به نقل از «ایرنا»

سند تحول در کش و قوس تحول

تاریخ انتشار: ۲۷ فروردین ۱۳۹۸ | کد خبر: ۲۳۴۴۸۴۶۶

تهران- ایرنا- سند تحول بنیادین آموزش و پرورش که در سال 1390 ابلاغ شد از ابتدا با ضعف‌ و کاستی‌های قابل توجهی دست به گریبان بود. خوشبختانه، سند تصحیح این خطاها را پیش‌بینی کرده و متولیان را نسبت به ترمیم آن در بازه‌های زمانی پنج ساله مکلف می‌کند. جامعه آموزش و پرورش منتظر تغییر سند است. اما چه تغییری؟

به گزارش گروه تحلیل، تفسیر و پژوهش‌های خبری ایرنا، «سند تحول بنیادین آموزش و پرورش» که طی سال 1390 در شورای عالی انقلاب فرهنگی تصویب و برای اجرا ابلاغ شده‌است، سندِ مادر حوزه آموزش و پرورش به حساب می‌آید.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

این سند نقشه راه وزارت آموزش و پرورش برای دستیابی به اهداف 1404 است و همه وزاری آموزش و پرورش آن را مبنای برنامه‌های خود قرار داده‌اند. طی هفت سال گذشته تدوین برنامه‌های اجرایی سند و عملیاتی کردن آن اولویت‌ وزارت آموزش و پرورش بوده‌است. از جمله اقدامات پرسروصدای انجام یافته در این زمینه تغییر نظام 5-3-4 به نظام 6-3-3 بود که طی آن مقاطع نظام آموزشی دچار دگرگونی شد. به این ترتیب که پایه پیش‌دانشگاهی حذف شد، پایه ششم مجدداً به مدارس بازگشت و مقطع «متوسطه اول» جایگزین «مقطع راهنمایی» شد.

** سندی زیر سایه اهداف بلندپروازانه
همان طور که از نام سند مشخص است، هدف آن ایجاد تحول بنیادین در نظام آموزش و پرورش است. جهت‌گیری این تغییر را می‌توان با توجه به جایگزین کردن مفهوم «تعلیم و تربیت» به جای «آموزش و پرورش» حدس زد؛ تعلیم و تربیتی که طبق مقدمه سند باید «تحقق‌بخش حیات طیبه، جامعه عدل جهانی و تمدن اسلامی_ ایرانی» باشد.
از همین ابتدا مشخص است که سند اهدافی بلندپروازانه و حتی آرمانی را مد نظر دارد. علاوه بر این، کارکرد اصلی نظام آموزشی را از «آموزش» به «تربیت» تغییر می‌دهد. باید توجه داشت که سند، تعلیم و تربیت را در معنای بسیار وسیعی به کار می‌گیرد و آن را شامل حوزه‌های «اعتقادی، عبادی و اخلاقی؛ اجتماعی و سیاسی؛ زیستی و بدنی؛ زیباشناختی و هنری؛ اقتصادی و حرفه ای و تعلیم و تربیت علمی و فناورانه» می‌داند و خواهان ایفای نقش جدی مدارس در همه این حوزه‌ها است.

** سند تحول بنیادین مورد اجماع قرار نگرفت
سند از همان ابتدا مورد نقد گروه‌های متنوعی قرار گرفت. بخش قابل توجهی از بدنه کارشناسی و نخبگان آموزش و پرورش از همان ابتدا مخالفت خود را با آن اعلام کردند. ناهماهنگی بین بخش‌های مختلف سند، اجرایی نبودن سند، دور کردن نظام آموزشی از اهداف اصلی و عدم توجه کافی به وضعیت معیشتی معلمان از جمله نقدهای وارد بر سند محسوب می شد.
قابل پیش‌بینی بود که بخشی از معلم‌ها و نهادهای مدنی مرتبط نیز با این نقدها همراه شوند. معلم‎‌ها که از نزدیک با دانش‌آموزان و امکانات اصلی مدارس در تماسند این سند را دور از واقعیت‌های جامعه و بی‌توجه به نیازها و مشکلات خود ارزیابی می‌کنند.
کارشناسان سیاست‌گذاری نیز نقدهای جدی‌ای بر سند وارد می‌کنند. از نظر آن‌ها فرایند تدوین و محتوای سند از استانداردهای رایج سیاست‌گذاری فاصله بسیار دارد. در فرایند تدوین سند از روش‌های جا افتاده سیاست‌گذاری استفاده نشده‌ و مراحل لازم طی نشده‌است.
همچنین مطالعات زمینه‌ای به حد کافی انجام نشده‌است و مهم تر از همه آنکه سند بدون تحلیل زیرساخت‌های حقوقی و مالی موجود و چالش‌های ریز و درشت وزارت آموزش و پرورش وظایف دشوار و حتی غیرممکن را بر عهده این وزارتخانه قرار داده‌است. در نتیجه نبودِ نگاه علمی، محتوای سند نیز از ادبیات رایج سیاست‌گذاری فاصله گرفته و از مفاهیم و اصطلاحات غیرعلمی و غیرقابل تعریف استفاده کرده‌است.

** موانع کم کم آشکار می‌شود
متخصصان سیاست‌گذاری معتقدند عدم اجماع نخبگان روی یک سیاست یا برنامه خود یکی از موانع اصلی اجرای آن است.
با توجه به انتقاداتی که در بدنه وزارت آموزش و پرورش وجود داشت، قابل پیش‌بینی بود که اجرای سند به کندی و با برخوردهای گزینشی و سلیقه‌ای پیش برود.
البته متن غیر کارشناسی سند زمینه این برخوردهای سلیقه‌ای را نیز فراهم می‌کند. اما مشکلات به همین ‌جا ختم نشد. بزرگترین وزارتخانه که بیش از 90 درصد بودجه خود را صرف حقوق معلم‌ها می‌کند به مرور زمان بیشتر با موانع اجرایی این سند مواجه شد.
از جمله اولین اقدامات در راستای تحقق سند همان تغییر مقاطع تحصیلی بود که بدون آمادگی مدارس و زیرساخت‌های لازم انجام گرفت و مشکلات زیادی را به همراه آورد. قدم‌های بعدی زیربنایی‌تر و با احتیاط بیشتری برداشته شد. اما همچنان میزان موفقیت و مفید بودن آن‌ها زیر سوال قرار دارد.

** موفقیت در بازنگری با مشارکت همه ذی‌نفعان
هر چند سند در ترسیم اهداف و راهکارها بی‌پروا و آرمان‌گرایانه عمل کرده‌ اما در پذیرش خطاهای خود متواضع است و با پیش‌بینی ترمیم و به روزرسانی راه را برای تصحیح خطاها باز گذاشته‌است. طبق آخرین بند سند، متولیان امر موظفند در بازه‌های زمانی پنج ساله از تاریخ تصویب، سند را به روز رسانی کنند و به تصویب نهایی شورای عالی انقلاب فرهنگی برسانند. بر این اساس، اولین به روز رسانی باید در سال 1395 انجام می‌گرفت اما با گذشت دو سال هنوز خبری رسمی در این باره منتشر نشده‌است.
حال که در آغاز سال 1398 قرار داریم انتظار می‌رود متولیان امر این مهم را در دستور کار قرار دهند و با ارائه گزارش عملکرد، سیاست‌گذاری شفاف را جایگزین سیاست‌گذاری پشت درهای بسته گردانند.
از طرف دیگر واضح است این سند ـ فارغ از محتوای آن ـ بدون جلب اعتماد معلم‌ها، نهادهای مدنی و بدنه آموزش و پرورش با موانع بسیاری در مقام اجرا مواجه خواهد شد. به همین خاطر ضروری است با دموکراتیک کردن فرایند سیاست‌گذاری و جلب مشارکت همه‌ذی‌نغعان، تنش‌ها و اختلافات پیرامون آن حل و فصل شود تا نتیجه نهایی با تکیه بر اجماع حداکثری از قدرت اجرایی بیشتری برخوردار باشد.
نکته سوم آنکه پیشنهاد می‌شود برای پرهیز از تکرار خطاهای پیشین بیش از گذشته از چارچوب‌های جا افتاده سیاست‌گذاری و متخصصان این حوزه استفاده شود.
امید است متولیان امر همت کافی برای بازنگری در سند را داشته‌باشند و با تکیه بر دانش تخصصی از یک طرف و اجماع ذی‌نفعان از طرف دیگر، سندی غنی‌تر و اجرایی‌تر ارائه کنند.
پژوهش**س.ا**9279

منبع: ایرنا

کلیدواژه: علمي آموزشي سند تحول بنيادين آموزش و پرورش آموزش و پرورش

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.irna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایرنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۳۴۴۸۴۶۶ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

قایباف:باید به آموزش و پرورش توجه ویژه شود

محمدباقر قالیباف در نشستی با حضور وزیر آموزش و پرورش و جمعی از معلمان نمونه کشور به‌مناسبت گرامیداشت روز معلم، با تبریک این روز به جامعه معلمان کشور گفت: همین بس که امام(ره) درباره معلمان فرمودند «معلمی شغل انبیاء است» و به ما به زبان عمیق، دقیق و حکیمانه و برخاسته از فرهنگ اهل بیت(ع) آموختند که باید قدر معلمان را بدانیم و در قبال آنها انجام وظیفه کنیم. انصافاً شهید مطهری(ره) یک متفکر و یک معلم بود. شهید مطهری(ره) معلمی متفکر بود و با گذشت بیش از ۴۰ سال از شهادت ایشان، هنوز وقتی حرف از اندیشه و تفکر می‌زنیم، نام شهید مطهری(ره) به ذهن متبادر می‌شود از این رو مصداق کلام حضرت امام(ره) که فرمودند معلمی شغل انبیاء است، همچنان شهید مطهری(ره) است که معلم تراز انقلاب اسلامی است.

وی با بیان این‌که «امروز همه ما در هر بخشی از کشور که قرار داریم باید قدردان معلمان بوده و نسبت به حفظ جایگاه و منزلت آن‌ها کوشا باشیم»، یادآور شد: امروز روز یاد و ذکر معلم است؛ روزی که باعث می‌شود در طول ۳۶۵ روز سال که درگیر و دار مسائل دیگر هستیم، از غفلت خارج شده و به این موضوع اهمیت بدهیم.  وقتی به زندگی خود نگاه می‌کنم، تأثیر چند معلم را در آن مشهود می‌بینم، : نقش پدر و مادر در جایگاه خود ارزشمند است اما وقتی به گذشته خود می‌نگرم می‌بینم معلمی که در مقطع ابتدایی داشتم تا چه حد نسبت به آموزش ما حساسیت داشت یا معلم دیگری در مقطع راهنمایی تأثیر زیادی در شکل‌گیری پایه زندگی من داشت و هر دو معلم من هنوز هم در قید حیات هستند و از آن‌ها به نیکی یاد می‌کنم. در زمان کودکی باید از روستا به شهر می‌رفتم و معلم نیز از شهر دیگری برای تدریس می‌آمد، قبل از انقلاب بود که معلم ریاضی مدرسه راهنمایی ما چند نوبت در سال با خودروی شخصی‌اش برای زیارت ما را به مشهد می‌برد و همین توجهات او بود که تأثیر زیادی در زندگی ما داشت.

وی با بیان این‌که «کار جهادی را نیز از معلم دیگرم آقای عزت الله دهقانی که زمانی هم نماینده بودند (نماینده حوزه انتخابیه تربت جام، در مجالس اول و دوم و حوزه انتخابیه درود و ازنا، در دوره هشتم) یاد گرفتم»، عنوان کرد: آقای دهقانی از همان دوران قبل از انقلاب ما را به اردوهای جهادی می‌برد و ما تمام ماه‌هایی که در محل زندگی خود بودیم به جمع‌آوری امکانات و تجهیزاتی برای کمک به مناطق محروم می‌پرداختیم تا زمان اردو فرا برسد. همین شد که زمان زلزله طبس توانستیم گروهی را جمع کرده و به یاری زلزله زدگان بشتابیم. معلم ما در تمام لحظات، اول در بخش تربیت و بعد در حوزه آموزش در کنار ما بود.

رئیس قوه مقننه با بیان این‌که «روحیه تلاش و اخلاص است که معلمان را نامدار می‌کند»، اظهار داشت: پایه‌های زندگی‌ام به واسطه نقش معلمانم رشد و پیشرفت کرد؛ از این رو معتقدم آموزش و پرورش محل فرهنگ‌سازی است. می‌گویند آموزش و پرورش مهم‌ترین جای کار فرهنگی است اما باید گفت مهم‌ترین جای فرهنگ‌سازی است که شامل مسائل سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و غیره می‌شود؛ به این معنا که همه بخش‌های اداره حکمرانی کشور برخاسته از آموزش و پرورش است.

وی با بیان این‌که «من به‌عنوان خدمتگزاری که از روستا به اینجا رسیده‌ام بر این باورم که نسبت به آموزش و پرورش غفلت شده است»، تأکید کرد: بارها گفته‌ام اگر می‌خواهیم حکمرانی به درستی انجام شود، کیفیت آموزش و تربیت باید خوب باشد و اگر کشوری پیشرفته و حل مشکلات اقتصادی را می‌خواهیم باید یک دهه به‌صورت جدی به آموزش و پرورش توجه کنیم و زنجیره یک نسل که وارد دبستان شده و از دبیرستان خارج می‌شوند را مدیریت کنیم؛ اگر همین یک نسل به درستی تربیت شود می‌تواند در کشور تحول ایجاد کند.

وی هم‌چنین با بیان این‌که «معلمان می‌توانند کشور را متحول کنند و از قبال آن می‌توانیم به یک نظام الگو برسیم»، اذعان کرد: رهبر معظم انقلاب فرمودند باید برنامه‌ریزی و الگوسازی کنیم؛ برای این الگوسازی نیز لازم است به آموزش و پرورش توجه کنیم. به دلیل اهمیت آموزش و پرورش معتقدم باید به این وزارتخانه توجه شود، جای تأسف دارد که وزارتخانه‌ای با این اهمیت و به این بزرگی حدود ۲۰ وزیر و سرپرست در طول ۱۶ سال به خود دیده در حالی که مسئول یک سوپرمارکت هم این همه تغییر نمی‌کند.

قالیباف با یادآوری زمانی که در شهرداری تهران حضور داشت، گفت: زمانی قصد داشتیم سیستم شهرسازی را تغییر داده و طرح تحول آن را بنویسیم که ما بعد از ۸۵ ماه قادر شدم این کار را انجام دهم در حالی که پیش از من حداکثر عمر یک شهردار تهران ۱۸ ماه بود. من هم اگر تنها ۱۸ ماه در شهرداری بودم نمی‌توانستم تحول بنیادی ایجاد کنم.

وی با تاکید بر این‌که «علیرغم کمبود معلم نباید به سمت استخدام بی‌ضابطه برویم»، گفت: تأکید کردم اگر معلم کم است باید هر سال ۴۰ تا ۵۰ هزار نفر معلم از دانشگاه فرهنگیان فارغ التحصیل شوند تا این کمبود جبران شود و تنها مسیر استخدام معلم باید دانشگاه فرهنگیان باشد البته این دانشگاه هم مشکلات ریشه‌ای دارد که باید اصلاح شود و این مجلس است که باید موضوع را به درستی درک کرده و مسیر اصلاح را فراهم کند.

وی همچنین با تأکید بر این‌که «وقتی حرف از اراده ملی می‌زنیم یعنی همه ظرفیت‌ها باید پای کار باشند و از آن استفاده کنیم»، بیان داشت: گاهی پول داریم اما وقت نداریم با این حال باید تلاش کنیم با استفاده از ظرفیت های موجود به نفع آموزش و پرورش تصمیم گیری کنیم. پیشنهاد روشن من در جریان رسیدگی به لایحه برنامه هفتم و جلسه سران نیز همین بود که معلمی بعد از ۳۰ سال خدمت هنگامی که زمان بازنشستگی او فرا می‌رسد می‌تواند بازنشسته شود و پاداش بازنشستگی خود را نیز ظرف ۳ ماه دریافت کند اما می‌تواند ۵ سال دیگر بماند و به فعالیتش ادامه دهد و حقوق ماهیانه خود را دریافت کند و این ۵ سال زمانی است که ظرفیتی از معلم‌های جوان از دانشگاه فرهنگیان فارغ التحصیل می‌شوند.

رئیس قوه مقننه با اشاره به «همراهی وزیر آموزش و پرورش نسبت به موضوع استخدام از طریق افزایش ظرفیت دانشگاه فرهنگیان و ادامه به کارگیری معلمان بازنشسته به مدت ۵ سال»، عنوان کرد: ما می‌توانیم طی این ۵ سال به دانشگاه فرهنگیان رسیدگی کرده و از ظرفیت‌های خروجی آنجا استفاده کنیم چنانچه زمانی که در ناجا بودم هم همین کار را کردم. زمانی که در ناجا بودم از درجه دارانی که سنی از آنها گذشته بود استفاده کردم تا ظرفیت نیروهای پلیس جوان از دانشگاه فارغ‌التحصیل شوند. در طول این زمان نیز با ساخت دانشگاه در زمینی به مساحت ۳۰ هزار متر مربع، دانشکده پلیس را تبدیل به دانشگاه کردیم؛ همچنین دانشجویانی از سایر رشته‌های دانشگاه‌های دیگر را جذب کرده و آموزش ۳ ماهه‌ای به آنها در حوزه‌های الکترونیک، نظامی، حقوق و غیره داده شد و از این رو ظرف ۹ ماه توانستم خروجی خوبی بگیرم. در نهایت این نیروهای جوان را به صورت تک نفره به کلانتری‌های مختلف نفرستادیم بلکه به صورت گروهی به یک کلانتری اعزام شدند و به این شکل توانستند در آنجا تحول ایجاد کنند و سیستم کلانتری از پایه اصلاح شد. امروز ظرفیت مادی هم در اختیار ظرفیت انسانی است که در آموزش و پرورش فعالیت دارند، از این رو باید تلاش کنیم با این رویکرد از ظرفیت‌های موجود استفاده کنیم.

وی با بیان این‌که «خداوند به شما توفیق داده که حوزه آموزش و پرورش را برای خدمت انتخاب کرده‌اید»، گفت: زمانی که در سپاه مشغول فعالیت بودم می‌گفتم پاسداری شغل نیست بلکه عشق است؛ چنانچه معلمی هم عشق است و بار سنگینی بر دوش ماست. مطمئن باشید اگر برای خدا گام بردارید، قطعا خداوند نیز از شما در حوزه مادی و معنوی گره‌گشایی خواهد کرد.

وی همچنین با بیان این‌که «گاهی تصمیمات ما با تبدیل یا تأخیر است حتی اگر درست باشد»، عنوان کرد: با این حال به‌عنوان خدمتگزار و خادم مردم که امروز در مجلس شورای اسلامی قرار دارم، با اطمینان می‌گویم انصافاً با آموزش و پرورش همراهی کرده و تلاش دارم افزایش کیفیت آموزش و تربیتی را دنبال کنم. حتماً دوستان برنامه پنجساله هفتم را مطالعه کنند که حدود ۱۵ حکم در حوزه آموزش و پرورش در آن وجود دارد و نسبت به تحقق این امور پیگیری خواهیم داشت.

قالیباف با تأکید بر این‌که «معتقدیم اجرای مردمی‌سازی که رهبری آن را برای تولید بیان کردند در هیچ کجا اولویتی بیشتر از مدرسه ندارد» کیفیت و عدالت را در کنار هم مهم دانست و افزود: اگر کیفیت نباشد و فقط دنبال عدالت باشیم، در واقع نابرخورداری را به‌صورت عادلانه تقسیم کرده‌ایم که معنا ندارد از این رو همه جامعه باید با هم به کمک معلم بیایند. در همین زمینه انجمن اولیاء و مربیان فلسفه وجودی دارد که باید بستر آن را گسترش داد.

وی با بیان این‌که «مدرسه، مسجد، محله، منزل و مجازی ۵ ظرفیتی هستند که می‌توانند کشور را از پایه متحول کنند»، گفت: اگر این چرخه به درستی بچرخد، تعلیم و تربیت در این چرخه گسترش می‌یابد. بستر ظرفیتی اولیاء و مربیان نیز در همین قسمت از آموزش و پرورش مهم است و باید فعالیت کند. در کنار آن باید زیرساخت‌های محله را درست کرده و ارتباط مردم با مسجد را نیز برقرار کنیم. وقتی قادر نیستیم مشکل را به مسأله تبدیل کنیم و افرادی را نداریم که این مسائل را حل کنند، مشکلات باقی می‌مانند از این رو باید مشکلات را به مسأله تبدیل کرده و افرادی را تربیت کنیم که این مسائل را برطرف کنند.رهبر معظم انقلاب فرمودند امام ما امام تحول بودند و ما در گام دوم انقلاب نیازمند این تحول هستیم؛ امروز پرچمدار و جلودار این تحول، آموزش و پرورش است.

منبع: خبرگزاری ایسنا