به نقل از «فارس»

امن‌خانی: بسیاری از اندیشمندان ما خالق فکر نیستند، وارد‌کننده اندیشه‌اند

تاریخ انتشار: ۲۵ خرداد ۱۴۰۱ | کد خبر: ۳۵۲۴۳۱۸۸

به گزارش خبرنگار حوزه اندیشه خبرگزاری فارس، داشتن دید انتقادی به کتابی که درحال مطالعه‌اش هستیم، به بالا بردن کیفیت مطالعه و ثمربخشی آن کمک شایانی می‌کند. در این باره با عیسی امن‌خانی نویسنده و پژوهشگر حوزه علوم انسانی و ادبیات فارسی گفت‌وگویی داشتیم که در ادامه آن را می‌خوانید.

یک کلیشه غلط!

امن‌خانی در ابتدا گفت: امروزه موضوع مطالعه و به تبع آن اثرگذاری‌های این فرایند، مکرر مورد پرسش و سؤال قرار می‌گیرد.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

من می‌خواهیم این موضوع را که آیا کتاب‌خواندن با تولید فکر و اندیشه برای مخاطب رابطه مستقیم و صد در صدی دارد یا خیر، از منظر علوم انسانی نظر کنم. کلیشه‌ای وجود دارد مبنی بر اینکه نفس خواندن کتاب اتفاق شایسته و یک امر پسندیده است. عده‌ای چنین باور دارند که صرف خواندن کتاب در ایجاد فکر خلاق برای افراد کارساز است. من به این ادعا به دیده تردید می‌نگرم، یعنی معتقدم خواندن هرکتابی، فارغ از آثار سطحی و زرد حتی خواندن آثار نخبگان و اهل اندیشه جامعه هم به معنی این که دارد اندیشه و فرهنگ عمومی جامعه را ارتقا می‌بخشد، نیست.

وی افزود: نگاه غیر دقیق به آثار اندیشه‌ای نیز منجر به واژگونی مفاهیم و موضوعات می‌شود و راه را برای فهم درست و خلاقیت فکری می‌بندد، به طور مثال یک سری فعالیت نخبگان جامعه ما در دوره دهه ۴۰ و ۵۰ دقیقاً در همین راستا بود. نگاه غیر دقیق آنان به برخی موضوعات آنان را به سمتی کشاند که نتوانند الگو و روایت صحیحی را از واقعیت‌ها نشان دهند، به طور مثال طیفی که غرب‌زدگی را نوشتند با نگاه غیر واقعیشان راه‌های خلاقیت فکری در باب مواجهه با غرب را بستند.

نگاه انتقادی کمکی است برای ارتقای کیفیت مطالعه

او بیان داشت: پس باید این کلیشه را که زیاد کتاب خواندن مساوی است با فرهیختگی و با سوادی کنار گذاشت. بیش از این که چه تعداد کتاب خوانده می‌شود، باید دید چه کتبی و با چه کیفیتی مطالعه می‌شود. هیچ‌گاه تعداد کتب یک شخص را باسواد نمی‌کند بلکه دید آن شخص به آثار و نوع مطالعه و تحقیق آن است که به مطالعه کیفیت می‌بخشد. انتخاب درست آثار موضوعی است که باید در اولویت افراد قرار گیرد و از آن مهم‌تر داشتن دید و بینش انتقادی نسبت به کتب است که ما را به سمتی سوق می‌دهد که مطالعه و کتاب خواندنمان بهره‌وری بیشتری داشته باشد. به عبارتی یادگرفتن تنها هم نباید دغدغه خواننده کتاب باشد؛ او با ذهن انتقادی و پرسش‌گر است که می‌تواند لایه‌های پنهان کتاب را دریابد و به نقاط قوت و ضعف آن پی ببرد، به این شکل است که کتاب‌خوانی مثمرثمر و اثربخش خواهد بود.

امن‌خوانی ادامه داد: نکته دیگری که باید در نظر گرفت این است که ما نمی‌توانیم انتظار داشته باشیم همه مردم دست به آثار فاخر ببرند و آنان را بخوانند. دنیای مدرن و انفجار اطلاعات و موضوعات کار را به جایی رسانده است که همه افراد حظی از سواد را برده‌اند و از اطلاعاتی برخوردارند. و به تبع در این فرایند گریزی نیست که توقع داشته باشیم افراد به سمت برخی آثاری که موسوم هستند به کتب زرد نروند. این موضوع شامل حال ایران نیست و در همه جای دنیا قابل رؤیت است. همچنین کتب زرد متعلق به عصر حال حاضر نیستند و در گذشته هم کتب زرد بودند و خواننده خود را می‌طلبیدند. اساساً دنیای مدرن تبعش به سمت عام‌زدگی و سطحی‌گرایی است و کتب و آثار زرد هم بخشی از این فرایند هستند. 

واردکنندگان اندیشه، نه خالقان فکر

وی افزود: متأسفانه اندیشمندان ما در برخورد با آثار متفکران خارجی از کمتر خلاقیتی برخوردارند، آنها فقط وارد کننده چهارچوب‌های نظری آنان بدون هیچ تأملی درباره بومی سازی این آرا هستند. این معضلی است که از قبل مترجمان و اهالی نظر و اندیشه گرفتارش بودند؛ به شکلی که خواندن برخی آثار هیچ درکی درستی را برای مخاطب به ارمغان نمی‌آورد. جامعه از نویسندگان کتب زرد توقع دید انتقادی ندارد، اما از خالقین آثار اندیشه‌ای انتظار دارد که به نظر سایر اندیشمندان با دیده انتقاد و پرسش نگاه کند تا آثار آنان تبدیل به مشتی مفاهیم وارداتی نشوند. همچنان بسیاری از نخبگان علوم انسانی ما چون اسلاف دهه ۴۰ و ۵۰ خود قالب‌های نظری را بدون هیچ نگرش انتقادی و تجزیه و تحلیلی وارد می‌کنند، این یک اقدام نابخشودنی است که در فضای فکری جامعه حاکم است و موجب سلب خلاقیت و تولید علم می‌شود. البته باید اضافه کرد، که برخی از این اندیشمندان ما از این رویه مصون و به دور هستند.

انتهای پیام/

منبع: فارس

کلیدواژه: فرهنگ و اندیشه غرب زدگی کتاب خوانی امن خانی

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.farsnews.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «فارس» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۵۲۴۳۱۸۸ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

بازی برای کودکان خیلی مهم است اما جایگاه ادبیات هم حفظ شود

لاله جعفری نویسنده حوزه کتاب کودک، درباره وضعیت کتاب کودک و نوجوان در گفتگو با خبرنگار مهر گفت: خوشبختانه امروز طیف وسیعی از کتاب‌ها در بازار نشر وجود دارد اما در مقابله با تالیف‌های خارجی که مخاطب زیادی دارند نویسندگان ایرانی کار سختی پیش رو دارند چون باید به نحوی بنویسند تا بچه‌ها فقط به دنبال کتاب‌های ترجمه نروند و به دنبال تالیفات داخلی نیز باشند.

وی افزود: همچنین گستردگی سبک‌های ادبی در حوزه کودک زیاد است و تنوع خوبی وجود دارد. ما داستان‌های تخیلی، ترسناک، طنز، علمی و… را داریم و این تنوع باعث می‌شود تا بچه‌ها به طرف کارهای تألیفی جذب شوند. البته که هنوز فاصله بسیاری با آثار خارجی داریم، چرا که گرانی کاغذ و چاپ باعث شده تا ناشران محدودتر کار کنند و این محدودیت‌ها برای نویسندگان نیز به‌وجود می‌آید. امیدوارم این مشکلات حل شوند و آثار تألیفی در کنار ترجمه بچه‌ها را به سمت خود جلب کنند.

نویسنده کتاب «چوم چوم» درباره یافتن ایده برای نگارش و همراهی با کودک امروز گفت: سعی می‌کنم تجربه‌های میدانی زیاد داشته باشم و با بچه‌ها کار کنم. حواس پنجگانه خود را در مواجه با بچه‌ها تقویت کنم. در پارک، خیابان، مترو و هر جایی‌که کودکی می‌بینم شش دانگ حواسم را جمع کنم تا ببینم عکس‌العملش در مقابله با مسائل چگونه است و سعی می‌کنم ایجاد ارتباط کنم و ببینم مدل حرف‌زدن‌شان تا چه اندازه نسبت به بچه‌های دوره خودمان تغییر کرده است. در کنار این مشاهده میدانی سعی می‌کنم کتاب‌های پرفروش دنیا را بخوانم و نکات قابل توجه آن را درک کنم. از سوی دیگر تلاش می‌کنم تا در فیلم‌ها، انیمیشن‌ها یا حتی بازی‌های رایانه‌ای جستجو کنم ببینم آثار پرطرفدار چه نکاتی به همراه دارند که بچه‌ها به سمت آن‌ها جلب می‌شوند.

جعفری به چگونگی ترغیب بچه‌ها برای مطالعه و فرهنگ‌سازی در راستای مطالعه گفت: بازاریابی مهم‌ترین مساله است. تبلیغات اثر بسیار زیادی دارد و فکر می‌کنم رسانه‌ها حرف اول را در این میان می‌زنند. امروز بین دو فیلم برای پخش، رقابت و تبلیغات گسترده‌ای وجود دارد، چه در شبکه‌های داخلی و چه فارسی زبان خارجی؛ در حالی‌که برای کتاب ما هیچ تبلیغی نداریم. فکر می‌کنم سهل‌الوصول‌ترین راه، همین تبلیغ است. هرچند که هزینه‌بر است، اما رسانه‌های داخلی مانند تلویزیون، به نوعی جزو مایملک مردم ایران به شمار می‌آید و باید از آن استفاده شود. ما در طول روز همه نوع تبلیغی در رسانه می‌بینیم، غیر از کتاب.

وی ادامه داد: از سویی فکر نمی‌کنم در مدارس هیچ تمرکزی روی این مسئله وجود داشته باشد. این اتفاق در حالی است که بیشترین زمان را فرزندان ما در مدرسه و در کنار هم می‌گذرانند و می‌توان برای آن‌ها ساعت مطالعه، یا زنگ کتاب تعریف کرد و به هزار نوع، نه به شکل خشک و اجباری بلکه با بازی و سرگرمی تبلیغ کتاب کرد تا فرهنگ مطالعه در میان بچه‌ها ایجاد شود.

این‌نویسنده گفت: ناشران به دنبال کتاب‌هایی همراه با بازی و سرگرمی هستند و وجه بازی برای‌شان غالب است. درست است که بازی نقش مهمی در زندگی کودک دارد، اما ادبیات نیز جایگاه خودش را دارد و باید این جایگاه حفظ شود. ناشران مجبور هستند برای فروش کتاب دست به هر کاری بزنند و کالایی تولید کنند که روی دست‌شان نماند. اما کتاب‌هایی که ادبیات خالص هستند و به جشنواره‌های داخلی و خارجی راه پیدا می‌کنند هر روز کمرنگ و کم‌تعداد شده‌اند و این را من از سفارش‌هایی که به خودم ارائه می‌شود، می‌بینم. ناشر از من می‌خواهد که سری کاری کنم در حالی که باید بذر آگاهی در ذهن کودک کاشته شود و این با یک اثر خوب اتفاق می‌افتد، اما امروز این گونه نیست. وی در پایان گفت: امیدوارم شرایطی فراهم شود تا نویسنده آنچه که دلش می‌خواهد را بنویسد و تنها سفارشی کار نکند.

کد خبر 6090973 زینب رازدشت تازکند