امیرالمومنین علیه السلام؛ آینه تمام نمای حقوق بشر
تاریخ انتشار: ۱۹ آذر ۱۳۹۶ | کد خبر: ۱۵۹۸۰۱۵۲
خبرگزاری شبستان: حقوق بشر در نهج البلاغه، آنگاه اهميت مي يابد که در شاکله حکومت اسلامي مطرح مي شود. موضوع حقوق بشر در انديشه سياسي اسلام، از جهاتي در تعارض و ناسازگاري با داده هاي نظام هاي دموکراتيک قرار مي گيرد.
به گزارش خبرگزاری شبستان: به مناسبت فرا رسیدن ۱۰ دسامبر مقارن با ۱۹ آذرماه که توسط یونسکو روز جهانی حقوق بشر نامگذاری شده است، مروری کرده ایم بر حقوق بشر در سیره امیرالمومنین امام علی(ع).
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
انسان در طول تاريخ پس از طي دوره هاي طولاني بيداد و ستم و ظهور انقلاب هاي مختلف، کوتاه زماني است که حقوق بشر را به رسميت مي شناسد. اين در شرايطي است که اميرالمؤمنين علیه السلام قرن ها پيش از ظهور حقوق بشر در انديشه سياسي مغرب زمين، نسبت به اين حقوق در کردار و گفتار خود توجه داشته اند.
حق حيات که در انديشه معاصر حيات آدمي را از هر تهديدي مصون مي داند، به نص قرآن در سيره اميرالمؤمنين علیه السلام ظهور يافت و در رفتار او با ابن ملجم به اوج ظهور رسيد. توجه امام(ع) به آزادي هاي فردي در رفتار امام با خوارج به منصه ظهور مي رسد. از ديدگاه حضرت امير(ع) اختلاف نظر سياسي و نقد بر دستگاه حاکم و تشکيل حزب و گروه حق افراد است. در اين راستا حق مخالفان نيز در سيره امام(ع) تعريف مي شود. در اين بين تنها عامل مقابله با مخالفان، انديشه براندازي است که سيره امام در برخورد با معاويه بر قوه قاهره دلالت دارد. حق مالکيت فردي نيز با ملاحظه شرايط عمومي در نزد امام معنا مي يابد. در صورت رواج فقر و سختي معيشت عمومي مالکيت فردي در نزد امام محدود مي شود. در منظر امام تنها ملاک برخورداري از حقوق شهروندي، انسان بودن است و تفاوتي بين پيروان اديان وجود ندارد.
حقوق بشر در نهج البلاغه، آنگاه اهميت مي يابد که در شاکله حکومت اسلامي مطرح مي شود. موضوع حقوق بشر در انديشه سياسي اسلام، از جهاتي در تعارض و ناسازگاري با داده هاي نظام هاي دموکراتيک قرار مي گيرد. به عبارت ديگر اسلام امروزه در آراي عمومي جهان، متهم به داشتن نظامي استبدادي و در تضاد و تناقض با اصول نظام دموکراسي است!
مسئله اين است که حقوق بشر- آن گونه که قانون منسوب به اين حقوق بيان مي کند- به عنوان وجه بارز دموکراسي و نظام سياسي، در انديشه سياسي نهج البلاغه و در پي آن ديدگاه نظام اسلامي، چگونه شکل گرفته است؟
قانون اساسي دولت هاي دموکراتيک جديد، بر مبناي اصل مهم حقوق بشر، تصريح مي کنند که جميع شهروندان، صرف نظر از رنگ و دين و طبقه و نژاد، داراي حقوق مساوي اند. روشن ترين اين حقوق- بنابر آنچه اين قوانين بدان اشارت دارند- حق حيات، حق آزادي شخصي و حق مالکيت فردي است که منتج به برقراري حقوقي چون: آزادي انديشه، آزادي بيان، آزادي هاي اجتماعي، آزادي تشکيل حزب، حق دادرسي در دادگاه عادل و ايمني از هر بندي که بر دست و پاي آزادي شخصي نهاده شود. عدم تجاوز و اعمال مجازات به حريم اين حقوق، مگر بر مبنای نص قانون، مجاز نيست.
اين حقوق در روزگار پسين تاريخ انسان، پس از طي دوره هاي بيداد و ستم و انقلاب هاي ملل مختلف و ريخته شدن خونهاي بسيار، پذيرفته و گردن نهاده شدند. قانون اساسي آمريکا در سال 1787 ميلادي نوشته شد؛ اما کهن ترين سند حقوق بشر، در تاريخ اروپا، «مگناکارتا» (Magna Charta) است که در سال 1215 ميلادي در انگلستان، براي حمايت از حقوق اشراف و لردها در برابر پادشاه، صادر شد. اين منشور، که انگليسي ها بدان مي بالند، البته حقوق همه طبقات مردم، مانند دهقانان و تيولها را در بر ندارد. از اين رو، شهروندان عادي دست کم پنج قرن، پس از اين زمان، بدين حقوق دست يافتند.
تبيين و بررسي ديدگاه امام علي بن ابي طالب علیه السلام قرن ها پيش از ظهور
در انديشه سياسي غرب، نسبت به اين حقوق، با بررسي نظامي که در طول حکمراني او شکل گرفت و واکاوی سيره او، پيش از دوران حکومتش، ارزش اين تفکر را در انديشه سياسي اسلام بيان مي دارد. در اين بين مطالعه گزارش هاي نهج البلاغه از کردار و گفتار امام محل رجوع است.
1. حق حيات
انديشه انسان معاصر حق حيات را به اين معنا مي داند که حيات آدمي از هر تهديدي مصون ماند. قرآن کريم نيز به اين امر اشاره مي کند:«مَن قَتَلَ نَفْساً بِغَيْرِ نَفْسٍ أَوْ فَسَادٍ فِي الأَرْضِ فَكَأَنَّمَا قَتَلَ النَّاسَ جَمِيعاً ؛ هرکس، انساني را بدون ارتکاب قتل يا فساد در روي زمين بکشد، چنان است که گويي همه انسانها را کشته.» (سوره مائده، آیه 32)
تفسير اين آيه نزد امیرالمومنین علي بن ابي طالب علیه السلام در سايه اجراي به دور از تأثير هرگونه طمع و تعصب، معنا مي يابد. زيرا قاتل گناه بزرگي بر دوش مي کشد، هرچند نسبش شريف و نفوذش فراوان باشد. دست عدالت، بي هيچ تبعيضي، او را فرا خواهد گرفت. مثال روشن اين ديدگاه ماجراي کشته شدن هرمزان است. زيرا قاتل هرمزان عبيدالله بن عمر بن خطاب بود. عبيدالله پس از آنکه پدرش به دست ابولؤلؤ، غلام مغيره بن شعبه، کشته شد، هرمزان را در انتقام قتل خليفه بکشت؛ ليکن هرمزان جز رابطه هم ديني، رابطه ديگري با قاتل نداشت و دامنش از خون خليفه پاک بود. از اين رو، و تنها براي داوري عادلانه، امام علي علیه السلام به دنبال اجراي حکم در اين جنايت بود و بر پذيرش مسئوليت اين جرم از سوي عبيدالله، پاي فشرده، مي فرمود: «او را به سبب قتل هرمزان خواهم کشت» ( مروج الذهب، ج 2، ص 380-381)
همچنين، در روز نبرد صفين، آن گاه که با او رو به رو شد، فرمود: «تو به خون خواهي عثمان آمده اي؟! حال آنکه خدا خون هرمزان را از تو مي طلبد.»
امام علي علیه السلام استاندارانش را به حمايت و رعايت «حق حيات» انسان ها سفارش کرده، مي فرمايد: «از ريختن به ناحق خونها بپرهيز... بنابراين، پايه هاي حکومت خود را بر خون ناحق مگذار، که اين کار نه تنها حکومت را ناتوان و سست، بلکه نابود مي کند و آن را به ديگري انتقال مي دهد... و هيچ عذري نزد خدا و نزد من در قتل عمد نداري» (نهج البلاغه، نامه 53)
امام در هيچ يک از پيکارهايش، آغازگر جنگ نبود و سپاهيانش را اندرز مي داد که: «لا تقاتلوهم حتي يبدؤوکم، فإنکم - بحمد الله- علي حجة، و ترککم اياهم حتي يبدؤوکم حجة اخري لکم عليهم، فإذا کانت الهزيمه بإذن الله فلا تقتلوا مدبراً، و لا تصيبوا معوراً، و لا تجهزوا علي جريح؛ شمايان جنگ را مياغازيد که بحمدالله بر برهان استواريد، و شروع جنگ از سوي آنان خود برهاني ديگر بر حقانيت شماست. و آنگاه که دشمن به اذن پروردگار گريخت، فراريان را مکشيد، و درماندگان را هدف قرار ندهيد، و بر مجروحان تير خلاص نزنيد.» (نهج البلاغه، نامه 14 )
تلاش وافي اميرالمؤمنين علي علیه السلام را در حمايت از احقاق حق حيات مي توان در شيوه رفتار او با قاتل خويش، ابن ملجم، به تماشا نشست. در اين واقعه، دفاع علي علیه السلام از اين حق بدان پايه مصداق پيدا کرده که متن و شرح همه قوانين در هم پايي آن ناتوان اند. امام فرمان مي دهد که ابن ملجم را پيش از اثبات قطعي جرم، که البته با شهادت امام قطعيت مي يافت، نکشند. فرمود:« إن ابق فأنا ولي دمي ؛ اگر ماندم خودم خونبهاي خويش دانم.(نامه 23 نهج البلاغه)
امام(ع) در پيروي از منش خويش و تلاش فراوان براي استيفاي حق حيات و جلوگيري از تجاوز به آن، در پايان وصيتش به امام حسن و امام حسين علیهماالسلام افزود: «بني عبدالمطلب لا الفينکم تخوضون دماء المسلمين خوضاً تقولون: قتل اميرالمؤمنين(ع)، قتل اميرالمؤمنين(ع). الا لا يقتلن بي إلا قاتلي انظروا إذا أنا مت من ضربته هذه فاضربوه ضربهً بضربة، و لا يمثل بالرجل فإني سمعت رسول الله صلي الله عليه و آله يقول: اياکم و المثلة و لو بالکلب العقور؛ اي فرزندان عبدالمطلب، نبينم که به بهانه قتل اميرمؤمنان خون مردم را بريزيد. هان اي فرزندان عبدالمطلب، به خونخواهي ام فقط از قاتلم قصاص کنيد. بنگريد، آنگاه که من از ضربت او جام شهادت را نوشيدم، تنها يک ضربت بر او فرود آريد و او را «مُثله» نکنيد. که از پيامبر گرامي- درود خدا بر او و خاندانش- شنيدم فرمود: از مثله کردن بپرهيزيد، هرچند سگ گزنده باشد.» (نامه 47 نهج البلاغه).
باري، اميرمؤمنان علي علیه السلام بيم داشت که پس از شهادتش، برخلاف دستور پيامبر صل الله علیه وآله قاتل مثله شود، يا به حيات انسان بي گناهي تجاوز شود؛ همان گونه که پس از کشته شدن خليفه دوم چنين پيش آمد و کسي که مرتکب جرمي نشده بود، به عنوان قاتل، کشته شد. افزون بر اين، در سخن امیرالمومنین علي علیه السلام نکته ديگري نيز نهفته است و آن تحقق شرط قصاص، پيش از قصاص است. زيرا فرمود: «إذا انا مت من ضربته؛ اگر من از ضربت او کشته شدم...»
زيرا ممکن است مرگ به سبب عامل ديگري، مانند مرگ ناگهاني، رخ دهد. که در اين صورت، مجازات تغيير خواهد کرد. آيا اين امر ما را به ياد آنچه قضاوت در روزگار ما، بر آن تأکيد دارد، يعني تناسب بين جرم و جنايت، نمي اندازد؟
2. حق آزادي فردي
نهج البلاغه بيانگر ديدگاه امیرالمومنین امام علي علیه السلام نسبت به حق آزادي فردي است. در بيان نهج البلاغه حق آزادي فردي داراي اهميت فراوان بوده و در شمار موضوعاتي است که آشکارا به آن پرداخته شده است.
رويکرد امام(ع) در رويارويي با مخالفانش از خوارج و دشمنانش در نبردهاي جمل و صفين نمادي از اهميت موضوع حق آزادي فردي در سيره او است. آن گاه که به او خبر رسيد که گروهي از سپاهيان کوفه تصميم گرفته اند به خوارج بپيوندند؛ اما امام آنان را به سبب ترک لشکر و پيوستن به دشمنان، آزاري نرساند. ابن کواء در مسجد و در ميان نماز، با علي علیه السلام ستيز مي کرد و سخناني بر زبان مي آورد که دال بر تکفير امام(ع) بود؛ ليکن او کمترين آزاري به او نرساند. روزي يکي از خوارج پس از شنيدن سخني حکيمانه از حضرت(ع) گفت: «خدا اين کافر را بکشد؛ چه نيک فهم است». مردمان برخاستند تا آن مرد را بکشند؛ ليکن با وجود زشتي سخن آن خارجي، حضرتش فرمود: «انما هو سبٌ بسب او عفوٌ عن ذنب؛ لختي درنگ کنيد، پاداش دشنام، دشنام است يا عفو از گناه». (نهج البلاغه، حکمت 412)
همچنين، از شرايط زمان و سخنان اميرالمؤمنين علیه السلام چنين برمي آيد که او حتي براي دشمنان خود نيز حقوقي قائل بود و احکام شرع به وي اجازه نمي داد به آنها تعدي کند. همين منطق نحوه عمل او را در برابر سپاه معاويه در صفين، آن گاه که آب را از سپاه امام بازداشتند، توجيه مي کند. زيرا آن گاه که امام لشکر معاويه را با قدرت، از کنار چاه هاي آب راند، امام(ع) به آنها اجازه داد که از آب استفاده کنند.
نمونه هاي احترام به حق آزادي فردي، در کردار و گفتار امام علیه السلام مشهود است؛ حقي که تا نفس پاياني عمرش از اجراي آن حمايت کرد. هنگامي که به او گفتند مرداني از اهالي مدينه که در جبهه امام ّعلیه السلام حضور داشتند، پنهاني به معاويه مي پيوندند. از اين رو، نامه اي به سهل بن حنيف، استاندارش در مدينه، نوشت و به او گفت: «اما بعد، فقد بلغني أن رجالاً ممن قبلک يتسللون إلي معاوية فلا تاسف علي ما يفوتک من عددهم، و يذهب عنک؛ اما بعد، به من خبر رسيده که افرادي از تشکيلات تو يکي پس از ديگري به معاويه پناهنده شده اند! اما از دست دادن آنها و قطع کمک و ياري ايشان تو را غمگين مسازد.» (همان، نامه 70) اين در حالي است که قدرت داشت آنان را از پيوستن به معاويه باز دارد.
امیرالمومنین امام علي علیه السلام از تجسس در امور مردم، که در حوزه آزادي فردي آنان قرار دارد، امتناع مي ورزد. اينک به ذکر نمونه هايي در اين موارد، با نگاهي به نامه امام(ع) به والي مصر مي پردازيم: «فإن في الناس عيوباً الوالي احق من سترها؛ مردم البته داراي عيب هايي هستند که زمامدار بايد بيش از هر کس ديگر در پرده پوشي آن عيب ها بکوشد.»
امروزه نيز مشابه اين نظر را در قوانين کيفري جديد وجود دارد، که در حمايت از اصل آزادي فردي، به کارگيري نتايج تجسس پيش از دادرسي ها را در اثبات حکم، ممنوع اعلام کرده است. در همين راستا امام به والي خود فرموده است: «و لا تعجلن إلي تصديق ساع، فإن الساعي غاشٌ و ان تشبه بالناصحين؛ در قبول گفته سخن چين شتاب مکن، اگرچه به چهره خيرخواهان درآيد. (همان)
سيره امام نشان از احترام به حقوق افراد در برخورداري از آزادي هاي قانوني است. تا آنجا که به خوارج اجازه مي دهد که تشکيل حزب دهند؛ يا دست کم، آزادي تشکيل انجمن و گردهم آيي را به آنان ارزاني کرد.
3. حق مالکيت فردي
ديدگاه امام علیه السلام در موضوع مالکيت فردي، او را به حمايت و التزام به اين حقوق برمي انگيزد؛ ليکن حق مالکيت داراي حدود و قيودي است که مورد توجه اميرمؤمنان علیه السلام قرار دارد. اين حدود آن گاه عارض مي گردد که وضعيت اقتصادي عموم مردم دچار خطر شده، يا جامعه در معرض ناسازگاريها و واکنش هاي فقر و غنا يا سيري و گرسنگي قرار گيرد. در اين صورت حق مالکيت فردي کاهش مي يابد. چنانکه مي فرمايد:«إن الله سبحانه فرض في اموال الاغنياء اقوات الفقراء، فما جاع فقيرٌ إلا بما منع به غنيٌ و الله تعالي جده سائلهم عن ذلک؛ خداي پاک روزي درويشان را در ثروت ثروتمندان مقرر فرموده است، پس فقيري گرسنه نماند جز آنکه ثروتمندي حق او را خورده است، و خداوند به خاطر اين کار توانگران را بازخواست خواهد کرد.(نهج البلاغه، حکمت 320)
اين گونه است که امام علیه السلام وضع دگرگوني که چهره بخشي از جامعه دوران او را سياه کرده بود، ناپسند شمرده و مي فرمايد: «إضرب بطرفک حيث شئت من الناس، فهل تبصر إلا فقيراً يکابد فقراً، أو غنياً بدل نعمة الله کفرا؛ نگاه خود را روانه ساز. آيا جز تهيدستي که از فقر رنج مي کشد و توانگري که نعمت خدا را کفران مي کند، چيز ديگري مي بيني. (نهج البلاغه، خطبه 129)
يا در فرازي ديگر مي فرمايد:«أترجو ان يعطيک الله اجر المتواضعين و انت عنده من المتکبرين؟ و تطمع- و انت متمرغ في النعيم تمنعه الضعيف و الارملة ؛ آيا اميدمندي که خدا پاداش فروتنانت بخشد، در حاليکه در پيش گاهش از گردن کشاني؟ و در نعمت ها غوطه وري ولي ناتوانان و مستمندان را از در مي راني.» (نهج البلاغه، نامه 21 )
نکته ديگري که شايان ذکر است، اين که حق مالکيت فردي، مانند ديگر حقوق، همه گروه هاي جامعه را در بردارد، و مسلمان و غيرمسلمان از آن بهره مندند. بنگريد: «و لا تمسن مال احدٍ من الناس مصل و لا معاهد؛ و دست به سوي دارايي هيچ کس، چه مسلمان و چه غيرمسلماني که در سايه حکومت اسلامي مي زيد، دراز نکنيد.» (نهج البلاغه، نامه 51)
*نوشته دکتر حسن الزين؛ نويسنده و انديشمند لبناني، داراي آثاری درباره ايران و انقلاب اسلامي با ترجمه مرتضي نادری مندرج در «نشريه النهج»، شماره 29.
*برگرفته از پایگاه اطلاع رسانی راسخون
پایان پیام/99
منبع: شبستان
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت shabestan.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «شبستان» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۱۵۹۸۰۱۵۲ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
برگزاری شش پیش‌همایش و دریافت ۳۰۰ مقاله علمی
به گزارش خبرنگار گروه استان‌های ایسکانیوز از اصفهان، جلسه کمیته علمی این کنگره با حضور اعضای کارگروه‌های علمی این کنگره، بعد از ظهر دوازدهم اردیبهشت در محل مرکز تحقیقات نهج‌البلاغه دانشگاه آزاد اسلامی برگزار شد.
برگزاری شش پیشهمایشعلیاصغر بیگی دبیر اجرایی کنگره بین‌المللی نهج‌البلاغه در ابتدای این نشست ضمن گرامی‌داشت روز معلم، در تشریح برنامه‌های آتی علمی این کنگره اظهار کرد: در خصوص کنگره بین‌المللی نهج‌البلاغه، تاکنون شش پیش‌همایش و ده‌ها نشست علمی با مشارکت هزاران استاد و دانشجو برگزار شده و اکنون در آستانه برگزاری پیش‌همایش‌های خارجی این کنگره هستیم.
دریافت ۳۰۰ مقاله تاکنونرئیس مرکز تحقیقات نهج‌البلاغه با خبر دادن از برگزاری کنگره بین‌المللی نهج‌البلاغه در تاریخ سوم تیرماه جاری، ادامه داد: در نهایت، برونداد پژوهشی این کنگره به صورت مجموعه مقالات علمی با محور «نهج‌البلاغه و زیست شرافتمندانه» منتشر خواهد شد. تاکنون بیش از ۳۰۰ مقاله توسط دبیرخانه اعلام وصول شده و داوری بسیاری از این مقالات نیز انجام شده است.
بیگی تصریح کرد: در عین حال، باید برونداد علمی تبدیل به محتوای همگانی و همه‌پسند بشود که ارتقای ضریب نفوذ اجتماعی نهج‌البلاغه را نیز شاهد باشیم. پس از تولید محتوای علمی باید در گام رسانه‌ای، مطابق با استانداردهای روز، برونداد پژوهشی کنگره را در جامعه عرضه کنیم.
در ادامه، مسعود راعی دبیر علمی این کنگره خاطرنشان کرد: یکی از چالش‌های مهم موجود، سطح فعلی هم‌گرایی میان مجموعه‌های مختلف فعال در سطح کشورهای منطقه است. با رویکرد درست در سطح منطقه‌ای و بین‌المللی، می‌توانیم تلاش‌های مشترک را برای پژوهش‌های علمی افزایش دهیم.
وی افزود: آنچه که می‌تواند شاخصه «حبل‌المتینی» [به معنای ریسمان استوار] به نهج‌البلاغه را رقم بزند، نگاه علمی است. نگاه علمی به نهج‌البلاغه نیز با علوم انسانی از جمله فسلفه، روان‌شناسی، اقتصاد، علوم تربیتی، حقوق و غیره پیوستگی دارد. برای مثال در حوزه حقوق بین‌الملل، آنچه که امروز در حوزه حقوق بشر جهانی محقق شده، هرگاه که به نامه ۵۳ امام علی (ع) می‌نگریم، می‌بینیم که با شاخصه‌هایی که حضرت برای حکم‌رانان می‌شمارد، قرابت دارد.
وحدت، رسالت جمهوری اسلامیاستاد تمام گروه حقوق دانشگاه آزاد اسلامی استان اصفهان ادامه داد: جمهوری اسلامی در راستای نقش ام‌القرایی خود، می‌تواند با استفاده از ظرفیت‌های علمی نهج‌البلاغه، نقش وحدت‌آفرین را در جهان اسلام و هم‌چنان فراتر از آن، ایفا کند.
راعی با تأکید بر مرجعیت علمی نهج‌البلاغه در حوزه علوم انسانی، خاطرنشان کرد: در طول دو دوره گذشته برگزاری کنگره، محتوای علمی خوبی تولید شده و فرصت این را داریم که فقر پژوهشی موجود را در سومین کنگره تا حد خوبی برطرف کنیم.
وی با اشاره به لزوم تبادل علمی میان اسلام‌شناسان و نهج‌البلاغه‌پژوهان برای پاسخ به نیازهای فکری و فرهنگی عامه مردم و نخبگان، بیان داشت: هدف‌گذاری نهایی ما «تبیین مدل حکمرانی مطلوب» بر اساس نهج‌البلاغه است تا بتوانیم خروجی علمی خود را از جهات مختلف سیاسی، فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی، به صورت کاربردی و یکپارچه عرضه کنیم.
شایان ذکر است پس از دو دوره برگزاری کنگره بین‌المللی نهج‌البلاغه به میزبانی دانشگاه آزاد اسلامی استان اصفهان، آبان‌ماه گذشته با حضور دکتر طهرانچی، مرکز تحقیقات نهج‌البلاغه دانشگاه آزاد اسلامی افتتاح شد تا فعالیت‌های علمی دانشگاه آزاد در این زمینه با انسجام بیش‌تری ادامه یابد. برگزاری سومین دوره کنگره بین‌المللی نهج‌البلاغه مقارن با ایام عید غدیر، با هدف تبیین علمی و مدل‌سازی مفهوم «زیست شرافتمندانه» در انطباق با معارف علوی می‌باشد.
انتهای خبر/
کد خبر: 1229209 برچسب‌ها دانشگاه آزاد اسلامی امامت و مهدویت
مدیررسانهای پرسپولیس: سپاهان به جای شکایت بیجا، عذرخواهی کند