گزارش| نخستین نقاشی‌های ایران در میان یادگارهای زغالی/ رنگ از رخ سنگ‌نگاره‌های ۴ هزار ساله می‌رود + عکس و فیلم
تاریخ انتشار: ۳۰ خرداد ۱۴۰۱ | کد خبر: ۳۵۲۷۷۹۳۸
سنگ‌نگاره‌های ۴ هزار ساله میرملاس در کوهدشت میراث رازورمزِ انسان‌های نخستین است که در کمرکش کوه‌ها خلق شده و حالا این ماندگار کهن در حال ناپدیدشدن از تاریخ است. - اخبار استانها -
به گزارش خبرگزاری تسنیم از کوهدشت، مسیر رسیدن به صخره‌های میرملاس از بلوط‌زارهای کوه سرسویرِن می‌گذرد و از شیب‌های تند. درختان درهم تنیدۀ بلوط نقاشی‌های سنگی را میان ریشه‌های دیرینه خود پروبال داده‌است.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
میرملاس 500 متر از زمین ارتفاع دارد و در میان فراخنای دشت و کنده‌کاری کوهستان پرده‌ای رنگین از زندگی انسان‌های بدوی را ترسیم کرده‌است.
نقاشی‌های میرملاس آن زمان که انسان هزاران سال پیش به غارها پناه می‌برد و حیوانات را صید می‌کرد که زنده بماند، جاودان شد و اسب انسان‌های کهن بر کمرکش کوه‌ها تاخت تا شیهه خیال رازآفرین‌شان ستبر سنگ‌ها را رام کند.
خالقان سنگ‌نگاره‌ها قهرمانان روایت‌هایی سربه‌مُهر بودند که آن تکه از تاریخ را با تنه درختان، چربی‌های حیوانی و شیره گیاهان به یادگاری ماندگار سپردند تا تعبیر روایی از نخستین نقاشی‌های ایران وجهی تاریخ‌گونه به صخره‌های میرملاس در 16 کیلومتری کوهدشت بدهد.
نقاشی‌های نخستین در ستبر صخره‌ها
رازهای سنگ‌نگاره‌های میرملاس تا قرن‌ها پیش پرده‌در نشده بود تا اینکه حمید ایزدپناه رئیس وقت فرهنگ و هنر با راهنمایی حمید خسروی آزادبخت و غلام‌حسین عباسی گراوند از نقاشی‌های صخره‌ای کوهدشت در سال 1348 تصویربرداری می‌کنند و این تصاویر را به انجمن آثار ملی ایران اطلاع می‌دهند.
هیئتی مرکب از پروفسور مک بورنی از دانشگاه کمبریج انگلستان و نمایندگان اداره‌کل باستان‌شناسی ایران در پی گزارش انجمن آثار ملی ایران به وزارت فرهنگ و هنر یازدهم تیرماه 1348 برای تحقیق و بررسی به خرم‌آباد سفر می‌کنند و پس از آن عازم رنگین‌نگاره‌های کوهدشت می‌شوند.
نقوش میرملاس از آن زمان به پژوهش‌های باستان‌شناسان راه یافت و زندگی رازآلود انسان‌های غارنشینی که هنوز به کشت و زمین روی نیاورده بودند در میان نقاشی‌های در حال گریز آنان روی سنگ نمایان شد.
وعده‌های حفاظت میرملاس
تکثیر رنگ روی سنگ، رهگذران را کم‌کم به تماشای هزارتوی تاریخ برد و نقش‌ها زیر یادگاری‌نویسی‌ها، گزند باد و باران و انفجار جست‌وجوگران گنج رنگ باخت، شبیه آهویی که از تیر صیادی رمیده باشد.
تخریب بوم‌سنگ رنگین میرملاس با نقش‌های گونه‌های حیوانی مانند گوزن، گاو، بز و اسب‌هایی که بر کمرکش کوه می‌تازند عباس گودرزی مدیرکل وقت میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری لرستان را بر آن داشت که در تیرماه 1391 از نصب دیواره شیشه‌ای برای حفاظت از سنگ‌نگاره‌های میرملاس خبر بدهد.
او گفته بود که قول می‌دهیم نصب دیواره‌های نشکن را اسرع وقت در شورای فنی معاونت اداره‌کل میراث‌فرهنگی لرستان در دستور کار قرار دهیم و از افراد کارشناسان خبره در این زمینه استفاده کنیم.
کمپینی برای نجات سنگ‌نگاره‌ها
سخنان عباس گودرزی مأمنی برای سنگ‌نگاره‌ها نشد و زخم تیشه اسب هنر را بدون سوار کرد و همین کافی بود تا کمپین نجات سنگ‌نگاره‌های میرملاس و هومیان در سال 1391 راه‌اندازی شود.
کمپین نجات میرملاس به واکنش سید قاسم قربانی مدیرکل وقت میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری لرستان در شهریور 1392 ختم شد و او از عدم تأمین اعتبار برای حفاظت این سنگ‌نگاره خبر داد.
قربانی گفته بود که یک میلیارد ریال اعتبار سال 1391 برای حفاظت از سنگ‌نگاره‌های میرملاس و هومیان و نصب حفاظ شیشه‌ای مصوب شد، اما در اثر سیاست‌های انقباضی دولت دهم این اعتبار از ناحیه استانداری لرستان در اختیار میراث‌فرهنگی این استان قرار نگرفت.
ناپدیدشدن نقش‌ونگارهای 4 هزار ساله
حفاظت از سنگ‌نگاره‌های میرملاس موضوع تازه‌ای در سال‌های اخیر نیست. نگهبانی از رنگین‌نگاره‌های باستانی بار دیگر در سال 1393 تکرار شد و عبدالرضا مهاجری نژاد مدیرکل وقت میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری لرستان از ساماندهی میرملاس خبر داد.
او گفته بود طرح مطالعاتی صخره‌های میرملاس و هومیان بعد از گذشت 40 سال انجام شده‌است و به مرحله اجرایی می‌رسد. استمرار وعده‌های حفاظت از میرملاس به نصب یک نرده فلزی در دورتادور صخره ها منجر شد و محفظه‌ای شیشه‌ای سنگ‌نگاره‌ها را ایمن نکرد.
نقاشی‌های کهن ایران رنگ می‌بازد
ناپدیدشدن سنگ‌نگاره‌های میرملاس در حالی رخ می‌دهد که یونسکو برای حفاظت از سنگ‌نگاره‌ها می‌گوید که هرگز آن‌ها را لمس یا خیس نکنید، چون بسیار ضربه‌پذیرند و هرگز روی سنگ‌نگاره‌ها اثر نگذارید و چیزی اضافه نکنید.
سید امین قاسمی مدیرکل میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری لرستان در واکنش به تخریب میرملاس 19 تیر 1397 گفته بود که اجرای فاز دوم نصب نرده‌های محافظ با اعتباری بالغ بر 300 میلیون ریال در دستور کار این اداره‌کل قرار گرفته است.
نرده‌های دیرپای حفاظتی که باد و باران را گذر می‌دهد بوم‌سنگ رنگین از شکار و سوارکاری را در امان نگه نداشت و نقاشی‌های کهن ایران همچنان در حال رنگ‌باختن است.
تیشه کاشفان گنج بر پیکر میرملاس
امیر منصوری کونانی باستان‌شناس و پژوهشگر در گفت‌وگو با خبرنگار تسنیم گفت که عوامل انسانی مانند کنده‌کاری و عوامل طبیعی در تخریب سنگ‌نگاره‌های کوهدشت نقش داشته‌است.
او اعلام کرد که کاشفان گنج با ضربات تیشه و مواد منفجره‌ای که بر پیکر سنگ‌نگاره‌های میرملاس وارد کرده‌اند مهم ترین عامل نابودی این بوم‌سنگ هستند.
منصوری تأکید کرد که یادگاری‌نویسی بازدیدکنندگان نیز از جمله عوامل انسانی برای تخریب سنگ‌نگاره های کوهدشت است که نقاشی‌ها را در میان زغال‌نویسی محو کرده‌است.
منصوری اعلام کرد که مواد تشکیل‌دهنده سنگ‌نگاره‌ها و قدمت آن تاکنون توسط باستان‌شناسان و پژوهشگران به‌درستی مورد واکاوی قرار نگرفته و تخمین ما براساس احتمالات و مقایسه با موارد هم‌سان است.
قدیمی‌ترین نشانه‌های اهلی‌کردن اسب
این باستان‌شناس قدمت سنگ‌نگاره‌های میرملاس را با توجه به حضور اسب، اسب‌سوار و استفاده از تیروکمان در نقاشی‌ها به 4 هزار سال پیش نسبت داد و گفت که قدیمی‌ترین اسناد مرتبط با اهلی‌کردن اسب از این تاریخ بیشتر نیست.
او اعلام کرد که سنگ‌نگاره‌های میرملاس ممکن است در چند دوره تاریخی و توسط افراد گوناگونی خلق شده باشد که در آن زمان هنوز خط اختراع نشده‌است و بشر برای بیان افکار خود به نقاشی روی آورده که این زمان مصادف با آغاز ادبیات و آغاز نگارش در ایران است.
این باستان‌شناس گفت که سازمان میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری می‌تواند با برش صخره‌های میرملاس و هومیان این آثار را در موزه کوهدشت و یا یک مکان مناسب انتقال دهد تا از گزند عوامل طبیعی و انسانی در امان بماند.
موزه سنگ در کوهدشت احداث شود
وی بر راه‌اندازی یک موزه سنگ در کوهدشت تأکید و اعلام کرد که این موزه در لرستان تاکنون تأسیس نشده‌است و علاوه بر آن مراقبان آثار میراث‌فرهنگی باید از سنگ‌نگاره‌ها بنا بر وظیفه‌ای که دارند محافظت کنند.
منصوری همچنین به ایجاد یک پایگاه پژوهشی در کوهدشت برای سرآغاز مطالعات، تحقیقات و حفاظت از رنگین‌نگاره‌های کوهدشت با مجوز رسمی از وزارت میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری تأکید کرد.
روند تخریب میرملاس برخلاف وعده‌های 10 ساله حفاظت به‌گونه‌ای پیش می‌رود که بسیاری از نقاشی‌های عهد کهن را نابود و این میراث بی‌همتا را به صخره‌ای شکسته و بی‌سوار تبدیل کرد.
تخریب‌گران آثار باستانی در کمین میرملاس
زهرا بهاروند معاون اداره‌کل میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری لرستان در گفت‌وگو با خبرنگار تسنیم گفت که محافظت از سنگ‌نگاره‌های میرملاس از طریق نصب نرده‌های حفاظتی توسط این اداره‌کل انجام شده‌است، اما برخی مردم رعایت نمی‌کنند و نرده‌ها را خارج می‌کنند.
وی با اشاره به نصب نرده‌های حفاظتی در دو فصل برای حفاظت از سنگ‌نگاره‌های میرملاس اعلام کرد که علاوه بر حفاظت‌های فیزیکی لازم، مأموران یگان حفاظت میراث‌فرهنگی نیز به‌صورت مرتب از این سنگ‌نگاره‌ها بازدید می‌کنند.
معاون اداره‌کل میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری لرستان به صعب‌العبور بودن مسیر سنگ‌نگاره‌های میرملاس اشاره کرد و گفت که خارج‌کردن نرده‌های حفاظتی توسط تخریب‌گران آثار باستانی یکی از مشکلاتی است که همواره با آن مواجه هستیم و همین باعث شده تا به‌دنبال یافتن راهی برای محافظت بهتر از این آثار باشیم.
ریشه‌های حیرت تاریخ در حال خشکیدن
بهاروند تأکید کرد که اعتباراتی برای مرمت مجدد نرده‌های حفاظتی سنگ‌نگاره‌ها در بخش‌هایی که از بین رفته پیش‌بینی شده‌است و عملیات مرمت این نرده‌ها به‌زودی انجام می‌شود.
وی اعلام کرد که برنامه‌هایی برای محافظت از تمام نقاشی‌ها و سنگ‌نگاره‌های تاریخی لرستان توسط کارشناسان و باستان‌شناسان میراث‌فرهنگی این استان تدوین و به وزارت میراث فرهنگی ارسال شده‌است تا برای محافظت از این آثار در سال 1401 به‌صورت ویژه اعتبار اختصاص یابد.
معاون اداره‌کل میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری لرستان گفت که یک برنامه مطالعاتی و اجرایی بهتر را برای محافظت و پیشگیری از آسیب به آثار ارزشمند میرملاس به‌کار می‌گیریم.
گونه‌های حیوانی صخره‌های میرملاس که با رنگ‌های سیاه اخرایی، زرد و قرمز خلق شده‌است حالا بی‌رنگ شده و ریشه‌های حیرت تاریخ در میان سنگ‌های رنگین در حال خشکیدن است.
گزارش از فاطمه نیازی
انتهای پیام/ 644/ش
منبع: تسنیم
کلیدواژه: صنایع دستی و گردشگری لرستان اداره کل میراث فرهنگی نگاره های کوهدشت نرده های حفاظتی برای محافظت هزار سال نقاشی ها صخره ها نرده ها
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.tasnimnews.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «تسنیم» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۵۲۷۷۹۳۸ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
آئینی سنتی که همه ساله با اجرای آن باران می‌بارد
ایسنا/خراسان رضوی پخت «شیربرنج» در روستای توندر آئینی سنتی است که همه ساله به نیت امام زمان(عج) و بارش رحمت الهی برگزار می‌شود و همزمان با پخت و پخش شیربرنج ها بین اهالی شاهد باران رحمت الهی هستیم.
مسئول نمایندگی میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی کوهسرخ در حاشیه این آئین در گفت و گو با ایسنا گفت: حدود هفت دهه است که آیین پخت شیر برنج در روستای توندر برگزار می‌شود و در بیشتر سال‌ها از جمله امسال شاهد بارش شدید باران همزمان با اجرای این آیین باشکوه بودیم
رضا ربیعی با اشاره به اینکه این آیین به نیت امام زمان(عج) و بارش رحمت الهی برگزار می‌شود، اظهار کرد: طبق روال همه ساله اجرای این آئین سنتی بعد از اذان صبح امروز آغاز و تا بعد از اذان ظهر ادامه دارد.
وی اظهار کرد: اهالی روستا و دامدارانی که می‌خواستند در این آئین شرکت کنند بعد از اذان صبح تمام دام‌های خود را به منطقه‌ای به نام دامگاه برده و اقدام به جدا کردن بره‌ها و بزغاله‌ها از گله گوسفندان کردند.
ربیعی با بیان اینکه بعد از دوشیدن تمامی گوسفندان و کیله کردن هم شیری انجام داده و تمامی شیرها را با هم تجمیع کردند، عنوان کرد: بعد از دوشیدن تمامی گوسفندان چوپانان خلمه را آوردند.
وی افزود: خلمه زمانی است که بعد از دوشیدن و «کیله کردن» و «هم شیری»، چوپان گله بره‌ها را با نوای «های های»، صدا می‌زند، چوپان دوم که همراه گله بره‌های شیرخوار(گله خلمه‌ها) است، از پشت تپه به سمت گله حرکت می‌کند، به محض اینکه دو گله همدیگر را می‌بینند، به سوی هم می‌دوند و بره‌ها به دنبال مادر خود می‌گردند تا او را پیدا کنند و از شیر باقی مانده می‌خورند.
وی با اشاره به اینکه از روستاهای اطراف مانند اوندر، خضربیگ و سایر روستاها و حتی دامدارانی از روستاهای خلیل‌آباد در این آئین شرکت داشتند و شیر دام‌های خود را آورده بودند، بیان کرد: حدود ۱۲ دیگ برای پخت شیربرنج پیش‌بینی شده بود.
مسئول نمایندگی میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی کوهسرخ با بیان اینکه آئین پخت شیربرنج در منطقه مزار روستا برگزار شد، افزود: مردم روستا عقیده دارند از زمانی که در مزار روستا یا همان پیر حاجات شیربرنج را پخت می‌کنند حاجت اکثر اهالی روستا برآورده می‌شود.
وی با بیان اینکه اجرای این آئین با حضور حداکثری مردم برگزار شد، عنوان کرد: از همان ساعات اولیه گردشگرانی از شهرهای مختلف از جمله تهران، مشهد، کاشمر، خلیل‌آباد، بردسکن، سبزوار، نیشابور، تربت‌حیدریه و برخی شهرهای دیگر حضور داشتند.
ربیعی با اشاره به اینکه بیش از ۳۰۰۰ نفر در آئین پخت شیربرنج شرکت داشتند، بیان کرد: این آئین برای دومین سال که قدمتی ۷۰ ساله دارد به بهترین نحو ممکن برگزار شد.
وی خاطرنشان کرد: هرچند آیین سنتی شیربرنج با قدمتی بیش از ۷۰ سال همه ساله در روستای توندر برگزار می‌شده اما به جز اهالی خود روستا کس دیگری از آن در شهرستان اطلاعی نداشته است که از سال گذشته به صورت باشکوه‌تر و با حضور گردشگران مختلف برگزار می‌شود.
مسئول نمایندگی میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی کوهسرخ ادامه داد: در بیشتر سال‌ها از جمله امسال شاهد بارش باران همزمان با اجرای این آیین باشکوه بوده‌ایم. هنگام اذان ظهر باران به حدی بود که شرکت کنندگان در مراسم به دنبال سرپناهی بودند.
وی با بیان اینکه در حاشیه این آئین محصولات محلی روستا از جمله صنایع دستی، لبنیات و ریواس عرضه شد، گفت: فروش محصولات محلی در حاشیه آیین سنتی پخت شیر برنج بالغ‌بر ۲۵۰ میلیون ریال بوده است.
ربیعی در ادامه با اعلام اینکه در تلاش برای برگزاری جشنواره مختلف با مشارکت مردم در شهرستان کوهسرخ هستیم، تصریح کرد: سعی می‌شود به بهترین نحو آداب و رسوم منطقه را به گردشگران و شهروندان معرفی کنیم.
مسئول نمایندگی میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی کوهسرخ برگزاری جشنواره‌ها و مراسم‌های آئینی را در توسعه گردشگری و معرفی شهرستان بسیار حائز اهمیت دانست و تصریح کرد: با توجه به اینکه شهرستان کوهسرخ ظرفیت‌های مختلفی برای جذب گردشگر دارد باید به زیرساخت‌های آن توجه بیشتری شود.
وی عنوان کرد: امسال پرونده چند آیین ناملموس تکمیل و برای به ثبت رسیدن ارسال می‌شود، همچنین اکنون پرونده مراسم آیینی از جمله حیدر علی، شیربرنج و برخی دیگر در دست تکمیل شدن است. برداشت گیاهان کوهی، فرآوری آنغوزه و ... در بخش میراث طبیعی هستند که پرونده را تکمیل می‌کنیم.
مسئول نمایندگی میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی کوهسرخ افزود: روستای زیبای توندر در دامنه کوه در فاصله ۳۵ کیلومتری شمال غرب شهر ریوش مرکز شهرستان کوهسرخ استان خراسان رضوی قرار دارد.
ربیعی افزود: َتوَنْدَر روستایی از توابع بخش بررود شهرستان کوهسرخ در استان خراسان رضوی است و این روستا در دهستان تکاب قرار دارد و بر اساس سرشماری سال ۱۳۹۵ جمعیت آن ۸۴۶ نفر است.
وی گفت: محصولات باغی و دامی، گندم دیم و آبی، نان محلی، دوغ و شیر و ماست محلی، روغن زرد گوسفندی، کشک و قروت، گردو، بادام، آلود، جوزقند، قیسی، کشته زردآلو، سنجد، پسته و بنه‌کوهی می‌تواند سوغات این منطقه برای گردشگران و مسافرینی که به این دیار سفر می‌کنند، قرار گیرد.
شهرستان کوهسرخ دارای آب و هوایی معتدل کوهستانی با وسعتی حدود ۲۱۹۳ کیلومتر در ۲۸ روستا سه دهستان و جمعیتی بالغ‌بر ۲۸ هزار نفر در ۳۵ کیلومتری مسیر تفرجگاهی و خوش آب و هوای کاشمر به نیشابور قرار گرفته است.
تنوع آب و هوایی، گونه‌های گیاهی به ویژه گیاهان دارویی و گونه‌های متفاوت جانوری و اقلیمی متفاوت باغستان‌ها چشمه‌سارها، بافت تاریخی و خانه‌های قدیمی گلی و مسقف با چوب و نی از جمله ویژگی‌هایی است که مسافرین می‌توانند مدت ماندگاری‌شان را در شهرستان افزایش دهند.
انتهای پیام
خودکشی از رزیدنتها به پزشکان رسیده؛ چرا دکتر سمیرا آلسعیدی خودکشی کرد؟/ «خودکشی پزشکان بهمثابه یک انتحار اجتماعی است»