نگاهی به معماری مساجد و ابنیه در عصر پیامبر(ص)
تاریخ انتشار: ۲۶ آبان ۱۳۹۶ | کد خبر: ۱۵۶۶۳۰۸۷
به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) از خراسان رضوی، عباس‌علی تفضلی، استاد پیشکسوت تاریخ و تمدن اسلامی است که پایه‌های ابتدایی دانشیاری را در دانشگاه تهران گذرانده است؛ پس از بازنشستگی به مشهد می‌آید و با وجود عدم تمایل به تدریس، به درخواست دانشگاه آزاد مشهد در دانشکده الهیات و معارف اسلامی این دانشگاه مشغول به تدریس می‌شود.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
این استاد پیشکسوت علاوه بر چندین مقاله در رابطه با موضوع معماری اسلامی، که در نشریات معتبر دانشگاهی به چاپ رسیده است، کتاب‌های «تاریخ هنر و معماری اسلامی تا دوره مغول»، «تاریخ هنر و معماری اسلامی از دوران مغول تا پایان قاجار» و ترجمه کتاب «فنون‌الشرق‌الاوسط» نوشته «نعمت اسماعیل علام» با عنوان «هنرهای خاورمیانه در دوران اسلامی» که به چاپ دوم نیز رسیده، از دیگر آثار این استاد است. تفضلی کتاب دیگری با عنوان «سرچشمه‌های معماری اسلامی ایران» نیز نوشته و هم‌اکنون قصد چاپ آن را دارد.این پژوهشگر تاریخ معماری در نشستی که در دفتر تحریریه خبرگزاری ایکنا خراسان رضوی برگزار شد، به تشریح سیر تحول معماری مساجد در ایران پرداخت و ابتدا با تبیین معنای واژه مسجد، بیان کرد: درباره واژه مسجد دو نظر وجود دارد؛ برخی می‌گویند واژه مسجد از «مزگت» واژه‌ای ایرانی به معنای عبادتگاه گرفته شده و پس از ورود به زبان عربی به صورت مزجت، سپس مزجد و مسجد درآمده است و عده‌ای نیز معتقدند که مسجد از «سَجَدَ» گرفته شده و به معنای محل سجده است.سفر پیامبر(ص) به شام و دیدن کلیسا و صومعه، دلیل مستطیلی‌شکل‌بودن زمین مسجدوی با بیان این مطلب که عبادتگاه مخصوص دین اسلام نبوده است، ادامه داد: پیامبر(ص) پس از مهاجرت به مدینه و ابلاغ قانون اساسی، محلی را برای زندگی خودشان انتخاب کردند و مسجد را در کنار آن بنا کردند؛ مسجد پس از کارکردهای عبادی و قرآنی، جنبه حکومتی نیز پیدا کرد و نقطه آغازی برای تلفیق دین و سیاست شد؛ از آنجاکه پیامبر(ص) در سفرهایشان به شام، کلیسا و صومعه‌ها را دیده بودند که بیشتر مستطیل شکل بودند، زمین مسجد را نیز به صورت مستطیل شکل در نظر گرفتند که البته به لحاظ مهندسی ساختمان نیز، مستطیل بهترین نقشه است.این پژوهشگر تاریخ معماری با بیان اینکه مسجد در ابتدا محلی برای اقامه مناسک عبادی و سپس قرائت قرآن و پاسخگویی به مسائل قرآنی بوده است، در رابطه با سایر کارکردهای مسجد، اظهار کرد: مسجد کارکردهای دیگری از جمله اجتماع مسلمانان، برگزاری شورای مسلمانان و شورای جنگ، اسکان مهاجران در محلی به نام «صفه» که ما به آن ایوان می‌گوییم، مداوای مجروحان جنگی و برگزاری مراسم شادی و ازدواج؛ بنابراین مسجد در صدر اسلام کاربردهای مختلفی در جامعه داشته است.برگزاری اولین نماز جماعت و جمعه در «قبا»وی همچنین افزود: البته اولین نماز جماعت در مسیر مهاجرت پیامبر(ص) و مسلمانان به یثرب در محلی به نام «قبا» و همین‌طور اولین نماز جمعه مسلمانان در منطقه‌ای بین «قبا» و «یثرب» که محل زندگی طایفه بنی نجار بود برگزار شد.سیر تحول معماری مساجد در ایرانتفضلی به تشریح سیر تحول معماری مساجد در ایران پرداخت و با بیان اینکه مساجد در ایران ابتدا به صورت یک ایوانی و سپس به صورت چهارطاقی بنا می‌شده است، ادامه داد: سبک چهار طاقی به صورت یک چهارضلعی است که سه طرف آن باز می‌گذاشتند و یک طرف را که سمت قبله بود مسدود می‌کردند.وی با اشاره به دوره‌های سوم و چهارم معماری مساجد، افزود: پس از مرحله چهار طاقی، معماری مساجد در سومین مرحله معماری به صورت تلفیقی از سبک یک ایوانی و چهار طاقی ساخته می‌شد؛ مساجد در دوره‌های بعدی نیز به صورت دو ایوانی بنا می‌شده است که در این سبک یک ایوان رو به قبله و دیگری رو به روی آن ساخته می‌شد.خراسان؛ مرکز سبک معماری مساجد دو ایوانیتفضلی با بیان اینکه خراسان مرکز سبک معماری مساجد دو ایوانی است، اضافه کرد: اکنون مساجدی در شهرستان‌های تربت حیدریه روستای زوزن، نیشابور، سبزوار، گناباد، بجستان، منطقه فریود استان سمنان و بهترین مسجد در این سبک در گناباد وجود دارد.این استاد پیشکسوت دانشگاه با اشاره به آخرین سبک معماری یعنی «چهارایوانی» و علت شکل‌گیری این سبک، اظهار کرد: آخرین و چهارمین سبک معماری مساجد در ایران سبک چهار ایوانی است؛ این طرح ابتدا توسط خواجه نظام‌الملک طوسی برای مدارس نظامیه مورد استفاده قرار گرفت.وی در همین موضوع اضافه کرد: از آنجاکه زمان خواجه نظام‌الملک دوران حکومت اهل سنت بود، او برای اینکه چهار گروه حنبلی، مالکی، حنفی و شافعی که از فرقه‌های اهل سنت هستند در برگزاری حلقه درس با یکدیگر اختلاف پیدا نکنند، چهار ایوان ساخت تا اعضای هر فرقه حلقه درس مخصوص به خود را در یک ایوان مدرسه داشته باشند.
منبع: ایکنا
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت iqna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایکنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۱۵۶۶۳۰۸۷ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
رویداد علمی «خشتانه» چه هدفی دارد؟/از ساخت عناصر معماری در قالب کوچک تا ورکشاپ‌های تخصصی
به گزارش خبرنگار خبرگزاری علم و فناوری آنا، فهیمه‌السادات میرجلیلی مسئول انجمن علمی معماری (مهرازان) دانشکده هنر و معماری دانشگاه آزاد اسلامی واحد یزد از برگزاری رویداد خشتانه خبر داد.
وی عنوان کرد: نخستین جشنواره معماری در دانشکده هنر و معماری واحد یزد درحال برگزاری است که یکی از این برنامه‌ها، برگزاری رویداد خشتانه بود.
مدیر گروه مهندسی معماری دانشگاه آزاد اسلامی یزد و مسئول برگزاری رویداد خشتانه تأکید کرد: این رویداد علمی ـ دانشجویی همزمان با هفته بزرگداشت معماری به همت انجمن علمی معماری (مهرازان) دانشکده هنر و معماری دانشگاه برگزار شد.
میرجلیلی تبیین کرد که در رویداد خشتانه می‌تواند علاوه بر تجربه ساخت عناصر معماری در قالب کوچک؛ دانشجویان علاقه‌مند را با انجام کار‌های تیمی که یکی از نیاز‌های رشته‌ی معماری است آشنا کند.
وی، هدف این رویداد را انجام کار تیمی دانشجویی با مواد و مصالح جذاب (خشت‌های کوچک و ملات) عنوان کرد که با حضور ۱۵ نفر در قالب سه گروه تیمی به رقابت پرداختند.
نخستین دوره جشنواره معماری دانشگاه آزاد اسلامی واحد یزد همراه با اجرای برنامه‌های متنوعی همچون برگزاری سمینار‌های علمی با حضور استادان صاحب‌نظر، بازدید از بافت تاریخی یزد و برگزاری ورکشاپ‌های تخصصی متناسب با رشته مهندسی معماری از تاریخ ۸ تا ۱۲ اردیبهشت‌ماه بود.
انتهای پیام/
گزارشگر قديمى راديو دار فانى را وداع گفت