راهبرد سیاست خارجی ایران در توازن قوای منطقه‌ای
تاریخ انتشار: ۲ فروردین ۱۳۹۸ | کد خبر: ۲۳۱۸۹۵۳۵
ایران توسعه و امنیت پایدار خود را در حفظ موقعیت خود در توازن منطقه‌ای می‌بیند. گرایش ایران به همکاری‌های منطقه‌ای یا بازدارندگی تهدید از منطقه تا حد زیادی بستگی به جهت حرکت تحولات منطقه‌ای دارد. ۰۲ فروردين ۱۳۹۸ - ۱۳:۲۸ بین الملل آسیای غربی دیپلماسی ایران نظرات - اخبار بین الملل -
گروه بین‌الملل خبرگزاری تسنیم، کیهان برزگر، رئیس پژوهشکده مطالعات استراتژیک خاورمیانه، در یادداشتی به تحلیل راهبرد سیاست خارجی ایران در توازن قوای منطقه‌ای پرداخته است.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
استراتژی سیاست خارجی ایران برای تقویت جایگاه خود در توازن قوای منطقه‌ای چیست و چگونه در روند زمان دچار تکامل و سازگاری با محیط منطقه‌ای می‌شود؟ از نگاه نخبگان سیاسی-امنیتی ایران یک رابطه مستقیم بین تقویت قدرت ملی ایران و حفظ جایگاه این کشور در توازن قوای منطقه‌ای وجود دارد. این مسئله هم به لحاظ بهره‌برداری از امتیاز ژئوپلتیک ایران در قالب ادغام اقتصادی ایران با منطقه و هم به لحاظ دفع تهدیدات متقارن (آمریکا و اسرائیل و اخیرا سعودی) و نامتقارن (داعش و القاعده) امنیت ملی است.
در این چارچوب، هرچند تمایل به تقویت "همکاری‌های منطقه‌ای" همواره در استراتژی سیاست خارجی ایران قوی بوده، اما همزمان نیاز داشته تا با اصل دیگر سیاست خارجی ایران یعنی "بازدارندگی تهدید از منطقه" (به شکل سخت و نرم) به نوعی تعادل برسد. بازدارندگی سخت به معنای حضور مستقیم نظامی و مستشاری در عراق، سوریه و لبنان برای پیشگیری از تهدیدات مستقیم جریان‌های تروریستی ضد امنیت ملی کشور است. بازدارندگی نرم هم به معنای تقویت ائتلاف‌های سیاسی و روابط با نیروها و نخبگان محلی برای تقویت روابط ایران در سطح دولت‌های دوست برای پر کردن خلاهای سیاسی جاری در منطقه به ویژه پس از تحولات بهار عربی است.
همین مسئله سبب شده حضور ایران در منطقه از سوی رقبای ژئوپلتیک این کشور در سطح منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای "گسترش خواهانه" تلقی شود. این در حالی است که ایران حضور منطقه‌ای خود را بیشتر در قالب دفع "مشکلات منطقه‌ای" و برای افزایش "امنیت نسبی" ضروری می‌داند. اکنون بروز تهدیدات جدید برای امنیت ملی ایران از جمله ظهور گروه تروریستی-تکفیری داعش از سال 2014 و همچنین شکل‌گیری ائتلاف ضد ایرانی با مشارکت سعودی-اسرائیل-آمریکا پس از ریاست جمهوری ترامپ از سال 2017 و خروج وی از توافق هسته‌ای (برجام) که با هدف تضعیف نقش و قدرت منطقه‌ای ایران صورت گرفته، سبب شده تا کفه ترازو در استراتژی سیاست خارجی ایران به نفع اصل بازدارندگی سنگین‌تر شود.
بعد از انقلاب اسلامی، چگونگی حفظ جایگاه ایران در توازن قوای منطقه‌ای به دو شکل مطرح شده است: نخست، "ایران به عنوان قوی‌ترین کشور منطقه." دوم، "ایران در یک منطقه قوی." همانند همه کشورهای با سابقه و تاریخی، ایران یک کشور خاص است که بر مبنای ویژگی‌های دولت و ساختار حکومت خود، تقاضاهای تاریخی ملت، برداشت نخبگان حاکم از دفع تهدیدات و راههای تامین منافع و امنیت ملی، موقعیت جغرافیایی و نهایتا نگاه و برداشت دیگران به خود، رویکرد خاص توسعه و راهبرد سیاست خارجی را در محیط ژئوپلتیک خود تنظیم می‌کند.
جبر جغرافیایی، یعنی قرار گرفتن در مرکز زیرسیستم‌های منطقه‌ای و انرژی بین‌المللی که توجه نظام بین‌الملل را در هر شرایطی به ایران جلب می‌کند، همراه با جبر تاریخی-اجتماعی ضمن فراهم کردن فرصت‌های نقش‌سازی در محیط ژئوپلتیک خود، همزمان محدودیت‌های استراتژیکی را هم به لحاظ تلاش همه جانبه سایر بازیگران برای مهار نقش و قدرت منطقه‌ای ایران برای حفظ توازن قوای منطقه‌ای فراهم می‌کند. این ویژگی به ایران این ظرفیت و توان کامل را نمی‌دهد که استراتژی خود را بر مبنای یک "عمومیت" تنظیم کند.
بر این مبنا، و به منظور سازگاری با تحولات جدید در محیط ژئوپلتیک، ایران به این نتیجه می‌رسد که کارآمدترین استراتژی سیاست خارجی این است که چند اصل کلان را در استراتژی خود تعریف کرده و سپس با توجه به ویژگی‌های ژئوپلتیک محلی و منطقه ای، سیاست خارجی خود را با محیط در حال انتقال سیاسی در منطقه سازگار کند. در این شرایط، دو اصل ثابت سیاست خارجی ایران یعنی تقویت "همکاری های منطقه ای" و بازدارندگی تهدید از منطقه" ( به شکل سخت و نرم) باید به نوعی تعادل برسند تا جایگاه ایران در توازن قوای منطقه‌ای حفظ شود.
پویایی‌های تحولات جاری منطقه‌ای، ضرورت ترکیب تدریجی دو راهبرد جاری سیاست خارجی و معرفی یک راهبرد سوم را اجتناب‌ناپذیر می‌کند که می توان از آن به عنوان راهبرد "ایران قوی از درون" یاد کرد. مبنای این راهبرد جدید، توسعه عیار قدرت ملی ایران از طریق تنوع‌سازی و تقویت اقتصاد استراتژیک و اتصال با محیط پیرامونی از یک سو و بهره برداری از امتیاز ژئوپلتیک برای افزایش ارزش و نقش استراتژیک کشور در جهت دفع تهدیدات فوری امنیتی مربوط به مبارزه با تروریسم و رشد افراط‌گرایی در محیط اطراف خود از سوی دیگر است که برای بازیگران منطقه ای و فرامنطقه‌ای حائر اهمیت بسیار در شرایط جاری می‌باشد.
ایران توسعه و امنیت پایدار خود را در حفظ موقعیت خود در توازن منطقه‌ای می‌بیند. گرایش ایران به همکاری‌های منطقه‌ای یا بازدارندگی تهدید از منطقه تا حد زیادی بستگی به جهت حرکت تحولات منطقه‌ای و به ویژه آینده روابط ایران و آمریکا دارد. آنچه که مشخص است اینکه اکنون به دلایل مربوط به بازدارندگی، ایران خواهان تداوم حضور فعال در مسائل منطقه‌ای برای حفظ جایگاه متناسب خود در توازن قوای منطقه‌ای است. تجربه‌های حضور ایران در لبنان، عراق و افغانستان نشان می‌دهد که حضور فعال ایران در محیط اطراف خود بیشتر در شرایط بروز ناامنی فوری و به منظور حفظ امنیت پایدار و تقویت قدرت ملی بوده است. اما در این روند، گرایش ایران از حضور سخت و نظامی در منطقه بخ‌تدریج به حضور نرم و افزایش نفوذ سیاسی از طریق اتصال با گروه‌های سیاسی منطقه و حفظ نفوذ در دولت‌های دوست تغییر می‌یابد.
نویسنده: کیهان برزگر
انتهای پیام/
R1016168/P/S8,90,95/CT12 واژه های کاربردی مرتبط اخبار ایران (بین‌الملل)منبع: تسنیم
کلیدواژه: اخبار ایران بین الملل اخبار ایران بین الملل
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.tasnimnews.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «تسنیم» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۳۱۸۹۵۳۵ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
انتقاد فلاحت پیشه به ادعای کریمی قدوسی درباره بمب اتم
به گزارش «تابناک» به نقل از منیبان، حشمت الله فلاحت پیشه، نماینده ادوار مجلس، در رابطه با اظهارات اخیر کریمی قدوسی گفت: اساسا رویکرد جمهوری اسلامی ایران هسته ای و اتمی نیست با اینکه در این رابطه کشور توانمند است.
او در گفتگو با منیبان، افزود: اگر ایران و اسرائیل وارد فضای جنگ تمام عیار شوند ایران مجبور است به سمت بمب اتم حرکت کند تا توازن ایجاد شود اما مجموعه تحولات نشان داد بعد از تقابل اخیر ایران و اسرائیل، این رژیم به تنهایی نمی تواند علیه ایران اعلام جنگ کند.
نماینده ادوار مجلس خاطرنشان کرد: در تقابل اخیر ایران و اسرائیل وابستگی اسرائیلی ها به قدرت های فرا منطقه ای مشخص شد و به همین دلیل بایدن شرایطی را شکل داد که اسرائیل جنگ را فراگیر نکند.
فلاحت پیشه با بیان اینکه به سود همگان است تنش ها در خاورمیانه کاهش پیدا کند، گفت: طرح مباحثی مانند دسترسی ایران به بمب اتم در این شرایط فقط زمینه را برای کسانی فراهم می کند که فتنه را گسترش دهند. رافائل گروسی تا پیش از این به صورت تلویحی می گفت ایران قابلیت تولید سه بمب هسته ای را دارد اما امروز به یکباره از هفت بمب هسته ای سخن به میان می آورد.
او افزود: بمب مربوط به دوران جنگ است، ایران تا آستانه جنگ قدم برداشت اما از این مسیر بازگشت. تهدیدی که امروز متوجه ایران است تشدید انزوا و تحریم های جدید است همانطور که اخیرا و پس از ماجرای اسرائیل، تحریم های گسترده علیه ایران آغاز شده است.
عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس دهم گفت: در گذشته هم یک مثلث چالش آمیز در ایران وجود داشته است. ادعای رسیدن ایران به بمب، ادعای خروج از ان پی تی و ادعای بستن تنگه هرمز ضلع های این مثلث بودند که هر سه این ادعا، پشتوانه های حقوقی و دفاع مشروع ایران را تضعیف می کند.
او افزود: کشور درحال حاضر سیاست خارجی شعار زده دارد. علاوه براین یکی از مواردی که تحریم ها و انزوای ایران را تشدید کرده بلوف هایی است که پشتوانه عملی ندارند و اساسا راهبرد سیاست خارجی کشور هم نیستند اما بهانه ای برای ایجاد تنش برای ایران ایجاد کرده اند.
فلاحت پیشه تاکید کرد: نقطه ضعف دیپلماسی عمومی ایران این است که افراد تریبون هایی را در نقاط مختلف در اختیار دارند که بهانه ای برای تحمیل فشار بر کشور ایجاد می کنند.
او در پایان تاکید کرد: تاوان بلوف زنی برخی افراد را، سیاست خارجی ایران می دهد.
تصادف مرگبار در محور دره شهر-بدره ۴ کشته برجای گذاشت