به نقل از «ایمنا»

مکتب تمدن ساز

تاریخ انتشار: ۳۱ مرداد ۱۴۰۱ | کد خبر: ۳۵۸۰۸۱۱۳

شیوه‌ی اصفهان، چه آغازگر و چه پایان‌دهنده، آن‌چنان اثر عمیقی بر هنر و فن معماری و شیوه‌ی شهرسازی داشته است که می‌توان آن را برآیند و معرفی برای تمامیت هنر ایرانی و اسلامی دانست.

به گزارش خبرنگار ایمنا، مکتب اصفهان، اسم رمزی که درست یا نادرست، توسط پخته و خام بر زبان جاری می‌شود و همواره در پس پرده‌ای زیبا جلوه‌گری می‌کند.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

پرده‌نشینی که آوازه‌اش سراسر دنیا را در نوردیده و هرکس به فراخور بلندای نگاه خود، بهره‌ای از وصال این شاهد دیرین بازیافته است. اما چه جادویی در این دُرّ بی‌مانند نهفته است که او را هر نفس حیاتی تازه می‌بخشد و هر نسل را وادار می‌سازد تا زبان به تحسین این زیبای دیرین بگشاید؟

اصفهان را امّا می‌توان اندکی موشکافانه‌تر نیز به نظاره نشست. با عبور از آن پرده‌ی هزار رنگ و هزار نقش که بسیاری را مبهوت تماشا نگاه می‌دارد و رخصت تعمّق و پیش روی به دیگرسوی پرده را نمی‌دهد، شاید بتوان اسرار بیشتری از این شهر و برساخت‌های بی‌نظیرش به کف آورد.

اصفهان را می‌توان توأمان، کمال معماری و هنر شهرسازیِ اعصار پیشین خود و در همین حین، نقطه‌ی آغازی بر شکوفایی شهرهای پسین خود دانست. در نگاه نخست، شکل‌گیری اصفهان، زاده‌ی تکامل، همگرایی و تمرکز دانش و هنرمعماری ایران‌زمین و کاربست اصول اعتقادی و معنوی متعالی اسلام در یک شهر تصور می‌شود؛ درحالی‌که با تغییر در زاویه‌ی نگاه دانشی به این شهر، اصفهان بدل به نقطه‌ی آغاز و مرحله‌ی نوزادی شهر متمرکز و حکومت‌محور آینده می‌شود.

برای شناخت نوین و عمیق‌تر از اصفهان و تأثرات و تأثیرات آن از گذشته و بر آینده، خوانش این دو داستان متفاوت آغازگری مناسب به نظر می‌آید.

زیبایی در این نهفته است که خاستگاه شیوه اصفهان را، نه در این شهر بلکه در خطه‌ی آذربایجان برشمرده‌اند «محمد کریم پیرنیا، سبک‌شناسی معماری ایران، صفحه‌ی ۲۷۲» امّا هنرِ بی‌مانندِ این شهر کمال بخشیدن و اعتلای تمام آن چیزی که میراث‌دارش بوده است عنوان می‌شود. به‌عبارت‌دیگر شیوه‌ی اصفهان چه در معماری و چه در شهرسازی، بر اصل پذیرش و سپس دگرگون‌سازی استوار است. نوعی از دگرگونی مثبت و مترقّی که با تقویت تهرنگ‌های برجسته و پوشاندن معایب و ضعف‌ها در هرآنچه از سرچشمه‌های خود کسب نموده، نهفته شده است. شیوه‌ی اصفهان به‌خوبی بر این اصل واقف است که شهر و معماری به‌هیچ‌عنوان نمایشی صِرف و مجرد از قدرت یا مذهب نبوده، بلکه ابزاری برای اتصال سازندگان و کاربران خود هستند. خروجی شیوه‌ی اصفهان، محصولیست که هم خالق آن از خلقش به وجد می‌آید و هم کاربرانش از داشتنش لذتی بی‌مانند را تجربه می‌کنند و این معنای واقعی نگاه به معماری به‌مثابه انتقال‌دهنده‌ی معنا «مدیوم» است. بدون شک شیوه اصفهان با دریافت خطوط متعدّد و متنوّع معماری پیش از خود و کمال‌بخشی به معماری، این مدیوم را به نحوی تعالی بخشیده است تا به‌عنوان واسط و انتقال‌دهنده، میان پیام‌رسان‌ها و پیام‌گیرنده‌های بسیار عمل نماید؛ در میان خالق و مخلوق، در میان والی و شهروند، در بین هنرمند و کاربر و در میان عالم معنا و عالم ماده. این ویژگیِ بی‌مانند اصفهان را به‌عنوان نقطه‌ی کمال معماری و شهرسازی و اوج هنرنمایی نیروهای دخیل و سازنده‌ی مفهوم شهر معرفی و شهره می‌گرداند.

امّا در سوی دیگر این اصفهان و شیوه‌ی عالم‌گیر آن است که فارغ از گذشته و ریشه‌های عمیقش، می‌توان رونق و شکوفایی آن‌را زاده شدن مفاهیم و ارزش‌های جدید و به زمان خود متجدّد و نوآورانه دانست. در این شیوه‌ی نگاه به این شهر، اصفهان نقطه‌ی آغاز حرکت به‌سوی جنبشی نو در معماری و شهرسازی ایرانی-اسلامی است که می‌توان آن را با حفظ تقدم زمانی و گستردگی بیشتر مکانی، در قیاس با «جنبش شهر-زیبای» معمار و شهرساز اتریشی کامیلو سیته Camillo Sitte قرار داد. در این دو نحله‌ی فکری، کمال شهر و معماری بر بنیان زیبایی استوار است با این تفاوت که جنبش اصفهان در کنار کیفیتِ زیبایی، عملکرد را نیز به‌عنوان عاملی برای پرهیز از بیهودگی در نظر نگاه می‌دارد.

اصفهان در این نوع نگرش، بدل به شیوه‌ای می‌شود که پس‌ازآن توسط بسیاری از تحرّکات شهری و معماری گرته‌برداری شده و به‌عنوان سرچشمه‌ای برای مبانی نظری و فلسفی محترم و مغتنم شمرده می‌شود. هرچند باگذشت زمان و فاصله گرفتن از سرچشمه‌های اولیه و ورود علقه‌های فکری آینده به‌ویژه نگاه به منشأ جدید تولید و توصیف معماری یعنی اروپای دوران قاجار متقدم، به‌تدریج چشم اسفندیار شیوه‌ی اصفهان برملا می‌شود. این نقطه‌ی ضعف پنهان امّا حیاتی را تنها می‌توان تنها در گم‌شدن تدریجی خصلت منحصربه‌فرد پیش‌گفته در ارتباط با شیوه اصفهان جستجو کرد: مکتبی که پذیرنده و دگرگون‌سازنده بود، حال با گذر زمان و فاصله گرفتن از روزگار درخشان خود، تبدیل به سوژه‌ای دگرگون‌شونده می‌شود تا جایی که حتی هویت و نامش نیز دستخوش تغییر می‌شود.

با این همه، اصفهان را از هر نگاه که مورد مکاشفه و مداقه قرار دهیم، چه آغازی بر عصر درخشان معماری و شهرسازی پس از خود و چه پایانی متکامل برای اعصار و شیوه‌های پیش‌تر از خود در هنر و معماری، آنچه بی‌بدیل و لایتغیّر باقی می‌ماند همانا اعجاز ظرافت در جزئیات در عین مسامحه در کل‌نگر بودن آن است. شیوه‌ی اصفهان به اعتدالی بی‌نظیر میان کل و جز می‌رسد که بدون شک کمال خود را مدیون این هم‌زمانی نگاه دو سویه به وحدت و کثرت است.

شیوه‌ی اصفهان، چه آغازگر و چه پایان‌دهنده، آن‌چنان اثر عمیقی بر هنر و فن معماری و شیوه‌ی شهرسازی داشته است که می‌توان آن را برآیند و معرفی برای تمامیت هنر ایرانی و اسلامی دانست.

پس سخن به‌گزاف نرفته است اگر اصفهان را شاهدی تمام‌عیار برای تمامی جریانات هنریِ پیشین و زاینده‌ی بی‌بدیل و هویت‌ساز برای هنر در اعصار پسین آن بنامیم و بدانیم؛ نه آغاز و نه پایان، بلکه اوجی در مسیر هنر ایران‌زمین که از آغاز تا پایان بی‌هیچ تکرار و بی‌هیچ بدیلی خواهد درخشید.

یادداشت: کاوه امین، دکترای معماری و شهرسازی

کد خبر 598551

منبع: ایمنا

کلیدواژه: سبک معماری اصفهان شهر شهروند کلانشهر مدیریت شهری کلانشهرهای جهان حقوق شهروندی نشاط اجتماعی فرهنگ شهروندی توسعه پایدار حکمرانی خوب اداره ارزان شهر شهرداری شهر خلاق معماری و شهرسازی شیوه ی اصفهان بی مانند ی نگاه نقطه ی

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.imna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایمنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۵۸۰۸۱۱۳ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

نارضایتی مردم آمریکا از سیاست‌های بایدن در قبال جنگ غزه

به گزارش خبرگزاری مهر، شبکه CNN اخیراً اقدام به برگزاری یک نظرسنجی در رابطه با دیدگاه آمریکایی‌ها در مورد شیوه تعامل جو بایدن رئیس جمهور آمریکا در ارتباط با جنگ غزه کرده است.

بر پایه نتایج این نظرسنجی، ۷۱ درصد آمریکایی‌ها گفته‌اند از شیوه تعامل او با جنگ در غزه رضایت ندارند.

همچنین ۵۳ درصد دموکرات‌ها نیز گفته‌اند از شیوه تعامل او با جنگ در غزه ناراضی هستند.

در مجموع این آمارها بیانگر نارضایتی حداکثری مردم آمریکا از حمایت های بی چون و چرا و علنی نظامی و مالی واشنگتن از رژیم کودک کش صهیونیستی است که این روزها در کف دانشگاه های آمریکایی به طور واضح دیده می شود.

کد خبر 6092297 محمدعلی تخت رونده