبرد امامین انقلاب و بنیان حکومت اسلامی را مطابق فرمان الهی «اَشِدّاءُ عَلَی الکُفّارِ رُحَماءُ بَینَهُم» نسبت به دشمنان کینه ورز، سخت و نفوذ ناپذیر و نسبت به دوستان مظلوم و مستضعف خویش، حامی و مدافع کرده است.

تبلور حماسه و عرفان است که رهبری جامعه اسلامی را «کونوا للظالم خصما و للمظلوم عونا» ستم ناپذیر و ستم گریز کرده است. روشن است حاکمیت چنین گفتمانی در عالی ترین سطح مدیریتی کشور منجر به شکل گیری دکترین حاکم بر نظام مقدس جمهوری اسلامی می شود که معتقد است کسب اقتدار همه جانبه «و اعدوا لهم ما استطعتم من قوة و من رباط الخیل ترهبون به عدو الله و عدوکم...» باید در خدمت منافع ملی و حمایت از مستضعفان عالم قرار گیرد. 

ظهور قهرمانی ملی و فراملی چون سپهید شهید حاج قاسم سلیمانی محصول حاکمیت چنین نظام فضایل محور است و نیک می دانیم که برآیند چنین اقتداری، بی شک بازگشت اعتماد به نفس و بازاندیشی خودبنیاد و احیای روحیه جهادی و دلبستن به پیشرفت و ارتقاء کمال طلبانه در راستای تحقق جامعة آرمانی آخرالزمانی امام عصر (عج) است.

انتهای پیام/

منبع: فارس

کلیدواژه: قزوین امام ره دانشگاه بین المللی امام خمینی ره نظام فضایل شدن نداشت

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.farsnews.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «فارس» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۵۲۲۶۷۷۷ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

بازی با ایران بازی با دم‌ شیر است/به‌زور کسی را بهشت نخواهیم برد اما مقابل ناهنجاری ایستاده‌ایم

امام جمعه موقت تهران گفت: آنچه ایران اسلامی در برابر رژیم غاصب صهیونیستی انجام داد یک کار الهی بود، کاری بود که بر اساس قرآن انجام شد.

به گزارش ایسنا،‌ آیت الله سیداحمد خاتمی در نماز جمعه این هفته تهران اظهار کرد: اقدام ایران نسبت به رژیم صهیونیستی تنبیهی بود، زدند و ما محکم زدیم. آنچه که یقین است اگر بخواهند کارشان را تکرار کنند سیلی محکم‌تری خواهند خورد. نظام قرآنی ما موجب عملکرد اسلامی و قرآنی ما شد.

وی ادامه داد: در آیه ۱۹۴ سوره بقره تاکید شده کسی که شما را زد تردید در زدنش نکنید. چنین آموزه‌ای در آیه ۱۲۶ سوره نحل و آیه ۶۰ سوره بقره نیز تکرار شده است. عملیات ایران در اسرائیل نمایش قدرت و اقتدار ایران اسلامی بود. چرا آقا بر روی موضوع موشکی بیش از یک دهه است تاکید کرده اند؟ با اقدام ایران برجام ۲ و برجام ۳ و مذاکره موشکی هوا شد. بر سر توان موشکی کشورمان مذاکره نکرده و هرگز مذاکره نخواهیم کرد.

امام جمعه موقت تهران تاکید کرد: ما با هیچکس تعارف نداریم. دشمنان ما رعد و برق زیادی از خودشان نشان دادند اما کار خاصی انجام ندادند ولی ما عمل می‌کنیم. اگر چیزی را بگوییم پای حرفمان می‌ایستیم. ما در این عملیات مراکز اقتصادی، بیمارستان،  مدرسه یا حتی پادگان‌های نظامی را نزدیم بلکه صرفا پادگانی را زدیم که از آن پادگان، کنسولگری ایران هدف قرار گرفته بود. به این اقدام تدبیر و عملکرد عاقلانه گفته می‌شود.

خاتمی متذکر شد: این عملیات نشان داد که دوران موشک پایان نیافته است و باید موشک داشته باشیم تا بتوانیم جواب وحشی‌ها را بدهیم، البته کار فرهنگی هم انجام می‌دهیم. در این عملیات یک جا را زدیم اما نسبت به مراکز زیادی هشدار دادیم. اعلام کردیم بازی با ایران بازی با دم شیر است؛ همچنین اعلام کردیم اگر با ایران اسلامی آنچنان رفتار کنید پاسخ جدی از ما دریافت خواهید کرد.

وی ادامه داد: یمن، حزب الله لبنان، حشد شعبی عراق و آزادگان دنیا به ما تبریک گفتند. این مسئله نشان می‌دهد جبهه متحده مقاومت شکل گرفته است و البته جبهه رذالت شامل انگلیس، آمریکا و اتحادیه اروپا نیز خودش را نشان داد. آنان عاقبتشان را به ریسمان پوسیده رژیم صهیونیستی گره زده اند اما باید بدانند که این رژیم نابود می شود  و جبهه رذالت رسوا خواهد شد.

امام جمعه موقت تهران افزود: جبهه سوم جبهه کسانی بود که ما را به خویشتن داری دعودت کردند. ما به آنان توصیه می‌کنیم که ارتباطشان را با رژیم صهیونیستی قطع کنند، اما متاسفانه همچنان از این رژیم حمایت می‌کنند در حالی که رژیم صهیونیستی مسلمانان و عرب‌ها را قتل عام می‌کند.

خاتمی ادامه داد: دنیا متوجه شد همان قدر که ایرانیان از اسلام دفاع می‌کنند به همان اندازه نیز از میهن شان دفاع می‌کنند. وقتی مراکز دیپلماسی ما هدف قرار می‌گیرد یعنی خاک ما هدف قرار گرفته است به همین دلیل ما نیز آنان را زدیم.

وی تاکید کرد: متدینین همانطور که در جنگ ۸ ساله از ایران دفاع کردند اکنون نیز دفاع خواهند کرد.

امام جمعه موقت تهران در بخش دیگری از سخنانش با اشاره به مسئله حجاب گفت: حجاب از ضروریات دین است که ۱۰ آیه قرآن درباره آن نازل شده است و صدها روایت درباره آن داریم. مقام معظم رهبری نیز فرمود «بی‌حجابی هم خلاف شرع و هم خلاف قانون است.» نظام اسلامی به فضل الهی در برابر این ناهنجاری خواهد ایستاد.

خاتمی در عین حال هشدار داد: به زور کسی را به بهشت نخواهیم برد اما در برابر این ناهنجاری ایستاده‌ایم و همچنان خواهیم ایستاد و عقب نشینی نخواهیم کرد. مردم در این زمینه از نیروی انتظامی تشکر می‌کنند.

وی خطاب به جامعه حزب‌اللهی گفت: از جامعه متدینین خواهش می‌کنم در مسئله حجاب دو قطبی شکل ندهید. منطقی و استدلالی بحث کنید و به یکدیگر انگ و تهمت نزنید. دلسوزان نظام در میدان هستند. به والله انگ زدن به یکدیگر مشکل بی‌حجابی را حل نمی‌کند و اصلاً درست نیست. شورای نگهبان و مجلس هست و مطمئن باشید مسوولان نظام هم از دین عبور نخواهیم کرد.

امام جمعه موقت تهران با تبریک سالروز تاسیس سپاه و ارتش گفت: نیروهای مسلح ایران بازوهای پرتوان جمهوری اسلامی ایران هستند. آنان دژ مستحکم ملت هستند و نخواهند گذاشت دشمن به ملت ایران تعرض کنند. مقام معظم رهبری تعبیر خوبی از نیروهای مسلح در هفته گذشته داشتند. عزت نظام اسلامی موجب عزت ایران اسلامی و عزت ایران اسلامی موجب عزت نظام اسلامی می‌شود.

وی ادامه داد: تقویت ایران اسلامی موجب تقویت نظام اسلامی می‌شود و تقویت ایران اسلامی موجب تقویت نظام اسلامی می‌شود. اگر حاج قاسم نبود تا با داعشی‌ها بجنگند ما در خیابان‌های تهران با آنان می‌جنگیدیم اما اکنون همه چیز کشورمان در سایه آرامش به پیش می‌رود. مردم به این عزیزان و خدمتشان نیازمند هستند.

خاتمی خاطرنشان کرد: امنیت ایران افتخاریست که نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران به وجود آورده‌اند. همه نیروهای مسلح جدا قابل ستایش هستند.

وی در بخش دیگری از سخنانش با تسلیت رحلت عبدالعظیم حسنی گفت: این بزرگوار را زنده زنده دفن کردند و به شهادت رساندند. ثواب زیارت ایشان معادل ثواب زیارت اباعبدالله الحسین است.

ادامه دارد ...