به نقل از «الف»

دکتر عماد افروغ در گفت و گو با الف مطرح کرد نقش منافقین جدید در عقب ماندگی ما در عدالت / برخی مدعیان انقلابی با سرمایه داری شاه مخالفتی نداشتند/ سیاستمداران ما اهل خطر کردن در اجرای عدالت نیستند

تاریخ انتشار: ۲۱ تیر ۱۴۰۱ | کد خبر: ۳۵۴۶۵۷۱۴

به گزارش الف، مسأله عدالت اجتماعی و نسبت انقلاب اسلامی با آن از موضوعاتی است که توجه به آن از ابتدای انقلاب  آغاز شده و تا امروز نیز ادامه دارد اما به نظر می رسد هر چه از آن سال ها فاصله گرفته ایم از وضوح و روشنی این مفهوم کاسته  شده تا جایی که گویی هیچ وجه مشترکی میان دولت های مختلف از این مفهوم وجود ندارد!

دکتر افروغ در این زمینه می گوید: عدالت دارای دو بعد اساسی است، بخشی از آن مربوط به مباحث تئوریک و فلسفی است و بخشی از آن متعلق به فضای عینی و انضمامی است.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

از لحاظ تئوریک عدالت چندان با ابهام و چالش‌ غیر قابل حل رو به رو نیست. عدالت یک خصلت فطری و ذاتی بشری است و به تعبیر امام خمینی شأنی از توحید است. بله می توان عدالت را بسط داد و برایش انواع و اقسامی را در نظر گرفت، مثل عدالت فردی و اجتماعی، عدالت سیاسی، فرهنگی و اقتصادی و ... می‌توان برای هرکدام از آن‌ها نیز تعریفی را به دست داد. 

 این جامعه شناس می افزاید: اما موضوع اصلی در مورد وجه عینی و انضمامی عدالت در ساحت سیاسی ایران است که  چندان صاف و روشن و بدون ابهام نیست. اگر دقت کنیم خواهیم دید که با یکسری رندی‌ها گسست و شکافی بین آنچه که در نظر گفته می‌شود و آنچه که در عمل رخ می‌دهد شکل گرفته است؛ و الا نباید بین مفهوم و مصداق چندان ناسازگاری وجود داشته باشد. هرچه جلوتر می‌آییم افتراق بین ذهن و عمل در باب عدالت بیشتر می‌شود. در اوایل انقلاب انطباق آن دو خیلی بیشتر و هماهنگ‌تر بود. در دوران جمهوری اسلامی، دولت جنگ به ریاست مقام معظم رهبری بیشترین حد عدالت را رعایت و عملی کرد. 

به اعتقاد این پژوهشگر انقلاب اسلامی  وضعیت امروز ما در عدالت، محصول یک واقعه طبیعی تاریخی نیست بلکه حاصل مجموعه عواملی کاملا حساب شده و برنامه ریزی شده است. ما به تدریج شاهدیم که مفهوم عدالت در بین عوام و خواص دچار ابهامات و دگرگونی‌هایی می‌شود که شروع این روند پس از جنگ و با ورود رویکرد شبه نوسازی و سیاست‌های اقتصادی دهه 70 بود. این امر موجب شد عدالت در عرصه عمل با عدالت در عرصه نظر و تئوری دچار گسست و فاصله فراوانی بشود. نمی‌گویم عدالت و متعلقات آن خالی از چالش و دشواری‌های نظری هستند، اما این حد از دشواری به اندازه ای نیست که هیچ راه برون رفتی را برای ما باقی نگذارد. برخی پیچیدگی های عدالت، طبیعی هستند که اتفاقا در عمل حل خواهند شد، اما بسیاری از این پیچیدگی ها القایی است و در روند فریب  و اغوا ما را دچار یک سردرگمی مفرط کرده است. 

 افروغ تصریح می کند: همانطور که گذشت، عدالت راحت به دست نمی آید و قطعا با سختی ها و مشکلاتی می‌تواند رو به رو شود، کما اینکه حضرت امیر فرمودند عدالت در کلام راحت است و در عمل سخت. طبیعتا باید به دل مشکل زد تا آن را برطرف ساخت. حقیقتا در مورد چالش‌های نظری عدالت در این چندساله انقلاب مباحث خوبی مطرح شده اما اشکال کار اینجاست که قرار نیست به این مسائل و راه‌حل ها توجه و اعتنایی بشود. در کشور ما در بهترین حالت، افراد حرف عدالت را می زنند نه اینکه ان را عملی و محقق سازند، چون گویی قرار نیست این امر اتفاق بیفند. عدالت یک امر عملی است و آن انتزاعیات مربوط به عدالت برای تحقق عملی آن است. عدالت امر روشن و واضحی است، اما واقعیت این است که عده ای پس از جنگ با شعار جامعه مدنی، توسعه، پیشرفت و حتی خود «مفهوم عدالت» و همچنین برای کسب توفیقات انتخاباتی؛ دست به تغییر صورت مسأله عدالت زدند و آن را وارد در یک عرصه پر چالش کردند. 

وی در پاسخ به این پرسش که آیا ما با توجه به عقلانیت دینی خود توانسته ایم یک نظریه عدالتی کاربردی مبتنی بر آموزه‌های اسلامی را پایه ریزی کنیم که قدرت انعطاف پذیری در مقابل تحولات را داشته باشد؟ می گوید: در ابتدای امر باید بگویم برخی مفاهیم برای من بی معنا هستند؛  عقلانیت دینی به چه معناست؟ آیا منظور عقلانیت گره خورده با دین است که سکولار و خودبنیاد نباشد؟ اگر مقصود این است باید گفت هردوی آنان، یعنی عقل و دین گواه بر عدالت می‌دهند و اینطور نیست که عقل و دین، عدالت را برنتابند. بنده چنین می‌اندیشم که ما عقل خودبنیاد در عمل نداریم و عقل در هر  حالتی هم که باشد وجهی از خدا بنیادی را در خود دارد. 

افروغ تاکید می کند :  در وهله بعد؛ همانطور که بیان شد در کشور ما اراده معطوف به عمل وجود ندارد، مسأله اصلا و ابدا در مورد محتوای نظریات نیست، چرا که به هیچ وجه مورد اعتنا قرار نگرفته اند که بتوان در مورد آنها قضاوت روشنی داشت، مسأله چیر دیگری است. ما کجا به نظریات دانشمندانمان در باب عدالت توجه کرده‌ایم؟ متأسفانه اخذ سیاست فردگرایانه و توسعه‌طلبانه با شعار «سختی عدالت و عدم دسترسی به آن» ما را به اینجا رسانده است که نسبت به تحقق عدالت و نظریات مطرح شده از سوی اندیشمندان بدبین بشویم. پژوهش های بسیار خوبی در باب شئون عدالت صورت گرفته و طرح موضوعات گوناگونی بیان شده، منتها عملی نکردن آن ها ما را دچار این توهم کرده است که نظریات عدالت کاربردی نیستند یا قدرت لازم را برای پاسخگویی به نیازها ندارند. ما وقتی به نظریات تعین نبخشیم و عملی شان نکنیم نمی‌توانیم در مورد قوت آنها نظر بدهیم؛ تا زمانی که در عمل نسبت به عدالت اقدام نشود نه آسیب‌شناسی ممکن است نه پیشرفت چرا که باید در میدان عمل وضعیت را سنجید.

 به زعم این پژوهشگر انقلاب، شهید بهشتی، شهید صدر، شهید مطهری، مرحوم امام و... همه نظریات عدالت را بیان کرده اند و حرفشان واضح و روشن است، این مسئولین و سردمداران اند که نسبت به این تعالیم بی توجه و بی‌خیالند و از عدالت یک غول ترسناک و غیر قابل دسترس ساخته اند. این مغلطه که عدالت را قابل دست یابی نمی‌داند در نهایت و به گمانم راه را به جایی ببرد که حتی در مورد عدالت و شعارهایی از سنخ آن دیگر سخن هم نگویند. عدالت در مراحلی محتاج ریسک و خطر است که سیاست مداران ما چندان اهل آن نیستند و می ترسند که منافع  خود را قربانی ریسک پذیری هایشان کنند. 

افروغ درباره اهمیت توجه به همه اصناف اجتماعی به عنوان شاخصی برای عدالت ورزی یادآور می شود: به عقیده من وجود نمایندگان اقشار مختلف اجتماعی می تواند تا حدودی موجه باشد. به هر حال برای رسیدن به عدالت باید فریادها به گوش برسد و این مهم با حضور نمایندگان صنف شدنی است. اما با صنف‌زدگی یا صنف گرایی مخالف هستم. اینکه هر صنفی ساز خودش را بزند و صرفا به دنبال منافع خود باشد و چشم بر سایر موضوعات ببندد عامل انشقاق و افتراق است. حضور اصناف  باید در راستای تحقق عدالت به معنی جمع توجه به وجه عام عدالت یا مساوات گرایی و عدالت ناشی از توجه به تفاوت ها باشد. اقشار در عین تفکیک باید انسجام خود را حفظ کرده و مانع از هرج و مرج بشوند. صنف گرایی مطلق موجب قربانی شدن توده ها و مردم جامعه می‌شود، چرا که در این صورت، مبنا منفعت طلبی به نام عدالت خواهی است. همانطور که کلیت وجود اصناف امری مطلوب و ضروری است چگونگی مواجهه آنها با مسائل هم مهم و ضروری خواهد بود. اصولا تحقق عدالت اجتماعی محتاج گذشت و نوع دوستی است. عدالت اگر بخواهد با صنف گرایی مطلق به دست بیاید ثمره آن آنارشیسم خواهد بود. 

این جامعه شناس تاکید می کند:  افرادی وجود دارند که شاید بتوان آن ها را نسل جدید نفاق نامید؛ اشخاصی که متظاهر به اسلام و  و شعارهای انقلاب اسلامی هستند اما در عمل رفتاری ضد و جدای از آرمان ها دارند. افرادی که در بحث عدالت اساسا ضد عدالت را با پیگیری سیاست های توسعه طلبانه خاص پیگیری کردند. جالب است برخی از این مدعیان در زمان شاه، بر ضد مارکسیست ها شعار می دادند اما ضد سرمایه داری شاه نه! گویا این رویکرد سرمایه داری سلطنت پهلوی برای آن ها حساسیت برانگیز نبوده است. در صورتیکه در دوران مبارزه قبل از انقلاب، بیش از التقاط مارکسیستی، سرمایه داری شاه بود که خطرناک و ضربه زننده بود، اما این طیف هیچ عنایتی نسبت به این امر نداشتند.

منبع: الف

کلیدواژه: سرمایه داری

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.alef.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «الف» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۵۴۶۵۷۱۴ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

مردمی سازی اقتصاد در استان بوشهر عملیاتی شده است

به گزارش خبرنگار مهر، احمد محمدی‌زاده صبح پنجشنبه در نشست برنامه‌ریزی و توسعه استان بوشهر اظهار کرد: توسعه سرمایه‌گذاری در استان حمایت می‌شود و امروز برخی از طرح‌ها مورد بررسی قرار گرفت.

وی با بیان اینکه بخشی از این طرح‌ها در حوزه پرورش آبزیان و تکثیر لارو و تولید بچه ماهی مطرح شد گفت: طرح‌های پرورش آبزیان جز سیاست‌های اصلی استان بوشهر است و در این راستا از سرمایه‌گذاران در طرح‌های پرورش ماهی در قفس، به‌ویژه تولید بچه ماهی در استان حمایت می‌شود.

استاندار بوشهر بخشی دیگر طرح‌ها را در حوزه مجتمع خدمات رفاهی بین راهی در جاده‌های استان دانست و تصریح کرد: توسعه مجتمع‌های خدماتی بین راهی مورد نظر ما است چراکه هرچه تعداد این مجتمع‌ها افزایش یابد امکان خدمات به حوزه حمل و نقل جاده‌ای و ایمنی راه‌ها و مسافران بیشتر فراهم می‌شود.

محمدی‌زاده از تصویب ساخت کارخانه سیمان سفید در شهرستان دیر خبر داد و بیان کرد: ساخت کارخانه سیمان سفید در آبدان دیر که فرایند آن طی شده بود در جلسه شورای برنامه‌ریزی و توسعه استان بوشهر تصویب شد.

وی با بیان اینکه در مجموع ۲ طرح مطرح شده در این شورا رأی مثبت لازم کسب نکرد گفت: مابقی طرح‌های مطرح شده در این جلسه برای اجرا رأی آورد و ان‌شاءالله طرح‌ها و موضوعات جدید سرمایه‌گذاری در جلسات بعد و هفته آینده مطرح می‌شود و مورد بررسی قرار می‌گیرد.

استاندار بوشهر افزایش مشارکت مردم در طرح‌های سرمایه‌گذاری را یکی از اولویت‌های استان دانست و تأکید کرد: آنچه تدبیر مقام معظم رهبری در راستای جهش تولید با مشارکت مردم و سرمایه‌گذاران بخش خصوصی است در استان بوشهر مورد توجه قرار گرفته و عملیاتی شده است.

محمدی‌زاده بیان کرد: سرمایه‌گذاری مردم راهکار اساسی برای حل اشتغال، تولید و پیشرفت جامعه و استان بوشهر است و ما از بخش خصوصی، سرمایه‌گذاران و کارآفرینان به جد حمایت می‌کنیم و کارها در این حوزه تسریع می‌شود.

طرح‌های مختلفی از سوی مردم و بخش خصوصی در این جلسه توسط اعضا و مدیران دستگاه‌های اجرایی مرتبط که فرایند آن در کارگروه تخصصی طی شده است برای تصویب در جلسه شورای برنامه‌ریزی و توسعه استان بوشهر مورد بررسی قرار گرفت.

کد خبر 6088482