بر قله کمال معماری ایرانی

به لحاظ سیر تکامل تاریخی معماری اصفهان و شاهکارهایش اگرچه متعلق به آخرین قرن سنت دوران سنت نیستند تا بگویم که از این بابت برتری و تکامل‌یافتگی دارند. اما از جهات گوناگون در بر قله کمال معماری ایرانی جای دارد.

به گزارش خبرنگار ایمنا، معماری اصفهان همچون گنجینه عظیم آن‌قدر غنی و سترگ است که اگرچه از معرفی و توضیح آن‌هم در کلامی محدود بی‌نیاز است اما به جهت یادآوری سرمایه‌های فرهنگی مفید است.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

به لحاظ سیر تکامل تاریخی معماری اصفهان و شاهکارهایش اگرچه متعلق به آخرین قرن سنت دوران سنت نیستند تا بگویم که از این بابت برتری و تکامل‌یافتگی دارند. اما از جهات گوناگون در بر قله کمال معماری ایرانی جای دارند. معماری اصفهان که حاصل دوران اوج قدرت فرهنگی ایران در دوران صفویه محسوب می‌شود همچون نگینی در سبد تاریخ معماری این مرزوبوم می‌درخشد. معماری اصفهان جدایی از کمال زیبایی و هنری آثار، مجموعه‌ای از بناهای گوناگون از پل و مناره گرفته تا بازار و مسجد و مدرسه و کاروانسرا، تا کاخ و خانه و کوشک و باغستان را شامل می‌شود بطوریکه می‌توان گفت کمتر شهر قدیمی حتی در جهان چنین تنوع از آثار معماری تاریخی را دارد.

سقف‌ها و گنبدهای آجری: استاد مرحوم «دکتر لطیف ابوالقاسمی» در مقاله هنجار شکل یابی در معماری ایران نوع پوشش و سقف را تعیین‌کننده نقشه و ابعاد ساختمان می‌داند. یعنی معمار ایرانی قبل از هر چیز نوع سقف بنا را تعیین می‌کرده و متناسب با آن فضاها را سامان می‌داده است. در معماری ابنیه تاریخی اصفهان ما شاهد تنوع و تکامل تاریخی و فناورانه انواع سبک‌ها و به‌ویژه گنبدها هستیم.

گنبد به‌عنوان یک ابداع ایرانی که از دوران ساسانی ایجاد شد در دوران اسلامی شهر اصفهان به کمال خود می‌رسد. نقطه اوج این آمیزه هنر و صنعت در گنبدهای سلجوقی مسجد جامع اصفهان و گنبدهای صفوی شیخ لطف‌الله و میدان امام مسجد امام زبانزد اهل‌فن است. جایی که خیز (نسبت ارتفاع به دهانه) گنبد به کمترین میزان می‌رسد. «استاد پیرنیا» بنای مسجد جامع اصفهان را موزه زنده‌ای از تجربه هزار سال پوشش‌ها و گنبدهای آجری می‌دانستند. شاهکارهای معماری مساجد اصفهان همچون مسجد سید و مسجد حکیم علاوه بر تعالی گنبدسازی، در چالش‌های معمارانه ساماندهی فضا در پلان نیز الگوهای بی‌زمانی را برای معماران ارائه کرده‌اند: ایوان‌های مسجد جامع، صفه‌های مسجد سید و چرخش جهت از ورودی‌ها به سمت قبله در مسجد شیخ لطف‌الله و مسجد امام الهام‌بخش همیشگی معماران و طراحان ایرانی و خارجی است.

تزئینات معماری و کاشی‌کاری

افزون‌تر از مسائل تکنیکی معماری، تزئینات به‌ویژه کاشی‌کاری در مقام پوشش و محافظ رنگین کالبد ساختمان‌ها در معماری تاریخی اصفهان به نهایت زیبایی رسیده است. کاشی‌های هفت‌رنگ با نقوش گیاهی معنی‌داری که ریشه در فرهنگ طبیعت دوست ایران اسلامی دارند، ۴۰۰ سال است که همچون یونیفرمی هویت‌بخش معماری ایران شده است. تا قبل از مکتب اصفهان استفاده از رنگ و لعاب کاشی در نمای ابنیه محدود بود اما از اصفهان دوره صفوی کاشی‌کاری‌های وسیع و کتیبه‌های قرآنی با خط ثلث، ترکیب رنگی زیبایی را به معماری ایران اضافه کرده‌اند.

معماری خاص فضای شهری

سخن گفتن از معماری اصفهان بدون ذکر میدان نقش‌جهان غیرممکن است. میدانی که اولین اثر ایرانی است که ثبت جهانی شده و همواره جزو ده فضای شهری سرزنده و با هویت و برتر جهان نام‌برده می‌شود. میدان نقش‌جهان در مقیاس‌های خرد و کلان ارزش‌های معمارانه ای را عرضه می‌کند: حلقه اتصال میان بازار و ساختار شهری قدیم اصفهان با توسعه جدید دوران صفوی، ارتباط‌دهنده بین کاخ‌های حکومتی و مساجد در جنوب با بازار در شمال با عرصه‌ای خوش‌قواره و متناسب و بدنه‌های فعال و خوش ریتم که محصوریتی دلپذیر را در میانه میدان فراهم می‌سازد. از نماسازی و سردرهایی جذاب که سیمای کالبدی میدان را مطلوب‌تر می‌کند تا جزئیات آجرکاری‌ها و کاشی‌کاری حجره‌ها و مشبک‌های خط آسمانش، همه و همه منبع الهام هنرمندان مختلف است.

یادداشت از: محمود تیموری، دکترای سیما و منظر شهری از دانشگاه سوربون فرانسه

کد خبر 598554

منبع: ایمنا

کلیدواژه: سبک معماری اصفهان شهر شهروند کلانشهر مدیریت شهری کلانشهرهای جهان حقوق شهروندی نشاط اجتماعی فرهنگ شهروندی توسعه پایدار حکمرانی خوب اداره ارزان شهر شهرداری شهر خلاق معماری اصفهان معماری ایران کاشی کاری

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.imna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایمنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۵۸۰۸۱۳۸ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

بازدید بی‌سابقه گردشگران از باغ جهانی فین کاشان

رئیس اداره میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی شهرستان کاشان با اشاره به افزایش بازدید گردشگران از باغ فین گفت: ۵۵ هزار نفر در دو روز پنج‌شنبه و جمعه از مجموعه جهانی باغ فین بازدید کردند.

احمد دانائی‌نیا افزود: خانه تاریخی بروجردی با بیش از ۹ هزار نفر و محوطه باستانی سیلک با بیش از ۳ هزار نفر در رتبه‌های بعدی این آمار قرار دارند.

او گفت: جاذبه‌های تاریخی منطقه فرهنگی کاشان همه ساله با آغاز فصل بهار و موسم گل و گلاب در شهرستان کاشان در هم می‌آمیزد و به تناوب تا اواخر خردادماه در بیشتر نقاط شهرستان کاشان پذیرای خیل عزیمی از گردشگران می‌شود.

باشگاه خبرنگاران جوان اصفهان اصفهان