هیأت مذهبی مؤثرترین نهاد و سازمان فرهنگی هستند
تاریخ انتشار: ۸ مرداد ۱۴۰۱ | کد خبر: ۳۵۶۲۵۰۸۰
هیأت‌های مذهبی به عنوان یکی از نهادهای فرهنگی در روزهایی که کشور آماج تهاجم فرهنگی قرار دارد نقش مهمی در مقابله با این پدیده شوم دارند. کارکرد اصلی هیأت‌ها امروز فراتر از اقامه عزا است.
روزنامه ایران: نقش بی‌بدیل هیأت‌هادر مسائل مختلف سیاسی و اجتماعی قابل انکار نیست. در دفاع از حرم اهل بیت و مقابله با ویروس کرونا و یاری به کادر درمان هیأت‌های مذهبی پیشقدم بودند.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
به اعتقاد شما به عنوان یکی از اعضای شورای عالی انقلاب فرهنگی اساساً می‌توان به هیأت‌های مذهبی به عنوان یک پدیده فرهنگی یا یکی از نهادهای فرهنگی نگاه کرد؟
به اعتقاد من هیأت‌های مذهبی یکی از مؤثرترین و بومی‌ترین نهادها و سازمان‌های فرهنگی هستند. جایی که فرهنگ در آن بازتولید می‌شود و مناسک فرهنگی به معنای رفتارهای تکرار شونده که معنای ویژه‌ای را در انسان درونی می‌کنند، در آن متجلی می‌شود. برای مناسک می‌توان مثال‌هایی بیان کرد؛ مثلاً زبان مناسکی است که ما دائماً تکرار می‌کنیم که درونی شود یا مثل لباس پوشیدن که مرتب در یک مناسک فرهنگی، آن را تکرار می‌کنیم تا فرمی از لباس پوشیدن را درونی کنیم. دلیل مانایی هر فرهنگ، همین مناسک فرهنگی است. حال اگر فرهنگ ما دچار آسیب شده به این دلیل است که بخش‌ها، دستگاه‌ها و اقشاری در نظام فرهنگی ما وجود دارند که مناسکی را خارج از این اتمسفر فرهنگ ایران اسلامی وارد و آن را بازتولید می‌کنند. اما هیأت‌ها توانستند مناسک فرهنگ خودمان را در یک وضعیت قدرتمندی برای ما ایجاد کنند و از این جهت، حتی بدون جهت‌گیری ایدئولوژیک، برای هر فرهنگی با ارزش هستند و شاید تنها نهاد یا جزو معدود نهادی باشند که تقریباً فقط در مسیر مناسک فرهنگ عمومی خودمان عمل می‌کنند و بازخورد یا بازتابی برای نمایندگی مناسک خارج از فرهنگ بومی کشورمان ندارند.
شاید برخی به بعضی موارد پیش آمده در برخی هیأت‌های محدود اشاره کنند که اتفاقاً فراگیر نشده است. مثل برخی شعرها، آهنگ‌ها و ملودی‌ها و بگویند که اینها نوعی واگرایی از فرهنگ خودی است که البته ممکن است 5 یا 10 درصد در این اقیانوس عظیم، اتفاق بیفتد اما اصل جریان بزرگ کاملاً مربوط به فرهنگ بومی ما و تکرار و بازنمایی آن است که بالطبع برای ما قدرت نرم ایجاد کرده و بهترین مسیر برای زمینه‌سازی حل مشکلات و همگرایی در سطح بالای فرهنگی و همبستگی ایجاد می‌کند و بستر مناسبی است برای همه اتفاق‌های گره‌گشایی که در حوزه‌های دیگر می‌افتد.
به عنوان یکی از اعضای شورای انقلاب فرهنگی نگاه اعضای این شورا به هیأت چگونه است و آیا آن را به عنوان یک مقوله و ظرفیت فرهنگی قبول دارند یا فقط مراکز و محافل رسمی را به عنوان یک عنصر فرهنگی قبول دارند؟
البته من به نمایندگی از جمع صحبت نمی‌کنم اما نظر شخصی خودم را اعلام کردم و تا جایی که می‌دانم نظر بقیه اعضای شورای انقلاب فرهنگی به هیأت‌های عزاداری هم همین است. بسیاری از اعضای شورا در هیأت‌ها و در بحث اجرا یا برنامه‌ریزی آنها مشارکت شخصی دارند و به اصطلاح خودشان هیأتی هستند. ولی اگر فرض کنیم در مصوبات شورا ورود کمتری در این حوزه داشتیم یکی از دلایل این است که معمولاً در کشور ما تا مسأله‌ای بحرانی نشود در دستور کار قرار نمی‌گیرد. لذا چون ما مسأله یا بحرانی در این زمینه نداشتیم و در هیأت‌ها نمی‌دیدیم به همین دلیل در بین موضوعات سیاستگذاری فرهنگی قرار نگرفته است. تلقی بر این بود اتفاق‌هایی که آنجا می‌افتد مناسب است و هدایتگری‌های درونی و تسهیل‌گری‌های درونی خودش این امکان را داراست که اگر مشکلات کوچکی هم وجود داشته باشد، خودش رفع کند.
شهید مطهری در کتاب حماسه حسینی انتقادات جدی‌ای به برخی هیأت‌های زمان خودش مطرح کرده بود. به دوستان می‌گفتم این کتاب را بخوانید، این کتاب 60 سال قبل نوشته شده است و در این نیم قرن تقریباً عموم مطالب و انتقادهایی که شهید مطهری وارد می‌دانستند طی یک روند معقول و درونی خود هیأت حل شده و ما دیگر این مشکلات را نمی‌بینیم. مثلاً در دوره‌ای رگه‌هایی از دوری از نگاه فقاهتی یا منطق اجتهاد به عنوان هسته مرکزی تشیع، در برخی هیأت‌ها دیده شد؛ ولی در فرایندی کاملاً درونی حل شد چون خود سیستم هیأت‌ها بر اساس تقوا شکل می‌گیرد.
شاید گاهی اوقات انتقادهایی به بعضی اشعار و موسیقی یا حرکات در هیأت‌ها وارد باشد اما این سازوکار و جریان مواجی که در هیأت‌ها وجود دارد وقتی ببیند حرکاتی خارج از بنیانش است آن را بدون اینکه جنجال و حاشیه‌ای ایجاد شود اصلاح می‌کند. البته این حاشیه‌ها توسط کسانی که هیچ نسبتی با هیأت ندارند ایجاد می‌شود. به نظرم اشکال هیأت‌ها از خیلی بخش‌ها و نهادهای دیگر جامعه ما کمتر است. مدلی که در هیأت‌ها چه به لحاظ اجرا و مشارکت دادن مردم و چه به لحاظ ایجاد انگیزه و کار فرهنگی است بسیار ارزشمند است. در وقایعی مثل تعرض به حرم اهل بیت(ع) همین بچه‌های هیأت برای دفاع از حرم می‌روند. لذا وقتی این نقشه را نگاه می‌کنیم احساس می‌کنیم کم اشکال‌ترین سازمان فرهنگی کشورمان در حال حاضر باشد. نکته مهم دیگر این است که چنین نهادی و مدلی مشابه آن هم در کشورهای دیگر و حتی کشورهای اسلامی دیگر نیز وجود ندارد.
به عنوان متخصص رسانه، هیأت‌ها چقدر می‌توانند نقش رسانه‌ای داشته باشند و آیا می‌توان رسانه‌ای جایگزین هیأت معرفی کرد؟
اگر رسانه را به معنای عام در نظر بگیریم می‌توان گفت هیأت، خودش یک رسانه تمام و کامل است. فضایی است که ارتباطات نسبتاً بلندمدتی در آن اتفاق می‌افتد و خبر‌رسانی و تبادل نظر و گفتوگو در آن به بالاترین شکل انجام می‌شود. به طور مثال در زمان انتخابات بچه‌های هیأت باهم گفتوگو می‌کنند که به چه کسی رأی بدهیم یا جریان‌های مختلف سیاسی را نقد می‌کنند. فضای نسبتاً آزادی در این گفتمان‌ها وجود دارد و شاید چنین فضایی را جای دیگری نبینیم. نظام خبر‌رسانی و تحلیلی تا مباحث آموزشی همه اینها را در هیأت می‌بینید.همه اینها به مثابه رسانه خاص و با مختصات منحصربه‌فرد خود در کشور عمل می‌کند. شاید در خیلی از مسائل که شاید در نگاه اول، ارتباطی هم به هیأت نداشته باشند مثل سلامت، وقتی وارد می‌شوند اتفاق‌های خوبی می‌افتد. هر اتفاقی که در دنیای خارج می‌افتد حتماً نظام رسانه‌ای پشت آن است و مجموعه‌ای از رویدادهای اجتماعی حتماً پشتوانه رسانه‌ای، چه برای خود افراد داخل هیأت و چه خارج از هیأت دارند و این خیلی مهم هستند.
کارکرد هیأت را جدای از محرم در جامعه چطور می‌بینید و افراد شاخصی مثل حاج محمود کریمی یا افراد دیگر چقدر در هدایت فرهنگی نقش دارند و آیا تا امروز موفق بودند یا خیر؟
من هیأت را فقط یک سازمان مردم نهاد برای اتفاق محدود به لحاظ موضوعی، زمانی و مکانی نمی‌بینم بلکه به عنوان یک هسته تشکیل دهنده یک اجتماع می‌بینم. هیأت یک سلول برای تشکیل اجتماع و هسته‌ای برای اقدامات اجتماعی در همه حوزه‌ها است. هیچ جنبه‌ای از فعالیت‌های اجتماعی نبوده که هیأت در آن نقش نداشته باشد. مسائل نظامی، سیاسی، اقتصادی، خیریه و کمک به نیازمندان از کارکردهای اصلی هیأت است. از القای فضای دینی که اصل هدف تشکیل هیأت است تا همیاری کادر درمان و مقابله با ویروس کرونا و تشکیل خانواده و ترویج ازدواج نقش دارند. هیچ بعدی از ابعاد اجتماعی را در 90 سال اخیر نمی‌بینیم که هیأت‌ها در آن ورود نداشته باشند. ما باید ممنون کسانی باشیم که این پرچم را بلند کردند - بویژه جا دارد از مرحوم آیت‌الله شاه‌آبادی یاد کنیم که بنیانگذار موج جدید هیأت در کشورمان بودند- که هرکدام قله افتخار برای فعالیت هیأت‌ها هستند. به همت این عزیزان نسل‌های بعدی تربیت شدند و با قدرت آمدند. پیرغلامان، مداحان و هیأت دارها توانستند ارتباط نسلی قدرتمندی را در سخت‌ترین دوران تهاجم فرهنگی علیه این کشور، ایجاد کنند.
انتهای پیام/
منبع: ایران آنلاین
کلیدواژه: عنوان یکی هیأت های مذهبی انقلاب فرهنگی مناسک فرهنگ عنوان یک هیأت ها رسانه ای
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت ion.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایران آنلاین» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۵۶۲۵۰۸۰ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
سازمان‌های بین‌المللی در ایجاد و تداوم صلح و حل منازعات بین دولت‌ها نقش به‌سزایی دارند
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در سخنرانی در ششمین مجمع جهانی گفت‌وگوی بین فرهنگی در باکو گفت: معتقدیم نقش سازمان‌های بین المللی در ایجاد و تداوم صلح و حل منازعات، درگیری‌ها و سوء تفاهمات بین دولت‌ها، بسیار تاثیر گذار است.
به گزارش خبرگزاری ایمنا و به نقل از مرکز روابط عمومی و اطلاع‌رسانی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، محمدمهدی اسماعیلی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در سخنرانی در ششمین مجمع جهانی گفت‌وگوی بین فرهنگی در باکو به سخنرانی پرداخت که متن کامل آن به شرح زیر است:
《بسم الله الرحمن الرحیم
خانم‌ها و آقایان؛ سلام علیکم
همانگونه که مستحضرید، در جهان به هم پیوند خورده حاضر، تقویت روابط بین فرهنگی و تلاش برای حفظ ارزش‌ها و میراث فرهنگی در سایه افزایش تعامل مردم جهان و مناسبات متقابل کشورها محقق خواهد شد.
گفت‌وگوی صادقانه و به دور از جهالت و تعصب بین جوامع و سعه صدر در پذیرش تفاوت‌ها ضامن زندگی صلح‌آمیز مردم جهان و همگرایی بین ادیان و فرهنگ‌ها خواهد بود.
حضار گرامی اولویت دولت جمهوری اسلامی ایران در توسعه روابط فرهنگی توجه ویژه به همسایگان و کشورهای نزدیک و ایجاد ارتباطات متعادل و متوازن با قاره‌های آسیا و آفریقا و سایر مناطق جهان است، همچنین تعامل و گسترش روابط از طریق مشارکت در فعالیت‌های سازمان‌های بین‌المللی از جمله اولویت‌های ما است و معتقدیم نقش سازمان‌های بین‌المللی در ایجاد و تداوم صلح و حل منازعات، درگیری‌ها و سو تفاهمات بین دولت‌ها، بسیار تأثیرگذار است.
این توجه و پیگیری سازمان‌های بین‌المللی و منطقه‌ای از جمله سازمان ملل متحد و سازمان همکاری اسلامی و مراکز تابعه آنها و همراهی کشورهای عضو در حل و فصل منازعات و مسائل مهم جهان، از جمله موضوع غزه و جنایت‌های بی وقفه رژیم صهیونیستی علیه غیر نظامیان بویژه زنان و کودکان و تبیین و روشنگری در خصوص این جنایات، بر همگان روشن است و بر عهده تمام کشورهای عضو است که با اجرای قطعنامه‌ها و اعلامیه‌های صادره، اثربخشی این سازمان‌ها را تقویت کنند.
شما رفتار، منافقانه را در قبال فلسطین می‌بنید. امروز دانشگاه‌های غرب و آمریکا نشان از آزادی بیان ساختگی و استفاده ابزاری آنها از مفاهیم ارزشمندی چون حقوق بشر است.
ایران همواره مهد توجه به تفاوت فرهنگ‌ها و قومیت‌ها و مذاهب گوناگون بوده است و اقلیت‌های دینی و مذهبی در ایران از آزادی و حقوق برابر با همه مردم کشور برخوردار هستند.
این تجربه ارزشمند قابل استفاده و توجه در همه کشورها و جوامع، به‌ویژه کشورهای مسلمان است.
اسلام به ما می‌آموزد که کرامت انسانی و حقوق فردی و اجتماعی تمام انسان‌ها را محترم بشماریم و در پذیرش تنوعات فرهنگی مدارا کنیم.
پیشوای موحدین و مظهر عدالت علی ابن ابی طالب (ع) می‌فرماید: مردم دو نوع‌اند یا برادر تو هستند یا در خلقت با تو برابرند.
سعدی شاعر نامدار ایرانی نیز این تاکید قرآن را چنین به زیبایی سروده است:
دو عاقل را نباشد گین و پیکار / که به دانایی ستیزد یا سبک بار
اگر نادان ببخشد سخت گوید / خردمندش به نرمی دل بجوید
عالیجنابان
اتخاذ سیاست‌های مناسب و طراحی برنامه‌ها و اجرای پروژه‌های بین فرهنگی چند جانبه به ایجاد توسعه پایدار فرهنگ محور منجر خواهد شد و پذیرش تفاوت‌ها و تنوع فرهنگی و دینی کشورها موجب تبیین روشن مؤلفه‌های فرهنگی خواهد بود.
با توجه به اهمیت تعاملات فرهنگی در توسعه روابط و مناسبات کشورها، فهم و کاربردی شدن گفت‌وگوهای میان فرهنگی و تسهیل مهندسی این فرایند و ایجاد صلح پایدار و حفظ آن، نیازمند تحقیقات گسترده‌تر، آموزش بیشتر و توجه همگانی است.
خانم‌ها و آقایان؛
توجه به ارزش‌های مختلف در این جوامع چند فرهنگی و چند مذهبی باید مورد مطالبه همه کشورها باشد. در دنیای امروز با توجه به گسترش و پیشرفت سریع علم و تکنولوژی و هوش مصنوعی برای حفظ هویت ارزش‌ها و میراث فرهنگی باید همبستگی و ارتباط فعال بین کشورها برقرار باشد.
با توجه به تأثیرگذاری و قدرت جریان سازی فضای مجازی و رسانه‌های اجتماعی در مسائل مختلف به ویژه امور فرهنگی پیشنهاد می‌شود همه کشورها و نهادها در راستای تسهیل فرایند گفتمان فرهنگی بین ملت‌ها و دولت‌ها برای نیل به اهداف صلح محور از رسانه‌های صلح مدار و روشنگر، حمایت و در این امر تشریک مساعی کنند.
همچنین لازم است علمای بزرگ و روشن بین جهان اسلام در برابر معضلاتی از قبیل افراط گرایی و تکفیر دست به دست هم داده و با وحدت و مودت و اخوت اسلامی در برابر این بلای بزرگ با روشنگری و مجاهدت در تبیین و با زبان روز جوانان امت اسلامی را نسبت به این خطر بزرگ که منابع مادی و معنوی جهان اسلام را نابود می‌نماید، آگاه سازند.
در پایان، امیدوارم که این اجلاس، با تلاش‌ها و پیگیری مقامات و کارشناسان تمامی کشورهای این حوزه هرچه سریع‌تر محقق و بر این اساس شاهد هم افزایی مودت و ارتقا سطح گفت‌وگوها و روابط در همه سطوح باشیم.
از برگزار کنندگان این اجلاس مهم به ویژه وزیر محترم فرهنگ کشور دوست و برادر جمهوری آذربایجان و حسن توجه شما بزرگواران صمیمانه سپاسگزارم.
والسلام علیکم و رحمة الله و برکاته》
کد خبر 749800
گزارشگر قديمى راديو دار فانى را وداع گفت