به نقل از «ساعت24»

نباید زندگی در تحریم را اصل بدانیم

تاریخ انتشار: ۲۸ اسفند ۱۳۹۷ | کد خبر: ۲۳۱۶۳۸۲۰

ساعت 24-«رشد اقتصادی ایران در سال 1398 بین 5/4 تا 5/5 درصد منفی» خواهد بود. از طرف دیگر و مطابق با آمارهای ارایه شده از سوی مرکز آمار ایران، رشد جمعیت ایران در سال 1398 دست‌کم 5/1 درصد است. یک محاسبه ساده نشان می‌دهد سال آینده کل جامعه ایران و اقتصاد ملی بین 6 تا 7 درصد فقیرتر و کوچک‌تر خواهد شد.

این اعداد و ارقام به تنهایی برای دیدن روزگار نامناسب اقتصاد ایران در سالی که پیش رو داریم کافی است و می‌توان از چشم‌انداز این عدد 5/5 درصد رشد منفی غوغای درونی وشاید خاموش بطن و متن فعالیت‌های اقتصادی و اجتاعی را رصدکرد.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

. می‌توان با جزییات درباره برخی از پیامدها به تفضیل نوشت و نشان داد که روزگار کسب و کار ایرانیان در سال آینده  - در صورت ثبات شرایط موجود و ادامه وضعیتی که در آن هستیم - ناخوش‌تر از امسال خواهد بود. برخی از آمارها و ارقام پیش از این از طرف بانک جهانی، صندوق بین‌المللی پول، واحد اطلاعات اکونومیست و در ایران نیز از سوی مرکز پژوهش مجلس محاسبه و منتشر شده است که رشد منفی اقتصاد ملی یکی از این اعداد است و دلایل آن نیز توضیح داده شده است. مهم‌ترین عامل منفی شدن رشد اقتصادی ایران در سال 1397 و سال 1398 به تحریم نفت ایران،‌به تحریم صنعت خودرو و احتمالا به تحریم پتروشیمی و فولاد برمی‌گردد. درآمد ایرانیان از صادرات نفت خام پیش از تشدید تحریم‌ها از اردیبهشت امسال در بدترین حالت قیمتی و با فرض صادرات 1/2 میلیون بشکه نفت در روز رقمی بالاتر از 50 میلیارد دلار به طور میانگین بوده است. صنعت خودروسازی و فعالیت‌های پیشین آن شامل تولید قطعات و مجموعه‌ها حدود 20 درصد ارزش افزوده صنعت را به خود اختصاص می‌داده است و صادرات پتروشیمی و فولاد و میعانات گازی تا 80 درصد صادرات غیرنفتی را به خود اختصاص می‌دهد. بنابراین تشدید تحریم‌ها بر ضد این سه فعالیت اصلی و تحدید انتقال ارز به ایران کار را دشوار کرده است.

زندگی در تحریم

یک راه این است که شرایط سیاست خارجی را برای شهروندان ترسیم و همان‌طور که حسن روحانی در 15 اسفندماه تاکید کرد به آنها گفت: ‌ایران و امریکا در حال جنگ هستند و شرایط جنگی است، بنابراین نباید انتظار داشته باشید وضعیت اقتصاد عادی باشد. این راه‌حل با توجه به حرفی که روحانی زده و گفته مناسبات ایران و امریکا نه قابل مذاکره و نه قابل مصالحه است که حرف طیف‌های تندتر جریان سیاسی اصولگرایان نیز هست، ‌این حکم را می‌دهد که باید به شرایط و پیامدهای تحریم عادت کرد. در این صورت و با توجه به رشد منفی اقتصاد و کوچک‌تر شدن کیک تولید ملی، راه‌هایی برای توزیع همین میزان درآمد حاصل از صادرات نفت خام و پتروشیمی و تولید کشاورزی و صنعتی میان شهروندان باید جستجو کرد. یک راه این است که شرایط توزیع از طریق کوپن برگردد، یک راه این است که دولت بسته‌های حمایتی بدهد، یک راه این است که قیمت‌ها تثبیت شود و... آیا این وضع قابل دوام است. طرفداران تحریم در زندگی امیدوارند 2 سال باقی‌مانده از ریاست دونالد ترامپ بر کاخ سفید سپری شود و شرایط سیاسی داخلی امریکا به نفع ایران شود. برخی دیگر از این افراد موافق با زندگی در تحریم می‌گویند می‌توان از همین آب و خاک و صنعت و بازرگانی خارجی با همسایه‌ها به میزان کافی به شهروندان آذوقه رساند تا وضعیت برگردد. شاید اگر یک همه‌پرسی کارشناسانه بی‌طرفانه انجام می‌شد و از شهروندان پرسیده می‌شد زندگی در تحریم با پیامدهای افزایش بیکاری، کاهش سطح رفاه و امید بستن به کمک کشورهایی مثل روسیه و شرق را می‌پذیرید و آنها پاسخ مثبت می‌دادند اجرای این راهبرد کمتر دردسر داشت.

کار از سرچشمه درست شود

برخی دیدگاه‌های مخالف دیدگاه تشریح شده در سطرهای نگاشته شده اما باور دارند زندگی در تحریم و تحمل پیامدهای ترسناک آن را نباید ساده انگاشت و معتقدند پیش از اینکه تصمیم به پذیرش راهبرد یادشده سخت‌تر شود باید به راه‌های دیگر اندیشید. این راه کدام است و چه مسیری را باید سپری کند که اقتصاد ایران از قفل‌شدگی خارج شود؟ اقتصاددانان باور دارند برای عبور اقتصاد ایران از چاله بزرگ سال 1398 و باز کردن قفل بزرگ باید دید سرچشمه تنگناها کجاست. همان‌طور که توضیح داده شد سرچشمه مشکلات تحریم تشدید شده امریکا علیه ایران است که پیامدهای آن در 3 بخش نفت، پتروشیمی و فولاد و خودرو کاملا دیده می‌شود. اگر مناسبات ایران با امریکا مطابق با صلاحدید نظام سیاسی بخواهد در کیفیت فعلی باقی بماند بنابراین باید دنبال راه‌حل‌های بدیل گشت. به طور مثال باید برای نفت ایران مشتری پیدا کرد یا منتظر ماند و دید آیا اتفاقی می‌افتد که قیمت نفت در بازار جهانی را تا مرزهای فوق‌العاده بالا هدایت و درآمد صادراتی ایران افزایش یابد. آیا ایران می‌تواند به طور مثال ژاپن و کره جنوبی را متقاعد کند مبادلات تجاری خود با امریکا را تحت‌الشعاع مبادلات تجاری با ایران قرار دهند. این راهی است که برای افزایش صادرات و افزایش درآمدهای نفتی وجود دارد. یک راه دیگر در همین حوزه این است که روسیه، عراق و عربستان سعودی را متقاعد کرد میزان صادرات نفت خود را کاهش دهند. یک راه این است که به طور مثال از خودروسازان و قطعه‌سازان بزرگ جهان بخواهیم برای یک دوره کوتاه‌مدت به ایران قطعات صادر کنند اما پول آن را بعدها دریافت کنند.  با فرض اینکه بپذیریم این اتفاق می‌تواند بیفتد باید قدرت خرید شهروندان را افزایش داد تا بتوانند خرید انجام دهند و رکود خودروسازی را کاهش دهند. در توسعه صادرات پتروشیمی و فولاد نیز باید راه‌های دیگر را تجربه کرد. کارشناسان اما باور دارند شاید راه ساده‌تر این باشد که گفت‌وگو با امریکا از موضع برابری نسبی و از موضع عزت و اقتدار راه کوتاه و ممکنی است و می‌توان آن را آزمایش کرد.

محمد صادق جنان صفت -منتشر شده درسالنامه روزنامه سازندگی

منبع: ساعت24

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.saat24.news دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ساعت24» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۳۱۶۳۸۲۰ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

لمس یک میلیارد دلاری صادرات به روسیه

صادرات کالا به همسایه پهناور شمالی ایران به گزینه جدید تجارت خارجی ایران تبدیل شده است. روسیه هم‌اکنون دهمین شریک تجاری ایران است و سهم ایران از بازار ۲۵۰ میلیارد دلاری آن، به ندرت یک میلیارد دلار را لمس کرده. اما تحولات تازه نشان از آن دارد که نگاه دیگری بر تجارت بر روسیه حاکم شده است. چنانکه در تازه‌ترین تحولات، ارزش صادرات کشاورزی و صنایع غذایی به روسیه در سال ۱۴۰۲ نسبت به سال ماقبل خود، ۳۵ درصد رشد داشته است.

به گزارش اعتماد، دی‌ماه سال گذشته، موافقتنامه تجارت آزاد ایران و کشورهای اوراسیا به امضا رسید. بنا بر اطلاعاتی که از این موافقتنامه منتشر شد، طرفین تعرفه‌ها را برای ۸۷درصد اقلام کالایی در مبادلات تجاری خود به صورت کامل حذف خواهند کرد. هر یک از طرفین نیز یک لیست منفی تهیه می‌کنند که شامل کالاهایی می‌شود که برای یکی از طرفین، کالای حساس تلقی شود و امکان حذف تعرفه وجود ندارد.

اتحادیه اوراسیا یک بلوک اقتصادی متشکل از پنج کشور ارمنستان، روسیه، قزاقستان، قرقیزستان و بلاروس است که از سال ۲۰۱۵ فعالیت خود را آغاز کرده و با تولید ناخالص داخلی نزدیک به دو هزار میلیارد دلاری، یکی از مهم‌ترین بازارهای جهانی است که گویا قرار است در دوره تنگنای تحریم‌ها، بخشی از تجارت ایران را شکل دهد.

از آن زمان تاکنون فقط چهار ماه گذشته و حالا انتظار برای به ثمر رسیدن اقدامات تازه در تجارت خارجی با همسایه‌های شمالی بیشتر شده است. اما ابتدا نگاهی بیندازیم به اتفاقاتی که در این حوزه رخ داده است.

اثر افزایشی جنگ اوکراین

در سال ۱۴۰۰ چیزی حدود ۵۵۰ میلیون دلار صادرات کالا از ایران به روسیه صورت گرفته بود. رقمی که البته در ماه‌های سال، به زور خود را از ۵۰ میلیون دلار به‌طور ماهانه بالا می‌کشید. اما با وقوع جنگ اوکراین، فضا برای کالای ایرانی در روسیه باز شد. چنان‌که در تیرماه ۱۴۰۱، صادرات ایران به روسیه به نزدیک ۱۱۲ میلیون دلار فقط در یک ماه رشد پیدا کرد. این اتفاق موجب شد تا صادرات ایران به روسیه در پایان سال ۱۴۰۱ به حدود ۸۰۰ میلیون دلار برسد. این روند البته در سال گذشته نیز تداوم پیدا کرد و حالا صادرات ایران به این کشور به بیش از ۹۴۰میلیون دلار رسیده است. هر چند مسوولان ایران، از هدف‌گذاری تجارت ۱۵ میلیاردی با روسیه صحبت می‌کنند، اما به نظر می‌رسد تا آن زمان راه درازی مانده است.

دلیل کندی کار چیست؟

دلایل زیادی را برای کندی تجارت ایران با روسیه می‌توان برشمرد. اما به نظر می‌رسد که نوع نگاه منفی به شرق در جامعه ایران تاثیر بالایی در این اتفاق داشته است. سیاست ایران از لحاظ تاریخی طرفدار همکاری اقتصادی با غرب بوده رواج این طرز فکر منجر به کمپین‌های تبلیغاتی علیه حضور روسیه در ایران شده است. این تلاش‌ها بر ابتکارات رسمی برای دسترسی به بازارهای روسیه تاثیر منفی گذاشته است.

ضمن اینکه ایران همچنان در لیست سیاه اف‌ای‌تی‌اف باقی مانده است. هر چند مقامات بانک‌های مرکزی ایران و روسیه برای راه‌اندازی یک شبکه سوییفت مستقل بر پایه روابط پولی تلاش کرده‌اند.

ایران امیدوار است با این کار بتواند به ۷۰۰ بانک روسی متصل شود و شاید این «شبه سوییفت» راه‌حل چیزی باشد که تیم اقتصادی دولت از آن به عنوان «دلارزدایی» یاد می‌کنند.

بازاری مبتنی بر کشاورزی

اما مساله مهم‌تر، نوع کالایی است که روس‌ها از ایران می‌خرند. بازار روسیه برای کالای ایرانی، یک بازار کشاورزی محور است؛ بنابراین مهم‌ترین کار برای نفوذ به این بازار، به کارگیری استانداردهای ایمنی بین‌المللی است که با استفاده از مواد ارگانیک در کشاورزی و بسته‌بندی استاندارد و شیوه‌های حمل‌ونقل استاندارد جهانی تعریف می‌شود.

از روند کنونی صادرات کالا به روسیه این‌گونه به نظر می‌رسد که این استانداردها در حال بهبود است. صادرات کالای ایرانی به روسیه ظرف سه سال به نزدیک یک میلیارد دلار رسیده و تقریبا نیم میلیارد دلار رشد کرده. بنابراین شاید این رشد صادرات پس از اجرای برخی استانداردهای مورد نظر کارفرمای روسی به دست آمده است.

چالش‌هایی که باقی است

ایران از زیرساخت‌های ضعیف به‌ویژه در بنادر، کشتیرانی و شبکه‌های ریلی رنج می‌برد. سایر موانع مربوط به قوانین گمرکی، زیرساخت‌ها یا کمبود کشتی و کامیون مانع تجارت دوجانبه می‌شود. این کاستی‌ها بر کارایی و اثربخشی تعاملات اقتصادی تاثیر می‌گذارد.

این چیزی است که علیرضا پیمان‌پاک، قائم‌مقام وزارت جهاد کشاورزی روی آن دست می‌گذارد. او می‌گوید: «نه در تاجران ما و نه در دولتمردان ما فرهنگ تجارت با روس‌ها وجود نداشت. اما پس از جنگ اوکراین این فضا به وجود آمد. با این‌حال، باید توجه کرد که برای گسترش روابط تجاری با کشوری مثل روسیه باید به واقعیت‌های موجود نیز نگاه کرد.»

او در گفت‌وگو با خبرنگار ما می‌افزاید: «تا پیش از این، هیچ کس به ظرفیت لجستیکی دریای خزر فکر نکرده بود. زیرساخت بندر آستارا و گمرکات آن مورد توجه نبود. ما با یک بازار بکر برای کالای ایرانی مواجه شدیم درحالی که زیرساخت صادرات را نداشتیم. در این شرایط هرگونه توسعه فعالیت‌های دوجانبه، در جامعه تبدیل به ضدارزش می‌شود. در حالی که باید این زیرساخت ایجاد شود تا بتوان تجارت را گسترش داد. شما می‌توانید یک بازار را در ۶ ماه گسترش دهید، اما نیاز به زیرساخت هم دارید.»

مسابقه با چین و ترکیه

جنگ اوکراین، ایران را با یک بازار بزرگ مواجه کرد که همین الان ترکیه یا چین در آن سهم بالایی دارند. صادرات چین به روسیه از ۴۱ میلیارد دلار در هشت ماهه ۲۰۲۱ به حدود ۷۲ میلیارد دلار در هشت ماهه ۲۰۲۳ رسیده. صادرات ترکیه به روسیه نیز از سه میلیارد دلار در هفت ماهه نخست ۲۰۲۱ به ۶.۶ میلیارد دلار در هفت ماهه نخست ۲۰۲۳ رسیده است.

بنابراین حالا ایران با لمس صادرات نزدیک به یک میلیارد دلاری به روسیه، فرصت بزرگی برای حضور در بازاری دارد که به دلیل تحریم‌ها، تشنه کالاست. فاصله ایران با کشور همسایه‌ای مانند ترکیه در صادرات به روسیه بسیار زیاد است و پر کردن این فاصله نیازمند اصلاح نگاه و زیرساخت‌ها و تسهیل قوانینی است که بخش مهمی از آن‌ها از سیستم دیوان‌سالاری می‌گذرد.