به نقل از «آنا»

سایه تحریم ها بر سر پیمان های پولی ایران

تاریخ انتشار: ۲۲ آبان ۱۳۹۶ | کد خبر: ۱۵۵۸۶۴۰۹

ایران از یک دهه گذشته به دنبال اجرای پیمان های پولی دو و چند جانبه باطرف های تجاری خود بوده اما تنها در دو مورد محدود موفق به عملیاتی کردن آن شده است. دلایل مختلفی برای ناکامی ایران در این مورد مطرح می شود. از ناکارآمدی دیپلماسی مالی تا پا پس کشیدن شرکای تجاری در این امر اثر گذار است.

به گزارش خبرنگار اقتصادی آنا، ایران از آغازین سال های پیروزی انقلای اسلامی با تحریم‌های مختلفی روبرو بوده است.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

هر چند که این تحریم ها طی سال های مختلف با شدت و ضعف بوده اما همواره وجود داشته است.

در سختترین آنها، ‌تحریم هایی با حمایت آمریکا در شورای امنیت سازمان ملل بر سر پرونده هسته‌ای ایران به تصویب رسید و با هدف گرفتن شریان حیاتی اقتصاد ایران که صادرات نفت است،‌ به اوج رسید.

این تحریم‌ها با هدف انزوای اقتصادی،‌مبادلات تجاری ایران را محدود و انتقال پول به داخل کشور را سخت کرد.

هر چند که بعد از موفقیت در مذاکرات هسته‌ای و اجرای برجام، تا حد زیادی این تحریم ها فرو نشست اما همچنان نقل و انتقال پول به ایران از سختترین مسائل مالی دنیا به شمار می‌رود.

بعد از برجام بانک‌های کوچک همکاری با بانک های ایران را آغاز کرده‌اند اما بانک‌های بزرگ از ترس بازگشت تحریم ها همچنان از حضور در معاملات با ایرانی‌ها پا پس

می‌کشند.

این امر سبب شده تا ایران علاوه بر پرداخت هزینه مبادلات تجاری،‌هزینه مازادی نیز برای انتقال پول خود بپردازد. از سوی دیگر ایران همچنان با مشکل انتقال دلار به داخل و خارج روبروست. موضوعی که در بازه های زمانی مختلف سبب جهش قیمت و رشد نرخ این ارز در بازار ایران می شود.

از آنجا که بانک‌های ایرانی امکان حواله دلار را ندارند از همین رو اینکار توسط صرافی‌ها صورت می‌گیرد که افزایش قیمت در بازار را رقم می زند و سبب دو نرخی شدن ارز شده است.

این نوسانات دلار و فشار آن بر اقتصاد سبب شد تا ایران به فکر جایگزین کردن مسیرهایی برای اصلاح مبادلات مالی و حذف این ارز از روند تجاری خود بیافتد.

رهبر معظم انقلاب نیز در دیدار هفته گذشته خود با ولادیمیر پوتین رئیس جمهور روسیه تاکید کردند که می‌توانیم بدون توجه به تبلیغات منفی دشمنان برای تضعیف روابط کشورها، تحریم‌های امریکایی‌ها را با روش‌هایی از جمله حذف دلار و جایگزین کردن پول ملی در معاملات اقتصادیِ دو یا چند جانبه، بی‌اثر و آمریکا را منزوی کنیم.

از همین رو برای حذف دلار، ایجاد پیمان‌های پولی دو و چند جانبه در دستور کار قرار گرفت تا تجارت ایران با شرکای اصلی تجاری‌اش با استفاده از ارزهای ملی صورت گیرد.

اما به گفته مدیر اداره صادرات بانک مرکزی، از سال ۹۲ بحث پیمان‌های پولی آغاز شده است و برای کشورهایی که با آنها مبادله اقتصادی داریم، الگوهای پیمان پولی کشور را ارسال کرده ایم، اما تاکنون پاسخی نگرفته ایم.

صمد کریمی ادامه داده که برای استفاده از ارزهای ملی با ۲۰ کشور تفاهم‌نامه در مبادلات منعقد شده و با ترکیه و پاکستان پیمان پولی بسته شده است که هم اکنون، در حال اجرا است اما دیگر کشورها هنوز پاسخی به درخواست ایران نداده اند.

با این حال محمدباقر نوبخت سخنگوی هیات دولت در مورد اهتمام دولت برای حذف دلار از مبادلات بین المللی خود تصریح کرد: دولت از سالهای قبل برای حذف دلار از مناسبات تجارت بین الملل گام هایی برداشت و عمده فعالیت ها بر اساس یورو است. اقدامی که دولت روسیه شروع کرده و همکاری‌هایی که بین کشورهای منطقه از جمله روسیه، آذربایجان و ایران است موجب اتخاذ تصمیماتی شده و در این راستا حرکت می‌کنیم.

اکنون ایران با دو کشور ترکیه و پاکستان پیمان پولی دو جانبه را به اجرا درآورده است. البته این پیمان با ترکیه وسیع تر است و با پاکستان محدودتر اجرا می شود.

نکته با اهمیت در این خصوص این است که ترکیه به واسطه واردات گاز و مواد اولیه پتروشیمی از ایران تمایل فراوانی برای اجرای پیمان پولی داشت.

در واقع ترکیه از آنجا که واردات زیادی از ایران انجام می‌دهد به دنبال کاهش هزینه‌های واردات است که این امر با اجرای پیمان پولی دو جانبه در دسترس خواهد بود.

موضوعی که باید به آن توجه شود این است که ایران نخستین پیمان‌های پولی خود را با کشورهایی بسته که پیش از این با همکاری با آنها سازمان همکاری‌های اقتصادی ( اکو) را تاسیس کرده است.

مهدی تقوی، استاد اقتصاد‌ در گفتگو با خبرنگار اقتصادی آنا در همین زمینه گفت که این امر می‌تواند به پیمان‌های چند جانبه و حتی ایجاد پول واحد بین کشورهای عضو اکو منجر شود.

وی با اشاره به تجربه اتحادیه اروپا برای ایجاد پول واحد ادامه داد: این پیمان‌های پولی نیز می‌تواند مقدمات ایجاد پول واحد باشد.

تقوی افزود:‌ اکنون ایران برای انتقال ارزهای مختلف با آسیا و اروپا مشکلی ندارد و مشکل اساسی ایران با آمریکاست که این امر نیز با همکاری بوئینگ برای فروش هواپیما به ایران تا حدی بی‌اثر شده است.

با این‌حال برای آنکه مبادلات تجاری دو کشور از نوسانات نرخ‌های جهانی ارز و دلار متاثر نشود،‌پیمان‌های پولی در دستور کار کشورها قرار می گیرد و حتی کشورهایی که محدودیتی برای حضور در بازارهای مالی دنیا ندارند بازهم با شرکای تجاری خود پیمان پولی امضا می‌کنند.

به طور مثال چین و روسیه که قدرت‌های بزرگی در اقتصاد جهانی به شمار می‌روند با یکدیگر پیمان پولی دارند تا یورو و دلار را از مبادلات خود حذف کنند.

ایران نیز با هدف کاهش تکانه‌های بازار جهانی بر تجارت خارجی خود تلاش می کند پیمان پولی با کشورهای دیگر را گسترش دهد. نکته مهمی که در این بین وجود دارد این است که 80 درصد مبادلات تجاری ایران با 16 کشور صورت می‌گیرد که در راس آنها چین قرار دارد. چین به عنوان بزرگترین شریک تجاری ایران، اکنون با 40 کشور پیمان پولی دارد اما از انعقاد این پیمان با ایران سر باز میزند.

در سال‌های تحریم نفتی ایران،‌چین به بهانه تحریم و پرداخت فاینانس به ایران،‌بخش بزرگی از پول نفت را بلوکه کرد. در صورتی که با وجود پیمان پولی این بهانه از میان خواهد رفت.

هند نیز شرایط مشابهی دارد، تحریم ها برای این کشور بهانه خوبی بود تا هند پول ایران را نپردازد بنابراین کشورهایی که از این محل منافع بزرگی داشته و دارند، حاضر نیستند این منافع را به خطر بیاندازند.

در واقع اگرچه ایران اراده استفاده از ارزهای ملی برای تجارت خارجی را دارد اما طرف‌های مقابل در این مورد مقاومت می کنند.

بهانه نیز در این زمینه برای کشورهای مقابل وجود دارد زیرا بر اساس قوانین جهانی پیمان پولی در شرایطی قابل اجراست که طرف مقابل تحریم نباشد و امکان باز کردن حساب‌های ارزی در بانک‌های کشور فراهم باشد. همین موضوع دستاویزی است تا کشورها از همکاری با ایران در انعقاد پیمان پولی طفره روند.

البته اجرای دستورالعمل FATF در ایران و خروج کامل این کشور از لیست سیاه آن می تواند در به سرانجام رسیدن پیمان پولی با کشورها کمک کند.

منبع: آنا

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت ana.press دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «آنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۱۵۵۸۶۴۰۹ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

ایران بازار عراق را از دست می‌دهد؟ | واکنش معاون وزیر صمت به رقابت ترکیه با ایران در بازار عراق

به گزارش همشهری آنلاین، عراق یکی از مهم‌ترین شرکای تجاری ایران است و عراق نیز به ایران نیاز دارد. به همین دلیل، هر دو کشور حساب ویژه‌ای برای توسعه مبادلات باز کرده‌اند و می‌خواهند تا سال ۱۴۰۶، ارزش تجارت دوجانبه را با افزایش ۱۰۰ درصدی به ۲۰ میلیارد دلار برسانند؛ اما ایران تنها تاجر حاضر در بازار عراق نیست و برای این هدف باید با ترکیه، به‌عنوان قدیمی‌ترین رقیب و حتی چین و عربستان رقابت کند.

البته هدف‌گذاری ۲۰ میلیارد دلاری برای تجارت ایران و عراق موضوع جدید نیست و در دهه ۹۰ چندین بار بر این هدف‌گذاری تأکید شده است. حتی در سال ۱۳۹۷، که عراق در بحث واردات از ایران، از چین نیز سبقت گرفت و به بزرگ‌ترین مشتری ایران تبدیل شد، گمان می‌شد قبل از سال ۱۴۰۰ رؤیای افزایش تجارت دوجانبه به ۲۰ میلیارد دلار محقق شود؛ اما تحقق این هدف فقط به خرید کالاهای ایرانی از عراق منوط نیست و باید مکانیسم‌های رقابتی در بازار عراق، نیاز این کشور به موازنه تجاری و خنثی کردن تبعات تحریم‌های ظالمانه غربی نیز مدنظر قرار گیرد.

چرا تجارت با عراق مهم است؟

اهمیت عراق برای ایران از چند منظر مطرح است. اول اینکه تجارت با این کشور عمدتاً توسط بازرگانان بخش خصوصی انجام می‌شود و سهم کالاهای ساخته شده و دارای ارزش‌افزوده بالا در آن زیاد است. به همین دلیل است که اهمیت تجارت با عراق، حتی از امارات که ارزش مبادلاتش با ایران به سه برابر عراق می‌رسد، بیشتر است؛ چراکه امارات برای ایران یک پایگاه تجاری است و بنا به شرایط تحریم جایگاه مهمی در تجارت با ایران پیدا کرده است درحالی‌که عراق با مبادلات مستقیم و بدون واسطه به شریک استراتژیک تجارت ایران تبدیل شده است.

بررسی آمارهای تجارت خارجی ایران در سال ۱۴۰۲ حاکی از این است که از بین ۴ شریک اول تجارت خارجی ایران، تراز تجاری کشور بدون نفت، با چین، امارات و ترکیه منفی و با عراق مثبت است. در حقیقت عراق بدون احتساب نفت، بزرگ‌ترین شریک تجاری ایران محسوب می‌شود و بخش عمده تجارت ۹.۸ میلیارد دلاری با این کشور ربطی به نفت نداشته است.

نکته دیگر اینکه سهم زیادی از تجارت با عراق، مستقیم یا غیرمستقیم به بنگاه‌های کوچک و متوسط از گلخانه‌ها گرفته تا شرکت‌های تولیدی کوچک اختصاص دارد و تقویت آن به بهبود واقعی وضعیت کسب‌وکارها کمک می‌کند.

بیشتر بخوانید:

ادعای عجیب مقام عراقی | عراق بدهی خود به ایران را با نفت سیاه تسویه می کند

رفع چالش‌های صادرات به عراق

بازار صادراتی ایران در عراق با چند تهدید جدی روبروست. اول تحریم‌های بانکی و اقتصادی غرب و آمریکا. دوم رقیب قدرتمندی مانند ترکیه و سوم، یک‌طرفه بودن تجارت با عراق و بی‌رغبتی آنها برای توسعه مناسبات. در مورد اول، سال‌هاست که بخش خصوصی مسیرهای ابتکاری خود را به راه انداخته اما از اواسط سال گذشته، با دونرخی شدن ارز در عراق، تجارت ایران از مسیر صرافی‌ها با چالش افزایش قیمت تمام‌شده روبه‌رو شد. در آن زمان گرچه برخی فاتحه صادرات به عراق را خواندن اما رایزنی در رأس دولت توانست به عبور تجار از این گردنه سخت کمک کند.

مهدی ضیغمی، معاون وزیر صمت و رئیس سازمان توسعه تجارت ایران در گفت‌وگو با همشهری، گفت: ترکیه قدیمی‌ترین رقیب ایران در بازار عراق است و تحولات مربوط به سهم بازار در رقابت با ترکیه اتفاق جدیدی نیست؛ اما از چندی پیش، مشکلاتی در بازار صادراتی ایران به خاطر اتفاقات ارزی عراق رخ داد که با تدابیر دولت و رایزنی‌های انجام شده به‌تدریج در حال مرتفع شدن است.

ضیغمی تأکید کرد: رسیدگی سریع به حواشی پیش‌آمده برای بازار صادراتی ایران در عراق این مسئله مدنظر رئیس‌جمهوری بود و یک هیات عالی‌رتبه نیز با همراهی وزیر امور خارجه کشورمان طی سفر به عراق با محمد شیاع السودانی، نخست‌وزیر این کشور دیدار کردند و مسئله در حال حل شدن است.

برآورد ضیغمی این است که ایران بازار صادرات عراق را از دست نخواهد دارد و به‌زودی توافق جامع تجاری بین دو کشور با هدف رساندن ارزش تجارت دوجانبه به ۲۰ میلیارد دلار اجرایی خواهد شد که حواشی فعلی را نیز برطرف می‌کند.

معاون وزیر صنعت، معدن و تجارت با تأکید بر اینکه ترکیه در بازار عراق رقیب ایران بوده و خواهد بود، گفت: «طبیعتاً آنها تلاش خود را برای حضور قوی‌تر در بازار عراق انجام می‌دهند و ما هم برنامه‌ریزی‌های خود را بر مبنای منفعت دوجانبه اجرایی خواهیم کرد.»

در این میان، از سال گذشته، تلاش‌های بزرگی برای سرمایه‌گذاری مشترک میان بخش‌های خصوصی ایران و عراق آغاز شده که هدف آن؛ وارد کردن تجارت ایران و عراق به جاده دوطرفه، و متوازن‌سازی مبادلات دو کشور است. اتفاقی که اگر رخ دهد، می‌تواند تجارت دو کشور را حتی به بالاتر از ارقامی نظیر ۲۰ میلیارد دلار برساند.

کد خبر 847409 منبع: روزنامه همشهری برچسب‌ها سازمان توسعه تجارت ایران تجارت خارجی عراق