امر به معروف و نهی از منکر یک فریضه عقلانی است
تاریخ انتشار: ۲ مرداد ۱۳۹۸ | کد خبر: ۲۴۵۱۷۲۵۵
خبرگزاری مهر، گروه دین و اندیشه-محمد بحرینی: این روزها سخن از غفلت جامعه اسلامی نسبت به فریضه امر به معروف و نهی از منکر مطرح است. به این معنا که این گفتمان، بخش زیادی از مشکلات اجتماعی، فرهنگی، اخلاقی، سیاسی و … را به عدم پرداخت گسترده و اصولی به فریضه امر به معروف و نهی از منکر مربوط می‌داند. در این رابطه با سید محمد مهدی رفیع پور، مدرس سطح عالی و خارج فقه قم به گفتگو نشستیم؛
*اهمیت امر به معروف را در شرایط کنونی چگونه می‌بینید؟
درباره اهمیت و جایگاه امر به معروف و نهی از منکر فراوان سخن گفته شده است و بنده تمایلی به طولانی کردن سخن و تکرار مکررات ندارم.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
*امر به معروف در روایات ما چه جایگاهی دارد؟
فریضه امر به معروف در آیات متعددی از قرآن کریم و همچنین در روایات فراوانی از رسول خدا و ائمه اهل بیت علیهم السلام مورد توجه قرار گرفته است.. مرحوم شیخ حر عاملی-صاحب کتاب ارزشمند وسایل الشیعة- در جلد ۱۶ این کتاب، مجموعه‌ای از روایات این بحث را گردآوری کرده است. در اینجا و برای تبرک روایتی را برای شما نقل می‌کنم که اگرچه تکراری باشد اما خیلی مهم و جالب است. در حکمت ۳۷۴ نهج البلاغه از امام امیرالمؤمنین علیه السلام روایت است که: «وَ مَا أَعْمَالُ الْبِرِّ کُلُّهَا وَ الْجِهَادُ فِی سَبِیلِ اللَّهِ- عِنْدَ الْأَمْرِ بِالْمَعْرُوفِ وَ النَّهْیِ عَنِ الْمُنْکَرِ- إِلَّا کَنَفْثَةٍ فِی بَحْرٍ لُجِّیٍّ.... (وسایل الشیعه ۱۶/۱۳۴) و تمام کارهای نیکو و جهاد در راه خدا برابر امر به معروف و نهی از منکر چونان قطره‌ای بر دریای موّاج و پهناور است.
*جایگاه امر به معروف در حکومت اسلامی را چگونه می‌بینید؟
متأسفانه تفسیر و تلقی اشتباه از این فریضه از یک سو و اجرای نادرست آن از سوی دیگر سبب شده است که جامعه ما توجه و علاقه خود را نسبت به آن از دست بدهد
مسلماً یکی از وظایف حکومت اسلامی توجه و اجرای فریضه امر به معروف و نهی از منکر است. قرآن کریم در این باره می‌فرماید: الَّذِینَ إِنْ مَکَّنَّاهُمْ فِی الْأَرْضِ أَقَامُوا الصَّلاَةَ وَ آتَوُا الزَّکَاةَ وَ أَمَرُوا بِالْمَعْرُوفِ وَ نَهَوْا عَنِ الْمُنْکَرِ وَ لِلَّهِ عَاقِبَةُ الْأُمُور (حج ۴۱) همان کسانی که چون در زمین به آنان توانایی دهیم، نماز برپا می‌دارند و زکات می‌دهند و به کارهای پسندیده وامی دارند و از کارهای ناپسند باز می‌دارند و فرجام همه کارها از آنِ خداست.
مکّنّاهم یعنی به آنها مکنت و به تعبیر امروزی امکانات دادیم و ما اکنون مصداق این آیه هستیم. تشکیل جمهوری اسلامی بالاترین زمینه و تمکن را برای ما فراهم کرده است. یکی از رسالت‌های جمهوری اسلامی امر به معروف و نهی از منکر است. لکن متأسفانه تفسیر و تلقی اشتباه از این فریضه از یک سو و اجرای نادرست آن از سوی دیگر سبب شده است که جامعه ما توجه و علاقه خود را نسبت به آن از دست بدهد برای مثال مهمترین امر به معروف و نهی از منکر مربوط به خود والیان و مأموران و مسئولان دولت و حکومت اسلامی است که هم بیت المال در اختیار آنها است و هم قدرت دارند. اما در زمینه فساد و دادگاه‌هایی که به درستی برای برخورد با آن تشکیل می‌شود، شما ملاحظه می‌کنید که ستاد امر به معروف غایب است.
مهمترین منکرات فساد مالی است و ستاد امر به معروف باید برای کشف و معرفی فاسدان به قوه قضائیه فعال باشد که نیست. یا در زمینه حقوق زندانی‌ها و کلاً حقوق مردم که رعایت آن از بالاترین معروف‌ها و هتک آن از بالاترین منکرات است باید بیشترین حساسیت در ستاد امر به معروف و قوه قضائیه وجود داشته باشد و بدون اغماض برخورد شود اما این مسئله پر رنگ نیست.
در حکومت اسلامی باید نهاد امر به معروف در گام اول مراقب مسئولان و کارگزاران و مأموران باشد و با آنها مواجه شود. الناس علی دین ملوکهم اگرچه روایت نیست اما واقعیت است و تجربه تاریخ حکمرانی در بشریت پشتوانه صحت آن است
به نظر بنده در حکومت اسلامی باید نهاد امر به معروف در گام اول مراقب مسئولان و کارگزاران و مأموران باشد و با آنها مواجه شود. الناس علی دین ملوکهم اگرچه روایت نیست اما واقعیت است و تجربه تاریخ حکمرانی در بشریت پشتوانه صحت آن است. کارگزاران مؤمن، پاک دست و متدیّن سبب گسترس ارزشها در جامعه می‌شوند و لذا امر به معروف و نهی منکر کردن آنها مسلماً اولویت دارد. البته حکومت نسبت به مردم هم موظف است توجه داشته باشد و این فریضه را اجرا کند و تردیدی در اصل این مطلب نیست.
*دلایل عدم توجه به امر به معروف را با وجود تذکرات مکرر رهبری چه می‌بینید؟
همانطور که اشاره کردم فروکاستن مسئله مهم امر به معروف و نهی از منکر به چند مورد مشخص و تفسیر نادرست آن را از دلایل مهم این مطلب می‌دانم. اینکه عده‌ای یاد گرفته‌اند پس از هر سخنرانی آقا قدری بنر بزنند یا همایش برگزار کنند و بعد هم مسئله را فراموش کنند، اصلاً رویکرد موجهی نیست. برای تحقق فرمایشات عالمانه معظم‌له باید کارهای عالمانه و ماندگار کرد.
دامنه و شیوه امر به معروف و نهی از منکر بسیار بسیار گسترده و متنوع است. چه اشکالی داشت که مثلاً بعد از یکی از تأکیدات رهبر معظم انقلاب روی این مسئله، ستاد امر به معروف یا ارگان‌های تبلیغاتی متعدد ما به یک فیلم ساز به یک کارگردان که در زمینه تقبیح فقر یا فساد و فحشاء فیلم ساخته بود، به عنوان تجلیل از نهی از منکر- نه به عنوان کار صرفاً هنری- جایزه می‌دادند و تشویق می‌کردند؟ نهی از منکر مگر بالاتر از این هم می‌شود باشد. فیلم چنین هنرمندی تا عمق وجود بیننده نفرت و بازدارندگی از منکری را برده است و این تقدیر دارد. استفاده از هنر بالاترین تأثیر را در هر زمینه و از جمله در حوزه فریضه مورد بحث ما دارد.
*آسیب شناسی روش‌های مخرّب امر به معروف از نظر شما چه چیزهایی را شامل می‌شود؟
برخوردهای موردی با برخی منکرات و نادیده گرفتن منکرات مهم‌تر و همچنین اعمال شیوه‌های خشن برای برخورد با منکراتی که منکر بودن آن برای بخش بزرگی از جامعه جا نیفتاده است ممکن است نتیجه‌ای چند ساعته داشته باشد اما قانع نشدن جامعه همان و ادامه دادن به گناه- و لو در جای دیگر و به صورت دیگر- از پیامدهای برخوردهای تند است. امروزه و به برکت آمار کارآمدی و ناکارآمدی بسیاری از اقدامات را می‌توان محک زد و تعارف را کنار گذاشت.
اساساً خود «معروف و منکر» بودن یک «مفهوم اجتماعی» است و رفتار و گفتار رسانه‌ها، مطبوعات، سخنرانان، نویسندگان و خلاصه نخبگان، روی «معروف و منکر» بودن یک موضوع بسیار مؤثر هستند. کاری اگر معروف یا منکر شد، خود جامعه نسبت به آن حساس و هشیار می‌شود و اگر نیازی به تذکر و برخورد حکومت اسلامی بود، جامعه به کمک حکومت خواهد آمد و آن را تأیید خواهد کرد
یک کار آماری خوب که نهادهای مسئول لازم است انجام دهند بررسی خروجی و نتایج شیوه‌های مختلف امر به معروف و نهی از منکر است. درست است که سفارشات زیادی به ما کرده‌اند که امر به معروف و نهی از منکر کنیم اما چگونگی این کار یک مسئله کاملاً زمان‌مند و مکان‌مند است و ما باید در این زمینه از هنرمندان، دانشگاهیان و دیگر اقشار متدین جامعه کمک بگیریم. اساساً خود «معروف و منکر» بودن یک «مفهوم اجتماعی» است و رفتار و گفتار رسانه‌ها، مطبوعات، سخنرانان، نویسندگان و خلاصه نخبگان، روی «معروف و منکر» بودن یک موضوع بسیار مؤثر هستند. اتفاقاً در خود روایات به این مسئله اشاره شده که گاهی معروف بودن یک معروف و منکر بودن یک منکر از بین می‌رود و بدتر از آن اینکه گاهی معروف می‌شود منکر و منکر می‌شود معروف. در اینجا اگر شما با چیزی که منکر نیست و خدای نکرده معروف شده، برخورد داشته باشید حتماً ناموفق خواهید بود لذا اولویت در این حوزه ترویج و تثبیت هنجار و نا هنجارها است.
کاری اگر معروف یا منکر شد، خود جامعه نسبت به آن حساس و هشیار می‌شود و اگر نیازی به تذکر و برخورد حکومت اسلامی بود، جامعه به کمک حکومت خواهد آمد و آن را تأیید خواهد کرد. در غیر این صورت، حکومت باید هزینه زیادی را برای امر به معروف و نهی از منکر پرداخت کند و پشتوانه مردمی آن کاهش خواهد یافت. توجه کنیم که حفظ جمهوری اسلامی خودش از بالاترین معروف‌ها است و نباید با اعمال شیوه‌های مطالعه نشده در امر به معروف و نهی از منکر، وجهه نظام آسیبی ببیند چرا که خود این منکر بزرگی است.
خدا رحمت کند علامه طباطبایی را که در تفسیر ارزشمند المیزان صریحاً توجه داده‌اند که شیوه و برخورد با منکر ممکن است گاهی خودش منکر باشد و باید روی این مسئله کار جدی کرد.
*چه پیشنهاداتی در این زمینه دارید؟
به نظر بنده ما باید اولاً معروف و منکرها را فهرست کنیم در گام بعد آنها را اولویت بندی کنیم چرا که گناهان در شریعت ما به کبیره و صغیره و واجبات به حق الله و حق الناس و …تقسیم می‌شوند و در گام سوم با کمک نخبگان و متدیّنان تلاش کنیم معروف و منکر بودن آنها برای جامعه جا بیفتد و این مسئله بسیار مهمی در نگاه بنده است. مطلب دیگر که اشاره کردم توسعه و تنوع راهکارهای برخورد با منکرات و دعوت به معروف‌ها بود که باید شیوه‌های جدید را کشف کرد و از هنر-به خصوص-استفاده کرد.
امر به معروف و نهی از منکر یک فریضه عقلانی است که اگر درست تفسیر و اجرا شود بسیار مورد علاقه جامعه بوده و آثار فراوان اجتماعی دارد. مطالب دیگری هم هست که فعلاً مجال طرحش نیست.
کد خبر 4662074منبع: مهر
کلیدواژه: امر به معروف و نهي از منكر ستاد امر به معروف و نهی منکر
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.mehrnews.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «مهر» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۴۵۱۷۲۵۵ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
کارگر خالق و محور در امر تولید است
سید صولت مرتضوی وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی در پیش خطبه‌های نماز جمعه امروز تهران - هفته کارگر و روز کارگر را به کارگران و سختکوش و پایه‌های اساسی اقتدار و عظمت اقتصادی جمهوری اسلامی تبریک و تهنیت گفت و یاد و خاطره ۱۴ هزار شهید کارگر را گرامی داشت.
وی در ادامه کارگران را خالق تولید محور تولید، و صاحب نظر در امر تولید دانست و بیان کرد: روز کارگر و روز معلم تلاقی بسیار شایسته‌ای دارند و این حسن تلاقی را به جامعه تعلیم و تربیت تبریک می‌گویم. از منظر نظام مقدس اسلامی و دیدگاه اسلام همانطور که در بیانات مقام معظم رهبری به زیبایی اشاره کردند تفاوت مبانی بین کارگر با نگاه اسلامی و مکتب اسلام با کارگر در سایر مکاتب قرار دارد. اسلام کاگر را عزیز می‌پندارد این قشر را عامل پویایی و سلامت جامعه می‌داند، اما در سایر مکاتب کارگر را ابزار تولید می‌دانند. ما کارگر را خالق تولید محور تولید، و صاحب نظر در امر تولید می‌دانیم. به این سبب است که نبی مکرم اسلام بر دست پینه بسته کارگر بوسه می‌زند و بوسه زدن پیامبر بر دست کارگر تبدیل به یک فرهنگ برای نکوداشت جایگاه کارگر و عظمت کار و تولید است.
مرتضوی با اشاره به روایتی از امام صادق (ع) خطاب به کاگران تاکید کرد: امام صادق می‌فرمایند کسی که خود را برای روزی خانواده‌اش به زحمت می‌اندازد مانند رزمنده‌ای است که در راه خدا می‌جنگد. نبی اکرم می‌فرماید عبادت ۱۰ جز دارد که ۹ جز آن کار و تلاش برای به دست آوردن روزی حلال است. در این ایام جهان شاهد تحولات شگرفی در عرصه‌های سیاسی هستند اولا حمله هفت ماهه رژیم غاصب به باریکه غزه و کشتار بیش از ۳۵ هزار نفر از زنان و کودکان و بی‌پناهان گردن آویز همه سردمداران حقوق بشر به خصوص استکبار جهانی و جامعه اروپایی و کشور‌های نابخردی که ذیل بیرق اسلام حکومت می‌کنند، اما با کمال تاسف آب به آسیاب دشمن می‌ریزند این اقدام شجاعانه مختصری که تحت عنوان وعده صادق علیه رژیم صهیونیستی محقق شد سبب شد که معادلات و رایج بر جهان بازتعریف شوند دگرگونی به وجود بیایند. نه جهان اسلام بلکه بشریت تشنه عدالت به توانمندی‌های خودشان پی ببرند اکنون دنیا به این نتیجه رسیده است که هیمنه پوشالی استکبار جهانی و تفکر شکست ناپذیر رژیم صهیونیستی و گنبد آهنین آنها تبدیل به بیت العنکبوت شده است.
وزیر کار تعاون و رفاه اجتماعی بیان کرد: همه صاحبان نظر که اندکی اندیشه آزادیخواهانه دارند و مستقل هستند امروز این عظمت ایران اسلامی را می‌ستایند. ما به روح شهدای بزرگ محور مقاومت بهترین سلام‌ها را تقدیم میکنیم و از نیرو‌های مسلح و مقتدر نظام جمهوری اسلامی جامعه کار و تولید همواره پشتیبانی می‌نماید تقدیر میکنیم. نکته حائز اهمیت دیگر موضوع شعار سال است تقریبا یک دهه است که مقام معظم رهبری شعار سال را محوریتش را موضوع اقتصادی قرار داده است امسال حضرت آقا شعار سال را جهش تولید با رکن بودن و محور بودن و همراهی مردم تعریف کرده‌اند.
وی ادامه داد:رهبری فرمودند جهش با رشد متفاوت است قطعا بیاناتی که رهبری می‌فرمایند و قواعدی که تبیین می‌فرمایند برگرفته از احکام و آموزه‌های دینی است و ثانیا با مطالعه کامل و احاطه اشرافیت جامع بر وضعیت اقتصادی جهان و توانمندی‌های ایرانی اسلامی است. ما به عنوان کوچکترین خادم جامعه کارگری از این سخنگاه مقدس به مردم عزیز و مقام معظم رهبری عرضه می‌داریم به جامعه کار و کارگران و کارفرمایان دست در دست یکدیگر می‌نهند و امسال مانند سال قبل که آقا فرمودند رشد تولید، حتما به جهش تولید توجه ویژه خواهیم کرد و این فرمان رهبری را بر دیده خواهیم نهاد و انشاالله شرمنده عزیزامان نخواهیم بود.
باشگاه خبرنگاران جوان سیاسی دولت
تیم فوتسال افغانستان نیمی از راه جام جهانی را طی کرد