تربیت دینی کودک؛ زمینه‌ساز مهارت تصمیم‌گیری آزادانه
تاریخ انتشار: ۱۷ مهر ۱۳۹۸ | کد خبر: ۲۵۴۰۱۶۰۱
به گزارش خبرنگار مهر، محمدحسین ملامیرزایی، مدرس و پژوهشگر حوزه عفاف به مناسبت روز جهانی کودک در یادداشتی با عنوان مهارتِ آزاد بودن به اهمیت تربیت کودک از منظر دینی و الهی پرداخته است:
روز جهانی کودک، فرصت خوبی، برای توجه بیشترِ افکار عمومی، نسبت به وضعیت کودکان به عنوان آینده‌سازان جامعه بشری می‌باشد.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
در مقولۀ تربیت فرزند، مسائل خرد و کلان گوناگونی وجود دارد که هر یک، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. اما یکی از مسائلی که نقش بنیادین و اساسی در نحوۀ مدیریت تربیت فرزندان دارد مقولۀ آزادی آنان است.
آیا باید فرزندان را آزاد گذاشت یا باید محدودشان کرد؟ به چه دلیل؟ و چگونه؟ سؤال اصلی آن است که آیا باید برای فرزندان محدودیت قائل شد؟ آیا اساساً محدودسازی در فرآیند تربیت جوابگو است؟
در بررسی این سؤال باید گفت: انسان ذاتاً آزاد آفریده شده است و سرشت او بر انتخابگری نهاده شده است. انسان تنها موجودیست که از موهبت عقل بهره‌مند است و همین ویژگی است که او را شایستۀ اشرفیت بر سائر مخلوقات ساخته است. کارکرد عقل، سنجش، مقایسه و در نهایت حکم به ترجیح راجح بر مرجوح است تا انسان بتواند بر اساس آن مسیر خود را انتخاب کند. از این رو انسان ذاتاً موجودی مختار و انتخابگر است و مختار بودن معنا ندارد مگر آنکه فرد، آزاد باشد تا بتواند انتخاب کند پس انسان ذاتاً آزاد آفریده شده است تا این که بتواند انتخابگر باشد. بنابراین ما نمی‌توانیم این حق اساسی یعنی آزادی را از فرزندانمان سلب نمائیم اما از سوی دیگر می‌بینیم اگر به حال خود رها شوند به فساد، انحراف و تباهی کشیده می‌شوند! پس چه باید کرد؟!
باید توجه داشت که نباید فرزندان را محدود کرد به این معنا که یکسری قوانین خشک برایشان وضع کرد که باید از آنها صرفاً به جهت آن که قانون هستند تبعیت کنند و در صورت تخلف مؤاخذه شوند. بلکه باید به فرزندان آزاد زیستن را آموخت.
آزادی بیش از آنکه حق باشد که البته هست؛ یک مهارت است و مهارت نیز آموختنی است. آزادی به معنای یله و رها بودن در انتخاب هر مسیری و باری به هر جهت بودن نیست. بلکه مراد از آزادی انتخابگری بر اساس فهم، اندیشه، تعقل و سنجش است. این که خودِ فرد به پشتوانۀ تعقل و مصلحت سنجی به نتیجه برسد که مثلا باید فلان مسیر را برگزیند. لذا عنصر اصلی آزادی، تعقل و خردگرایی است. زیرا این فرد است که با عقل خود می‌سنجد، سبک و سنگین می‌کند و با مصلحت سنجی انتخاب می‌کند. وقتی میگوییم باید فرزندانمان آزاد باشند یعنی باید بتوانند سنجش کنند؛ بیندیشند و بر اساس آن، انتخابگر باشند.
بنابراین باید رویکرد نه سلبی باشد که فرزندان را محدود کنیم ونه خنثی باشد که آنها را رها سازیم بلکه باید ایجابی- حمایتی باشد؛ یعنی باید گام به گام به آنها اندیشیدن و انتخابگری مبتنی بر تعقل و سنجش را آموزش داد. در واقع آزاد بودن را به آنها آموخت. اما راجع به این که باید چه فرآیندی را در پیش بگیریم تا به این مهم نائل آییم به روایتی از نبی مکرم اسلام (ص) تمسک می‌جوییم.
«الْوَلَدُ سَیدٌ سَبْعَ سِنِینَ وَ عَبْدٌ سَبْعَ سِنِینَ وَ وَزِیرٌ سَبْعَ سِنِینَ فَإِنْ رَضِیتَ خَلَائِقَهُ لِإِحْدَی وَ عِشْرِینَ وَ إِلا فَاضْرِبْ عَلَی جَنْبِهِ فَقَدْ أَعْذَرْتَ إِلَی اللهِ تَعَالَی»[۱] ؛ «فرزند هفت سال، آقا و سید است و در هفت سال دوم، عبد و فرمانبر و در هفت سال سوم وزیر است. اگر از اخلاق او در بیست و یک سالگی، راضی بودی فبها، وگرنه بر پهلویش بزن که عذرت پیش خداوند موجه است».
در روایت شریفه، دورۀ تربیت فرزند به سه دورۀ هفت ساله تقسیم شده است که بنا داریم مراد از هر دوره را بررسی کرده و چگونگی آموزش آزاد زیستن را بر اساس آن تبیین کنیم.
دورۀ اول [تا ۷ سالگی]
از این فقرۀ روایت که کودک در هفت سال اول سید است برخی گمان کرده‌اند که باید کودک، رها باشد و هر کاری که می‌خواهد بکند و هیچ کس کاری به کار او نداشته باشد. و حال آنکه چنین چیزی درست نیست. شاهد نادرست بودن این برداشت، روایت دیگری از امیرالمؤمنین(ع) است که می‌فرماید: «یُرَبی الصبِیُ سَبْعاً» ؛ «کودک در هفت سال اول، باید پرورش یابد». این سخنِ حضرت به خوبی، رها گذاشتن کودک را نفی می‌کند و پرورش و رشد او را مورد تأکید قرار می‌دهد.
بر اساس آنچه گفته شد، مراد از روایت نبوی آنست که بایدکودک، مانند سید و آقا، بزرگ و عزیز داشته شود (لطافت و ظرافت عاطفی و روانی او در نظر گرفته شود). نباید مورد امر و نهی، مؤاخذه و همینطور آموزش مستقیم قرار بگیرد. در این مرحله باید کودک آزاد بودن [مهارت سنجش و اندیشیدن] را از رفتار و کردار والدین به طور غیر مستقیم بیاموزد. کودکان در این دوره هرچه را با چشمان خود ببینند، بیشتر باور می‌کنند تا اینکه همان مطلب به آنها گوش زد شود. وقتی کودک، ببیند پدر و مادرش برای انجام هر کاری با هم مشورت می‌کنند و با سنجش و استدلال برای کارهای خود تصمیم گیری می‌کنند؛ او نیز در بازی کودکانه‌اش با عروسکش برای نوع رفتارهایش دلیل و منطق می‌آورد. بدین بیان سید و آقا بودن با پرورش یافتن و مهارت‌آموزی غیرمستقیم برای آزاد زیستن منافاتی ندارد.
دورۀ دوم [از ۷ تا ۱۴ سالگی]
در هفت سال دوم باید کودک[۲]، به طور مستقیم مورد آموزش قرار بگیرد. این که در روایت آمده در هفت سال دوم باید عبد و مطیع باشد یعنی باید والدین گام به گام مراحل آزاد بودن، اندیشیدن و سنجیدن را با کودک همراهی کرده و آموزش دهند و چگونگی به کار گیری شاخص ها را در سنجش و تجزیه و تحلیل به صورت عینی آموزش دهند و در این میان از او بخواهند تا در این خردورزی و سنجش مشارکت کند تا مهارتش افزایش یابد و در آخر، نتیجه ای که از آن به دست آمد را حتما ملتزم باشد و اگر تخلف کرد مورد مؤاخذه قرار بگیرد. این نوع برخورد در این دوره بسیار جوابگو است. زیرا از سویی فرزندان در این دورۀ سنی، هنوز وابستگی‌های روحی خود را به والدین دارند لذا از فرمانبرداری بیشتری برخوردارند و از سوی دیگر به حس کنجکاوی و پرسشگریِ آنان که مقدمۀ ورود آنان به دورۀ استقلال طلبیست پاسخ مثبت داده می‌شود و هم مقصود اصلی یعنی مهارت آموزیِ آزاد زیستن، محقق می‌شود.
دورۀسوم [از ۱۴ تا ۲۱ سالگی]
در هفت سال سوم، پس از آن که فرزند، یک دوره هفت ساله را تحت نظر و آموزش مستقیم والدین مهارت آموزی کرده تا چگونه فکر کند و انتخاب کند، حال خودش باید به تنهایی بسنجد و برگزیند و دیگر نباید والدین، مشارکتی در روند اندیشه و تحلیل فرزندشان داشته باشند و مانند یک وزیر همه امور را به او بسپارند یعنی می‌توان حتی امور فراتر از شخص خودش به طور مثال برخی از ساحتهای مدیریت خانواده را به او واگذار کرد و در این میان والدین فقط بر مراحل و کلیات سیر انتخابها و تصمیمات وی نظارت داشته باشند واگر جایی خطائی دیدند تذکر بدهند و در واقع در اینجا استقلال در آزاد زیستن را به او می آموزند.
سخن پایانی
اگر فرزندان ما، از دوران کودکی، مهارت آزاد بودن را فرا بگیرند و عقل‌محور و خردگرا پرورش یابند، از بسیاری از آسیب‌ها و معضلات اجتماعی، در امان خواهند ماند و در مسیر تعالی و شکوفائی حقیقی قرار خواهند گرفت و در زندگی شخصی و اجتماعیِ خود، عنصری فعال، مفید و کارآمد خواهند بود.
پی نوشت:[۱]- بحار الأنوار (ط - بیروت)، ج۱۰۱، ص۹۵.
[۲]- در کنوانسیون حقوق کودک سازمان ملل متحد، کودک به هر انسانی که زیر هجده سال تمام باشد گفته می‌شود.
کد خبر 4741685منبع: مهر
کلیدواژه: ادبیات کودک و نوجوان کودکان تعلیم و تربیت اسلامی اربعین 98 پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی اربعین حسینی مجمع عالی علوم انسانی اسلامی کنفرانس بین المللی فعالیت های قرآنی معرفی کتاب پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی علوم انسانی اسلامی امام موسی صدر گام دوم انقلاب قرآن کریم قرآن پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.mehrnews.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «مهر» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۵۴۰۱۶۰۱ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
پشت پرده تربیت فیزیوتراپیست در دوره‌های کوتاه مدت
به گزارش خبرگزاری مهر، پرهام پارسانژاد، نسبت به تبلیغ دروغ دانشگاه آزاد و عوام فریبی و سوءاستفاده از تقاضای بسیار زیاد جوانان جویای کار انتقاد کرد و گفت: در حالی که فیزیوتراپی یکی از رشته‌های علوم پزشکی است و دانشگاه‌های علوم پزشکی سراسر کشور فقط از طریق کنکور سراسری در این رشته دانشجو می‌پذیرند، دانشگاه آزاد در اقدامی کاملاً تجاری و عوام فریبانه با سوءاستفاده از تقاضای بالای تحصیل و کار جوانان در این رشته و به رغم اعلام معاونت فرهنگی و اجتماعی ریاست جمهوری، معاونت حقوقی وزارت بهداشت و معاونت فنی و نظارت سازمان نظام پزشکی کشور مبنی بر غیرقانونی بودن آن، طی دوره‌های کوتاه مدت در مراکز آموزش فنی و حرفه‌ای تابعه خود، فیزیوتراپیست تربیت می‌کند.
دبیر انجمن فیزیوتراپی ایران افزود: مدارک صادره هیچ‌گونه وجاهت قانونی ندارند و به هیچ وجه مجوزی برای اشتغال افراد صاحب مدرک در امر درمان بیماران نیستند و تنها میلیون‌ها تومان سرمایه جوانان بیکار و خانواده‌های آنها را به جیب دانشگاه آزاد سرازیر می‌کند.
کد خبر 6088839
تیم فوتسال افغانستان نیمی از راه جام جهانی را طی کرد