جدیدترین شماره فصلنامه «اسلام و مطالعات اجتماعی» منتشر شد

به گزارش ایکنا؛ بیست و سومین شماره فصلنامه علمی پژوهشی «اسلام و مطالعات اجتماعی» ویژه زمستان ۹۷ به صاحب‌امتیازی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی و مدیرمسئولی حجت‌الاسلام نجف لک‌زایی منتشر شد.

عناوین مقالاتی که در این شماره منتشر شده بدین قرار است: «بررسی انتقادی بر ساخت معانی در تبارشناسی از منظر حکمت اسلامی»، «ماکس وبر و بازسازی منطق استعلایی کانت در منطق تکوینی علم اجتماعی»، «فرایند شکل‌گیری و کارکرد هنجار‌های اجتماعی از منظر قرآن و علم‌النفس فلسفی»، «شیوه‌های انتقال ارزش‌های اجتماعی از منظر قرآن و حدیث»، «بررسی تطبیقی جامعه پذیری سیاسی در حکومت صفوی و نظام جمهوری اسلامی»، «صورت بندی و تحلیل موقعیت ساز‌های کلیدی هرمنوتیکی در سیاست‌گذاری فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در حوزه خانواده»، «تحلیل پدیدارشناختی نمایش مصرف و سبک زندگی در شبکه‌های اجتماعی آنلاین (مطالعه موردی: کاربران اینستاگرام)».

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

ساخت معانی در تبارشناسی از منظر حکمت اسلامی

در چکیده مقاله «بررسی انتقادی بر ساخت معانی در تبارشناسی از منظر حکمت اسلامی» می‌خوانیم: «در این مقاله، دیدگاه برساخت‌گرایانه تبارشناسی درباره شکل‌گیری معانی از منظر حکمت اسلامی بررسی و نقد شده است. بنابراین، ابتدا توصیفی از دیدگاه تبارشناسی درباره معانی ارائه شده و نقش قدرت و عملکرد‌های گفتمانی در برساخت معانی تحلیل شده است. در ادامه با بهره‌گیری از مبانی رایج حکمت اسلامی، نقد‌ها و اشکالات رویکرد برساخت‌گرایانه تبارشناسی در دو بخش؛ نقد‌های مبنایی و پیامد‌ها و تبعات معرفت شناختی در علوم انسانی تبیین گردیده است. تقلیل‌گرایی هستی‌شناختی، ذات انکاری از معانی، تاریخی‌گری غایت انکار، تقدم اراده بر ادراک و نفی روابط ضروری در شکل‌گیری نظام‌های معنایی از مهم‌ترین نقد‌های مبنایی بر این رویکرد هستند. سپس پیامد‌ها و تبعات این دیدگاه در علوم انسانی را برشمردیم. مهم‌ترین آن‌ها عبارت بودند از: تحویل‌گرایی ناموجه و تسری ویژگی معانی برساخته به تمامی معانی، اجتماع‌گرایی نامعقول در شکل‌گیری معانی، نسبی‌گرایی و فقدان معیار و ملاک سنجش و ارزیابی، مرگ حقیقت و نفی تطابق معانی با واقعیت فی نفسه اشیاء و قداست زدایی از علم. در پایان نیز دیدگاه حکمت اسلامی درباره معانی و انواع آن بیان شده است و امکان برساخته بودن معانی از منظر حکمت اسلامی در معانی اعتباری بررسی شده و تمایز این دیدگاه با قرائت برساخت‌گرایانه تبارشناسی تبیین شده است.»

ماکس وبر و بازسازی منطق استعلایی کانت

در آغاز مقاله «ماکس وبر و بازسازی منطق استعلایی کانت در منطق تکوینی علم اجتماعی» آمده است: «هر مجموعه معرفتی، به ضرورت، از روش و منطقی تبعیت می‌کند. وبر از بنیان‌گذاران علم اجتماعی، مدعی است که از منطق تکوینی برای این علم استفاده می‌کند. از سویی وی را از جمله اندیشمندان نوکانتی به حساب می‌آورند، لذا پرسش اصلی مقاله این است که چگونه منطق استعلایی کانت در منطق تکوینی بازسازی شده است. برای پاسخ به پرسش مذکور، از روش توصیفی – تحلیلی استفاده شده است. نتایج حاکی است همان گونه که نسبت امر پیشینی یعنی فلسفه، و امر پسینی یعنی علم تجربی، در منطق کانت، معیت است، بدین معنا که فلسفه، امکان علم تجربی را فراهم می‌آورد، در منطق وبر نیز همین مساله جاری است؛ البته با تحولات مفهومی که در منطق وبر شکل گرفته است. علم، گران‌بار از ارزش است. ارزش‌ها، بخشی از واقعیت را معنادار می‌سازد. در ذیل ایده‌های ارزش‌گذار، نوع مثالی شکل می‌گیرد؛ هم، چون نومن‌های کانتی، تعیین حدود می‌کند، تا امر فوق، به واسطه مفهوم امکان عینی از دیدگاه معرفت تعمیمی، کافی و نه ضرورت متافیزیکی، تحقق یابد.»

کارکرد هنجار‌های اجتماعی از منظر قرآن

در چکیده مقاله «فرایند شکل‌گیری و کارکرد هنجار‌های اجتماعی از منظر قرآن و علم‌النفس فلسفی» می‌خوانیم: «هنجارها، از مهم‌ترین و بارزترین مولفه‌های فرهنگی و از موثرترین عوامل شکل گیری هویت فردی و جمعی می‌باشند. نوشتار پیش رو، فرآیند پیدایش هنجار‌ها و نیز مهم‌ترین کارکرد‌های آن‌ها را با استفاده از روش تحلیل علم‌النفس (روان شناسی) فلسفی و استنطاق از قرآن کریم بررسی می‌کند. در این نوشتار، با تحلیل فرآیند صدور افعال اختیاری و آثار فکری و روحی آن، روشن شده که بر اساس علم‌النفس فلسفی و نیز آیات الهی، اولا، آن عاملی که باعث می‌شود تا جامعه یا فرد، برخی رفتار‌ها یا قالب‌های رفتاری را بهنجار به حساب آورده و بر دیگر قالب‌های رفتاری ترجیح دهند، اصول و مبانی ارزش شناختی بوده که خود نیز مبتنی بر جهان‌بینی و منتج از آن هستند. ثانیا، مهم‌ترین کارکرد هنجارها، تقویت و تثبیت همان مبانی ارزش‌شناختی و اندیشه‌های جهان‌شناختی است و البته این کارکرد اساسی، خود، واجد خرده کارکرد‌های دیگری مانند تثبیت ارزش‌ها در جامعه، رفع اختلافات و تحقق همبستگی است.»

شیوه‌های انتقال ارزش‌های اجتماعی از منظر قرآن

در طلیعه مقاله «شیوه‌های انتقال ارزش‌های اجتماعی از منظر قرآن و حدیث» می‌خوانیم: «ارزش‌ها، از مهم‌ترین مباحثی است که در برقراری نظم اجتماعی، توجه جامعه‌شناسان را به خود جلب کرده است. متولیان اجتماعی با هدف حفظ ارزش‌های موجود جامعه، سعی می‌کنند شیوه‌هایی را برای انتقال آن‌ها به نسل‌های آینده، بیان نمایند. این مهم در جوامع اسلامی به ویژه از طریق آموزه‌های دینی قرآن و حدیث دو چندان خواهد بود. این نوشتار با روش تحلیل نقلی - تفسیری به دنبال پاسخ به این پرسش است که شیوه‌های انتقال ارزش‌ها در جامعه چگونه است؟ نتایج نشان می‌دهد ارزش‌ها، از طریق یادگیری و پیروی، همانندسازی ازگروه‌های مرجع و قانون، هنجارسازی، ایجاد محبت، احساس تعلق، همسرگزینی و ازدواج انتقال می‌یابد. بیان یک گفتمان اسلامی در رابطه با علم و دین از نوآوری‌های مقاله است که در عرصه انتقال ارزش‌ها، در قرآن و حدیث بیان شده است.»

انتهای پیام

منبع: ایکنا

کلیدواژه: ایکنا اسلام فصلنامه مقاله

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت iqna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایکنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۳۱۴۰۷۴۵ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

حج امسال حج برائت از دشمن جنایتکار صهیونیستی و حامیانش/حجاج باید بتوانند منطق قرآنی برائت ابراهیمی را برجسته‌تر از همیشه نشان دهند/یاد خدا و وحدت؛ دو عنصر اصلی حج

 

تابناک _ رهبر معظم انقلاب اسلامی صبح امروز در دیدار مسئولان و کارگزاران حج و جمعی از زائران بیت‌الله‌الحرام، ذکر پروردگار و «وحدت و ارتباط مسلمانان» را دو عنصر بسیار مهم معنوی و اجتماعی فریضه حج خواندند و با اشاره به حادثه عظیم غزه و جنایات رژیم خون‌آشام صهیونیستی گفتند: حج امسال در پرتو آیات قرآن کریم و یاد و نام مبارک حضرت ابراهیم(ع)، باید فراتر از هر سال، حج برائت از این دشمن جنایتکار مسلمانان و حامیان آن باشد.

رهبر انقلاب اسلامی حج را در جنبه مادی و معنوی، فریضه‌ای چند بعدی برشمردند و افزودند: در بُعد درونی و باطنی، ‌ذکر پروردگار به عنوان «منشاء حقیقی زندگی و عزم و اراده و تصمیم‌گیری‌های فردی، اجتماعی و ملی»، نکته برجسته همه مراحل و مواقف حج است.

ایشان در همین زمینه به زائران بیت‌الله تاکید کردند: در حج متوجه مواردی باشید که در هیچ‌ جای دیگر نیست مانند کعبه، مسجدالحرام و طواف و زیارت نبی اکرم(ص)؛ وگرنه بازار و اجناس در همه‌جا وجود دارد.

رهبر انقلاب نکته برجسته‌ی بُعد اجتماعی حج را وحدت و ارتباط مسلمانان با یکدیگر برشمردند و گفتند: فلسفه دعوت الهی از همه مردم برای حضور در مکانی مشخص و در ایامی مشخص، آشنایی مسلمانان با یکدیگر و همفکری و تصمیم‌گیری مشترک است تا نتایج مبارک و عینی حج نصیب عالم اسلام و همه بشریت شود که اکنون دنیای اسلام در زمینه تصمیم‌گیری مشترک، خلاء بزرگی دارد.

ایشان نادیده گرفتن تفاوت‌های ملیتی، مذهبی و قومی را مقدمه لازم وحدت دانستند و افزودند: اجتماع عظیم،‌ یکدست و یک‌شکل پیروان همه مذاهب و فرق اسلامی از همه ملیت‌ها، نمود بارز وجه سیاسی-اجتماعی حج است.

حضرت آیت‌الله خامنه‌ای افزودند: البته ضرورت عبور از تفاوت‌ها و مسائل تفرقه‌انگیز مخصوص حج نیست و در آیات متعدد قرآن بر وحدت و همدلی مسلمانان تاکید شده است.

رهبر انقلاب با اشاره به اینکه فریضه حج باید مشحون از نام مبارک حضرت ابراهیم و تعالیم آن پیامبر بزرگ باشد، برائت از دشمنان دین خدا را از جمله تعالیم ارزشمند ابراهیمی خواندند و گفتند: از ابتدای انقلاب، برائت یک رکن جاری در حج بوده است اما امسال و با توجه به حوادث عظیم و عجیب غزه که بیش از همیشه چهره خون‌آشام مجموعه‌ی برخاسته از تمدن غربی را آشکار کرده است، حج امسال به صورت ویژه حج برائت است.

حضرت آیت‌الله خامنه‌ای حوادث کنونی غزه را شاخصی ماندگار برای تاریخ دانستند و افزودند: حملات وحشیانه سگ هار صهیونیستی از یک طرف و مقاومت و مظلومیت مردم غزه از طرف دیگر در تاریخ می‌ماند و راه را به بشریت نشان می‌دهد که بازتاب شگفت‌انگیز و بی‌سابقه آن در جوامع غیرمسلمان و دانشگاه‌های آمریکا و بعضی کشورهای دیگر، از نشانه‌های این تاریخ‌سازی و شاخص‌سازی است.

ایشان در تبیین وظیفه امت اسلامی در قبال فجایع غزه در فرصت حج ابراهیمی، به نمونه‌های متعدد قرآنی از سیره حضرت ابراهیم(ع) اشاره کردند و گفتند: ابراهیم(ع) جزو پیامبرانی است که دل رئوف و بسیار مهربانی دارد اما همین پیامبر الهی در مقابل دشمنان ظالم و ستیزه‌گر به شدت اظهار برائت و به صراحت اعلام دشمنی می‌کند.

رهبر انقلاب با اشاره به آیات قرآنی که دوستی با دشمنان ستمگر را هم کاملاً نهی می‌کند، رژیم صهیونیستی را مصداق کامل دشمنی با مسلمانان و آمریکا را همدست این رژیم خواندند و افزودند: اگر کمک آمریکا نبود آیا رژیم صهیونیستی قدرت و جرأت این رفتار وحشیانه با مردم مسلمان و زنان و کودکان را داشت؟

حضرت آیت‌الله خامنه‌ای افزودند: عامل قتل مسلمانان و آواره کردن آنها و پشتیبان آن، هر دو ظالم هستند و طبق صریح قرآن اگر کسی با آنها دست دوستی بدهد او نیز ظالم و ستمگر و مشمول لعنت خداوند است.

ایشان با توجه به شرایط کنونی جهان اسلام، رویکرد ابراهیمی به حج یعنی برائت آشکار در مقابل دشمنان را ضروری‌تر از همیشه خواندند و گفتند: بر این اساس حجاج ایرانی و غیر ایرانی باید بتوانند منطق قرآنی در پشتیبانی از ملت فلسطین را به همه دنیای اسلام منتقل کنند.

حضرت آیت‌الله خامنه‌ای افزودند: البته جمهوری اسلامی منتظر دیگران نمانده و نمی‌ماند اما اگر دست‌های قوی ملتها و دولتهای اسلامی به کمک و همراهی بیاید، حالت رقت‌بار ملت فلسطین ادامه پیدا نخواهد کرد.

ایشان با تشکر از خدمات و فعالیت‌های بعثه و سازمان حج و سایر دستگاه‌های خدمات‌رسان در برگزاری حج، خطاب به آنان تأکید کردند: برای آسایش حجاج ایرانی و انجام حج مبرور و مقبول به‌گونه‌ای برنامه‌ریزی کنید که فاصله بین وضع موجود و مطلوب برطرف شود.

در ابتدای این دیدار، حجت‌الاسلام و المسلمین سیدعبدالفتاح نواب نماینده ولی‌فقیه در امور حج و زیارت و سرپرست حجاج ایرانی در سخنانی، شعار حج امسال را «حج؛ قرآن‌محوری، همدلی و اقتدار امت اسلامی و دفاع از فلسطین مظلوم» خواند و گفت: حج ابراهیمی بستری برای تعلیم خودسازی و همچنین مبارزه با طواغیت بیرونی و دفاع از مظلومان است.

آقای سید عباس حسینی رئیس سازمان حج و زیارت نیز با اشاره به تشرف ۸۷ هزار و ۵۵۰ نفر زائر ایرانی به حج امسال، از برنامه‌ها و فعالیت‌های این سازمان در زمینه افزایش کیفیت خدمات بهداشتی، اسکان، تغذیه و حمل و نقل و همچنین راه‌اندازی عمره مفرده پس از ۹ سال توقف و امکان بهره‌مندی مشتاقان زیارت خانه خدا گزارش داد.