مصرف دارو3 برابر سرانه جهانی است!
تاریخ انتشار: ۱۹ اسفند ۱۳۹۷ | کد خبر: ۲۳۰۵۸۷۰۰
مصرف خودسرانه دارو، شایع‌ترین دلیل مسمومیت در جهان است. ایران به لحاظ مصرف دارو جزو 20 کشور نخست دنیاست و در آسیا پس از چین رتبه دوم را دارد. بتازگی نیز بهروز بنیادی؛ عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس با اشاره به افزایش مصرف خودسرانه دارو بویژه داروهای ضد افسردگی، مسکن و خواب آور تأکید کرد: «متأسفانه این داروها در بیشتر مواقع خودسرانه و بدون تجویز پزشک مصرف می‌شود».
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
اعظم طیرانی/ مصرف خودسرانه دارو، شایع‌ترین دلیل مسمومیت در جهان است. ایران به لحاظ مصرف دارو جزو 20 کشور نخست دنیاست و در آسیا پس از چین رتبه دوم را دارد.
بتازگی نیز بهروز بنیادی؛ عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس با اشاره به افزایش مصرف خودسرانه دارو بویژه داروهای ضد افسردگی، مسکن و خواب آور تأکید کرد: «متأسفانه این داروها در بیشتر مواقع خودسرانه و بدون تجویز پزشک مصرف می‌شود».
بحران مصرف دارو
حمید خیری؛ عضو هیئت رئیسه انجمن داروسازان ایران نیز با تأیید این مطلب می‌گوید: سرانه کلی مصرف دارو در ایران سه برابر استاندارد جهانی است و در مجموع حدود 40 درصد از مردم ایران به صورت خودسرانه دارو مصرف می کنند یعنی چیزی حدود دو نفر از هر پنج نفر ایرانی. میانگین اقلام دارویی در جهان حدود دو قلم دارو در هر نسخه است و این میزان در ایران3 تا 4 قلم است به طوری که وزیر سابق بهداشت ایران نیز چند سال پیش مصرف خودسرانه دارو در ایران را یک بحران توصیف کرد.
دکتر خیری ادامه می‌دهد: 20 درصد کل داروهای مصرفی در ایران به صورت خودسرانه و بدون تجویز پزشک مصرف می‌شود. سالانه بیش از 10 هزار مورد عارضه ناشی از مصرف نادرست دارو گزارش می‌شود که به دلیل گزارش نشدن تمامی موارد و همچنین ناآگاهی از اینکه مشکل پیش آمده ممکن است، عارضه نامطلوب دارویی باشد و یا اینکه برخی عوارض دارویی با تأخیر ایجاد می‌شود، به طور حتم آمار واقعی بیشتر از 20 درصد است.
به گفته وی طبق بررسی‌های انجام شده دلیل مراجعه حدود پنج درصد از کل مراجعان به کلینیک‌ها به دلیل عوارض دارویی (بویژه مصرف خودسرانه دارو) می‌باشد.
بیمارانی که برای خود دارو تجویز می‌کنند!
دکتر خیری ادامه می‌دهد: تمایل مردم ایران به مصرف خودسرانه دارو موجب شده ایران جزو 20 کشور نخست مصرف کننده دارو باشد و پس از چین (با دارابودن یک میلیارد جمعیت) دومین کشور آسیایی است. چرا که سرانه مصرف دارو برای هر ایرانی در سال 339 عدد دارو عنوان شده است ضمن آنکه سرانه داروهای تزریقی نیز 4/11 می‌باشد.
به گفته وی معضل مصرف بالای دارو در کشور ریشه فرهنگی دارد که دلیل عمده آن مصرف خودسرانه دارو است به طوری که بیشتر ایرانیان تصور می‌کنند در خصوص بیماری خود پزشک هستند و برای خود دارو مصرف می‌کنند. همچنین انباشت داروهای ناشی از مصرف نادرست در خانه‌ها یکی دیگر از دلایل مصرف خودسرانه دارو است.
دکتر خیری می‌گوید: داروخانه‌دارها و همچنین رسانه‌های جمعی موظفند در موضوع خطیر فرهنگ سازی مصرف صحیح دارو بیش از پیش کوشا باشند. البته داروخانه‌ها و داروسازان مسئول مصرف خودسرانه داروها نیستند، اما می‌توانند در خصوص عوارض مصرف بی‌رویه داروهای OTC (که شامل 81 قلم دارو می‌شود) اطلاع‌رسانی کنند؛ چرا که عمده داروهای مصرفی پس از داروهایی که تجدید خودسرانه نسخه‌های قبل (بدون نظر پزشک معالج) محسوب می‌شود از بین این 81 قلم دارو است.
نبود پرونده الکترونیک سلامت
علیرضا شهریاری؛ رئیس انجمن داروسازان خراسان رضوی نیز با اشاره به افزایش رو به رشد مصرف خودسرانه دارو می‌گوید: متأسفانه ما در زمینه مصرف صحیح دارو فرهنگ‌سازی نکرده‌ایم و در واقع به دلیل نبود آموزش‌های لازم در جامعه با مشکلات متعددی در این زمینه مواجه هستیم.
دکتر شهریاری ادامه می‌دهد:ما باید به مردم آموزش بدهیم که در درمان بیماری تشخیص صحیح مؤثرتر از مصرف دارو است، ضمن آنکه تداخلات دارویی و عوارض دارویی ممکن است کشنده‌تر از مهلک‌ترین بیماری‌ها باشد؛ بنابراین مصرف خودسرانه دارو بزرگ‌ترین معضل بخش درمان است که مهم‌ترین عامل مسمومیت در سطح دنیا محسوب می‌شود. وی می‌افزاید: متأسفانه در کشور ما بیماران بانک اطلاعاتی ندارند و همین مسئله موجب می‌شود نه تنها پزشکان بلکه مسئولان فنی داروخانه‌ها نیز از پرونده بیمار بی‌اطلاع باشند، درحالی که با راه‌اندازی نظام ارجاع سلامت و ایجاد پرونده الکترونیک سلامت بخش عمده‌ای از این معضل برطرف خواهد شد.
وی ادامه می‌دهد: اگر مسئولان فنی داروخانه به پرونده الکترونیک بیماران دسترسی داشته باشند نه تنها از مصرف خودسرانه داروپیشگیری خواهد شد، بلکه مصرف دارو نیز در سطح کشور کاهش خواهد یافت.
اتصال زنجیره تشخیص، تجویز و تهیه دارو
به گفته دکتر شهریاری در همه کشورها از جمله ایران برگه تولد و مجوز دفن را پزشک صادر می‌کند؛ بنابراین لازم است همه اتفاقات مربوط به سلامت افراد از مرحله تولد تا زمان فوت توسط سامانه الکترونیک ثبت باشد.
وی مهم‌ترین عامل مصرف خودسرانه دارو و همچنین بالابودن سرانه مصرف دارو در کشور را نبود نظام ارجاع و پزشک خانواده عنوان می‌کند و می‌افزاید: تا زمانی که نظام ارجاع سلامت در کشور اجرا نشود مشکلات ما در حوزه دارو و درمان نه تنها برطرف نخواهد شد، بلکه افزایش می‌یابد.
وی با بیان اینکه داروهای OTC داروهای محدودی هستند که بدون نسخه به فروش می‌رسند، می‌گوید: داروهای قلبی، داروهای اعصاب و روان و آنتی بیوتیک‌ها جزو داروهای OTC نیست، اما در بسیاری از موارد این داروها طبق نسخه قبلی تهیه می‌شود تا قطع درمان صورت نگیرد و مصرف خودسرانه دارو محسوب نمی‌شود، چرا که قطع مصرف این داروها ممکن است سلامت بیمار را به مخاطره اندازد، اما اگر بیمار دارای پرونده الکترونیک سلامت باشد علاوه بر کاهش و مصرف صحیح دارو در کشور، بیماران نیز برای تهیه دارو طی ایام سفر و یا در شرایطی که دسترسی آنها به داروهایشان قطع شده با مشکل مواجه نخواهند شد.
وی در خصوص پر مصرف‌ترین اقلام دارویی که به صورت خودسرانه مصرف می‌شود می‌گوید: براساس آخرین گزارش سازمان غذا و دارو استامینوفن و ایبوپروفن به عنوان داروی مسکن، در ردیف نخست داروهای پر مصرف قرار دارند که متأسفانه در بیشتر مواقع به صورت خودسرانه مصرف می‌شوند، اما داروهای اعصاب و روان در فهرست این داروها نیست.
منبع: قدس آنلاین
کلیدواژه: خوددرمانی داروسازان سازمان غذا و دارو
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.qudsonline.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «قدس آنلاین» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۳۰۵۸۷۰۰ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
بلای وحشتناکی که یک قرص به ظاهر ساده بر سرتان می‌آورد
اگر عادت به مصرف داروهایی دارید، که پزشک آنها را تجویز نکرده و دلیل انتخاب‌تان توصیه‌ای دیگران است، باید بدانید که بروز علائم بیماری در همه افراد یکسان نیست و داروها هم پاسخگویی یکسان برای همه ندارند.
همشهری آنلاین در گزارشی نوشت: حذف ارز ترجیحی داروها، قیمت داروی بدون و نسخه یعنی OTCها را هم افزایش داده چون پوشش بیمه‌ای ندارند. به‌نظر می‌رسد که این افزایش قیمت تا حدودی افزایش بی‌رویه مصرف داروهای بدون نسخه را کنترل کرده باشد. این نکته را دکتر سیدعلی فاطمی، نایب‌رئیس سابق انجمن داروسازان ایران عنوان می‌کند. به‌گفته این کارشناس حوزه دارو، مسکن‌ها و داروهای سرفه بیشترین مصرف را به‌عنوان داروهای OTC دارند. البته میزان مصرف این داروها در ایران و جهان تقریبا یکسان است و واقعی شدن قیمت این داروها پس از اصلاح سیاست‌های ارزی و حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی ما را هم‌رتبه بقیه کشورها از نظر میزان مصرف قرار داده است.
عوارض حاد و مزمن
فاطمی با اشاره به فرهنگ خرید دارو بدون ردوبدل شدن اطلاعات بیمار عنوان می‌کند: برای فروش دارو به بیمار یا هر فرد مراجعه‌کننده باید شرح حال کامل و مشکل به دکتر داروخانه ارائه شود، اما خرید داروهای بدون نسخه در داروخانه‌های کشور در حالی انجام می‌شود که هیچ شرحی درباره بیماری و داروی مورد نیاز بیماران رد و بدل نمی‌شود. این فرهنگ تقریبا بین مردم جا افتاده و آنها هم نیازی به ارائه این توضیحات نمی‌بییند و مستقیما دارو را مطالبه می‌کنند. داروساز هم براساس ضوابطی که وجود دارد، این داروها را عرضه می‌کند.
او با تاکید بر این که داروهای OTC به‌معنای صددرصد بی‌خطر نیستند، ادامه می‌دهد: این داروها می‌توانند عوارض حاد و مزمن هم داشته باشند. عوارض حاد آنهایی هستند که مصرف‌کننده بلافاصله بعد از خوردن دارو با آن مواجه می‌شود و در عوارض مزمن هم فرد ممکن است سال‌ها بعد با مشکلات ناشی از مصرف این داروها مواجه شود. به‌عنوان مثال اگر کسی مشکلات کلیوی داشته باشد، با مصرف آنها به‌تدریج دچار نارسایی می‌شود.
مصرف آسیب‌زای ۴ استامینوفن
فاطمی با اشاره به مصرف بالای استامینوفن در کشور بیان می‌کند: این دارو را مردم به‌عنوان یک داروی بی‌ضرر یا کم‌ضرر می‌شناسند اما عوارض این دارو هم درصورت مصرف بی رویه قابل توجه است. اگر بیمار ۴ استامینوفن ۵۰۰ میلی‌گرمی در روز استفاده کند دچار مسمومیت کبدی یا کما خواهد شد.
او تاکید می‌کند: همین حالا حدود ۲۰۰ مسکن در فهرست دارویی کشور وجود دارد که همه آنها درصورت خرید بدون نسخه باید طبق دستور و توصیه پزشک داروخانه مورد مصرف قرار بگیرد که شاهد چنین چیزی هم نیستیم.
عفونت را خودسرانه درمان نکنید
این کارشناس دارویی درباره عوارض مصرف خودسرانه داروهای بدون نسخه عنوان می‌کند: برخی در مواجهه با اسهال به‌دنبال داروهای بدون نسخه برای رفع مشکل هستند، اما موارد عفونی اسهال را نباید با مصرف خودسرانه دارو، درمان کرد. باید عفونت موجود در بدن فرد درمان شود. در این باره بیمار نباید اقدام به مصرف خودسرانه آنتی‌بیوتیک‌ها هم کند چون آنتی‌بیوتیک جزو داروهای OTC نیست.
عوارض نسل قدیم سرماخوردگی‌ها
فاطمی با اشاره به این که داروهای OTC برای سرماخوردگی یا حساسیت‌های فصلی نسل قدیم و جدید دارند، توضیح می‌دهد: نسل قدیم این داروها خواب‌آوری شدید دارند و فرد درصورت مصرف بیش‌از اندازه آنتی‌هیستامین‌ها در فعالیت کاری و رانندگی با مخاطراتی مواجه می‌شود. نسل جدید این داروها خواب‌آوری کمتری دارند اما OTC نیستند و باید از سوی پزشک تجویز شوند.
داروی توصیه‌ای نخرید
به گفته این کارشناس دارویی، فرهنگ بد دیگری که در کشور ما وجود دارد این است که فرد دارویی که استفاده و تجربه مصرف آن را دارد، به دیگران توصیه می‌کند.
فاطمی در توضیح بیشتر بیان می‌کند: این فرهنگ غلطی است چون حتی سردرد در افراد یکسان نیست و برای خرید داروی مسکن باید شرح حال از سوی دکتر داروخانه گرفته شود. نکته مهم این است که هر درد یا سردردی با هر مسکنی برطرف نمی‌شود. به همین دلیل انواع و اقسام مسکن‌ها در بازار دارویی کشور وجود دارد و پزشکان یا دکتر داروخانه می‌توانند بر اساس نیاز بیمار آن را تجویز کند. دردهای قاعدگی، مفاصل یا سردرد با مسکن‌های متفاوت، پاسخگویی مختلف دارند، تجویز به‌اصطلاح عمه و خاله برای مصرف داروها، به هیچ وجه توصیه نمی‌شود.
نظر پزشک را بپرسید
فاطمی با بیان این که تداخلات دارویی هم باید مدنظر قرار بگیرد، عنوان می‌کند: تداخلات دارویی درباره داروهای OTC اهمیت زیادی دارد. این داروها با داروهای انعقاد خون تداخل مصرف دارند.
او ادامه می‌دهد: فرد مبتلا به بیماری‌های قلبی که داروی وارفارین استفاده می‌کند نباید داروهای OTC را بدون تجویز پزشک مصرف کند. حتی مصرف همزمان آنتی‌بیوتیک و مسکن هم می‌تواند کارایی آنها را تحت‌تأثیر قرار دهد.
به گفته این کارشناس دارویی، اوتی‌سی‌ها همچنین می‌توانند جذب ویتامین را مختل کنند و به همین دلیل کسانی که مصرف بالایی در داروها دارند باید از دکتر داروخانه درباره تداخلات دارویی اطلاعات لازم را بگیرند تا اثربخشی داروی اصلی که استفاده می‌کنند کمتر نشود و مشکلاتی برای بیماران ایجاد نکند.
فاطمی با بیان این که خواندن بروشورهای دارویی هم اهمیت زیادی دارد، عنوان می‌کند: البته فرهنگ خواندن بروشور یا دستور مصرف داروها در ایران کمرنگ است و به نوعی مردم توجهی به آنها ندارند. بررسی‌ها نشان می‌دهد که درصد کمی از مردم هنگام خرید دارو، بروشور آن را مطالبه و مطالعه می‌کنند یا درباره دارو اطلاعات کامل را از مسئول فنی یا دکتر داروخانه می‌گیرند. درحالی‌که این مسئله اصل ضروری خرید دارو است و باید از عوارض جانبی، میزان مصرف و احتمال تداخل آن با داروهای دیگر مطلع شد.
او تاکید می‌کند: توصیه جدی این است که هر نوع داروی بدون نسخه الزاما از داروخانه و با نظر دکتر داروخانه تهیه شود. درصورت عدم‌دسترسی به بروشور داروها، سایت های معتبر در اینترنت منابع خوبی برای کسب اطلاعات لازم هستند. این منابع معتبر به راحتی در دسترس مصرف‌کنندگان قرار دارد و می‌توان هشدارهای دارویی را در آنها مطالعه کرد.
این کارشناس دارویی هشدار می‌دهد که استفاده طولانی‌مدت از داروهای OTC توصیه نمی‌شود چون می‌تواند هم عوارض جانبی داشته باشد و هم برخی از آنها به‌تدریج اثربخشی خود را از دست خواهند داد.
اثر معکوس برخی داروها
اینطور گفته می‌شود که مصرف مداوم داروها باعث کاهش اثربخشی آنها می‌شود و فاطمی در این باره می‌گوید: این مسئله درباره همه داروهای OTC صدق نمی‌کند. مثلا درباره آنتی‌بیوتیک‌ها اگر بدون نسخه تهیه و بدون تجویز پزشک مصرف شود، باکتری‌های بدن با آنها سازگاری پیدا می‌کند و باید آنتی‌بیوتیک‌های قوی‌تر تجویز شود.
او ادامه می‌دهد: در برخی داروهای ضداسهال و ضداحتقان بینی هم این مسئله وجود دارد و اگر زیاد استفاده شود می‌تواند اثر معکوس هم داشته باشد. داروهای ضدیبوست هم می‌توانند این شرایط را به‌وجود بیاورند. عمده آنها گیاهی هستند و بهتر است هر چند وقت یک‌بار تغییر کنند.
خودکشی از رزیدنتها به پزشکان رسیده؛ چرا دکتر سمیرا آلسعیدی خودکشی کرد؟/ «خودکشی پزشکان بهمثابه یک انتحار اجتماعی است»