به نقل از «اکوفارس»

بافت‌های فرسوده و تله فقر

تاریخ انتشار: ۲۹ خرداد ۱۳۹۸ | کد خبر: ۲۴۱۱۹۷۶۳

در عصری که جهان به سرعت به سمت شهری شدن می تازد و تا سال 2050 حدود 80درصد از مردم جهان شهرنشین خواهند شد، فرسودگی چالش بزرگ بسیاری از شهرهاست که هزینه های هنگفت اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، سیاسی، امنیتی و زیست محیطی را برای شهر و مدیریت شهری به دنبال دارد.

در این راستا بهسازی و نوسازی بافت‌های فرسوده شهری در واقع به عنوان یک جنبش جهانی پدیدار شده است.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

امروزه بسیاری از شهرها در اثر فشار جمعیت و صنعت با فرسودگی قسمتی از بافت خود در طول زمان مواجه شده اند. این بافت‌ها قسمتی از پهنه شهر هستند که در برخی مواقع واجد ارزش تاریخی بوده و نیازمند مداخله هستند.

بافت‌های فرسوده شهری از جمله ساخت و سازهای ناموزون شهری هستند که به دلیل قدمت این بافت ها از یک سو و نیز وجود پدیده‌های مهاجرت، فقر، آلودگی های زیست محیطی و بعضی دیگر از مسائل اقتصادی و اجتماعی – فرهنگی به عنوان یکی از اساسیترین مشکلات شهری؛ به‌ویژه در کلان شهرها درآمده‌اند.

در واقع بافت‌های فرسوده شهری صرفاً محیطهایی دارای بافت کالبدی فرسوده نیستند، بلکه این محله‌ها بازتاب عوامل اجتماعی، اقتصادی، سیاسی، علمی و فنی و عوامل ارزشی و اعتقادی و نیز نوع روابط انسانی موجود در جامعه و محیط بزرگتر هستند. اگر بخواهیم اندکی عملیاتی تر به تعریف بافت فرسوده پرداخته شود باید گفت بیشتر ساختمان‌های این‌گونه بافت‌ها دارای قدمتی بیش از 50سال دارند و اگر هم کمتر از 50سال عمر داشته باشند فاقد استانداردهای فنی هستند.

دانه بندی آنها ریز بوده و به طور متوسط مساحت عرصه آنها کمتر از 200 متر است. مصالح به کار رفته در آنها چه خشت و آجر و یا آهن بدون اتصالات و فاقد سیستم سازه‌ای و اسکلتی باشد ؛چه مصالح نامرغوبی که امروز نوسازهای فرسوده را به‌وجود آورده اند ، معابر آنها یا تنگ و پرپیچ و خم با بن بستهای با عرض کمتر از 6 متر هستند یا شهرک های جدیدی هستند که با وجود عریض بودن خیابان های آنها به علت افت نمای بصری و نامرغوبی مصالح ساختمانی دچار فرسودگی زودتر از موعد شده اند.

در کشورمان طبق جدیدترین آمارها حدود 140هزار هکتار بافت فرسوده در 465 شهر کشور شناسایی شده است. در واقع این بافت‌ها 20 درصد سطح شهرها و 30 درصد جمعیت شهری کشور را در جای داده اند. بر هم کنش سه شاخص ناپایداری بناها، ریزدانگی قطعات و نفوذ ناپذیری معابر در این بافت‌ها شرایط بسیار ویژهای در افزایش خطر و تلفات جانی ساکنان و هموطنانمان در شرایط وقوع مخاطرات طبیعی و انسانی ایجاد می کند.

این بافت‌ها علاوه بر این‌که به لحاظ زیبایی بصری دچار ناهنجاری هایی متعدد بوده و روح جستجو گر زیبایی شهروندان را اقناع نمی کند از نظر اجتماعی و اقتصادی نیز به تله های فقر تبدیل می شوند که به دلیل کیفیت زیست پایین به فرصتی برای سکونت اقشار کم درآمد روستایی و شهری که فاقد توان مالی برای سکونت در سایر محلات شهری هستند، تبدیل می‌شوند.  مسئله‌ای که به تبع آن چرخه ای از فرسودگی و فقر اجتماعی-فضایی را در این محلات دامن زده است.

ذکر موضوع فرسودگی در کلانشهر تهران به روشن شدن موضوع کمک بیشتری خواهد کرد در تهران حدود 3300 هکتار بافت فرسوده وجود دارد که سه شاخص مذکور را دارا هستند. حدود 14هزار هکتار از مساحت 65هزار هکتاری آن ناپایدار هستند به عبارتی 20درصد از مساحت شهر تهران در شرایط ناپایدار قرار دارد که در زمان وقوع بحران و مخاطره می تواند فاجعه آمیز باشد.

در این راستا موضوع بازآفرینی بافت‌های فرسوده شهری در یکی دو دهه اخیر مورد توجه برنامه ریزان و مدیران شهری قرار گرفته است. واژه "بازآفرینی شهری" به عنوان یک واژه عام مفاهیم دیگری نظیر بهسازی، نوسازی، بازسازی، توانمندسازی و روان بخشی شهری را در بر می گیرد.

بازآفرینی شهری به مفهوم احیا تجدید حیات و نوسازی شهری و به عبارتی دوباره زنده شدن شهر است. در کشور ما هم علیرغم این‌که به لحاظ تئوریک این موضوع به خوبی پرورش داده شده و ضرورت و اهمیت آن آشکار شده است. حتی بسترهای قانونگذاری و مقرراتی آن نیز تا حدودی فراهم شده اما کماکان اجرایی کردن آن در عرصه شهرهای کشور بسیار کند و بطئی پیش می رود.

مطابق بند پ تبصره ذیل ماده 61 قانون برنامه ششم وزارتخانه های راه و شهرسازی کشور و شهرداری‌ها موطف اند با اعمال سیاست‌های تشویقی و در چارچوب قانون حمایت از احیای بافت‌های فرسوده از اقدامات بخش غیر دولتی برای احیا و بازسازی بافتهای فرسوده حمایت کنند.

همچنین طبق بند ت همین تبصره دولت مکلف است سالانه به احیا و بهسازی حداقل 10درصد از بافت‌های فرسوده شهری را با رعایت سرانه های روبنایی و زیربنایی توسط بخش غیر دولتی و شهرداریها در قوانین بودجه سنوات پیش بینی کند. طبق قانون برنامه ششم باید در انتهای این قانون 50درصد از بافت‌های فرسوده کشور بهسازی و نوسازی شده باشند اما به نظر می رسد برای تحقق این امر از مکانیسم‌های حمایتی و تشویقی بیشتری استفاده شود.     

*سید محسن طباطبایی مزدآبادی عضو هیئت علمی دانشگاه خوارزمی

        

منبع: اکوفارس

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت ecofars.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «اکوفارس» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۴۱۱۹۷۶۳ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

ساخت ۱۵۰ هزار مسکن استطاعت پذیر در تهران | ۵۵۰۰ خانه فرسوده و خطرناک نوسازی می شوند

به گزارش همشهری آنلاین، براساس گفته‌های حمیدرضا صارمی، معاون شهرسازی و معماری شهردار تهران، حدود ۴۵۰۰هکتار بافت فرسوده در تهران وجود دارد که ۵۲درصد آنها باید نوسازی شود؛ چراکه این بافت‌ها در زمان وقوع حوادث غیرمترقبه مانند زلزله به‌مثابه بمب عمل می‌کنند و سبب افزایش تخریب‌ها می‌شوند، از این‌رو مدیریت شهری ششم نگاه ویژه‌ای به این بافت‌ها داشته و نوسازی آنها را در اولویت قرار داده است. برای تسریع و تسهیل این فرآیند، تسهیلات و مشوق‌هایی مانند تخفیف عوارض صدور پروانه پیش‌بینی شده است. همین رویکرد و سیاست باعث شد تا بافت‌های فرسوده روی ریل نوسازی قرار بگیرند و آنطور که مهدی هدایت، مدیرعامل سازمان نوسازی شهر تهران در گفت‌وگو با همشهری عنوان کرده: «در سال گذشته ۵۸۰۰پلاک فرسوده در تهران نوسازی شد.» او در ادامه آخرین اقدامات سال گذشته و برنامه‌های سال جدید را تشریح‌کرد.

رشد ۱۳۸درصدی صدور پروانه

در راستای تحقق حکم ۷۲برنامه ۴ساله چهارم توسعه و تحول شهر تهران مبنی بر نوسازی سالانه ۳درصد پلاک‌ها در بافت‌های فرسوده، سال گذشته ۵هزار و ۵۰۵پلاک در بافت‌های فرسوده مناطقی چون ۱۵، ۱۸و... شناسایی و هدف‌گذاری شد. با همت و پیگیری مدیران شهری مناطق و سازمان نوسازی تا اواسط اسفند ۱۴۰۲، هدف‌گذاری‌ها محقق شد و صدور پروانه در این بافت‌های فرسوده ۱۳۸درصد رشد داشته است.

منطقه ۱۵، رکورددار نوسازی

در منطقه ۱۵، بیشترین پلاک فرسوده را داشتیم که پیگیری‌های رخ داده سبب شد تا این منطقه در فرآیند نوسازی، رکورددار شود. مناطق ۱۸، ۱۷، ۱۴، ۱۳، ۷، ۱۶، ۱۰و ۲۰هم سهم نوسازی سالانه ۳درصد را محقق کردند. منطقه ۱۲با وجود محدودیت‌های میراثی در ۴محله آمار و عملکرد قابل‌قبولی در نوسازی بافت‌های فرسوده داشته است.

تصویب ۷۳طرح موضعی و موضوعی

براساس حکم ۷۲برنامه ۴ساله چهارم توسعه و تحول شهر تهران (احیاء و نوسازی بافت‌های فرسوده) تا پایان سال گذشته ۷۳طرح موضعی (از نظر زمانی و مکانی با محدودیت مواجه بودند.) و موضوعی (احیای برخی از مکان‌های متروک) تهیه و تصویب شد. همچنین امکان‌سنجی و بازنگری شبکه معابر به مساحت ۶۰۰۰هکتار و ۱۲طرح بازآفرینی به مساحت ۳۲۰۰هکتار در دستور کار سازمان نوسازی شهر تهران قرار گرفت و عملیاتی شد.

تحول در ۲هزار هکتار

طرح تحول محدوده جنوب شهر تهران بنا به دستور شهردار تهران در محدوده‌ای به وسعت بیش از ۲۰۰۰هکتار در دستور کار سازمان نوسازی قرار گرفت. با توجه به مشکلات و چالش‌های عمده این محدوده و با هدف خارج کردن محدوده از چرخه فرسودگی و ناکارآمدی، فرآیند تهیه طرح با رویکرد تجدیدحیات و بازساخت شهری و توسعه عادلانه و... توسط مشاور آغاز شده و امیدواریم در نیمه نخست سال شاهد دستاوردهای این طرح باشیم.

اجرایی‌شدن ۱۵۰هزار مسکن استطاعت‌پذیر

برای تعادل‌بخشی به قیمت و تولید مسکن، عملیات احداث بیش از ۱۵۰هزار واحد مسکونی استطاعت‌پذیر با رویکرد نوسازی بافت‌های فرسوده در دستور کار سازمان نوسازی قرار گرفته است. همچنین در دوره جدید مدیریت شهری، بودجه سازمان نوسازی از ۲۰۰میلیارد تومان، امسال به مبلغ ۶هزار میلیارد تومان افزایش یافته است.

۸ مشوق برای نوسازی خانه‌های فرسوده تخفیفات ویژه عوارض پروانه ساختمانی وام ۴۵۰میلیون‌تومانی دولت تخفیف ۵۰درصدی حق‌الزحمه ناظر سازمان نظام‌مهندسی یک‌طبقه تشویقی به املاک بالای ۱۰۰مترمربع تراکم ۴طبقه به املاک ۵۰تا ۱۰۰مترمربع که امکان تجمیع ندارند ۲طبقه تشویقی درصورتی‌که مساحت کل تجمیع به ۴۰۰متر برسد ساخت پارکینگ‌های محلی برای جای پارک خودرو در بافت‌های فرسوده ارائه رایگان کل مساحت بن‌بست درصورت تجمیع تمامی املاک واقع در کوچه بن‌بست
۵ برنامه مهم در سال ۱۴۰۳

طراحی و اجرای پروژه‌ها و عرصه‌های خدماتی و ساماندهی عرصه‌های عمومی در محدوده طرح‌های موضعی مصوب ده‌ونک، گلابدره، سیمین قلعه، کن و فرحزاد انجام می‌شود.

پروژه‌های بزرگ بازآفرینی مانند پروژه باغ‌راه حضرت فاطمه(س) و نفرآباد هم وارد فاز اجرایی شده‌اند و اکنون به پیشرفت فیزیکی ۵۰درصد رسیده‌اند و قطعا امسال هم کارها با سرعت پیگیری می‌شود.

آیین‌نامه سازمان اجرایی طرح موضعی حیاط تهران (اسلام‌آباد؛ حدفاصل جنوب مجموعه آتی‌ساز تا باغ‌راه فدک در محدوده‌ای به مساحت ۱۱۷هکتار) در شورا تصویب شده است که براساس این طرح، ساماندهی محدوده ۱۱۷هکتاری انجام می‌شود. در ۷هکتار از اراضی متعلق به شهرداری (فضاهای سکونت و پشتیبان سکونت در حدفاصل پل‌مدیریت تا پل‌نیایش) واحدهای مسکونی معوض برای واگذاری به ۵۰۱قطعه ساخته می‌شود و سایر بخش‌ها (شمال پل نیایش تا مجتمع مسکونی آتی‌ساز و جنوب پل مدیریت تا باغ‌راه فدک) هم فضای‌سبز و باز و گردشگری طراحی خواهد شد.

طرح احداث ۱۵۰هزار واحد مسکونی در شهر تهران عملیاتی می‌شود.

عملیات اجرایی پروژه‌های خدماتی و مسکونی مشارکتی محله نفرآباد به اتمام می‌رسد و بهره‌برداری می‌شود.

کد خبر 846543 منبع: روزنامه همشهری برچسب‌ها بافت‌ فرسوده شهردارى تهران تهران