به نقل از «ایکنا»

دانشجویان در کنار آشنایی با هرمنوتیک هرمنوتیک فلسفی با نقدهای آن نیز آشنا شوند/ وجود منتقدان هرمنوتیک فلسفی در غرب

تاریخ انتشار: ۷ دی ۱۳۹۶ | کد خبر: ۱۶۳۰۸۱۶۲

به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) حجت‌الاسلام والمسلمین محمدحسین مختاری، رئیس دانشگاه مذاهب اسلامی امروز هفتم دی ماه در کرسی نقد و نظریه «ارزیابی دیدگاه هرش در باب اعتبار در تفسیر» در پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی با اشاره به فلسفه ترجمه کتاب هرش گفت: چرا در دانشگاه‌های ما دانشجویان با این مبانی یعنی دیدگاه کسانی مانند هرش که قائل به عینیت‌گرایی هستند آشنا نیستند و غالبا هم هرمنوتیک فلسفی به صورت داغ مطرح می‌شود؟.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

وی افزود: هرمنوتیک فلسفی و فلسفه گادامر و ... به خوبی در دانشگاه‌ها مورد توجه هست و دانشجویان با آن آشنا هستند ولی با نقد این دید گاه‌ها که در خود غرب به خوبی نقد شده آشنا نیستند؛ لذا بنده  کتاب هرش را ترجمه کردم که 70 درصد مبانی تفسیری ما نیز در آن مورد اشاره هست که مهمترین موضوع آن، نقش مولف در تفسیر و فهم متن است.

مختاری اظهار کرد: همه تلاش هرش این است که معنا را با آگاهی ارتباط دهد؛ معتقد است که متن دارای معناست و در ورای الفاظ، یک آگاهی وجود دارد و بیشتر هم برای آن استدلال نظری می‌کند که آگاهی، آگاهی مولف و نه مفسر است؛ بنابراین معنا ارتباط وثیقی با قصد مولف دارد.

رئیس دانشگاه مذاهب اسلامی با تاکید بر اینکه وی ثابت کرده که معنای متن با آگاهی مولف مرتبط است، گفت: وی فصلی را به دفاع از مولف و تاثیرگذاری او در فهم متن اختصاص داده است؛ ایشان با هوشمندی، پیامدهای تئوری حذف مولف را برشمرده و گفته است که نمی‌توان گفت متن رهاست و این مفسر است که از متن، معنایی را خلق و نه کشف می‌کند.

وی ادامه داد: هرش، آنارشیسم معرفتی را مورد تاخت و تاز قرار داده و حق مطلب را نه با چند حکایت ادبی بلکه با استدلال منطقی اداکرده است؛ بنابراین ما در کنار آشناکردن دانشجویان با هرمنوتیک فلسفی باید نقد ناقدانی که در درون غرب قلم نگاشته‌اند را هم مورد توجه قرار دهیم و به آنان بشناسانیم تا بدانند تفکر هرمنوتیک فلسفی در غرب هم مخالف دارد.

مختاری با بیان اینکه تنها کتاب منتشر شده در مورد هرمنوتیک به زبان انگلیسی، کتاب هرش است عنوان کرد: وی عدم تغییرپذیری معنای اصلی یک متن را هم مطرح کرده است؛ سپس تعین معنا را مورد توجه قرار داده و نوعی انفکاک و جدایی میان معنا و معناداری قائل می‌شود.

وی افزود: وی گفته، سایه و لوازم معنایی در معناداری شکل می‌گیرد و نه معنا و از همین بحث برای مقابله با نظرات گادامر بهره می‌برد و آنان را دچار خطاهای فاحش می‌داند.

مختاری با شاره به تفاوت میان معنا و محتوای متن بیان کرد: وی در صفحه 43، مطلبی را بیان کرده که از ابتکارات اوست؛ او آورده است که کانت معتقد بود که برخی مطالب افلاطون را می‌تواند بهتر از خود او درک کند؛ هرش در پاسخ به این اعتقادات می‌گوید افلاطون خیلی خوب می‌دانست که از نظریه مثل خود چه قصدی دارد؛ لذا تعبیر کانت دقیق نیست زیرا آنچه کانت بهتر از افلاطون درک می کند محتوای متن اوست؛ لذا باید میان محتوا و معنا تفاوت قائل شویم.

رئیس دانشگاه مذاهب اسلامی اظهار کرد: فضای فکری هرش در غرب به گونه ای است که هم می خواهد به تفسیر متن ادبی و هم متون قدسی انجیلی بپردازد؛ این در حالی است که گادامر قصد مولف را به طور کلی نفی می کند؛ هرش انحاء چهارگانه تعامل با متن، فهم؛ تفسیر، قضاوت و نقد را تفکیک کرده و در یک فصل راجع به آن بحث کرده است.

مختاری تصریح کرد: وی معتقد است که فهم همان معنای لفظ است و ثقل کار وی نیز روی این معانی تحت‌اللفظی است؛ اگر راجع به ثبات معنا و ارتباط متن و مولف صحبت می کنم به همین معنای لفظ باز می‌‌گردد و تعین معنا را هم در این دامنه قبول دارد که این مسئله با مسایل اصولی ما همخوانی ندارد.

مختاری تصریح کرد: از دید هرش، استنطاق وارد مرحله قضاوت و نقد می شود و فهم در واقع همان مراد لفظ و کلمات است؛ لذا ممکن است کسی با زاویه علوم بیرونی متن را به نطق وادارد ولی این‌ها کاری به آن معنا ندارد و معنا، همان ترکیب الفاظ است که این یکی از ایرادات هرش است؛ وی به گادامر می گوید ما هم تکثر معانی و لفظ را قبول داریم ولی معنا امری ثابت است.

وی افزود: ما در مباحث تفسیری معتقد هستیم که اگر از علوم بیرونی استفاده و وارد فهم متن شویم تازه وارد تفسیر شده ایم؛ لذا آن چه را هرش خارج از تفسیر می‌داند ما آن را جزء تفسیر می‌دانیم.

رئیس دانشگاه مذاهب اسلامی بیان کرد: اگر بخواهیم ملاک معناداری را با اصول بسنجیم باز وارد مرحله نقد و قضاوت می‌شود؛ یعنی از بیرون به متن می‌نگرد.

تبیین مفهوم هرمنوتیک

همچنین علیپور، دبیر علمی این کرسی بیان کرد: هرمنوتیک دانش فهم و تفسیر متن است که دوره‌های مختلفی را پشت سر گذاشته است که از جمله می‌توان به هرمنوتیک فلسفی اشاره کرد.

وی افزود: در این دوره که انقلابی در بحث فهم متن ایجاد کرده است قائلین آن معتقد هستند که فهم متن به اندیشه مفسر وابسته است و نسبی‌گرایی و تاریخی‌گرایی از لوازم این موضوع است.

وی اظهار کرد: مدل دیگری در این زمینه روش هرش و بازگشت به عینیت‌گرایی است؛ هرش قائل به این شد که یک معنای نهایی و غایی در متن موجود است و باید به عینیت‌گرایی بازگشت داشته باشیم و این طور نیست که به هیچ روشی پایبند نباشیم.

منبع: ایکنا

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت iqna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایکنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۱۶۳۰۸۱۶۲ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

فال حافظ امروز : یک غزل ناب و یک تفسیر گویا (11 اردیبهشت)

به عزم توبه سحر گفتم استخاره کنم
بهار توبه شکن می‌رسد چه چاره کنم

سخن درست بگویم نمی‌توانم دید
که می خورند حریفان و من نظاره کنم

چو غنچه با لب خندان به یاد مجلس شاه
پیاله گیرم و از شوق جامه پاره کنم

به دور لاله دماغ مرا علاج کنید
گر از میانه بزم طرب کناره کنم

ز روی دوست مرا چون گل مراد شکفت
حواله سر دشمن به سنگ خاره کنم

گدای میکده‌ام لیک وقت مستی بین
که ناز بر فلک و حکم بر ستاره کنم

مرا که نیست ره و رسم لقمه پرهیزی
چرا ملامت رند شرابخواره کنم

به تخت گل بنشانم بتی چو سلطانی
ز سنبل و سمنش ساز طوق و یاره کنم

ز باده خوردن پنهان ملول شد حافظ
به بانگ بربط و نی رازش آشکاره کنم

تفسیر :

با آرزوهای محال و دست نیافتنی عمر خود را هدر ندهید و عاقلانه فکر کنید و تصمیم بگیرید. هرگز از خط تعادل خارج نشوید و از افراط و تفریط برحذر باشید.

اگرچه ناملایمات زندگی فشار زیادی به شما آورده اما شجاعت خود را حفظ کنید و در برابر سختی ها سر خم نکنید که انشالله به نیت دل خود برسید.

زندگی نامه حافظ

حافظ، شاعر فارسی زبان قرن هشتم هجری بوده که در سال ۷۲۷ هجری قمری در شهر شیراز متولد شد. پدر او بهاءالدین محمد نام داشت که در دوران کودکی حافظ، از دنیا رفت. حافظ در دوران نوجوانی شاگرد نانوا بود و به‌همراه مادرش زندگی سختی را سپری می‌کرد. گفته می‌شود او در اوقات فراغت خود به مکتب‌خانه‌ای که نزدیک نانوایی بود می‌رفت و خواندن و نوشتن را از همان جا فراگرفته است. او در مجالس درس علما و بزرگان زمان خود شرکت می‌کرد و نیز‌زمان برای کسب درآمد به کارهای سخت و طاقت فرسا می‌پرداخت. خانه حافظ در محله شیادان شیراز بود.

این شاعر بزرگ در دوران جوانی بر تمام علوم مذهبی و ادبی مسلط شد و در دهه بیست زندگی خود به یکی از مشاهیر علم و ادب سرزمین خود تبدیل شد. جالب است بدانید که او قرآن را به‌طور کامل حفظ بود و به همین خاطر تخلص حافظ را برای او انتخاب کردند. شمس الدین محمدبن بهاءالدین محمد حافظ شیرازی حدود چهل سال در حوزه درس استادان آن زمان از قبیل قوام الدين عبدالله، مولانا بهاء الدين عبدالصمد بحرآبادی، مير سيد شريف علامه گرگانی، مولانا شمس الدين عبدالله و قاضی عضدالدين عيجی  شرکت می‌کرد و به همین خاطر به اکثر دانش‌های زمان خود مسلط بود.

حافظ در دوران شاه شیخ ابواسحاق به دربار راه پیدا کرد و شغل دیوانی را برای خود انتخاب کرد. او علاوه بر شاه ابواسحاق، در دربار شاهان دیگری همانند شاه شیخ مبارزالدین، شاه شجاع، شاه منصور و شاه یحیی نیز حضور پیدا کرده بود. حافظ از طریق دیوانی امرار معاش می‌کرد و شاعری شغل اصلی او نبود. جالب است بدانید که بزرگ‌ترین گناه از نظر حافظ، ریاکاری و مردم‌فریبی بود. حافظ در دوران زندگی خود اشعار به‌ویژه غزلیات بسیار زیبا و معنی‌داری سروده است که نیز‌اکنون پس از گذشت قرن‌ها از آن، بوی تازگی داده و خواندنش آرامش‌بخش است. دیوان اشعار حافظ شامل غزلیات، قصیده، مثنوی، قطعات و رباعیات می‌شود.

حافظ در دوران جوانی عاشق دختری به نام شاخه نبات شد؛ البته برخی بر این عقیده‌اند که نام همسر حافظ نسرین بود و او این نام را به‌دلیل شیرین زبانی معشوقه‌اش به او اختصاص داده است. او برای رسیدن به معشوقه‌اش، ۴۰ شبانه روز را به‌طور مستمر در آرامگاه باباکوی شب زنده‌داری کرده و به دعا پرداخت. سپس، با شاخه نبات ازدواج کرد و حاصل این ازدواج یک فرزند پسر بود. حافظ تنها یک بار ازدواج کرد و پس از مرگ همسرش مجرد ماند. به همین خاطر بسیاری از عارفان و عاشقان، عشق مقدس و واقعی را در حافظ جستجو می‌کنند. پسر این شاعر بزرگ نیز در دوران جوانی در راه سفر نیمه‌کاره به هند همراه پدرش از دنیا رفت.

در تقویم رسمی ایران، ۲۰ مهر روز بزرگداشت حافظ است و هر ساله در این روز مراسم بزرگداشت حافظ با حضور پژوهشگرانی در سراسر دنیا روی آرامگاهش در شهر شیراز برگزار می‌شود.

 

آثار حافظ

دیوان حافظ شامل ۵۰۰ غزل، ۴۲ رباعی و چند قصیده است که آن را در در ۵۰ سال از زندگی خود سروده است؛ یعنی به‌طور متوسط در هر سال تنها ۱۰ غزل سروده است؛ زیرا او در لحظاتی خاص به سرودن اشعار خود می‌پرداخت و تمرکز خود را روی خلق آثاری ناب گذاشته بود که شایسته مقام معشوق باشد. این نکته بسیار قابل‌توجه و تامل‌برانگیز بوده و به همین خاطر دیوان او را به یک کتاب خاص و خواندنی تبدیل کرده است. دیوان حافظ بیش از ۴۰۰ بار به زبان فارسی و زبان‌های دیگر دنیا به چاپ رسیده است. حافظ لقب ماهرترین غزل‌سرای زبان فارسی را نیز با اقتدار از آن خود کرده و تک بیت‌های او بسیار درخشان و تماشایی است.

شاید تعبیر کردن یا قدرت تاویل پذیری را بتوان از مهم‌ترین خصوصیات اشعار حافظ به حساب آورد؛ زیرا هر کس که دیوان حافظ را باز کرده و غزلی از آن می‌خواند، با توجه به شرایط روحی خود برداشت متفاوتی از آن می‌کند؛ به‌گونه‌ای که حافظ آن شعر را فقط برای حال آن لحظه او سروده است. در اشعار حافظ، تناسبات هنری به شکلی ظریف و دقیق رعایت شده‌اند و ایهام و ابهام را به جا و درست به کار برده است. در برخی از اشعار حافظ، زبان طنز نیز به کار گرفته شده تا ناگفته‌ها به کمک زبان طنز بیان شود.

کانال عصر ایران در تلگرام بیشتر بخوانید: فال حافظ امروز : یک غزل ناب و یک تفسیر گویا (9 اردیبهشت)