به نقل از «فارس»

جهان متفاوت کتابخوان‌ها| جلالی: ترغیب به مطالعه نیازمند شعار نیست

تاریخ انتشار: ۲ تیر ۱۴۰۱ | کد خبر: ۳۵۳۰۴۲۰۵

به گزارش خبرنگار حوزه اندیشه خبرگزاری فارس، یکی از موضوعات مهم در عرصه و فضای مطالعه و فرهنگ کشور، رابطه کتابخواندن با تولید علم و اندیشه است. اساساً این سؤال مطرح است که هر شخص کتابخوان لزوماً باسواد و اهل فکر است؟ در این باره با مریم جلالی استاد دانشگاه و پژوهشگر صحبت کردیم که حرف‌های او را می‌خوانید.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

 

با وجود افت کتابخوانی نسبت به گذشته آیا کتابخوانی مردم در تولید علم و اندیشه کمک کرده است؟

زمانی می‌توانیم درباره کتابخوانی مفید داوری کنیم که این کار در موقعیت‌های گوناگون، ثبات نسبی پیدا کرده باشد. بررسی این ثبات نیاز به معیارهایی دارد. از طرفی آیا انتظار داریم تولید علم و اندیشه در سطح کلی و عمومی جامعه رخ بدهد یا این بخش را بایستی به گروه متخصص دانشگاهی بسپاریم و از منظر آکادمیک به آن نگاه کنیم؟ در دانشگاه‌ها امروزه سعی در هدایت علوم به سمت کاربردی سازی دارند. بحث کاربردی‌سازی خصوصاً در حوزه علوم انسانی تازه و جدید است و برای رسیدن به نقطه اثبات نیاز به زمان کافی دارد و در حال حاضر در دانشگاه‌ها و پارک‌های علم و فناوری و بنیادهای مربوط، در حال مهیاسازی است، اما در سطح عمومی جامعه بعید می‌دانم مطالعه عمومی و حداقلی منجر به تولید علم و اندیشه شود یا اگر محقق شود، از لحاظ کمی و کیفی به اندازه بخش آکادمیک و دانشگاهی نیست. در سطح عمومی جامعه رشد علم و تولید وابسته به عوامل متعددی است. مسائل اقتصادی و زیرساخت‌های فرهنگی از مهمترین عوامل مؤثر هستند.

به علاوه آثاری که در دسترس قرار می‌گیرد نیز در این امر دخیل هستند. برای نمونه یک اثر چقدر می‌تواند انگیزه مطالعه ایجاد کند، چقدر کشش و جاذبه دارد تا مخاطب را به سوی خود بکشاند. حال اگر این جذابیت‌ها وجود داشته باشد، تأثیرپذیری و تولید علم و اندیشه در مراحل بعد قرار می‌گیرد. اگر از منظر فرهنگی به موضوع نگاه کنیم، اساس ارزیابی ما از پدیده‌ها و امور اطرافمان به رفتارهای ما جهت می‌دهد. با اینکه صنعت نشرنسبت به گذشته گسترش پیدا کرده، به نظر می‌رسد مطالعه هنوز در جامعه، نقطه‌هایی خالی دارد. ترغیب به مطالعه نیازمند شعار نیست، بلکه باید به شکل درست و تدریجی در بستر فرهنگ جامعه جا بیفتد تا بتواند مؤثر واقع شود.

فضای مطالعه کتاب در چه وضعی قرار دارد؟

نمی‌توانم دقیق در این باره صحبت کنم؛ چون پاسخ به این پرسش نیاز به تحقیق و اعلام آمار دارد، اما به طور کلی تعداد کتاب‌ها نسبت به گذشته بیشتر شده، زیرا ناشران متعددی در این عرصه وارد شده‌اند. کتاب‌ها خوب خریداری می‌شوند، اما اینکه خوانده می‌شوند یا خیر جای تحقیق دارد. ممکن است آمار و ارقام بالای تولید کتاب، ما را در حباب مخاطبان کتابخوان قرار بدهد و نمی‌توان قاطعانه گفت هر کس کتاب می‌خرد، الزاماً آن کتاب را تمام و کمال می‌خواند.

آیا کتابخواندن به تنهایی، اندیشه‌ساز و اندیشه‌محور است؟

از نظر من پاسخ این سؤال قطعاً خیر است. وقتی حرف از اندیشه به میان می‌آید نوع محتوایی که مخاطب انتخاب می‌کند، بسیار مهم می‌شود. امروزه کتابخوانی با اهداف متنوعی صورت می‌گیرد و این اهداف در نتیجه‌اش تأثیرگذار است. برای مثال ممکن است کتابی صرفاً برای لذت از متن خوانده شود یا برخی کتاب‌ها برای افزایش اطلاعات استفاده شود. البته در حوزه علوم انسانی معدود کتاب‌هایی که محتوایی واگرا دارند می‌توانند زمینه‌های ایجاد فکر و اندیشه را فراهم کنند.

مطالعه‌ای که خروجی فکری نداشته باشد، چه تبعاتی دارد؟

می‌دانم انتظار دارید بگویم مطالعه‌ای که خروجی نداشته باشد به اقتصاد، اجتماع و خیلی از مسائل کشور آسیب وارد می‌کند، اما پیشنهاد می‌دهم سطح توقعمان در این زمینه را بسپاریم به خود مخاطب. شاید نیاز باشد اول بر فرهنگ مخاطب برای ورود به کتابخوانی کار شود، سپس به خروجی‌ها فکر کنیم. مطالعه تحت هر شرایطی خروجی خود را خواهد داشت و الزاماً خروجی‌ها نباید همان چیزهایی باشند که ما یا یک نظام انتظار دارد.

انتهای پیام/

منبع: فارس

کلیدواژه: کتاب و ادبیات مریم جلالی فرهنگ و اندیشه کتابخوانی مطالعه تولید علم و اندیشه کتاب ها

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.farsnews.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «فارس» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۵۳۰۴۲۰۵ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

شروع کار نمایشگاه کتاب بعد از شیوع کرونا نیازمند شجاعت بود

حجت الاسلام هادی شیرازی مدیرعامل انتشارات خط مقدم در گفت‌وگو با خبرنگار مهر درباره حال و هوای این نمایشگاه در سال‌های گذشته گفت: شروع دوباره نمایشگاه بعد از قصه ویروس منحوس کرونا، شجاعتی می‌خواست که الحمدلله اتفاق افتاد و روال خوبی را پی گرفت و به نظر بنده سال به سال هم رشد کرد و مردم به نسبت سال‌های قبل استقبال بهتری داشتند. هرچند هنوز به آن سال‌های قدیمی‌تر و گذشته که خیلی اهالی هنر و ادب حضور چشمگیرتری داشتند و فضای شیرین‌تری نسبت به سال‌های نزدیک‌تر ما داشت، نرسیده ولی امیدوارم که این جریان نیز رخ دهد و آن حالت پدری که از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی برای حوزه فرهنگ می‌رود، اتفاق بیفتد.

وی درباره استقبال مخاطبان از این رویداد فرهنگی گفت: مردم با نمایشگاه کتاب قهر نیستند، اما مسأله کتاب باید بیشتر به عنوان یک نیاز جا بیفتد. هرچقدر اقتصاد مردم و خانوارها کوچک شود، تاکید بر کتاب به عنوان یک نیاز اساسی سخت‌تر می‌شود. باید بین همه مردم این نکته را جا بیندازیم که کتاب یک مسئله حل کن است و نیازهای آدمی را در مسیر زندگی حل می‌کند.

حجت‌الاسلام شیرازی افزود: در حال حاضر چند جایگزین برای کتاب پیدا شده است که یکی از آنها فضای مجازی و آموزش‌هایی در این فضاست. این فضا به نحوی جایگزین کتابخوانی مردم شده است که جایگزین دقیقی نیست؛ هر چیزی باید سر جای خودش قرار بگیرد. در عین حال مردم با کتاب آشتی‌اند، با نمایشگاه کتاب هم مشکلی ندارند ولی باید این اتفاق درست و جامع رخ دهد و مردم جایگاه کتاب را درک کنند تا نمایشگاه کتاب هم رونق اساسی به خود بگیرد.

وی درباره کیفیت کتاب‌ها در طی دوره‌های مختلف برگزاری نمایشگاه بین المللی کتاب تهران گفت: مسأله کیفیت کتاب یک موضوع نسبی است و به ناشران بستگی دارد. ممکن است یک ناشری کیفیت کارش را در طول این سال‌ها هم به لحاظ محتوا و هم به لحاظ تولید ارتقا داده باشد و ممکن است ناشرانی هم باشند که کیفیت کارشان مثل گذشته‌شان باشد. نمی‌توانم بگویم اتفاق مهمی در این سال‌ها رخ داده است. پیش از این در فضای ادبیات، فرهنگ و کتاب هر روز یک اتفاق و حرکت جدی ملی داشتیم، اما حالا به شدت جای خالی این حرکت‌ها حس می‌شود.

شیرازی افزود: مسایل صنعت نشر با یک یا دو ایده حل نمی‌شود. امروزه می‌گویند به دنبال رقم زدن زیرساخت‌ها هستند و این مسأله‌ای زمان بر است. اگر بخواهیم برای صنعت نشر اتفاق مبارکی بیفتد باید پای حرف جدی خود اهالی صنعت، به‌ویژه بخش خصوصی صنعت نشر نشست. اگر اهالی این حوزه و اهالی اکوسیستم نشر بگویند که دغدغه و مسئله‌شان چیست، آنگاه می‌توان به رخ دادن اتفاقات اساسی برای این صنعت امیدوار بود.

سی و پنجمین نمایشگاه بین المللی کتاب تهران از ۱۹ تا ۲۹ اردیبهشت در مصلی امام خمینی تهران برپا می شود.

کد خبر 6087681