انتخاب پرهزینه کنترل تورم
تاریخ انتشار: ۶ شهریور ۱۳۹۷ | کد خبر: ۲۰۳۵۰۱۳۹
دادههای بانک مرکزی نشان میدهد که سیاستگذار مابین سالهای ۹۳ تا ۹۶ سعی کرد با تثبیت نرخ ارز، نرخ تورم را از کانال اقلام قابلتجارت کنترل کند. اما تورم نقطهبهنقطه اقلام قابلتجارت با ثبت عدد ۲۵ درصد در تیرماه امسال، به سطوح سال ۹۲ بازگشت. این رکوردزنی خط بطلانی بر سیاست کنترل تورم از لنگر نرخ ارز و اقلام قابلتجارت کشید و هزینه سنگینی را متوجه اقتصاد کشور کرد.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمیشوند!
آمارها ثابت میکنند که سیاست کنترل تورم در سالهای اخیر، با دادن یک بهای سنگین، شکست خورده است. براساس دادههای منتشرشده از سوی بانک مرکزی، به مدت ۳ سال از سال ۱۳۹۳ تا پایان ۱۳۹۵، تورم نقطهبهنقطه اقلام قابلتجارت کمتر از اقلام غیرقابل تجارت بوده است. در حقیقت سیاستگذار خیال تثبیت نرخ تورم از کانال اقلام قابلتجارت را داشت و در این راه ۳ سال موفق را سپری کرد. هرچند این موفقیت، همراه با نفوذ بیماری هلندی به اقتصاد کشور بود؛ چراکه آرام گرفتن قیمت کالاهای قابلتجارت، واردات ارزان را به تجار هدیه میداد. آمارها نشان میدهند که سیاست تثبیت تورم اقلام قابلتجارت از لنگر نرخ ارز، با یک بهای سنگین تنبیه شد. اکنون تورم نقطهبهنقطه اقلام قابلتجارت در تیرماه به حدود ۲۵ درصد رسید که بیشترین رکورد از بهمنماه ۹۲ است. این عدد ثابت میکند که تمامی چیدمان سیاستگذار برای تثبیت نرخ تورم از طریق اقلام قابلتجارت نقش بر آب شده و این خطا، بهای گزافی را به اقتصاد کشور تحمیل کرده است.
دو اهرم تورم
بانک مرکزی گزارش شاخص بهای کالاها و خدمات مصرفی مناطق شهری را برای اولین ماه تابستان به تفکیک کالاهای قابلتجارت و غیرقابل تجارت منتشر کرد. براساس گزارش بانک مرکزی تورم میانگین قابلتجارت در تیرماه به ۱۱ درصد و تورم میانگین غیرقابل تجارت به ۵/ ۹ درصد رسیده است. تورم در هر دو کانال، مسیر صعودی را طی کرد. بیشتر بودن نرخ تورم قابلتجارت از غیرقابل تجارت، در تیرماه جشن یکسالگی خود را گرفت؛ چراکه در تیر ماه ۹۶ پس از حدود ۳ سال تورم قابلتجارت از غیرقابل تجارت سبقت گرفت تا اولین علامت درمان بیماری هلندی صادر شود.
اقلام مصرفی خانوارهای کشور، در یک دستهبندی کلی به دو دسته قابلتجارت و غیرقابل تجارت تقسیمبندی میشود. قابلتجارتها، اقلامی را دربرمیگیرد که میتواند در مکانی دیگر و دورتر از جایی که تولید شدهاند، به فروش برسد. در حقیقت مهمترین خصلت اقلام قابلتجارت قابلیت واردات یا صادرات آنها است. عمده کالاهای صنعتی و کشاورزی و بخشی از خدمات، در این دسته قرار میگیرند. اما کالاهای غیرقابل تجارت این ویژگی را ندارند و مقید به یک مکان خاص هستند. مسکن بزرگترین و مهمترین کالای غیرقابل تجارت است. همچنین بخشی از خدمات نیز در زیرمجموعه تولیدات غیرقابل تجارت قرار میگیرند. بانک مرکزی در گزارشهای ماهانه، شاخص بهای مصرفکننده را به تفکیک این دو گروه مورد بررسی قرار میدهد. این بررسی میتواند مشخص کند که تورم مصرفکننده بیشتر از کدام جناح تحریک شده و کدام بخش مسبب رشد شاخص کل بودهاند.
با صعود نرخ ارز در ماههای اخیر، انتظار بر این است که بار اصلی تورم نیز بر دوش کالاهای قابلتجارت افتاده باشد؛ چراکه کالاهای وارداتی که در این دسته قرار میگیرند، متاثر از نرخ ارز بودهاند. البته غالب کالاهای وارداتی جزء کالاهای واسطهای هستند که با قرارگیری در نهادههای تولید داخل، قیمت تولیدات داخلی را نیز افزایش میدهند. کالاهای وارداتی که بهطور مستقیم به دست مصرفکننده میرسد، حداکثر ۲۰ درصد از کل واردات کشور را شامل میشود. افزایش نرخ ارز بهطور مستقیم تنها بر این بخش از واردات تاثیر میگذارد و بر تولیدات داخلی بهطور غیرمستقیم اثرگذار است، چراکه تنها بخشی از مواداولیه تولید داخل، از طریق واردات تامین میشود و این نمیتواند بهطور ۱۰۰ درصد قیمت تمام شده را تحتتاثیر قرار دهد و تنها به اندازه سهمش از تولید، بر قیمت نهایی اثرگذار است. به همین علت رشد قیمت کالاهای قابلتجارت، کسری از میزان رشد قیمت نرخ ارز خواهد بود.
تحولات در ابتدای تابستان
در اولین ماه تابستان، تحولات در کالای قابلتجارت و غیرقابل تجارت چندان با نرخ ارز همخوانی نداشت؛ یعنی با اینکه رشد نرخ ارز در تیرماه نسبت به خرداد با جهش مواجه شده بود، اما رشد شاخص قیمت قابلتجارت، نسبت به خرداد ماه تعدیل شد و از ۴/ ۷ درصد به ۴/ ۵ درصد رسید. اما در یک نمای کلیتر، اگر به روند ۴ ماه ابتدایی سال نگاه کنیم، نرخ ارز اثر محسوسی بر شاخص کالاهای قابلتجارت گذاشته است. شاخص قابلتجارت که در انتهای سال گذشته ۴/ ۱۱۵ واحد بود، در عرض ۴ ماه نخست با رشد ۱۸ درصدی مواجه شده و به ۳/ ۱۳۶ واحد رسیده است. در حالیکه در بازه ۴ ماهه سال گذشته، این رشد تنها ۲/ ۱ درصد بود. پررنگترین تفاوت امسال با سال گذشته، در جهش نرخ ارز است. البته در قیاس با جهش نرخ ارز، رشد شاخص قابلتجارت محسوس نبوده است چراکه اطلاعات «دنیایاقتصاد» نشان میدهد که در ۴ ماه ابتدایی امسال، متوسط نرخ ارز بیش از ۷۵ درصد رشد را ثبت کرده است. در نتیجه رشد شاخص قابلتجارت تقریبا یکچهارم نرخ ارز بوده است. از طرفی تورم نقطهبهنقطه قابلتجارت در ماه گذشته ۲۵ درصد گزارش شده است. در حالیکه متوسط نرخ ارز در تیرماه امسال نسبت به تیرماه ۱۳۹۶، حدود ۱۱۵ درصد رشد را پشتسر گذاشته است.
اما رشد شاخص برای اقلام غیرقابل تجارت در حدواندازههای کالاهای قابلتجارت نبود. معمولا در دوران جهش ارزی، کالاهای قابلمبادله همراه با نرخ ارز رشد میکنند؛ چراکه نقدینگی به شکل آسانتری در هنگام جهش به سمت کالاهای قابلمبادله سرازیر میشود اما در مورد کالاهای غیرقابل تجارت، چنین فرضیهای صدق نمیکند و احتمالا رشد قیمت این کالاها با یک تاخیر همراه خواهد بود. شاخص اقلام غیرقابل تجارت در اولین ماه تابستان به ۳/ ۱۱۹ واحد رسید. این عدد نسبت به خرداد، ۸/ ۱ درصد رشد کرد که از آذر ماه سال ۱۳۹۳، یک رکورد محسوب میشود. در ۴ ماه ابتدایی سالجاری، شاخص اقلام غیرقابلتجارت ۶/ ۴ درصد رشد را ثبت کرد که در قیاس با بازه مشابه سال گذشته، ۳ درصد بیشتر است.
سیگنال جدید
از انتهای سال ۱۳۹۲ تا ابتدای سال ۱۳۹۶ تورم نقطهبهنقطه غیرقابل تجارت، همواره از تورم نقطهبهنقطه قابلتجارت بالاتر بوده است. مهمترین دلیل این پدیده، تثبیت نرخ ارز طی این سالها بود. تثبیتی که موجب افزایش خطر بیماری هلندی در اقتصاد کشور شده بود. در کشورهایی که همچون ما با وفور منابع طبیعی روبهرو هستند، کنار رفتن کالاهای دیگر صادراتی از چرخه رقابت یک عادت رایج است. در این حالت، سیاستگذار اقتصادی نرخ تورم را بهدلیل وفور درآمدهای ارزی تنها از کانال اقلام قابلتجارت کنترل میکند. دولت در این حالت برای کنترل قیمت اقلام قابلتجارت نیز راهی جز تثبیت نرخ ارز را برنمیگزیند و نرخ ارز را لنگر تورم قرار میدهد.
با این رویه، تثبیت شاخص اقلام قابلتجارت به تجار این سیگنال را میدهد که میتوانند از فضای ایجادشده برای واردات هرچه بیشتر کالاها استفاده کنند. همین رویه در طول ۴ سال گذشته، موجب شد تا تورم نقطهبهنقطه شاخص قابلتجارت کندتر از غیرقابل تجارت حرکت کند. اما هیچ گاه سیاستگذار نتوانسته با بیماری هلندی، به ثبات نرخ ارز و نرخ تورم ادامه دهد چراکه در یک جایی تقاضای ارزی ناشی از واردات بیرویه از عرضه ارز حاصل از منابع طبیعی، پیشی میگیرد و در این زمان طغیان ارزی، نه به سیاستگذار رحم میکند و نه فضای اقتصاد کلان. چنین الگویی در نیمه دهه ۸۰ در اقتصاد ایران تجربه شده بود، اما این تجربه کافی نبود تا سیاستگذار مسیر دیگری را در دهه ۹۰ پیش بگیرد. جهش ارزی و تورمی یکباره، فشار زیادی را به سبد خانوار وارد میکند. حتی با تاخیر اقلام غیرقابل تجارت نیز همراه سیل ایجاد شده، با افزایش قیمت مواجه میشوند؛ درحالیکه اگر نرخ ارز، لنگر تورم نمیشد این شوک به قدرت خرید خانوار وارد نمیشد.
اما دولتها معمولا گرانترین راه را برای کنترل تورم انتخاب میکنند. اکنون با جهش ارزی رخداده در ماههای اخیر، تورم نقطهبهنقطه شاخص قابلتجارت به شکل محسوسی از غیرقابل تجارت پیشی گرفته است. این شکاف، به عمق جهش ارزی قبلی پیشین است تا ثابت کند که بار دیگر، بیماری هلندی پایدار نبوده و این بیماری، با هزینه بالایی درمان شده است.
منبع: افکارنيوز
کلیدواژه: تورم نرخ ارز اقتصاد کشور تجارت واردات اقتصاد شاخص درمان بیماری کشاورزی مسکن رشد ارز نقدینگی منابع طبیعی رقابت دولت اقتصاد ایران سیل افزایش قیمت درمان نرخ ارز بانک مرکزی کنترل تورم
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را بهطور اتوماتیک از وبسایت www.afkarnews.com دریافت کردهاست، لذا منبع این خبر، وبسایت «افکارنيوز» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۰۳۵۰۱۳۹ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتیکه در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
کاربران دیوار چطور به حفظ زمین کمک کردند؟
۹۲ درصد تلویزیونها و ۸۷ درصد لپتاپهایی که در سال گذشته در دیوار آگهی شدهاند، اقلام دست دوم بودهاند. خریدوفروش این دستگاهها معادل جلوگیری از انتشار ۹۳ میلیون کیلوگرم دیاکسید کربن در طبیعت است.
به نظر شما زمین و محیط زیست از دیوار سود میبرند یا آسیب میبینند؟ ممکن است این سوال در نگاه اول کمی بیربط به نظر برسد، اما خیلی هم سوال پرتی نیست. جواب ساده و سرراستش این است که پلتفرمهای خریدوفروش آنلاین با راحتتر کردن خریدوفروش اقلام دست دوم، در واقع به اقتصاد چرخشی کمک میکنند و از این طریق میتوانند به زمین هم کمک کنند، البته در مقیاس خودشان. شاید این حرف کمی شعاری به نظر برسد. اگر باورش برایتان سخت است، کافی است نگاه مختصری بیندازیم به آگهیهای اقلام دست دوم در دیوار در سال گذشته و تأثیری که خریدوفروش این اقلام میتواند بر محیط زیست بگذارد.
دست دومهای پررونق
۶۲ درصد آگهیهای منتشر شده در کل دستههای «کالایی» دیوار، در سال ۱۴۰۲، مربوط به اقلام دست دوم و ۳۸ درصد آنها مربوط به کالاهای نو بودهاند. منظور از دستههای کالایی ۴ دسته اصلی «کالای دیجیتال»، «خانه و آشپزخانه»، «سرگرمی و فراغت» و «وسایل شخصی» است.
چرا فقط سراغ این ۴ دسته و زیردستههای مرتبط با آنها رفتهایم و سایر دستههای دیوار را بررسی نکردهایم؟
در سایر دستههای دیوار، یا اساسا تفکیک نو و دست دوم بیمعنی است، مثل دستههای «استخدام و کاریابی» و «خدمات»؛ یا اینکه مثل دستههای «املاک» و «خودرو»، کالاهای «سرمایهای» آگهی میشود و «دست دوم» بودن در آنها به این معنی نیست که ممکن است گوشه انباری خانه بیاستفاده بمانند و خریدوفروششان بخشی از اقتصاد چرخشی به حساب بیاید.
البته، سهم آگهیها از اقلام دست دوم و نو در همه «دستههای کالایی» برابر نیست. مثلا آگهیهای اقلام دست دوم در دسته «کالای دیجیتال» حدود ۳ برابر اقلام نو در همین دسته است. به عبارت دیگر، ۷۳ درصد آگهیهای این دسته متعلق به اقلام دست دوم و ۲۷ درصد متعلق به اقلام نو است. دسته «کالای دیجیتال» از این نظر در صدر جدول قرار دارد. در پایین جدول هم دسته «وسایل شخصی» قرار گرفته که سهم آگهیهای اقلام دست دوم و نو تقریبا با هم برابر است (وسایل شخصیِ نو کمی بیشتر از دست دوم آگهی شده است).
این «اقتصاد چرخشی» دقیقا یعنی چی؟اقتصاد چرخشی به زبان بسیار ساده یعنی اینکه تا حد ممکن از مصرف منابع، مواد اولیه و انرژی برای تولید و عرضه کم کنیم و دورریز و ضایعات را به حداقل برسانیم. حالا پلتفرمی مانند دیوار کجای این داستان است؟ دیوار با کمک به خریدوفروش اقلام دست دوم، در واقع از دورریز و ضایعات شدن اقلام بسیار زیادی که هنوز قابل استفاده هستند جلوگیری میکند و آنها را به چرخه مصرف برمیگرداند. به این ترتیب، نیاز بخشی از مردم با همین اقلام دست دوم رفع میشود و برایشان صرفه اقتصادی هم دارد. در عین حال، دیگر نیازی نیست این تعداد کالا تولید شود. پس به همین میزان، هم در مصرف منابع طبیعی بسیار مهمی مثل آب و درخت صرفهجویی میشود و هم جلوی انتشار گازهای گلخانهای، مانند دیاکسید کربن، گرفته میشود. همچنین در بسیاری از موارد پلاستیک کمتری مصرف و تبدیل به زباله میشود. چند قرن ممکن است طول بکشد تا هر تکه پلاستیک تجزیه شود و به طبیعت بازگردد.
دیوار دقیقا چه کمکی به زمین میکند؟
سهم ۶۲ درصدی اقلام دست دوم در کل آگهیهایی کالایی دیوار را اگر در کنار جمعیت ۵۳ میلیونی کاربران این پلتفرم در سال گذشته قرار دهیم، شاید بهتر بتوانیم سهم آن را در کمک به اقتصاد چرخشی و کمک به حفظ منابع طبیعی و محیط زیست تصور کنیم.
برای آنکه از نزدیک با بخشی از این تأثیر مثبت بر محیط زیست آشنا شویم، آگهیها و خریدوفروش چند کالای عمومی را در دیوار بررسی مختصری کردهایم.
تلویزیون
۹۲ درصد تلویزیونهایی که در سال گذشته در دیوار آگهی شدهاند، دست دوم بودهاند. طبعا همه این آگهیها منجر به معامله نمیشود؛ با این حال، بر اساس میانگین انتشار دیاکسید کربن برای تولید هر تلویزیون جدید، تلویزیونهای معاملهشده از طریق دیوار در سال گذشته، از انتشار نزدیک به ۷۳ میلیون کیلوگرم دیاکسید کربن در جو زمین جلوگیری کردهاند. توجه داشته باشید که به دلیل فنآوری ساخت تلویزیونهای جدید، میزان انتشار دیاکسید کربن هنگام تولید آنها، کمتر از تلویزیونهای قدیمی است. طبعا، اگر تلویزیونهای معاملهشده شامل مدلهای قدیمی باشد، میزان جلوگیری از انتشار این گاز، بیشتر از این حد خواهد بود.
لپتاپ۸۷ درصد انواع لپتاپهای آگهیشده در سال ۱۴۰۲ اقلام دست دوم بودهاند. با توجه به میانگین انتشار گاز CO2 برای این دو نوع کامپیوتر، دستگاههای دست دومی که در این مدت کاربران دیوار از طریق این پلتفرم معامله کردهاند، از تولید و انتشار بیش از ۲۰ میلیون کیلوگرم از این گاز گلخانهای جلوگیری کرده است. همچنین، خریدوفروش این لپتاپها باعث صرفهجویی ۶۰۵ میلیون لیتر آب نیز شده است.
مبلمان و لوازم چوبی منزلدر میان مبلمان و لوازم چوبی آگهیشده در این مدت، ۷۹ درصدِ اقلام، دست دوم بودهاند. میزان انتشار دیاکسید کربن برای تولید لوازم چوبی بسیار بالاست. بخش مهمی از این دیاکسید کربن در مرحله فرآوری چوب منتشر میشود. هرچند همه آگهیهای دست دوم لوازم چوبی دیوار، در سال گذشته منجر به معامله نشده، اما همان تعداد مبلمان و لوازم چوبی دست دومی که کاربران در سال گذشته معامله کردهاند، مانعِ انتشار ۵۴۳ میلیون کیلوگرم دیاکسید کربن شده است.
تلفن همراه۷۳ درصد کل موبایلهای آگهیشده را دستگاههای دست دوم تشکیل میدهند. با آنکه فنآوری تولید انواع موبایل بسیار پیشرفته است، هنوز هم میزان مصرف آب در این صنعت بسیار بالاست. به همین دلیل، خریدوفروش گوشیهای همراه در سال گذشته از طریق آگهیهای دیوار باعث صرفهجویی در ۱۱۱ میلیون لیتر آب شده است. همچنین جلو انتشار بیش از ۶ میلیون کیلوگرم دیاکسید کربن را گرفته است.
کنسولهای بازیکنسولهای بازی دست دوم بین کاربرهای دیوار خیلی پرطرفدارند. برای اینکه حال و هوای گیمرهایی که آگهی فروش منتشر میکنند یا برای خرید به دیوار سرمیزنند دستتان بیاید، میتوانید این گزارش را در اتاق خبر دیوار بخوانید. ۶۶ درصد کنسولهای آگهیشده در سال گذشته اقلام دست دوم بودهاند، که بخش قابل توجهی از آنها از طریق دیوار معامله شده است. تولید این تعداد کنسول معادل انتشار بیش از ۲۸ میلیون کیلوگرم دیاکسید کربن و استفاده از بیش از ۵۶ تن پلاستیک است. طبعا، خریدوفروش این کنسولهای دست دوم به همین اندازه به محیط زیست کمک کرده است.
معجزهای در کار نیست!هدف اصلی دیوار ارائه خدمات هر چه بهتر به جمعیت ۵۳ میلیونی کاربرانش است تا راحتتر و مطمئنتر بتوانند در این پلتفرم با هم معامله کنند. طبعا خریدوفروش اقلام دست دوم در بین چنین جمعیتی میتواند به همین میزان، اقتصاد چرخشی را رونق دهد و از همین طریق به زمین و محیط زیست هم کمک کند؛ زمینی که تا اطلاع ثانوی، تنها پناهگاه نسل ما و نسلهای آینده است. همین و بس!
کانال عصر ایران در تلگرام